'''İslam Tarihi'''

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

HZ

PEYGAMBERİN DOĞUMU, ÇOCUKLUĞU VE GENÇLİĞİ

Muhammed (a

s

)ın Soyu ve Pak Soyluluğu

Muhammed b

Abdullah, b

Abdulmuttalib, b

Hâşim, b

Abdi Menaf, b

Kusayy, b

Kilab, b

Mürre, b

Ka'b, b

Lüey, b

Galib, b

Fihr, b

Mâlik, b

Nadr, b

Kinane, b

Huzeyme, b

Müdrike, b

İlyas, b

Mudar, b

Nizar, b

Maadd, b

Adnan

[1]

Bütün kaynaklar Muhammed (a

s

)ın, Adnan'a kadar olan atalarının gerek isimlerinde, gerek sıralarında, ittifak halinde bulundukları gibi,[2] Adnan'ın da İsmail (a

s

) b

İbrahim (a

s

)ın öz be öz soyundan geldiğinde de müttefiktirler

[3]

Muhammed (a

s

)ın ondokuzuncu kuşaktaki atası Maadd b

Adnan; İsa (a

s

)ın muasırı idi

[4]

İsa (a

s

) ile Muhammed (a

s

) arasındaki fetret devrinin 600 yıl oluşu da,[5] bunu ayrıca doğrular

Maadd, babası Adnan'ın vefatından sonra, Kâbe hizmetini üzerine almış, ve Mekke Hareminden hiç ayrılmamıştır

[6]

Adnan da; babası Üded'in vefatından sonra Kâbe hizmetini üzerine almış, Kâbe'ye meşinden örtü örttürmüş,[7] Mekke Hareminin yıkılan sınır taşlarını da dikmişti

[8]

Mekke halkının Kureyş diye anılması, Muhammed (a

s

)ın onikinci kuşakta yer alan ve ilk kez Kureyş lakabıyla anılan atası Nadr b

Kinane'den dolayıdır

[9] Ve Kur'ân-ı Kerîm'de açıklandığına göre, kendileri, İbrahim (a

s

)ın soyundan gelme torunlarıdır

[10] Muhammed (a

s

) da, onların arasından seçilerek, onlara peygamber gönderilmiştir

[11]

Muhammed (a

s

); Kureyş kabilesi içinde, gerek baba ve gerek ana yönünden, en temiz ve en şerefli bir aileye mensuptur

Bunu, bizzat hadis-i şeriflerinde şöyle açıklamışlardır:

"Yüce Allah; İbrahim oğullarından, İsmail'i seçti

[12]

İsmail oğullarından, Kinane oğullarını seçti

Kinane oğullarından, Kureyş'i seçti

Kureyş'ten, Hâşim oğullarını seçti

Hâşim oğullarından da, beni seçti

"[13]

"Ben, Muhammed b

Abdullah b

Abdulmuttalib'im!

Yüce Allah; mahlukatı yarattı, ve beni, onların en hayırlı fırkasının içinde bulundurdu!

Sonra, onları iki fırkaya ayırdı ve beni, en hayırlı olan fırkanın içinde bulundurdu

Sonra, onları kabilelere ayırdı ve beni, en hayırlı olan kabilenin içinde bulundurdu

Sonra, onları ailelere ayırdı ve beni, onların en hayırlısı içinde bulundurdu

Ben, sizin aile yönünden de en hayırlınızım, nefis yönünden de en hayırlınızım!"[14]

"Ben, Âdem oğulları soylarının en hayırlı, en temiz olanlarından, devirden devre, aileden aileye geçe geçe, nihayet, şu içinde bulunduğum aileden vücuda getirildim!"[15]

"Ben, Muhammed b

Abdullah, b

Abdulmuttalib, b

Hâşim, b

Abdi Menaf, b

Kusayy, b

Kilab, b

Mürre, b

Ka'b, b

Lüey, b

Galib, b

Fihr, b

Malik, b

Nadr, b

Kinane, b

Huzeyme, b

Müdrike, b

İlyas, b

Mudar, b

Nizar'

ım! Halk, ne zaman iki kısma ayrılsa, muhakkak, Allah beni onların en hayırlı olanının içinde bulundurmuştur

Ben, Cahiliye devrinin kötülüklerinden hiçbir şey bulaşmaksızın, ana ve babamdan meydana geldim

Ben, tâ Âdem'den babama ve anneme gelip ulaşıncaya kadar, hep nikâh mahsulü olarak meydana geldim, asla zinadan meydana gelmedim!

Ben, sizin nefis yönünden de en hayırlınızım, baba soyu yönünden de en hayırlınızım!"[16]

Peygamberimiz Muhammed (a

s

)ın annesi Âmine binti Vehb, b

Abdi Menaf, b

Zühre, b

Kilab, b

Mürre'dir

[17]

Zühre; Hâşim oğullarının ataları olan Kilab oğlu Kusayy'ın kardeşi olduğuna göre, Hz

Âmine'nin soyu, kocası Hz

Abdullah b

Abdulmuttalib'in soyu ile Mürre b

Kilab'da birleşir

İbn Sa'd; Ensar bilginlerinden Muhammed b

Sâib'e dayanarak, Peygamberimiz (a

s

)ın anne ve anneannelerini, babaannelerini batınlarca kaydettikten sonra, bu bilginin:

"Peygamber (a

s

)ın beşyüz annesini tesbit ve kayd etmeye muvaffak oldum

Hiçbirinde, ne zinaya, ne de Cahiliye çağında işlene gelen kötü işlerden hiçbir şeye rastlamadım!" dediğini de nakleder

[18]

Bunun içindir ki, büyük bilgin İbn Haldun, "Muhammed (a

s

)'dan başka, hiçbir kulun, ilahî ikram olarak ne soyunun bu derece mazbut olduğunun, ne de Âdem (a

s

)'dan kendilerine gelinceye kadar soy şerefliliğinin kesintisiz devam ettiğinin görülmediği"ni bildirir

[19]

Peygamberimiz (a

s

)ın İsimleri ve Künyesi

Peygamberimiz (a

s

):

"Benim birtakım isimlerim vardır:

Ben Muhammed'im!

Ben Ahmed'im!

Ben Mâhî'yim ki, Yüce Allah, küfrü benimle yok edecektir!

Ben Hâşır'ım ki, insanlar, Kıyamet günü benim izimce haşr olunacaklardır!

Ben Âkıb'ım ki, benden sonra peygamber yoktur!"[20]

"Ben rahmet peygamberiyim!"[21]

"Ben savaşlar peygamberiyim!" buyurmuşlardır

[22]

Peygamberimiz (a

s

), Kur'ân-ı Kerîm'de dört kere Muhammed ismi ile,[23] bir kere de Ahmed ismi ile anılır

[24]

Muhammed: övülmeye layık hasletleri çok olan,

Ahmed ise: en çok övülen veya en çok hamd ve şükür eden, ya da, bu hasletlerle anılan zât mânâlarına gelir

[25]

Peygamberimiz (a

s

); en çok Muhammed ismi ile anılmış, Muhammed ismini kullanmıştır

Medine'de bulunan Mekkeli ve Medineli Müslümanlarla Yahudileri ve her iki tarafın müttefiklerini ilgilendiren muameleler hakkında yazdırdığı yazıda Peygamberimiz (a

s

)ın Muhammed ismi yer alır

[26]

Ebu Süfyan b

Hâris'in Peygamberimiz (a

s

)ı hicveden şiirine karşı, Hassân b

Sâbit, söylediği uzunca şiirde:

"Demek, sen Muhammed'i hicvettin ha?!" der

[27]

Peygamberimiz (a

s

); Hicretin altıncı yılında Hudeybiye'de Kureyş müşrikleriyle yaptığı muahedenin yazısını yazdırmak isteyip:

"Yâ Ali! Bu, Muhammed Resûlullah'ın, Süheyl b

Amr ile üzerinde anlaşıp sulh oldukları[28] ve gereğinin yerine getirilmesini kararlaştırıp imzaladığı maddelerdir" buyurunca,[29] Süheyl b

Amr Hz

Ali'nin elini tuttu

[30]

Peygamberimiz (a

s

)a:

"Vallahi, biz senin gerçekten peygamber olduğunu tanımış olsaydık, Beytullahı ziyaretten seni alıkoymaz ve seninle çarpışmaya kalkmazdık![31] En iyisi, sen, muahedenameye bizim bildiğimiz şeyi yaz!"dedi

[32]

Peygamberimiz (a

s

):

"Ya nasıl yazalım?" diye sordu

[33]

Süheyl b

Amr:

"Muhammed b

Abdullah diye kendi ismini ve babanın ismini yaz!" dedi

[34]

Peygamberimiz (a

s

):

"Bu da güzeldir

Öyle yazınız![35]

Ben, hem Abdullah'ın oğluyum, hem de Allah'ın Resûlüyüm![36]

Vallahi, siz beni yalanlasanız da, ben yine, hiç şüphesiz, Allah'ın Resûlüyüm![37]

Kendi ismimi ve babamın ismini yazdırmak, benim peygamberliğimi gidermez!" buyurdu

[38]

Hükümdarlara gönderilen İslâmiyete davet mektuplarında da, Muhammed ismi yazılı, Muhammed Resûlullah mührü basılı idi

[39]

Peygamberimiz (a

s

)ın, hadis-i şeriflerinde açıkladıkları isimlerinden başka, Kur'ân-ı Kerîm'de ve daha önceki peygamberlere indirilmiş olan ilahî kitaplarda geçen daha birçok isimleri vardır

İsimlerin çokluğu ise, isim sahibinin şerefinin üstünlüğünü gösterir

[40]

Peygamberimiz (a

s

); Hz

Hatice'den ilk doğan oğlu Hz

Kasım'dan dolayı (Ebu'l-Kasım=Kasım'ın Babası) diye künyelenmişti

[41]

Medineli Ensardan bir zât, doğan oğluna Muhammed ismini koymak istemiş ve bunda bir sakınca olup olmadığını Peygamberimiz (a

s

)dan sormuştu

[42] Peygamberimiz (a

s

):

"Benim ismimi takınınız! Amma, künyemi takmayınız!" buyurmuştur

[43]

Hz

Ali de:

"Yâ Rasûlallah! Senden sonra doğacak çocuğuma senin ismini ve künyeni takmamı uygun görür müsün?" diye sormuş; Peygamberimiz (a

s

) ona:

"Evet!" buyurmuştur

[44]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Peygamberimiz (a

s

)dan Önce Kimlere ve Ne İçin Muhammed İsmini Koydukları

Tabiîn bilginlerinin büyüklerinden Saîd b

Müseyyeb der ki:

"Araplar, kendilerinden, Muhammed isminde bir peygamber gönderileceğini, Kitab Ehli olan [Yahudi ve Hıristiyan]larla kâhinlerden işitmişlerdi

Bunu işiten Araplardan bazıları peygamber olması ümidiyle oğullarına Muhammed ismini vermişlerdi:

1) Benî Temimlerden Süfyan b

Mücaşi', Şam'a gidip bir rahibin evine inmişti

Süfyan, kendisinin Mudarlardan olduğunu söyleyince, rahip:

"Araplar içinde bir peygamber gönderilecek, kendisine Muhammed denilecektir!" dedi

[45] Bunun üzerine, Süfyan, doğan oğluna Muhammed ismini verdi

[46] Muhammed b

Süfyan, büyüyünce, Hıristiyan papazı oldu

[47]

2) Benî Süleymlerin Zekvan oğullarından[48] Muhammed b

Huzâî'ye,[49] Muhammed ismi, peygam*ber olması ümidiyle verilmiştir

Ebrehe bu Muhammed b

Huzâî'yi Yemen'e götürmüş, o da orada Ebrehe'yle birlikte bulunmuş ve Hıristiyanlık dininde ölmüş;[50] Ebrehe'nin emriyle, Kabe yerine, San'a'daki Kulleys kilisesine hac*cetmeleri için propaganda yaparken, Huzeyl'lerden Urve b

Hıyad tarafından bir okla vurulup öldürülmüştür

[51]

Benî Süleymlerden Muhammedü'l-Cüşemî'ye,

Muhammedü'l-Useydî'ye,

Muhammedü'l-Fukaymî'ye,[52]

Muhammed b

Berrü'l-Kinanî'ye,

Muhammed b

Humran b

Malikü'l-Cu'fî'ye,

Benî Cahcabalardan Muhammed b

Ukbetü'l-Cülahu'l-Evsî'ye

[53]

Muhammed b

Hırmazü't-Temim'e,[54]

10) Evsîlerden Muhammed b

Meslemetü'l-Ensarî'ye

[55] hep, peygamber olması maksat ve ümidiyle Muhammed ismi konulmuştur

[56]

Peygamberimiz (a

s

)ın Babası Hz

Abdullah'ın Vefatı

Peygamberimiz (a

s

)ın babası Hz

Abdullah, Hz

Amine ile evlendikten kısa bir müddet sonra,[57] Kureyşlilerin ticaret malları yüklü kafilelerinden bir kafileye katılarak Şam'a, Gazze'ye gitmişti

Satacaklarını satıp alacaklarını aldıktan sonra, oradan geri dönüldüğü sırada,[58] yolda hastalandı

Medine'ye gelince,[59] arkadaşlarına:

"Ben, burada dayılarım Adiyy b

Neccar oğullarının yanında biraz kalayım" dedi ve hasta olarak onların yanında bir ay kaldı

Kafile arkadaşları, yollarına devam edip Mekke'ye geldiler

Abdulmuttalib, onlardan, oğlunun nerede kaldığını sordu

Onlar da, "Onu gerimizde, dayıları Adiyy b

Neccar oğullarının yanında bıraktık

Kendisi hastadır" dediler

Bunun üzerine, Abdulmuttalib, büyük oğlu Hâris'i acele Medine'ye yolladı

Haris Medine'ye vardığı zaman, Hz

Abdullah'ı vefat etmiş ve Adiyy b

Neccarlardan Nâbiga'nın evine gömülmüş buldu

Hz

Abdullah'ın kabri Nâbiga'nın evinin içine girilince sol tarafa düşen küçük evindedir

Dayıları; Abdullah'ın nasıl hastalandığını, olanca çabalarına rağmen kendisini kurtaramadıklarını ve Nâbiga'nın evine gömdüklerini Hâris'e anlattılar

Haris, acele Mekke'ye dönüp babasına acı haberi verince, Abdulmuttalib de, Abdulmuttalib'in bütün oğulları ve kızları da son derece ağladılar

[60]

Hz

Abdullah, vefat ettiği zaman 25 yaşında idi

[61]

Peygamberimiz (a

s

) da, daha annesinden doğmamıştı

[62]

Hz

Âmine'nin Hz

Abdullah Hakkındaki Mersiyesi

Hz

Amine, kocası Hz

Abdullah için söylediği mersiyede şöyle dedi:

"Artık, Mekke'nin Batha tarafı, Hâşim oğullarından boşaldı

O, ölümün davetine uyarak, evinden örtüler ve kefenler içinde çıkıp kabre gitti!

