Su-İ Zan Ve Hüsn-İ Zan

Malumumuz üzere dedikodu gibi asrın hastalıklarından biri de su-i zandır Yaşanan gerginliklerin ve huzursuzlukların esas sebebi de bu hastalıktan kaynaklanmakta değil midir? Çünkü bu hastalığa yakalanma ile beraber insan karşısındaki insana karşı bir güvensizlik besliyor,sözlerine itimat etmiyor,şüphe ile yaklaşıyorVe kardeşliklere, muhabbete bir şüphe gölgesi düşüyor…Şüphe ile güvensizlik ile beslenen bir kardeşlik de ne kadar sağlam olur hepimizce malumdur

Rabbimiz su-i zan konusunda bizi kesin bir şekilde uyarırken aynı zamanda kardeşimize hüsn-i zan beslememizi de emrediyor ayet-i kerimelerinde Halk arasında bir kişi hakkında kötü bir söz söyleniyor olsa bile hüsn-i zanla yaklaşınız diye buyuruyor:


Doğrusu, uydurulmuş bir yalanla gelenler, sizin içinizden birlikte davranan bir topluluktur; siz onu kendiniz için bir şer saymayın, aksine o sizin için bir hayırdır Onlardan her bir kişiye kazandığı günahtan (bir ceza) vardır Onlardan (iftiranın) büyüğünü yüklenene ise büyük bir azab vardır Onu işittiğiniz zaman, erkek mü'minler ile kadın mü'minlerin kendi nefisleri adına hayırlı bir zanda bulunup: "Bu, açıkca uydurulmuş iftira bir sözdür" demeleri gerekmez miydi?(Nur Suresi, 11-12)


Bu konu hakkında efendimiz aleyhisselâm ise şöyle buyuruyorlar :

«Müminler hakkındaki güzel zan, güzel ibadetten sayılır»(Ebu Davut)
«Hüsn-i zanın fevkinde bir ibadetle Cenab-ı Allah'a ibadet olunmamıştır» buyuruyor (Münavi)

Başka ayet-i kerimelerde ise :


"Kahrolsun, o 'zan ve tahminle yalan söyleyenler'; Ki onlar, 'bilgisizliğin kuşatması' içinde habersizdirler"(Zariyat Suresi, 10-11)

"Onların çoğunluğu zandan başkasına uymaz Gerçekten zan ise, haktan hiç bir şeyi sağlayamaz Şüphesiz Allah, onların işlemekte olduklarını bilendir" (Yunus Suresi, 36)


Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan kaçınınÇünkü zannın bir kısmı günahtırBirbirinizin kusurunu araştırmayınBiriniz diğerini arkasından çekiştirmesinBiriniz,ölmüş kardeşin etini yemekten hoşlanır mı?İşte bundan tiksindinizO hâlde ALLAH’tan korkunŞüphesiz ALLAH tevbeyi çok kabul edendir,çok merhamet edendir(Hucurat-49/12)

Bu ayet-i kerimeler su-i zandan şiddetle kaçınmamız gerektiğini anlatmada kafi olsa da biz bir de Resulümüzün ( aleyhisselâm ) mübarek sözlerine kulak verelim:


«Ebu Hureyre'den (ra);

"Zandan sakının! Çünkü zan sözün en yalanıdır Başkalarının konuşmalarını dinlemeyin! insanların kusurlarını araştırmayın! Birbirinizle yerış içine girmeyin! Birbirinize haset etmeyin! Birbirinize buğuz etmeyin! Birbirinize sırt çevirmeyin! Allah'ın size emrettiği gibi kardeşler olun! Müslüman, müslümanın kardeşidir: ona zulmetmez, onu yardımsız bırakmaz, ona hakaret etmez-Üç defa kalbine işaret ederek-Takva şuradadır Kişiye kötülük olarak müslüman kardeşini hor görmesi yeterlidir Müslümanın her şeyi; kanı, malı ve ırzı müslümana haramdır Şüphesiz Allah, sizin bedenlerinize, dış görünüşünüze bakmaz, kalblerinize bakar


Bir rivayette şöyle buyrulmuştur;

«Su-i zandan sakınız Çünkü zan, sözlerin en yalanıdır»(Buhari)