Fakat, ölüm insanlar arasında Hâşim oğlu gibi bir yiğit bulup onun boşluğunu dolduramaz

l

Bütün dostları ve arkadaşları, onun tabutunu taşımak için üşüşmekte ve elden ele almakta idiler

Ne yazık ki, ecel hiç beklenmedik bir zamanda onu alıp götürdü!

Halbuki, o, cömert ve çok merhametli bir insandı

"[63]

Hz

Abdullah'ın Terikesi

Hz

Abdullah'ın, miras olarak bıraktığı;

Ümmü Eymen (Bereke) adında bir köle kadın,

Beş adet deve,

Birkaç davar,[64]

Bir adet kılıç,

Bir miktar gümüş paradan ibaretti

[65]

Peygamberimiz (a

s

)ın Doğumu, Doğum Tarihi ve Doğum Yeri

Peygamberimiz (a

s

); Fil yılında, Rebiülevvel ayının 12

Pazartesi günü,[66] tanyeri ağarırken,[67] Şı'b'daki evlerinde doğdu

[68]

Riyaziyecilere göre; doğum tarihi şemsî aylardan Nisan ayının yirmisine rastlamış,[69] Mısırlı Mahmud Felekî Paşa da, bunun Milâdî 571 yılı 20 Nisan Pazartesi gününe rastladığını hesapla doğrulamıştır

[70]

Peygamberimiz (a

s

)ın doğduğu ev: Şı'b'da, Hâşim'den Abdulmuttalib'e kalan, ondan da Peygamberimiz (a

s

)ın babası Hz

Abdullah'ın hissesine düşen ev olup, "Mevlid Sokağı" diye anılan Ebu Talib Şı'b'ı caddesinde, Leyl sokağında idi

[71]

Peygamberimiz (a

s

)ın doğumu gecesinde, Abdurrahman b

Avf'ın annesi Şifa Hatun da hazır bulunup ebelik etmiştir

[72]

Peygamberimiz (a

s

)dan üç yaş büyük olan amcası Hz

Abbas da; Hz

Âmine'nin bir oğlan çocuğu doğurduğu haber verilince, annesinin sabahleyin kendisini elinden tutup oraya götürdüğünü, Peygamber (a

s

)ın evlerinin ortasında yattığı yerde döşeğine ayağıyla vurduğunu hâlâ görür gibi olduğunu ve orada bulunan kadınların kendisini onun üzerine çekip "Öp kardeşini!" dediklerini bildirir

[73]

Doğum Gecesinde Vuku Bulan Önemli Hadiselerden Bazıları

1

Hz

Aişe'den rivayet edildiğine göre;

Mekke'de, ticaretle uğraşan bir Yahudi Peygamberimiz (a

s

)ın doğduğu gece, doğuşuna alâmet olan yıldızın doğduğunu görmüş, katıldığı Kureyş meclislerinden bir mecliste:

"Ey Kureyş cemaatı! İçinizden, bu gece çocuğu doğan oldu mu?" diye sormuştur

"Vallahi, bilmiyoruz!" dediler

Bunun üzerine, Yahudi:

"Ey Kureyş cemaatı! Size söylediğim şeyi ezberleyiniz! Bu gece, bu âhir zaman ümmetinin peygam*beri doğmuştur! Onun iki küreği arasında, üzerinde tüyler bulunan kırmızımtırak bir ben de vardır!" dedi

Meclistekiler, Yahudi'nin sözlerinden hayrette kalarak meclisten dağıldılar

Onlardan her biri, evler*ine varınca, Yahudi'nin söylediklerini ailelerine haber verdiler

Bazılarına, aileleri:

"Abdullah b

Abdulmuttalib'in bir oğlu doğdu

Kendisine, Muhammed ismini verdiler" dediler

Onlar, o günden sonra, Yahudi'nin evine gidip:

"Bizim içimizde bir çocuk doğduğunu duydun mu, öğrendin mi?" dediler

[74]

Yahudi: "Ben size onun doğduğunu haber verdi ktien sonra mı, yoksa önce mi doğdu?" diye sordu

"Önce doğdu!" dediler

[75]

Dileği üzerine, kendisini Hz

Âmine'nin evine götürdüler

Yahudi, Hz

Âmine'den, oğlunu yanına çıkarmasını istedi; çıkarıldı

Peygamberimiz (a

s

)ın arkasındaki peygamberlik hâtemini görünce, Yahudi bayıldı

Ayıldığı zaman, kendisine "Yazıklar olsun sana! Ne oldu sana?" dediler

Yahudi:

"Vallahi, artık İsrail oğullarından peygamberlik gitti![76] Ellerinden Kitap da gitti! Bu, İsrail oğullarının öldürüleceklerine ve bilginlerinin de itibarlarının kalmayacağına verilmiş bir hükümdür! Araplar, peygam*berlikle, büyük bir izzet ve şerefe erecekler![77] Ey Kureyş cemaatı! Sevininiz! Vallahi, siz; haberi doğu*dan batıya kadar ulaşacak bir atilim ve yenme gücüyle güçleneceksiniz!" dedi

[78]

2

Medineli Müslümanlardan şair Hassan b

Sabit der ki:

"Ben, yedi sekiz yaşlarında, duyduklarımı kavrayabilecek, boylu boslu bir çocuktum

Bir gün, Yesrib'de (Medine'de) bir Yahudi'nin köşk üzerinden en yüksek sesle:

'Ey Yahudi cemaatı!' diyerek bağırdığını işittim

Yahudiler, etrafına toplanınca, ona:

'Allah cezanı versin! Ne oldu sana?' dediler

O da:

'Ahmed'in doğumunda doğacak olan yıldızı, bu gece doğdu!1 dedi

"[79]

İbn İshak:

"Hassan b

Sâbit'in torunu Saîd b

Abdurrahman'a:

'Resûlullah (a

s

) Medine'ye geldiği zaman Hassan b

Sabit kaç yaşında idi?' diye sordum

Saîd:

'Hassan, altmış yaşında idi

Resûlullah (a

s

) da, elli üç yaşında iken Medine'ye geldi' dedi

Demek ki, Hassan, o Yahudinin söylediğini yedi yaşında iken işitmiş" demiştir

[80]

Hz

Âmine'nin bildirdiğine göre; Peygamberimiz (a

s

)a, ne hamileliği sırasında, ne de onu dünyaya getirirken hiçbir zahmet çekmemiş ve o doğarken de, doğu ile batı arasını aydınlatan bir nurun kendisinden onunla birlikte çıktığını görmüştür

[81]

Peygamberimiz (a

s

), doğarken, çocukların yere düştükleri gibi düşmeyip ellerini yere dayamış, başını semaya kaldırmış olarak doğmuştur

[82]

Muhammed (a

s

) doğunca, geleneğe göre sabaha kadar üzerine kapatılan çanağın yarılarak, yarığından kendisinin gözlerini semaya diktiği görülmüştür

[83]

"Doğrusu, biz bunun gibi bir çocuk görmedik!" denilmiştir

[84]

Şeytan; hayatında koparacağı dört çığlıktan birisini, bu kutlu doğum gecesinde koparmıştır

[85]

İran başkadısı ve din adamı Mubezan, rüyasında; birtakım serkeş develerin bir sürü yürük atları

önlerine katarak Dicle ırmağını geçtiklerini, İran topraklarına yayıldıklarını görmüştür

Save gölünün suyu çekilmiştir

Semave vadisini su basmıştır

Kisra'nın sarayından 14 şerefe yıkılmıştır

İranlıların 1000 yıldan beri hiç sönmeden yanan ateşgedeleri sönüvermiştir![86]

Peygamberimiz (a

s

)ın Kâbe'ye Götürülüp Dua Edilişi

Hz

Amine; Peygamberimiz (a

s

)ı dünyaya getirdiği zaman, Peygamberimiz (a

s

)ın dedesi Abdulmuttalib'e:

"Bir oğlan torunun doğdu

[87] Gel de, gör onu!" diye haber saldı

[88]

Abdulmuttalib, o sırada Kabe'nin yanında, Hicr'de, oğlu, ve kavminden bazı kimselerle birlikte otu*ruyordu

Müjdeci, ona:

"Âmine bir oğlan çocuğu doğurdu!" diye haber verince Abdulmuttalib çok sevindi ve hemen ayağa kalkıp yanındakilere birlikte Hz

Âmine'yi görmeye geldi

[89]

Torununa baktı

[90]

Hz

Âmine hamile iken düşünde gördüğü şeyleri; kendisine neler söylendiğini ve koyacağı isim hakkında ne emir verildiğini Abdulmuttalib'e anlattı

[91]

Abdulmuttalib torununu bir kumaş parçasına sarılmış olduğu halde[92] kucağına alıp Kabe'ye girdi

Orada, Allah'a dua ve ihsanından dolayı şükranını arz ettikten sonra, onu annesine gönderdi

[93]

Oğlu Ebu Talib'e de:

"Bu, benim sana, yanında bulundurup üzerine kanat gereceğin emanetimdir

Muhakkak, bu oğlu*mun hal ve şânı yüce olacaktır!" dedi

[94]

Peygamberimiz (a

s

)ın Hz

Âmine ve Süveybe Hatun Tarafından Kısa Bir Müddet Emzirilişi

Peygamberimiz (a

s

)ı; önce annesi Hz

Amine,[95] üç gün veya yedi gün emzirdi

[96]

Bundan sonra, Süveybe Hatun, oğlu Mesruh ile birlikte, günlerce emzirdi

[97]

Süveybe Hatun, daha önce Hz

Hamza'yı, sonra da, Peygamberimiz (a

s

)la birlikte, Ebu Seleme b

Abdulesed'i de emzirmişti

Bunun için, Hz

Hamza ile Ebu Seleme, Peygamberimiz (a

s

)ın süt kardeşi idiler

[98]

Peygamberimiz (a

s

); Mekke'de iken, Süveybe Hatuna harçlık verir, Hz

Hatice de ona ikramda bulunurdu

Süveybe Hatun; Ebu Leheb'in cariyesi idi

Hz

Hatice onu azad etmek, kölelikten kurtarmak için Ebu Leheb'den satın almak istemişse de, Ebu Leheb yanaşmamıştı

Peygamberimiz (a

s

) Medine'ye hicret ettiği zaman, Ebu Leheb onu kendiliğinden azad etmişti

Peygamberimiz (a

s

), Süveybe Hatuna Medine'den de harçlık ve elbise gönderirdi

Hicretin yedinci yılında, Hayber seferinden dönerken, onun vefat etmiş olduğunu haber alınca "Oğlu Mesruh ne yapıyor?" diye sormuş; "Annesinden önce, o da vefat etti!" denilmişti

Bunun üzerine, Peygamberimiz (a

s

) "Onların akrabalarından sağ kalan kim var?" diye sor*muş; "Hiçbir kimse yok!" demişlerdir

[99]

Peygamberimiz (a

s

)ın Doğumundan Dolayı Halka Ziyafet Çekilişi

Peygamberimiz (a

s

)ın doğumunun yedinci günü, dedesi Abdulmuttalib

[100] develer, davarlar kestirerek Mekke halkına üç kez yemek yedirmesini, oğlu Ebu Talib'e emretti

Ayrıca, Mekke mahallelerinden her mahallede develer kesilerek bırakıldı

Onlardan insanların, kurtarın, kuşların yararlanmalarına engel olunmadı

[101]

Kureyşliler, ziyafetten sonra:

"Ey Abdulmuttalib! Doğumu sebebiyle bize ikramda bulunduğun bu oğluna ne isim taktın?" diye sor*dular

Abdulmuttalib:

"Muhammed ismini taktım!" dedi

Kureyşliler:

"Ne için, aile halkının, atalarının isimlerinden birini takmaya özen göstermedin de, Muhammed ismi*ni taktın?" diye sordular

Abdulmuttalib:

"Gökte Allah'ın, yerde de halkın onu övmelerini istedim!" dedi

[102]

Yeni Doğan Çocukların Sütannelere Verilmesi Âdeti

Yeni doğan çocuklarını sütannelerine vermek, Kureyş ve diğer Arap eşrafının âdetleri idi

Bu da; kadınların kocalarıyla daha rahat meşgul olmalarını ve çocukların da[103] kırda yaşayan Araplar içinde,[104] özellikle havasının güzelliği, rutubetinin azlığı ve suyunun tatlılığı ile tanınan yerlerde yaşayan şerefli kabileler arasında[105] sağlam vücutlu, sıkı etli, cesaretli yetişmelerini ve düzgün ve pürüzsüz konuşmayı öğrenmelerini sağlamak içindi

Emevî halifelerinden Abdulmelik b

Mervan:

"Velid'i sevmek, bize zarar verdi!" derdi

Velid; annesinin yanından ayrılmadığı için, konuşurken hep gramer hatası yapardı

Kardeşi Süleyman ise, çok düzgün ve pürüzsüz konuşurdu

Çünkü, Süleyman ve öteki kardeşleri, kırda otururlardı

Arapça'yı açık, pürüzsüz ve düzgün konuşmayı orada öğrenmişlerdi

[106]

Umumiyetle Araplar için tek lügat vardı

Benî Sa'd b

Bekr'lerin ise lügatları yedi idi

Benî Sa'd b

Bekr b

Hevazin'ler; Arap kabileleri içinde, dil bakımından en fesahatli olanı, en açık, en düzgün ve en pürüzsüz konuşanı idi

[107]

Benî Sa'd b

Bekr kabilesi; Arap kabileleri arasında cömertlikleri ve şereflilikleri ile de tanınmış bir kabile idi

[108]

Mekke çevresinde ve Harem içinde oturan kabilelerden sütannesi olanlar, her yıl, iki kez, yaz ve güz mevsimlerinde Mekke'ye gelerek, yeni doğan çocukları-ücretle emzirmek üzere-alıp yurtlarına götürür*lerdi

[109]

Sütannesi Halime Hatunun Peygamberimiz (a

s

)ı Emzirişi ve Büyütüşü

Peygamberimiz (a

s

)ı; Süveybe Hatundan sonra, Benî Sa'd b

Bekrkabilesinden sütannesi Halime Hatun götürüp emzindi

[110]

Halime Hatun; Kays b

Aylan'lardan Ebu Züeyb Abdullah b

Hâris'in kızı [111] ve Sa'd b

Bekr b

Hevazin'lerden Haris b

Abduluzza'nın da zevcesi idi

Peygamberimiz (a

s

)ın bu sütanne ve babadan kardeşleri de, Abdullah b

Haris, Üneyse binti Haris ve Şeyma binti Haris idi

Halime Hatun; yanında, kocası ve memedeki küçük oğlu ve Benî Sa'd b

Bekr kadınlarından dal[112] on kadın olduğu halde,[113] emdirilecek oğlan çocuğu arayıp bulmak üzere, yurtlarından yola çıktılar

[114] Mekke'ye geldiler

[115]

Halime Hatun der ki:

"İçinde bulunduğumuz kuraklık ve kıtlık yılında, hiçbir şeyimiz kalmamıştı

Ben, kır merkebimin üzerinde idim

Yanımızda yaşlı bir devemiz de bulunuyordu

Vallahi, o bize bir damla bile süt vermiyordu

Fakat, biz, bir yağmura kavuşmayı, darlıktan kurtulmayı umup duruyorduk

Üzerinde bulunduğum arık ve zayıf merkebimin yürüyüşünün ağırlığı, arkadaşların canını sıkacak dereceye varmıştı

Nihayet, Mekke'ye varıp, emzirilecek oğlan çocukları aramaya başladık

İçimizde hiçbir kadın yoktu ki, o ona arz ve teklif edilsin de, 'Yetimdir!' denilince onu almaktan kaçın*mış olmasın!

Çünkü, bizler, emzireceğimiz çocuğun babasından bahşişe kavuşmayı umuyor, ve onun [Peygamber (a

s

)ın] hakkında da:

'Yetimdir

Annesi ve dedesi, bize ne ihsan yapabilecek?' diyorduk

Bunun için, hepimiz, onu emzirmek üzere almak istememiştik

Benimle gelmiş olan kadınlardan, emzirilecek çocuk almayan, benden başka, kalmamıştı

"[116]

O sırada, Abdulmuttalib, Peygamberimiz (a

s

) için sütannesi arayıp duruyordu

[117]

Halime Hatun der ki:

"Abdulmuttalib, benimle karşılaşınca:

'Sen, kimsin?' diye sordu

'Ben, Benî Sa'd'lardan bir kadınım!' dedim

'İsmin nedir?' diye sordu

'Halime' dedim

Abdulmuttalib gülümsedi:

'Ne güzel! Ne güzel! Sa'd ve hilm iki güzel haslettir ki, dünyanın hayrı da, ebediyetin izzet ve şere*fi de bunlardadır

Ey Halime! Benim yanımda yetim bir çocuk vardır ki, onu Benî Sa'd kadınlarına teklif ettim

'Biz, götüreceğimiz çocuklardan yararlanmayı, onların babalarından ikram görmeyi umuyoruz' diy*erek, almaya yanaşmadılar

Onu emzirmeyi, sen üzerine alır mısın?

Belki onun yüzünden saadete, mutluluğa erersin' dedi

Ben de:

'Bana biraz müsaade et de, kocama bir danışayım' dedim

Hemen, kocamın yanına dönüp durumu ona haber verdim [118] ve:

'Mekke'de, bu yetim çocuktan başka, emzirilecek çocuk yoktur! O çocuğu almamızı uygun görür müsün?

Ben yurdumuza eli boş dönmemizi hoş bulmuyorum

[119]

Vallahi, ben, arkadaşlarım arasında, emzirilecek bir çocuk almadan geri dönmeyi istemiyorum

Vallahi, o yetime gideceğim

Ben de onu alacağım!' dedim

Kocam:

'Bunu yapmanda bir sakınca yok

Belki, Allah onun yüzünden bereket ve bolluk ihsan eder

[120]

Ey Halime![121] Git, al onu!'dedi

[122]

Döndüğüm zaman, Abdulmuttalib'i oturmuş, beni bekliyor bir halde buldum

Kendisine: 'Haydi, çocuğu getir!' deyince, yüzünde sevinç belirdi ve beni hemen Âmine'nin evine götürdü

Âmine, bana 'Hoş geldin! Safa geldin!' dedi

Beni Muhammed (a

s

)ın bulunduğu odaya koydu

[123]

Odaya girdiğim zaman, o, sütten daha ak bir yün kumaşa sarılmış, kendisinin altına da yeşil ipek*ten bir sergi serilmişti

Sırtüstü yatırılmış, mışıl mışıl uyuyor, kendisinden misk kokusu geliyordu!

Sevimliliğine ve yüzünün güzelliğine hayran oldum

Kendisini uykudan uyandırmaya kıyamadım

Ellerimi göğsünün üstüne yavaşça koyduğum zaman, gülümsedi ve bana bakmak için gözlerini açtı

Hemen, iki gözünün arasından öptüm ve kucağıma aldım

'"[124]

Hz

Âmine:

"Bana, üç gece: 'Oğlunu, Benî Sa'd b

Bekr'lerde Ebu'z-Züeyb ailesi içinde emzireceksin!' denildi" dedi

Halime Hatun:

"İşte, bu kucağımdaki çocuğun sütbabası Ebu'z-Züeyb'dir

O benim babamdır" dedi

Hz

Âmine gerek hamilelik, gerek doğum sırasında gördüklerini haber verip "Oğlumu iyi koru!" diy*erek Halime Hatuna sıkı sıkı tenbihatta bulundu

Halime Hatunun içi son derecede ferahladı, işittiği şeyler kendisini sevindirdi

[125]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Halime Hatun'un Ailesinin Peygamberimiz (a

s

) Yüzünden Hayra ve Geçim Bolluğuna Kavuşması

Halime Hatun, hatıralarını anlatmaya devamla derki:

"Ben onu, ancak başkasını bulamadığım için almıştım

Binitimin ve yolculuk eşyalarımın yanına döndüğüm ve kucağıma alıp emzirmek istediğim zaman, ona, memelerimden, dilediği kadar süt geldi!

O da, onunla birlikte sütkardeşi de, kanasıya emdiler ve uyudular*

Halbuki, bundan önce, bizim çocuk, kendisiyle birlikte bizi de hiç uyutmam işti

Kocam, kalkıp o yaşlı ve sütsüz devemizin yanına vardığı zaman, onun da memelerinin sütle dolu olduğunu gördü

Kendisi, ondan, içeceği kadar süt sağıp içti

Kendisiyle birlikte, ben de içtim

Her ikimiz de süte kandık ve doyduk!

Bambaşka ve hayırlı bir gece geçirdik

Sabaha çıktığımız zaman, kocam, bana: Vallahi, ey Halime! İyi bil ki, sen mübarek bir çocuk almış bulunuyorsun1 dedi

'Vallahi, ben de böyle olmasını umuyor ve diliyordum1 dedim

Sonra, hayvanıma bindim

Çocuğu da kucağıma aldım

"[126]

Haris ise yaşlı devesinin üzerine bindi; Sirer vadisinde yol arkadaşlarına yetiştiler

"Kadınlar

'Ey Halime! Ne yaptın' diye sordular

'Vallahi, hayır ve bereketi en büyük olan bir çocuğu görüp aldım

'

'Yoksa, o kucağındaki, Abdulmuttalib'in oğlu [torunu] mu?' dediler

'Evet!' dedim

Kadınlarımızdan bazılarının kıskandıklarını gördüm

[127]

Vallahi, benim merkebim öyle hızlı gidiyordu ki, hepsinin önüne geçti

Kafiledekilerin merkeplerinden hiçbirisi ona yetişemediler

Nihayet, kadın arkadaşlarım, bana:

'Ey Ebu Züeyb'in kızı! Yazıklar olsun sana! Biraz durup bizi beklesen a? Gelirken üzerine binmiş olduğun merkep bu değil miydi?' diyerek sesleniyorlar; ben de onlara:

'Evet! Vallahi, işte o merkeptir' diyordum

Şaşırıyorlar ve:

'Vallahi, buna şaşılacak birşey olmuş!' diyorlardı

Nihayet, Benî Sa'd yurtlarındaki evlerimize geldik

Ben; Allah'ın yarattığı yerlerden, Benî Sa'd yurdundan daha kurak bir yer bulunduğunu bilmiyorum

Fakat, çocuğu yanımıza getirdiğimizden beri, davarlarımız akşamları karınları tok ve memeleri sütlü olarak dönüyor ve biz de onlardan süt sağıp içiyorduk

Halbuki, hiç kimse, davarlarından sağıp içecek bir damla süt bulamıyordu

Hatta, kavmimizden, çevremizde bulunanlar, çobanlarına:

'Yazıklar olsun size! Ebu Züeyb'in kızının çobanı nerede yayıyor, otlatıyorsa, siz de onunla birlikte yaysanız ya' diyerek çıkışmakta idiler

Fakat, onların davarları akşamlan karınlan aç, memelerinde bir damla bile süt sızmaz bir halde dön*erlerken, bizim davarların karınları tok, memeleri sufle dolu olarak dönerlerdi!

Yüce Allah, bize, onun [Peygamberimiz (a

s

)ın] yüzünden hayır ve bereketi arttırdı durdu

Onun büyüyüp yetişmesi de başka çocuklara benzemiyordu

"[128]

* Peygamberimiz (a

s

), daima, sütannesinin memesinden birisini emmekle yetinip diğerini emmekten kaçınır; onu, süt ortağı, sütkardeşi Abdullah'a bırakırdı

[129]

Peygamberimiz (a

s

)ın Büyümesindeki Başkalık

Başka çocukların bir aydaki büyümelerini o bir günde büyüyor, başka çocukların bir yıldaki büyümelerini o bir ayda büyüyordu![130]

Peygamberimiz (a

s

); daha iki aylık iken, her tarafa yuvarlanmaya çalışıyordu

Üç aylık olunca, ayağa kalkıp day duruyordu!

Dört aylık olunca, duvara tutunup yürüyordu!

Beş aylık olunca, bir yere tutunmadan yürüyebiliyordu!