Bununla beraber ; Rabbimizin ‘’Tevvab’’ ‘’ Gafur ‘’ gibi affediciliğini,tevbeleri kabul ediciliğini anlatan sıfatları hakkında su-i zana düşmekte bizi büyük tehlikeye düşüren önemli hususlardandır
Çünkü hadis-i şeriflerde ;(Allahü teâlâya hüsn-i zan ediniz)buyurulmaktadır Ve Rabbimizin ayetlerinde de bunu bariz bir şekilde görüyoruz :

«inanlara yardım etmez diye Allah'a kötü zanda bulunan münafık erkek ve kadınlara, şirk koşan erkek ve kadınlara Allah azab etsin, kötü zanları kendi başlarına gelsin! Allah onlara gazab etmiş, onları lanetlemiş ve cehennemi kendilerine hazırlamıştır Ne kötü dönüş yeridir» (Feth:48/6)
«Kötü zanda bulundunuz ve helake düşen kavim oldunuz»(Feth:48/12)


(Ey günâhı çok olan kullarım! Allahın rahmetinden ümmîdinizi kesmeyiniz Allah, günâhların hepsini afv eder O, sonsuz magfiret ve nihâyetsiz merhamet sâhibidir)(Zümer -53)

Rabbimiz derin bir pişmanlık ile yapılan tevbeleri kabul edeceğini , onun rahmetinden asla ümidimizi kesmememizi buyuruyor ‘’La Taknetu ‘’ buyuruyor
Bizlerde Onun affediciliği hakkında su-i zanna kapılmamalıyız…Tevbemizi yaparken ‘’acaba affeder mi,kabul edilir mi ‘’ gibi bir zanna kapılmadan tevbelerimizin kabul edileceğine yürekten inanarak yapmalıyız tevbelerimiziÇünkü Rabbimiz buyuruyor ki hadis-i kudsi de;(Kulum beni nasıl zan ederse, ona zan etdiği gibi mu’âmele ederim)

Buradan anlaşılıyor ki ; Rabbimiz ‘’ ben kulumun zannı üzereyim ‘’ buyuruyor Hal böyle iken bizler kabul edileceğine ,inanarak yapmalı değil miyiz tevbelerimizidualarımızı…

Bu bu kadar kısa söz söylenecek kadar basit bir konu değildir…Çünkü hadis-i şeriflerde olsun,ayet-i kerimelerde olsun ; Rabbimize hüsn-i zan beslemenin ehemmiyetini görüyoruz Hatta bir hadis-i şerifinde buyuruyor ki Efendimiz aleyhisselâm ;


(Allahü teâlâya hüsn-i zan etmek, ibâdetdir) ve (Kendisinden başka ilâh olmıyan Allahü teâlâya yemîn ederim ki, Allahü teâlâ kendisine hüsn-i zan ederek yapılan düâyı, elbette kabûl eder) ve (Kıyâmet günü, Allahü teâlâ bir kulunun Cehenneme atılmasını emr eder Cehenneme götürülürken arkasına dönerek, yâ Rabbî! Dünyâda sana hep hüsn-i zan etdim deyince, onu Cehenneme götürmeyiniz! Kulumu, bana olan zannı gibi karşılarım)


Rabbimiz bizleri dedikodudan, mü’min kardeşimize su-i zanda bulunmaktan , tefrikadan korusun Ve bizleri maddi ve manevi birlik ve beraberlik içerisinde dini İslam için hizmetlerde koşuştursun inşaALLAH

Bu önemli konumuzu İmam-ı Rabbani müceddid-i Elf-i Sani kuddise sirruh hazretlerinin mübarek bir sözü ile bitirelim istiyorum:


“Bir kimse, şu on şeyi kendine farz bilmedikçe, tam verâ sâhibi olamaz: 1-Gıybet etmemeli, 2-Mümine sû-i zân etmemeli, kimseyi kötü bilmemeli, 3-Kimse ile alay etmemeli, 4-Harama bakmamalı, 5-Doğru söylemeli, 6-Kendini beğenmemek için, Allahü teâlânın, kendisine yaptığı ihsânları, nîmetlerini düşünmeli, 7-Malını helâl yere harc edip, haramlara vermemeli, 8-Nefsi, keyfi için mevki-makam istemeyip, bunları insanlara hizmet yeri bilmeli, 9-Beş vakit namazı, vaktinde kılmayı birinci vazîfe bilmeli, 10-Ehl-i sünnet âlimlerinin bildirdiği îmân ve işleri iyi öğrenip, kendini bunlara uydurmalı”