Altı ayı tamamlayınca, yürümeyi hızlandırmıştı

Yedi aylık iken, konuşuyor, her tarafa gidip geliyordu

Sekiz aylık iken, konuşuyor, konuşulanı anlıyordu

Dokuz aylık iken, açık ve düzgün konuşmaya başlamıştı

On aylık iken, çocuklarla ok atıyordun [131]

Peygamberimiz (a

s

)ın Sütten Kesilişi ve Annesine Götürülüşü

Halime Hatun der ki: "İki yıl geçince, onu sütten kestim

[132]

Kendisi, iki yılı doldurduğu zaman, oldukça iri ve gösterişli bir çocuk olmuştu

Onu annesine götürdük, ama biz, onun yüzünden gördüğümüz hayır ve bereketten dolayı, kendisi*ni yanımızda bir müddet daha tutmaya çok istekli bulunuyorduk

"[133]

Habeş Hıristiyanlarının Peygamberimiz (a

s

)ı Halime Hatunun Elinden Almaya Kalkışmaları

Sütannesi Halime Hatun, Peygamberimiz (a

s

)ı Medine'ye, annesine götürürken, [134] Siner vadisinde[135] Habeş Hıristiyanlarından bazı kimselere rastlamıştı

[136]

Hıristiyanlar, Halime Hatuna nereye gittiğini sordular

[137] Sonra da, Peygamberimiz (a

s

)a dikkatli dikkatli baktılar

[138] Arkasını döndürüp[139] onun iki kürek kemiği arasındaki peygamberlik hâtemine ve gözlerinin beyazındaki kırmızılığa baktılar

Kırmızılık hakkında:

"Gözlerinden bir şikâyeti, hastalığı var mı?" diye sordular

Halime Hatun:

"Hayır! Bu kırmızılık gözlerinden hiç ayrılmaz" dedi

[140]

Hıristiyanlar

"Biz, bunu kralımıza, ülkemize götüreceğiz

Çünkü, bunun bizimle ilgili hali, şanı vardır

Biz, onun işini biliyoruz" dediler

[141]

Hıristiyanlar, Peygamberimiz (a

s

) hakkında o kadar baskı yaptılar ki, Halime Hatun onu zorla elinden alacaklarından korkmaya başladı

Fakat, Yüce Allah onu onlardan korudu

[142]

Halime Hatun, Peygamberimiz (a

s

)ı onların ellerinden güçlükle kurtarıp[143] Hz

Âmine'nin yanına götürebildi

[144]

Hz

Âmine'ye, Peygamberimiz (a

s

) hakkında bilgi verdi

Onun uğurluluğu yüzünden gördükleri hayır ve bereketi anlattı

Habeş Hıristiyanlarının yaptıklarını da haber verdi

[145]

Peygamberimiz (a

s

)ın Benî Sa'd Yurduna Tekrar Götürülüşü

Halime Hatun der ki:

"Âmine'ye:

'Oğulcuğumu, iyice büyüyünceye kadar benim yanımda bıraksan iyi olur

Çünkü, ben onun Mekke vebasına yakalanmasından korkuyorum!1 dedim

Bu hususta o kadar ısrar ettim ki, nihayet, Âmine onu yanımızda bırakmaya razı oldu, [146] ve:

'Oğlumla birlikte yurduna dön! Ben de onun Mekke vebasına tutulmasından korkuyorum

Vallahi, onun hali, şanı büyük olacak!' dedi

"[147]

Peygamberimiz (a

s

)ın Atlattığı İkinci Tehlike

Halime Hatun; yurtlarına uğrayan bir Yahudi cemaatına:

"Siz, bu oğlum hakkında bana birşey söylemeyecek misiniz?" deyip, Hz

Âmine'nin kendisine anlat*tığı gibi:

"Ben ona hamile iken şöyle şöyle, onu doğurduğumda şöyle, rüyada da şöyle gördüm" diyerek görülenleri anlatınca, Yahudiler birbirlerine:

"Onu öldürünüz" dediler

Halime Hatuna da:

"O, yetim midir?" diye sordular

Halime Hatun:

"Hayır! Şu, onun babasıdır

Ben de annesiyim" dedi

Yahudiler

"Eğer yetim olsaydı, onu muhakkak öldürürdük" dediler

[148]

Halime Hatun, Peygamberimiz (a

s

)ı hemen oradan götürüp kendi kendine:

"Az kalsın emanetimi harap edecektim!" dedi

[149]

Peygamberimiz (a

s

)ın Göğsünün Melekler Tarafından Yarılışı ve Tartılışı

Sütannesi Halime Hatun yemin ederek der ki:

"

[Muhammed (a

s

)], sütkardeşi [Abdullah] ile birlikte evlerimizin arkasında küçük kuzu*larımızın yanında bulundukları sırada, sütkardeşi telaş ve heyecanla koşarak bize geldi

Bana ve babasına:

'Üzerlerinde ak elbise bulunan iki adam, o Kureyşî kardeşimi tutup yere yatırdılar, kendisinin kamını yardılar! Şimdi, onun içini karıştırıyorlar' dedi

Ben ve babası, hemen ona doğru vardık

Kendisini, ayakta ve yüzü sararmış bir halde bulduk

Ben, hemen tutup onu bağrıma bastım

Babası da bağrına bastı

'Sana ne oldu yavrucuğum?' diye sorduk

'Üzerlerinde ak elbise bulunan iki adam gelip beni yatırdılar, kamımı yardılar

Karnımda, bilemediğim birşey aradılar1 dedi

Birlikte, çadırımıza döndük

Sütbabası Haris:

'Ey Halime! Ben, bu çocuğun başına bir felaket gelmesinden korkuyorum!

Sen, başına bir felaket gelmeden önce, onu hemen ailesine götürüp teslim et!' dedi

"[150]

Bu hadise, bazı kaynaklara göre, Peygamberimiz (a

s

) m dört-beş yaşlarında bulunduğu sırada vuku bulmuştur

[151]

Peygamberimiz (a

s

) da bu hususta şu açıklamada bulunmuşlardır

"Ben, Sa'd b

Bekrler'de emzirilip büyütüldüm

O sıralarda, sütkardeşimle birlikte evlerimizin arkasında kendimize ait küçük kuzuları yayıyor, otlatıyorduk

Üzerlerinde ak elbise bulunan iki adam, içi kar dolu, altından bir leğen ile yanıma geldi

Beni tutup karnımı yardılar

Kalbimi çıkardılar

Onu da yardılar

Kalbimin içinden, kara, pıhtılaşmış bir kan parçası çıkarıp attılar

Sonra, kalbimi, karnımı, o karla iyice yıkayıp temizlediler

Sonra da, onlardan birisi, arkadaşına:

'Onu, ümmetinden on kişi ile tart!' dedi

Beni onlarla tarttı

Ben onlardan ağır geldim

'Onu ümmetinden yüz kişi ile tart!' dedi

Beni onlarla tarttı

Ben yine onlardan ağır geldim

'Onu ümmetinden bin kişi ile tart!' dedi

Beni onlarla tarttı

Ben onlardan da ağır geldim

Bunun üzerine:

'Artık onu tartmayı bırak! Vallahi, onu bütün ümmeti ile tartacak olsan, yine de o ağır gelir' dedi

"[152]

Halime Hatunun Peygamberimiz (a

s

)ı Mekke'de Kaybedişi

Sütannesi Halime Hatun; Peygamberimiz (a

s

)ı[153] beş yaşında iken,[154] annesine teslim etmek üzere Mekke'ye getirdiği sırada

[155] Mekke'nin yukarı tarafında[156] kalabalık arasında kaybet*ti

[157]

Halime Hatun, bunu şöyle anlatır:

"Hayvanıma bindim

Sütoğlumu da önüme aldım

Mekke'ye giriş kapılarından büyük kapıya kadar vardım

Orada toplanmış bir cemaat bulunuyordu

İhtiyacımı gidermek ve üstümü başımı düzeltmek için, sütoğlumu orada bırakıp ayrıldım

Şiddetli bir gürültü işitip döndüğüm zaman, kendisini orada göremedim

'Ey insanlar cemaatı! Çocuk nerede?1 diye sordum

'Hangi çocuk?' dediler

'Muhammed b

Abdullah b

Abdulmuttalib!1 dedim

'Allah'ın, onu büyütmek sebebiyle yüzümü güldüreceği, ev halkımı zengin kılacağı, açlığımı gidere*ceği ve onu annesine götürüp teslim ederek emanetimden çıkaracağım, sevincime ve umduğuma kavuşacağım sırada, önümden kaptılar kaçtılar!

Lât ve Uzzaya andolsun ki, onu göremeyecek olursam, kendimi şu dağın tepesinden atacağım, parçalanacağım!' dedim

'Biz, birşey görmedik' dediler

Beni ye'se düşürdükleri zaman, elimi başıma koyup:

'Vah Muhammed'ciğim! Vah oğulcuğum!' diyerek ağlamaya başladım

Kadınları ve erkekleri, ağıtımla ağlattım

Orada bulunan halk da, benimle birlikte feryad ederek ağlaştılar, yanıp yakıldılar

[158] Kaybolma haberinin Abdulmuttalib'e benden önce erişmesinden korktum

Hemen gidip Abdulmuttalib'in yanına vardım

Bana bakınca:

'Başına mutluluk mu, yoksa yaramazlık mı geldi?' diye sordu

'Belki de, yaramazlığın en büyüğü!' dedim

Maksadımı hemen anladı

'Belki de, oğlum senin yanından kaybolmuştur' dedi

'Evet![159] Bu gece, Muhammed'i getirmiştim

Mekke'nin yukarı tarafında bulunduğum sırada, kay*bettim

Vallahi, şimdi o nerededir, bilmiyorum

[160] Belki de, Kureyşîler hainlik, düşmanlık edip onu öldür*müşlerdir' dedim

Abdulmuttalib kızdı ve hemen kılıcını sıyırdı

Kızdığı zaman, hiç kimse onun kızgınlığını durduramazdı

[161]

Bana:

'Ey Halime! Sen otur!' dedikten sonra, Safa tepeciğine çıktı

[162]

'Yâ Âl-i Galib!'* diyerek seslendi

[163]

Bütün Kureyşliler toplanıp geldiler:

'Ey Hâris'in babası! Ne haber var?[164] Söyle, sana icabet edelim?' dediler

[165]

Abdulmuttalib:

'Oğlum Muhammed kayboldu!' dedi

Kureyşliler:

'Sen hayvanına atla! Biz de seninle birlikte hayvanlarımıza atlayalım

[166] Sen bizi harekete geçir! Sen denize dalarsan, biz de seninle birlikte dalarız' dediler

[167]

Abdulmuttalib hemen hayvanına bindi

Öteki Kureyşîler de hayvanlarına bindiler

Mekke'nin yukarı tarafına vardılar

Oradan da, Mekke'nin aşağısına indiler

Birşey göremeyince, Abdulmuttalib, halkı kendi haline bırakıp Beyt-i Harama geldi

İhrama girip, Kabe'yi yedi kere tavaf etti

[168]

'Yâ Rab! Kavmimin hepsi toplandı ise de, Muhammed bulunamadı!1 diyerek Allah'tan yardım dile*di

[169]

Havadan, bir seslenicinin:

'Ey cemaat! Feryad etmeyiniz! Hiç şüphesiz, Muhammed'in Rabbi vardır

Onu yardımsız bırakmaz ve zayi etmez!1 diyerek seslendiğini işittik

Abdulmuttalib:

'Ey seslenici! Bize, onun nerede bulunduğunu da haber ver!1 dedi

'O, Tihame vadisinde, sağdaki ağacın yanındadır' diye haber verdi

Abdulmuttalib, hemen o tarafa doğru gitti

"[170]

Yolun bir kısmında Varaka b

Nevfel'e rastladı

Birlikte yollarına devam ettiler

[171]

O sırada, Peygamberimiz (a

s

) bir ağacın altında ayakta duruyor, ağacın dallarını çekip yaprağı ile oynuyordu

[172]

Abdulmuttalib, ona:

'Ey çocuk! Sen kimsin?' diye sordu

'Ben, Muhammed b

Abdullah b

Abdulmuttalib'im1 cevabını alınca, Abdulmuttalib:

'Canım sana feda olsun! Ben, senin deden Abdulmuttalib'im' dedi

Onu öptü, kucakladı, bağrına bastı

Hemen, hayvanının önüne bindirip Mekke'ye getirdi

[173]

Boynuna bindirip Kabe'yi yedi kere tavaf ve onu her türlü tehlike ve kötülükten koruması için Allah'a dua etti

[174] Sonra da, Peygamberimiz (a

s

)ı, Hz

Âmine'ye gönderdi

[175]

Duhâ sûresinin:

"Seni (çocukluğunda) kaybolmuş bulup da yolunu doğrultmadı mı?" mealli 7

âyetinin bu hadiseye işaret ettiği rivayet edilir

[176]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Bir Kâhinin Peygamberimiz Üzerindeki Teşhisi ve Korkunç Teklifi

Peygamberimiz (a

s

), beş yaşında bulunduğu ve dedesi Abdulmuttalib'e teslim edildiği sırada, Mekke'ye bir kâhin gelmişti

Kâhin Abdulmuttalib'in yanında Peygamberimiz (a

s

)ı görünce, ona dikkatli dikkatli bakıp:

"Ey Kureyş cemaatı! Şu çocuğu öldürünüz! Çünkü, o sizi bölecek, öldürecek!" dedi

Abdulmuttalib, Peygamberimiz (a

s

)ı hemen oradan kaçırdı

[177]

Peygamberimiz (a

s

)ın Annesine Teslim Edilişi

Halime Hatun der ki:

"Sütoğlumu annesine götürdüğümüz zaman:

'Onu ne diye getirdin ey sütannesi? Halbuki, yanında kalması için ne kadar ısrar etmiş durmuştun?' dedi

'Allah oğlumu büyüttü

Ben artık üzerime düşen vazifeyi yerine getirmiş bulunuyorum

Doğrusu, kendisinin başına birşeyler gelmesinden de korktum

Şimdi, onu, istediğin gibi, sana teslim ediyorum' dedim

'Sen bu halde değildin

Bana doğrusunu haber ver?' dedi

Kendisine herşeyi haber vermedikçe beni bırakmadı, ve:

'Yoksa, sen ona şeytanın musallat olduğundan mı korktun?' dedi

'Evet' dedim

'Hayır! Vallahi, şeytan için, ona musallat olmaya, sataşmaya asla yol yoktur

Hiç şüphesiz, benim oğlum için büyük bir hal ve şan vardır

Ben sana onun haberini bildireyim mi?' dedi

'Evet! Bildir1 dedim

'Ben ona hamile olduğum zaman, Şam topraklarından Busra'nın köşklerini[178] bana aydınlatıp gösteren bir nurun benden çıktığını gördüm

Ona hamileliğimde de, vallahi, bana hamilelikten daha hafif, daha kolay gelen birşey görmedim

Doğurduğum zaman, o, başka çocukların yere düştükleri gibi düşmeyip, ellerini yere dayamış, başını semaya kaldırmış olarak doğmuştur

Şimdi, sen onu bana bırakıp doğruca yurduna gidebilirsin artık' dedi

"[179]

Mekkelilere Ziyafet Çekilişi ve Halime Hatunun İkramlara Gark Edilişi

Halime Hatun der ki:

"Kureyşliler ve sair halk sakinleştikleri zaman, Abdulmuttalib, yirmi deve[180] ve ayrıca, davar ve sığır da kestirip Mekke halkına yemek yedirdi

[181]

Fakirlere sadaka olarak da, 50 ratl[182] altın dağıttı

[183]

Sonra da, benim için hazırlanacak herşeyi en güzel bir şekilde hazırlatıp beni yurduma döndürdü

Ben, yurduma, tarif edemeyeceğim her dünyalık hayırla döndüm!

Muhammed, dedesinin yanında kaldı

Abdulmuttalib'e, onun bütün haberlerini anlattım

Abdulmuttalib onu bağrına basıp ağladı

'Ey Halime! Hiç şüphesiz, bu oğlum için büyük bir hal ve şan vardır

Ben, o zamana erişmeyi ne kadar arzu ederdim!' dedi

"[184]

Peygamberimiz (a

s

)ın Halime Hatuna Sevgi ve Saygısı

Peygamberimiz (a

s

), Halime Hatunu gördükçe:

"Benim annem, annem! Benim annem!" der, kendisine candan sevgi ve saygı gösterir, omuz atkısını yere serip onu oturtur, [185] bir dileği varsa hemen yerine getirirdi

[186]

Halime Hatun, bir gün, Peygamberimiz (a

s

)ı görmek için Mekke'ye gelmişti

Peygamberimiz (a

s

), o zaman, Hz

Hatice ile evli bulunuyordu

[187]

Halime Hatunu konukladılar ve ağırladılar

[188]

Halime Hatun; yurtlarında hüküm süren kuraklık ve kıtlıktan, hayvanlarının kırıldığından dert yandı

Peygamberimiz (a

s

), bu hususta Hz

Hatice ile konuştu

Hz

Hatice, ona kırk koyun ile, binmek ve yüklerini taşımak üzere, bir de deve verdi

[189]

Peygamberimiz (a

s

); Mekke'nin fethinde Ebtah mevkiinde bulunduğu sırada, Halime Hatunun kızkardeşi, görümcesi (kocasının kızkardeşi) ile birlikte, Peygamberimiz (a

s

)ı ziyaret ve bir dağarcık içinde keş peyniri (çökelek) ve yoğurt kurusu ile eritilmiş yağ hediye etmişti

Peygamberimiz (a

s

), ona hemen Halime Hatunu sordu

Vefat etmiş olduğu söylenince, Peygamberimiz (a

s

)ın gözleri yaşla doldu

Onun, geride kimlerinin kaldığını da sorup bilgi aldı

Bu sütannenin kardeşine elbise giydirilmesini, bir deveye bindirilmesini, kendisine ayrıca 200 dirhem gümüş para da verilmesini emretti

Kadıncağız sevinerek yurduna dönerken:

"Sen, küçük iken de, büyüdükten sonra da ne güzel kefil olunansın, bakılansın!" demekte idi

[190]

Hevazin temsilcileri içinde Medine'ye gelen ve Peygamberimiz (a

s

)a sütannesi dolayısıy*la amca düşen Ebu Servan da:

"Yâ Rasûlallah! Biz seni süt emer olarak gördük

Fakat senden daha hayırlı süt emenini görmedik!

Biz seni sütten kesilmiş olarak gördük

Fakat senden daha hayırlı sütten kesilenini görmedik!

Biz seni genç iken de gördük

Fakat senden daha hayırlı genç görmedik!" demiştir

[191]

Peygamberimiz (a

s

)ın Annesiyle Birlikte Medine'ye Gidişi

Peygamberimiz (a

s

); Mekke'de, annesi Hz

Amine ile dedesi Abdulmuttalib b

Hâşim'in yanında, Yüce Allah'ın himayesinde yaşıyor; Yüce Allah, onu, peygamberlikle şereflendireceği için, bir nebat, bir gül gibi güzelce büyütüyordu

[192]

Peygamberimiz (a

s

), altı yaşında iken; annesi Hz

Âmine, kocası Hz

Abdullah'ın Medine'deki Benî Adiyy b

Neccarlardan olan dayılarını ziyaret ettirmek üzere

[193] Peygamberimiz (a

s

)ı dadısı Ümmü Eymen ile birlikte iki deve üzerinde Medine'ye götürdü ve Nâbiga'nın evine indi

[194]

Rivayete göre; Hz

Âmine'nin Medine'ye gidişi, özellikle, kocası Hz

Abdullah'ın kabrini ziyaret için*di

[195]

Zaten, Hz

Âmine her yıl Medine'ye gidip kocasının kabrini ziyaret ederdi

[196]

Kendisinin aynı maksatla, kayınpederi Abdulmuttalib ve dadı Ümmü Eymen'le birlikte Medine'ye git*tiği de rivayet edilir

[197]

Neccar oğullarının dayılıkları, Abdulmuttalib'in dayısı olmalarından dolayı idi

[198]

Hâşim b

Abdi Menaf, Medine'de Benî Neccarlardan Amr'ın kızı Selma Hatunla evlenmiş; Abdulmuttalib, Selma Hatundan doğmuştu

[199]

Peygamberimiz (a

s

)ın Medine Ziyaretine Ait Bazı Hatıraları ve Yahudilerin Onun Üzerindeki Teşhisleri

Konuklar; Medine'deki dayılarının evinde bir ay oturdular

[200]

Peygamberimiz (a

s

); Medine'de geçen bir aylık ikametleri sırasında olanlardan birçok şeyler hatırlıyordu

Nitekim, Medine'ye hicret edip geldiği zaman, Adiyy b

Neccar oğullarının köşklerini görür görmez tanımışı[201] ve:

"Çocukluğumda, bu köşkün damında Ensar kızlarından Enise ile oynardım

Dayılarımın oğulların*dan bazıları da yanımda bulunurlardı" demiştir

Nâbiga'nın evine bakınca da:

"Oraya da, beni annem konuk olarak indirmişti

Babam Abdullah b

Abdulmuttalib'in kabri de bu evin içindedir

Suda yüzmeyi de, Adiyy b

Neccarların kuyusunda öğrenmişti m

[202]

Yahudilerden birtakım kimseler, yanıma gelirler, bana bakar dururlardı

[203]

Bir gün, Yahudilerden bir adam da, bana dikkatli dikkatli bakıp durduktan sonra, dönüp gitti

Yalnız bulunduğum bir günde, tekrar yanıma gelip:

'Ey çocuk! Senin ismin nedir?' diye sordu

'Ahmed!' dedim

Sırtıma bakınca:

'Bu, bu ümmetin peygamberidir!' dedi

Dayılarım da durumu anneme anlatınca, annem benim hayatım hakkında korkmaya başladı

Mekke'ye dönmek üzere, Medine'den acele yola çıktık

"[204]

Peygamberimiz (a

s

)ın dadısı Ümmü Eymen de, bu husustaki hatırasını şöyle anlatır:

"Bir gün, gündüzün ortalandığı sırada, Medine Yahudilerinden iki kişi gelip:

'Ahmed'i yanımıza çıkar da, bir bakalım?' dediler

Kendisini onların yanına çıkardım

Uzun uzun süzdüler, evirdiler, çevirdiler

[205] Hatta, onun edeb yerine bile baktılar![206]

Onlardan birisi diğerine:

'Bu, bu ümmetin peygamberidir

Burası da, onun hicret yurdudur

Bu şehirde de, öldürme ve sürgün etme gibi birtakım büyük hadiseler vuku bulacaktır' dedi

[207]

Ben, ondan bu hususta işittiğim sözlerin hepsini ezberlemişimdir

"[208]

Hz

Âmine'nin Ebva'da Vefat Edişi ve Peygamberimiz (a

s

)ın Ümmü Eymen Tarafından Mekke'ye Götürülüp Dedesine Teslim Edilişi

Hz

Amine, Medine'deki Neccar oğullarından olan dayılarını ziyaret ettirdikten sonra Peygamberimiz (a

s

)ı Mekke'ye getirirken,[209] yolda hastalanıp Ebva köyünde durakladı

[210]

Başucunda duran ciğerparesinin yüzüne baktı

Sonra da, ona şöyle hitap etti:

"Ey çekilen dehşetli ölüm okundan, Allah'ın lutfu ve yardımı ile yüz deve karşılığında kurtulan zâtın oğlu!

Allah, seni mübarek ve devamlı kılsın!

Eğer rüyada gördüklerim doğru çıkarsa, sen celâl ve ikram Sahibi tarafından Âdem oğullarına helâl ve haramı bildirmek üzere gönderileceksin!

Allah, seni, milletlerle birlikte devam edip gelen putlardan, putperestlikten de esirgeyecek, alıkoya*caktır!

Her canlı varlık ölür

Her yeni eskir

Her yaşlanan, kocayan, zeval bulur, yok olur

Ben de öleceğim

Fakat, temelli anılacağım

Çünkü temiz bir oğul doğurmuş, arkamda hayırlı bir andaç bırakmış bulunuyorum

"[211]

Hz

Âmine, Ebva'da vefat etti

[212] Oraya da gömüldü

[213]

Hz

Âmine vefat ettiği zaman otuz yaşında idi

[214]

Ebv'a; Mekke ile Medine arasında bir köy olup[215] Medine'ye Mekke'den daha yakındır

[216]

Medine'ye 23 mil,[217] yani beş günlük uzaklıktadır

[218]

Hz

Âmine'nin Ebva'da vefatı üzerine, Peygamberimiz (a

s

)ı, dadısı Ümmü Eymen (Bereke) bağrına bastı

Mekke'den binip gelmiş oldukları iki deveden[219] birisine bindi

Ötekini yedeği ne alarak, beş günde, Peygamberimiz (a

s

)ı Mekke'ye getirip dedesine kavuşturdu

[220]

Dünyada böylece babasız ve annesiz kalan Peygamberimiz (a

s

)ı, Yüce Allah hamisiz bırakmadı

Önce dedesinin, sonra da amcası Ebu Talib'in bağrına bastırdı

[221]

Duhâ sûresinin 6

âyetinde:

"Rabbin, seni yetim bulup da barındırmadı mı?" buyurularak bu gerçek hatırlatılır

[222]

Peygamberimiz (a

s

)ın Dadısı Ümmü Eymen'e Sevgi ve Saygısı

Peygamberimiz (a

s

)ın dadısı Ümmü Eymen'in asıl adı Beneke'dir

Peygamberimiz (a

s

) Hz

Hatice ile evlendiği zaman, Bereke de Hazreclilerin Haris oğullarından Ubeyd b

Zeyd ile evlenmiş, kendisinden Eymen doğmuştu

Eymen, Huneyn gazasında şehit olmuştur

Ümmü Eymen; Ubeyd'den sonra, Zeyd b

Harise ile evlenmiş, Üsâme adındaki oğlu dünyaya gelmiştir

[223]

Peygamberimiz (a

s

) bu dadısını sık sık ziyaret[224] ve kendisine "Ey anne!" diye hitap eder;[225] "Annemden sonra, annem!" diyerek sevgi ve saygı gösterir,[226] ona baktıkça:

"Bu, benim ev halkımdan sağ kalanıdır!" buyururdu

[227]

Peygamberimiz (a

s

)ın Hz

Âmine'nin Kabrini Ziyaret Edişi

Peygamberimiz (a

s

); Hudeybiye umresine giderken, Ebva köyüne uğramıştı

[228] Annesi Hz

Âmine'nin kabrini ziyaret için Yüce Allah'tan izin istemiş, izin verilince de[229] gidip kabrin üzerini eliyle düzlemiş,[230] ağlamış, yanındakileri de ağlatmıştı

[231] Ne için ağladığı sorulunca: "Rahmet duygusu beni rikkate getirdi de ağladım!" buyurmuştur

[232]

Abdulmuttalib Dedenin Peygamberimiz (a

s

)ın Üzerine Kanat Gerişi

Abdulmuttalib Dede; babasız ve anasız kalan torununu yanına alıp şefkatle bağrına bastı

Oğullarından hiçbirine göstermediği şefkati ona gösterdi

Onun üzerine kanat gerdi, titredi durdu

[233]

Abdulmuttalib Dedenin; uyurken veya odasında yalnız iken, yanına hiç kimse giremez,[234] Kabe'nin Hicr'inde serili minderine de, kendisinden başkası oturamazdı

[235]

Fakat, Peygamberimiz (a

s

) dedesinin yanından hiç ayrılmaz; odasında yalnız olduğu, uyuduğu sırada bile, dedesinin yanına serbestçe girer çıkardı

[236]

Kabe'nin gölgesinde serili minderin üzerine-babalarına tazim ve saygılarından dolayı-oğullarından hiçbiri oturmaz, çevresinde dururlarken; Peygamberimiz (a

s

) gelip dedesinin minderine serbestçe otururdu

Amcalarının, kendisini minderden çekmek için tuttuklarını gördüğü zaman, Abdulmuttalib:

"Bırakınız oğlumu![237] Vallahi, onun büyük bir hal ve şanı vardır!" der, minderinin üzerinde yanına oturtup sırtını eliyle sıvazlar, o ne yapsa hoşuna giderdi

[238]

Peygamberimiz (a

s

), yine bir gün, dedesinin Hicr'de serili minderinin üzerine oturmuş, bir adam çekip kendisini minderden kaldırınca, ağlamaya başlamıştır

Abdulmuttalib:

"Oğlum ne için ağlıyor?" diye sordu

"Mindere oturma isteğine engel olundu!" dediler

[239]

Abdulmuttalib:

"Bırakınız oğlumu! Minderin üzerine otursun! Herhalde o, kendisinde bir şeref duyuyor

Onun ne kendisinden önce geçmiş, ne de sonradan gelecek hiçbir Arab'ın erişemeyeceği bir şerefe ereceğini umuyorum!" dedi

[240]

Abdulmuttalib Dede bu sevgili torununu yanına almadıkça yemek yemez;

"Oğlumu yanıma getiriniz!" der, yanına getirtirdi

[241]

Yemeği getirildiği zaman da onu yanına alır, bazan da dizine oturtup yemeğin en nefisini hep ona yedirir,[242] o gelmedikçe yemeklere el sürmez, onun gelmesini bekler, sırtını sıvazlar, başını ve ağzını öper, sözleri ve hareketleri hep hoşuna giderdi

Edep ve terbiyesine de çok dikkat ederdi

[243]

Peygamberimiz (a

s

), sekiz yaşına kadar, yani Abdulmuttalib dedesinin vefatına kadar, onun yanında kaldı

[244]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Yemen Hükümdarı Seyf b

Zî Yezen'in Yanında Sakladığı Bir Kitapta Peygamberimiz (a

s

) Hakkında Yazılı Haberleri Abdulmuttalib'e Açıklayışı

Seyf b

Zî Yezen; Kisrâ tarafından Yemen hükümdarlığına tayin edilip[245] tahta oturduktan sonra her taraftan Arap heyetleri gelip kendisini tebrik ettikleri sırada,[246] Mekke'den gelen on kişilik tebrik heyetinin başında Abdulmuttalib b

Hâşim bulunuyordu

[247]

Abdulmuttalib ve arkadaşları, hükümdarı, hükümdar selâmıyla* selamladılar

Abdulmuttalib, temsilci olarak hükümdarın önünde, ayakta durdu

[248]

Konuşmak için, hükümdardan izin istedi

[249]

Seyf b

Zî Yezen:

"Eğer krallar önünde konuşabilir kişilerden isen, sana izin verilmiştir

[250] Konuş bakalım!" dedi

[251]

Abdulmuttalib; Seyf b

Zî Yezen'in bulunduğu makama liyakatini, asaletini, babasının çok hayırlı bir hükümdar, kendisinin de onun hayırlı bir halefi olduğunu

, belirttikten sonra:

"Ey hükümdar! Bizler, Allah'ın dokunulmaz kıldığı Harem'inin halkı ve Beyt'inin (Kabe'sinin) hadim*leri olup, zaferini tebrik heyetiyiz; ziyaretçi heyet değiliz!" dedi

Hükümdar Seyf:

"Ey konuşan kişi! Sen kimsin?" diye sordu

Abdulmuttalib:

"Ben, Abdulmuttalib b

Hâşim'im" dedi

Hükümdar:

"Demek, sen kızkardeşimizin oğlusun ha!" dedi*

Abdulmuttalib:

"Evet!" deyince, hükümdar:

"Yakınıma gel!" dedi

Yaklaşınca, hem ona, hem arkadaşlarına:[252]

"Demek, sizler, Kureyşü'l-Ebâtıh'sınız?" dedi

"Evet!" diye cevap verdiler

[253]

Hükümdar:

"Hoş geldiniz, safa geldiniz! Sizler, yanında emniyet ve huzur bulacağınız, bol bol ihsanlar veren bir kralın yanına geldiniz! Kral ilk konuşmanızdaki sözlerinizi dinledi ve akraba olduğunuzu anladı, ziyaret vesilenizi kabul etti

Sizler burada oturduğunuz müddetçe, gece ve gündüz sohbet edilmeye, oturulup konuşulmaya,[254] övülmeye,[255] ağırlanmaya, ayrılıp giderken de ihsan olunmaya layık,[256] şerefli,[257] şanlı[258] kişilersiniz!" dedikten sonra, maiyetine onların konuk ve elçiler konağına götürülüp misafir edilmelerini emretti

Emri yerine getirildi

Orada bir ay oturdular

Hükümdar, bir gün, Abdulmuttalib'e haber salıp:[259]

"Arkadaşlarının arasından bir tek sen benim yanıma gel!" dedi

Abdulmuttalib, hükümdarın huzuruna vardığı zaman, onu yalnız bir halde buldu

Yanında hiç kimse yoktu

Hükümdar Abdulmuttalib'i yanına yaklaştırdı, tahtında onunla birlikte oturdu

[260]

"Merhaba! Hoş geldin, safa geldin!" dedikten sonra;[261]

"Ey Abdulmuttalib! Ben sana bildiğim bir işin sırrını emanet edeceğim ki, o sırrı, senin yerinde başkası olsaydı, açmazdım!

Fakat, ben, onun madenini sende gördüm

Bunun için, onu sana açıklayacağım!

Yüce Allah bu hususta izin verinceye kadar, bu sır senin yanında masun ve mahfuz kalsın!

Şüphesiz ki, Allah emrini yerine getirir

Ben, gizli Kitab'da, kendimize tahsis edip başkasına kapalı tuttuğumuz ilimde; yaşamanın şerefi, ölmenin fazileti bulunan, genellikle bütün insanları ve heyet arkadaşlarını, özellikle de seni ilgilendiren çok büyük, çok şanlı bir haber buldum!" dedi

[262]

Abdulmuttalib:

"Ey hükümdar! Bütün göçebe halkı ardarda sana feda olsun! Nedir o büyük ve şanlı haber?" diye sordu

Hükümdar:

"Tihâme bölgesinde bir çocuk doğacak

Alâmet olarak, onun iki küreği arasında bir ben bulu-nacak![263] Kıyamet gününe kadar, kendisinde imamlık, sizde de seyyidlik olacak!" dedi

[264]

Abdulmuttalib:

"Zât-ı Devletinden, lanet ve nefreti mucip haller sâdır olmasın!" diyerek onu hükümdar selam ve duasıyla selamlayıp:

"Eğer hükümdarlık makamının heybetini, ululuğunu göz önünde tutmak zorunluluğu olmasaydı, sevincimi arttıracak beşareti biraz daha açıklamak lütfunda da bulunmalarını kendilerinden dilerdim!" dedi

Bunun üzerine, hükümdar

"Bu zaman, onun doğacağı zamandır

Hatta, belki de doğmuştur!

Onun ismi Muhammed; babası ve annesi ölmüş olacak!

Kendisinin bakımını, dedesi ve amcası üzerlerine alacak!

Allah, onu apaçık tebligat yapan peygamber gönderecek!

Bizden, ona Ensar (yardımcılar) yapacak!

Dostlarını onlarla aziz, düşmanlarını da onlarla zelil kılacak!

O, arzın en kıymetli yerlerini fethedecek!

Onun doğumu ile, ateşgede sönecek!

Bir olan Rahmân'a ibadet edilecek!

Küfür ve taşkınlıklar yasaklanacak!

Putlar kırılacak!

Şeytan recmolunacak, taşlanacak!

Onun sözü hak ile bâtıl arasını ayırıcı, hükmü sırf adalet, tam ve dosdoğru hüküm olacak!

O daima iyiliği buyuracak ve işleyecek, kötülükten de sakındıracak ve onları ortadan kaldıracaktır!" dedi

Abdulmuttalib:

"Ömrün uzun, saltanatın sürekli, şan ve şerefin yüce olsun!

Acaba hükümdar bu hususta beni sevindirecek bazı açıklamalar daha yapmak lutfunda bulunurlar mı?" dedi

Hükümdar Seyf:

"Örtülerle örtülü Beytullah'a, mucizelere ve semavî kitablara andolsun ki, ey Abdulmuttalib! Hiç hilaf yok, muhakkak ki sen onun atasısın!" deyince, Abdulmuttalib sevincinden yere kapandı

Hükümdar:

"Başını yerden kaldır! Kalbin ferahladı

Ömrün uzadı

İşin yükseldi!

Sana, anlattıklarımdan, idrak ettiğin, kavuştuğun birşey var mı?" dedi

Abdulmuttalib:

"Evet ey hükümdar! Benim çok sevgili, üzerine titrediğim bir oğlum vardı

Onu senin kavminin şere*flilerinden birinin kızı olan Âmine birli Vehb b

Abdi Menaf ile evlendirin iştim

Âmine, dünyaya bir çocuk getirdi

[265] Onun ismini Muhammed koydum

[266] İki küreğinin arasında da bir ben vardır! Anlattığın alâmetlerin hepsi de kendisinde mevcuttur

[267] Onun babası ve annesi de vefat etmiştir

Kendisinin bakımını, ben ve amcası, üzerimize almış bulunuyoruz" dedi

Bunun üzerine, hükümdar Seyf:

"Onun hakkında sana söylediklerim, senin söylediğin gibidir

Oğlunu iyi koru!

Onun hakkında Yahudilerden sakın!

Çünkü, Yahudiler ona düşmandırlar!

Fakat, Allah onlara bu hususta yol ve fırsat vermeyecektir

Yanındaki heyet arkadaşlarından, yalnız sana açmış olduğum şeyleri, onlara da dürülü tut! Sakın açayım deme!

Sizde bulunacak reisliği, onların ve oğullarının da kıskanıp onun başına gaileler çıkarmayacak*larından emin değilim

Eğer onun peygamber olarak gönderileceğinden önce ölmeyeceğimi bilseydim, süvarilerim ve piyadelerimle birlikte gider,[268] Yesrib'i (Medine'yi) hicret yurdu,[269] devletime başkent yapardım ![270]

Ben, Nâtık Kitab'da ve Sabık İlimde buldum ki: Yesrib onun hicret ve nusret yurdu,[271] işinin muhkemleşeceği, kabrinin ve yardımcılarının bulunacağı yer olacaktır![272]

Ne olurdu, onu âfet ve belalardan ben koruya idim!" dedi

Hükümdar; Kureyş heyetinden her bir delegeye onar köle, onar cariye,[273] yüzer deve,[274] beşer ratl (ntl) altın, onar ratl gümüş,[275] Yemen elbiselerinden ikişer kat elbise, içi anberle doldurulmuş birer kutu;

Abdulmuttalib'e ise, bunlardan onar kat verilmesini emretti ve ona:

"Bir yıl geçince, onun (Peygamberimiz (a

s

)'ın) işinden neler vukua geldiğinin haberini bana getir!" dedi

[276]

Abdulmuttalib, heyet arkadaşlarına, sık sık:[277]

"Ey Kureyş cemaatı! İçinizden hiç kimse hükümdarın bana olan bol ihsanına gıpta da, kıskançlık da etmesin!

Hükümdarın bütün bu ihsanı, bana ve benden sonra soyumdan geleceklere olacak şeref ve izzetin yanında, çok az kalacaktır!" derdi

Kendisine:

"Bu, ne zaman olacak?" dediklerinde de:[278]

"Bir zaman sonra zuhur edecek, açığa çıkacak;[279] dediğim şey[280] bilinecektir!" derdi

[281]

Seyf b

Zî Yezen, ne yazık ki, yıl geçmeden öldü

[282] Daha doğrusu, öldürüldü

Yemen'den tardettiği Habeşlilerden edindiği hizmetçiler bir gün hükümdarı kendisine mahsus avlanma yerinde yalnız başı*na bulunduğu sırada harbeleriyle mızraklayıp öldürerek dağ başlarına kaçmışlar, hükümdarın adamları da onların hepsini yakalayıp öldürmüşlerdir

[283]

Müdlic Oğullarının Peygamberimiz (a

s

) Hakkındaki Teşhisleri

Peygamberimiz (a

s

) bir gün çocuklarla oyuna dalarak Redm'e[284] kadar varıp dayanmışlardı

Orada, Müdlic oğullarından bir cemaat, Peygamberimiz (a

s

)ı yanlarına çağırdılar

Kendisinin iki ayağına baktılar ve izini izlediler

O sırada, Abdulmuttalib'le karşılaşıp kucaklaştılar

Abdulmuttalib'e:

"Bu çocuk senin neslinden midir?" diye sordular

Abdulmuttalib:

"Oğlumdur" dedi

[285]

Müdlic oğulları:

"Onu iyi koru! Çünkü, biz, Makam'daki ayak izine bununkinden daha çok benzeyenini görmedik" dediler

Abdulmuttalib, oğlu Ebu Talib'e:

"Bak! Bunlar ne söylüyorlar? İşit!" dedi

Bunun için, Ebu Talib, Peygamberimiz (a

s

)ı titizlikle korur dururdu

[286]

Müdlic oğulları; kıyafet, alâmet ve ayak izlerinden anlamaktaki maharetleriyle tanınırlardı

[287]

Makam-ı İbrahim, üzerinde İbrahim (a

s

)ın iki ayağının izi bulunan mübarek bir taş olup,[288] Kur'ân-ı Kerîm'de de "Makam-ı İbrahim" diye anılır

[289]

Necran Uskufunun[290] Peygamberimiz (a

s

) Hakkındaki Teşhisi

Abdulmuttalib, bir gün, Kabe'nin yanında, Hicr'de oturuyor, kendisinin dostu olan Necran uskufu da yanında bulunuyordu

Uskuf, söz arasında:

"İsmail oğullarından gelecek olan son peygamberin sıfatını kitablarda bulduk

Kendisinin doğum yeri burasıdır

Sıfatları da şöyledir, şöyledir" diyerek onları birer birer saydığı sırada, Peygamberimiz (a

s

) oraya geliverdi

Uskuf ona baktı

Onun gözlerine baktı, arkasına baktı, ayaklarına baktı da:

"İşte o, budur! Bu çocuk senin neslinden midir?" dedi

Abdulmuttalib:

"Oğlumdur" dedi

Uskuf:

"Biz onun babasını kitablarda sağ bulmadık!?" dedi

Abdulmuttalib:

"O, benim oğlumun oğludur! Bu daha doğmadan, annesi buna hamile iken, babası vefat etmişti" deyince, uskuf:

"Şimdi doğrusunu söyledin!" dedi

Abdulmuttalib, oğullarına:

"Kardeşinizin oğlunu iyi koruyunuz! Onun hakkında söylenilen şeyi işitmiyor musunuz?" dedi

[291]

Abdulmuttalib Dedenin Peygamberimiz (a

s

) Hakkında Ümmü Eymen'i Uyarışı

Peygamberimiz (a

s

)ın dadısı Ümmü Eymen Bereke derki:

"Resûlullah (a

s

)a bakarken, bir gün, dalmışım, onun yanımdan uzaklaşıp gittiğini bile*memişim

Abdulmuttalib birdenbire başucuma dikildi

[292]

'Ey Bereke!' dedi

[293]

'Buyur!' dedim

'Oğlumu nerede buldum, biliyor musun?' dedi

'Bilmiyorum!' dedim

[294]

'Oğlumdan gaflet etme![295] Onu sidre ağacının yakınında, çocukların yanında buldum

[296] Kitab Ehli olanlar [Yahudiler ve Hıristiyanlar], bu oğlumun bu ümmetin peygamberi olacağını söylüyorlar

[297] Ben oğluma onların zarar vermeyeceklerinden emin değilim1 dedi

"[298]

Peygamberimiz (a

s

)ın Kaybolan Develerini Bulup Getirişi

Kindir b

Saîd, babası Saîd'den; Betiz b

Hakîm'in babasının da, dedesi Muaviye b

Hayda'dan görgüye dayanan rivayetine göne, demişlerdir ki:[299]

"Cahiliye devrinde yaptığım hacda,[300] Beytullah'ı tavaf ettiğim sırada, bir adam gördüm ki,[301] hem Beytullah'ı tavaf ediyor,[302] hem de:

'Ey Rabbim! Muhammed'i bana geri çevir!1 diyerekyalvanyordu

'Kim bu?' diye sordum

'Abdulmuttalib b

Hâşim'dir

[303] Bu, Kureyşîlerin seyyidi ve seyyidinin oğlu Abdulmuttalib b

Hâşim b

Abdi Menaf'tır1 dediler

'Muhammed, bunun neslinden midir?' diye sordum

'Oğlunun oğludur ve o, kendisine insanların en sevgilisidir

Kendisinin pek çok develeri vardır

İçlerinden birisi kaybolunca, onu aramaya oğullarını göndermişti

Oğullarının dönüşleri gecikince,[304] kaybolan deveyi aramaya oğlunun oğlunu da göndermişti

Onu hiçbir işe göndermezdi ki, o onu[305] başarmam iş,[306] getirmemiş olsun

[307] Fakat, bu sefer o da gecik*ti, eğlendi kaldı1 dediler

[308]

Aradan çok geçmeden,[309] daha bulunduğum yerden ayrılmadan,[310] torunu[311] peygamber[312] Muhammed (a

s

) deve ile[313] çıkageldi

[314]

Abdulmuttalib onu kucaklayıp bağrına bastı

[315]

'Yavrucuğum![316] Ben sana öyle üzüldüm ki, ben hiçbir şeye bunun kadar üzülmem isimdir

Vallahi,[317] ben bir daha seni hiçbir hacete göndermeyeceğim

[318] Bundan sonra, seni hiçbir zaman yanımdan ayırmayacağım' dedi

"[319]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Abdulmuttalib Dedenin Yağmur Duası İçin Peygamberimiz (a

s

)ı Ebu Kubeys Dağına Omuzunda Çıkarışı

Mahreme b

Nevfel'in

[320] Abdulmuttalib'le yaşıt olan[321] annesi Rukayka'dan (Rukayye'den) işitip rivayet ettiğine göre; annesi, şöyle demiştir:

"Ardarda gelen kuraklık ve kıtlık yılları,[322] Kureyşîlerin bütün malvarlıklarını alıp götürmüş;[323] yer*leri,[324] süt veren memeleri,[325] vücudun derilerini kurutmuş,[326] zayıflatmış, kemikleri inceltmişti

[327]

Ben, uyurken[328] veya uyuklarken,[329] birisinin:

'Ey Kureyş cemaatı! İçinizden gönderilecek olan o peygamberin zuhuru zamanı bu zamandır![330]

Zuhur zamanının gölgesi üzerinize düşmüştür![331]

Size, o, hayırlı yağmurlar, bolluk ve ucuzluklar getirecektir

[332]

Bakınız: İçinizde, soyca en üstününüz ve şerefliniz; uzun boylu, iri kemikli, ak tenli, iki kaşının arası birbirine yakın, kirpikleri ve saçı uzun, yanakları düz, bumu ince ve yüksekçe olan zât ve oğulları çıksın

İçinizden, her kabileden de birer adam çıksın

Onlar, yıkansınlar, güzel koku sürünsünler

Sonra, Hacerü'l-Esved'i istilam etsinler

Sonra, Ebu Kubeys dağının tepesine çıksınlar

Vasıfları anlatılan zât ileri geçip dua etsin

Oradaki cemaat da, 'Âmin!' desinler

Yağmura kavuşursunuz!1 diyerek bağırdığını işittim

Sabaha çıkınca, rüyamı anlattım

[333]

Baktılar da, bu sıfatlan Abdulmuttalib'in sıfatına uygun buldular

[334] Haremin hürmetine andolsun ki, Mekke vadisinde bulunan herkes:[335]

'Bu, ancak ve ancak, Şeybetü'l-hamd'dir! Bu, Şeybetü'l-hamd [Abdulmuttalib]'dir!' dediler

[336]

Mekke'de böyle demeyen hiç kimse kalmadı

[337]

Hep Abdulmuttalib'in üzerinde ve başında toplandılar

Her kabileden birer adam çıkıp emrolunanları yaptılar

[338]

Sonra da, Peygamberimiz (a

s

) yanlarında olduğu halde, Ebu Kubeys dağının üzerine çık*tılar

[339]

Abdulmuttalib Dede, o zaman yedi yaşında bulunan Peygamberimiz (a

s

)ı dağın üzerine, omuzunda çıkardı

[340]

Abdulmuttalib Dede, yanında Peygamberimiz (a

s

) olduğu halde, ayağa kalktı

Cemaat da Abdulmuttalib'in iki yanında sıralandılar

[341]

Abdulmuttalib, cemaatın önüne geçti

[342]

Ellerini kaldırdı

[343]

'Ey ihtiyaçları karşılayan, sıkıntıları kaldırıp ferahlatan Allah'ım! Herşeyi öğretilmeden bilen, her nimeti istenilmeden, esirgemeden veren Sensin![344]

Bunlar, Senin erkek kulların[345] ve erkek kullarının oğullarıdır

[346]

Şunlar da, Senin kadın kulların[347] ve kadın kullarının kızları[348] ve onların oğulları di r

[349]

Senin Harem'inin yanında barınıyorlar

[350]

Ardarda gelen kuraklık yıllarının davarları, develeri yok ettiğinden, Sana şikâyetleniyorlar![351]

Bizler, bildiğin şeye, musibete uğramış bulunuyoruz

Ardarda gelen şu kuraklık yılları develeri, davarları alıp götürdü, yok etti

[352]

Allah'ım! Duamızı kabul buyur![353]

Üzerimizdeki kıtlığı gider! Bize, bolluk ve ucuzluk getirecek yağmuru acele yağdır!' diyerek dua etti

[354]

Kâbe'ye,[355] Kabe'nin Rabbine[356] andolsun ki; daha bulundukları yerden ayrılmamışlardı ki,[357] gök yarılıp suyunu boşaltmaya başlamış,[358] Mekke vadisi sel sularıyla dolmuştu

[359]

Kureyş'in yaşlılarından ve ulularından Abdullah b

Cüd'an ile Harb b

Ümeyye ve Hişam b

Mugîre'nin, Abdulmuttalib'e:

!Henîen leke Ebe'l-Bathâ=Ey Mekke halkının atası! Senin içindir, senin sayendedir bu ihsan![360] Sen, Mekkelilere hayat bahşettin!' dediklerini işittim ve kendisini böyle kutladıklarını gördüm

"[361]

Rukayka (Rukayye) Hatunun da, söylediği dört beyitlik manzumesinde, Yüce Allah'ın kendilerine Abdulmuttalib sayesinde yağmur ihsan ettiğini açıkladığı görülürse de;[362]

Gerek Ebu Talib'in Kureyş müşriklerine karşı Peygamberimiz (a

s

)ı savunan uzun şiirinde-ki "O'nun yüzü suyu hürmetine, Allah'tan yağmur istenir!" mealli 38

beyti; gerek Medinelilerin kuraklık ve kıtlığa uğramaları üzerine Peygamberimiz (a

s

) in duasıyla sağanak halinde yağmaya başlayıp Medine'yi seller içinde bırakan yağmurun Medine çevresine kaydırılması duasıyla dindiği görülünce, Peygamberimiz (a

s

)ın "Ebu Talib bu güne erişmiş olsaydı, buna sevinirdi!" buyurup, "Yâ Rasulallah! Herhalde, sen bununla Ebu Talib'in şu sözüne işaret etmek istiyorsun?" denilerek sözü geçen beyit okununca Peyamberimiz (a

s

)ın "Evet!" buyurdukları; [363] Hz

Âişe'nin de aynı beyti okuduğu zaman, Hz

Ebu Bekir'in "İşte, vallahi, bu, Resûlullah (a

s

)'dır!" dediği[364] göz önünde tutulmak, bu husustaki ihsanın Peygamberimiz (a

s

) için olduğu unutulmamak gerekir

[365]

Abdulmuttalib Dedenin Vefatı

Peygamberimiz (a

s

)ın dedesi Abdulmuttalib; Fil Vak'asından sekiz yıl sonra ölüm döşeğine düştü,[366] ki o zaman kendisi seksen iki yaşında,[367] Peygamberimiz (a

s

) da sekiz yaşında bulunuyordu

[368]

Abdulmuttalib Dede, öleceğini anlayınca, kızlarını başına topladı

Onlara:

"Vefatımdan sonra, hakkımda söyleyeceğiniz mersiyeleri, ölmeden, bir dinleyeyim bakayım!" dedi

[369]

Bunun üzerine, kızları, söyledikleri birer şiirle babalarına ağıt yaktılar

[370]

Yakıp dinlettikleri ağıtlarda onun üstün soylu, güçlü, boylu boslu, açık alınlı, güzel yüzlü, doğru sözlü, iyi huylu, cesaretli, adaletli, cömert, iyiliksever, saygıya ve boyun eğilmeye değer, şerefli, şanlı, her fazilet kendisinde toplanan, boşluğu doldurulamayacak olan, temelli kalmak şeref ve şanla olacak olsa kendisi dünyada temelli kalabilecek olan bir zât olduğunu dile getirdiler

[371]

Abdulmuttalib Dede vefat edince, Kureyşliler onun cesedini, hürmeten su ile ve sidr ağacının yaprağı ile yıkadılar ki, o zamana kadar Kureyşlilerden hiçbir kimsenin ölüsü sidrle yıkanmış değildi

Kendisi; kefen olarak, Yemen hüllesinden, bin miskal altın değerinde iki kat hülleye sarıldı

Kefenine de, misk sürüldü

Kureyşîler, besledikleri derin sevgi ve saygılarından dolayı, onun cenazesini günlerce eller üzerinde taşıdılar

[372]

Abdulmuttalib Dede; Hacun kabristanına,[373] dedelerinden Kusayy'ın yanına gömüldü

[374]

Peygamberimiz (a

s

); dedesinin cenazesini, Hacun kabristanına kadar, ağlayarak takip etti

[375]

Peygamberimiz (a

s

)ın dadısı Ümmü Eymen Bereke:

"O gün, Resûlullah (a

s

)ı gördüm

Abdulmuttalib'in tabutunun arkasından ağlıyordu!" demiştir

[376]

"Abdulmuttalib'in ölümünü hatırlayabiliyor musunuz?" diye sorulduğu zaman, Peygamberimiz (a

s

) da:

"Evet! O zaman ben sekiz yaşlarında idim!" buyurmuştur

[377]

Abdulmuttalib Dedenin arkasından ağlandığı kadar, hiç kimseye ağlanmam ıştır

Mekke çarşısı onun ölümünden dolayı günlerce açılmamış, kapalı tutulmuştur

[378]

Kureyşîler; Ka'bb

Lüeyy'e tazimlerinden dolayı, onun ölüm tarihini, Fil yılına kadar, tarih başlangıcı edinmişlerdi

[379]

Sonra da, Abdulmuttalib'in ölümünü tarih edindiler

[380]

Kureyşîler, Abdulmuttalib'e "İkinci İbrahim" derlerdi

[381]

Kendisi ahirete, ahiret ceza ve mükâfatına inanır; "Vallahi, şu dünyanın arkasında bir dünya daha vardır ki, iyilik edenler orada iyiliklerinin mükâfatını görecekler, kötülük edenler de orada kötülüklerinin cezasını çekeceklerdir!" derdi

[382]

Beytullah'ı çok çok tavaf eder,[383] Haram olan ayların dokunulmazlığını son derecede gözetir, hac mevsiminde hacılara mallarının en iyisinden infakta bulunurdu

Konukları ağırlardı

[384]

Dağ başlarında da, vahşi hayvanların, kurtların, kuşların karınlarını doyururdu

[385]

Kaybolan Zemzem kuyusunu ortaya çıkardıktan sonra, kuyunun başına yaptığı havuza Zemzem doldurup, Mekke halkına ve hacılara Zemzem suyu içirirdi

[386]

Ayrıca, develerinin sütünü balla karıştırarak hacılara ikram ettiği gibi, kuru üzüm satın alıp Zemzemle hoşaf yaparak içirdiği de olurdu

[387]

Abdulmuttalib Dede, Kureyşîlerin hâkimlerindendi

[388]

İçki içmezdi

[389]

İçkiyi ve zinayı yasaklamıştı

Zina yapanı, kamçılatarak cezalandırırdı

Oğullarına, ahlâkî faziletleri emir ve tavsiye ederdi

[390]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Ebu Talib'in Peygamberimiz (a

s

)ı Yanına Alıp Büyütüşü

Abdulmuttalib Dede, ölüm döşeğine düşünce, bütün oğullarını başına topladı

Peygamberimiz (a

s

)a çok iyi bakmalarını onlara tavsiye ve emr etti

Zübeyr ile Ebu Talib; Peygamberimiz (a

s

)ın babası Hz

Abdullah ile aynı anneden, yani Fâtıma binti Amr, b

Âiz, b

İmran, b

Mahzum'dan doğma kardeş idiler

Bu iki amca; Peygamberimiz (a

s

)ı yanlarına almak için kur"a çektiler

Kur'a, Ebu Talib Amcaya çıktı

Ebu Talib Amca; Peygamberimiz (a

s

)a karşı, amcalarının en hamiyetlisi ve en şefkatlisi idi

[391]

Peygamberimiz (a

s

), o zaman, sekiz yaşında bulunuyordu

[392]

Ebu Talib'in; Arafat hizasındaki Ürene vadisinde bulunan,[393] arada sırada sütü sağılıp Mekke'ye getirilen birkaç deveden başka malı yok,[394] aile efradı ise çoktu

Onları geçindirmekte sıkıntı çekmek*te idi

[395]

Ebu Talib; yoksulluğuna rağmen, Kureyşîlerin seyyidi, ulu kişisi idi

Kendisinin sözü dinlenir, emirlerine karşı gelmekten, aykırı hareket etmekten sakınılırdı

[396]

Babası Abdulmuttalib gibi, o da ağzına içki koymazdı

[397]

Peygamberimiz (a

s

)ın üzerine titrer

[398] onu kendi çocuklarından fazla severdi

[399]

Onu yanına almadıkça uyumaz,[400] bir yere giderse onu da yanında götürürdü

Onun üzerine düştüğü kadar, hiçbir şeyin üzerine düşmezdi![401]

İstirahati için kendisine serilen mindere onun gelip oturmasından sevinç duyar:

"Rebia'nın İlâhına yemin ederim ki, kardeşimin oğlu için pek büyük bir şeref vardır!" derdi

[402]

Hazırlanan bir yemeği,[403] Ebu Talib'in aile efradı, toplu veya münferid olarak yedikleri zaman, doymazlardı

Fakat, Peygamberimiz (a

s

) onlarla birlikte yediği zaman, doyarlardı

[404] Bunun için, Ebu Talib; yemeklerini yemek istedikleri zaman, aile efradına:

"Durunuz! Sizin gibi, oğlum da gelsin, hazır olsun!" der, Peygamberimiz (a

s

) gelip onlarla birlikte yerse, yemekler artardı

Peygamberimiz (a

s

) yemekte onlarla birlikte bulunmazsa, doy*mazlardı

[405]

Ebu Talib:

"Sen, hiç şüphesiz, mübareksin!" derdi

[406]

Sofraya, bir tek kişinin içeceği bir kapla konulan sütten[407] Peygamberimiz (a

s

) önce içip ötekiler sonra içecek olurlarsa, ilkinden sonuncusuna kadar hepsi, kanasıya içerlerdi

[408]

Peygamberimiz (a

s

)ın dadısı Ümmü Eymen Bereke derki:

"Peygamberimiz (a

s

)ın, gerek çocukluğunda, gerek büyüklüğünde, ne açlıktan, ne de susuzluktan şikâyetlendiğini görmedim

[409]

Günlerinin çoğunda,[410] sabahleyin,[411] biraz Zemzem içer, kendisine yiyecek vermek istediğimiz zaman:

İstemem! Ben tokum" derdi

[412]

Amcasının çocukları sofraya konulan şeye hemen uzandıkları halde, o uzanmaz, onun yenme zamanını beklerdi

Bunun için, Ebu Talib'in ona ayrı sofra kurdurduğu da olurdu

[413]

Ebu Talib'in çocukları, sabahleyin yataklarından gözleri çapaklı, yüzleri asık halde kalktıkları halde; o, parlak yüzlü, sürmeli gözlü olarak sabaha çıkardı

"[414]

Fâtıma Hatunun Peygamberimiz (a

s

)a Annesinden Sonra Anne Oluşu; Ona Derin Sevgi ve Saygı Besleyişi

Ebu Talib Amcanın zevcesi Fâtıma Hatun; faziletli,[415] iyi halli bir kadındı

[416]

Peygamberimiz (a

s

)ın yanında, onun büyük bir mevkii ve itibarı vardı

[417]

Fâtıma Hatun vefat ettiği zaman Peygamberimiz (a

s

)ın gözlerinden yaşlar akmış;[418] "Bugün annem vefat etti!" buyurup[419] gömleğini ona kefen olarak sardırmış,[420] cenaze namazını kıldırmış

[421] gömüleceği kabrin içine inip yanının üzerine uzandıktan sonra onu indirtmişti

[422]

"Biz, senin buna yaptığın şeyi başkasına yaptığını hiç görmedik!?" dedikleri zaman:

"Ebu Talib'den sonra, bu kadıncağız kadar bana iyilik eden hiçbir kimse yoktur!

Âhirette Cennet elbiselerinden elbise giymesi için, ona gömleğimi sardırdım

Kabre ısınması için de, oraya kendisiyle birlikte uzandım!" buyurmuştur

[423]

Peygamberimiz (a

s

), bu yengesi için duyduğu üzüntüden hayrete düşenlere de:

"O, beni doğuran annemden sonra, annemdi

Kendisinin çocukları aç durur, suratlarını asarlarken, o önce benim karnımı doyurur, saçımı tarar ve gülyağlarıyla yağlardı

O, benim annemdi! [424]

Cebrail ((a

s

)), Yüce Rabbim tarafından:

'Bu kadın, Cennetliklerdendir!1 diye bana haber verdi" buyurmuş[425] ve:

"Allah seni yarlıgasın ve hayırla mükâfatlandırsın!

Allah sana rahmet etsin ey annem!

Sen, benim annemden sonra, annemdin!

Kendin aç durur, beni doyururdun!

Kendin çıplak durur, beni giydirirdin!

En nefis nimetlerden kendi nefsini alıkor, bana tattırırdın!

Bunu da, ancak Allah'ın rızasını ve ahiret yurdunu umarak yapardın!

Allah ki, diriltendir, öldürendir, hiç ölmeyen diridir O!

Yâ Allah! Annem Fâtıma binti Esed'i af ve mağfiret et!

Ona hüccet ve delilini anlat!

Girdiği yeri genişlet!

Ben peygamberinin ve benden önceki peygamberlerinin hakkı için, duamı kabul buyur ey mer*hametlilerin en merhametlisi olan Allah!" diyerek, onun hakkında dua etmiştir

[426]

Peygamberimiz (a

s

); bu mübarek Cennetlik hatunu, sağ bulunduğu müddetçe, gidip ziyaret eder, onun evinde kuşluk uykusu uyurdu

[427]

Ezd-i Şenue'li Âif’in Peygamberimiz (a

s

) Hakkındaki Teşhisi

Ezd-i Şenue kabilesine mensup bir âif vardı

[428]

Iyafet; kuşları "Kışt!" diye azarlayarak kişileyip, onların isimlerinden, seslerinden, iniş ve geçiş*lerinden uğurluluk veya uğursuzluk çıkarmaya çalışmak demektir ki, bu, Arapların çoğu zaman yapageldikleri âdetlerindendi

[429]

Âif de, kıyafet, alâmet ve izlerden anlayan, gelecek hakkında kehânette bulunan, kuşun uçması gibi şeylerden hüküm çıkaran falcı demektir

[430]

Ezd-i Şenue'li Âif Mekke'ye geldiği zaman, Kureyşîler oğullarını ona götürür, fallarına baktırırlardı

Ebu Talib de, o zaman çocukluk çağında bulunan Peygamberimiz (a

s

)ı, falına baktırmak için, başkalarıyla birlikte, ona götürmüştü

Falcı; Peygamberimiz (a

s

)a şöyle bir baktıktan sonra, birşeyle biraz meşgul olup işini bitirir bitirmez:

"Yanıma getirsenize o çocuğu!" dedi durdu

Ebu Talib, onun böyle Peygamberimiz (a

s

)ın üzerine düştüğünü görünce, onu gösterme*di

Âifin "Yazıklar olsun size! Demin görmüş olduğum çocuğu yanıma getirsenize! Vallahi, ileride onun şanı büyük olacaktır!" deyip durduğu sırada, Ebu Talib, Peygamberimiz (a

s

)la birlikte, oradan yavaşça, sezdirmeden ayrılıp evine gitti

[431]

Peygamberimiz (a

s

)ın Kalbine Re'fet ve Rahmet Dolduruluşu

Peygamberimiz (a

s

), on yaşını birkaç ay geçmiş olduğu sırada kında, üzerinden bir sesin geldiğini işitti

Başını kaldırıp baktığı zaman, bir adamın diğer bir adama:

"Bu o mudur?" diye sorduğunu gördü

Sorulan adam:

"Evet!" dedi

Ne yüzleri, ne de giyinişleri hiçbir kimseninkine benzemeyen bu adamlar, Peygamberimiz (a

s

)ı karşılayıp kollarından tuttular

Peygamberimiz (a

s

), onların tutuşlarını hiç hissetmedi

Onlardan birisi, arkadaşına:

"Yatır onu!" dedi

Peygamberimiz (a

s

)ı, hiç çabalatmadan, eğip bükmeden yere yatırdılar

Onlardan biri, öbür arkadaşına:

"Yar onun göğsünü!" dedi

O da, Peygamberimiz (a

s

)ın göğsünü yardı

Göğsü ne kanadı, ne de ağrıdı

Yine, biri öbürüne:

"Kin ve kıskançlığı çıkar içinden!" dedi

O da, pıhtılaşmış kan gibi birşey çıkarıp attı

Yine, biri öbürüne:

"Rahmet ve re'fet doldur!" dedi

Bundan sonra, Peygamberimiz (a

s

); küçüklere karşı son derecede şefkatli, büyüklere karşı son derece merhametli oldu

[432]

Peygamberimiz (a

s

)ın Amcasıyla Birlikte Busra'ya Gidişi

Peygamberimiz (a

s

) on iki yaşında bulunduğu sırada idi

[433] Kureyşîler, Şam'a götürüp satmak üzere pek çok ticaret mallan hazırlamışlar, Ebu Talib de bu ticaret kervanına katılıp gitmeye hazırlanmıştı

Peygamberimiz (a

s

), kendisini de yanında götürecek mi diye bekleyip duruyordu

Yola çıkılacağı sırada, bütün erkek ve kız kardeşleri, Ebu Talib'i uğurlamaya gelmişlerdi

Ebu Talib'in, Peygamberimiz (a

s

)a çok sevgisi ve şefkati vardı

Ona:

"Sen de benimle birlikte gidermişin?" diye sordu

Peygamberimiz (a

s

)ın amcaları ve âmeleri (halaları), Ebu Talib'e:

"Bu yaştaki bir çocuk, hastalıklara uğratılmak için, yemesi içmesi bol bir yere götürülmez!" dediler

[434]

Bunun üzerine, Ebu Talib Peygamberimiz (a

s

)ı hastalıktan korumak üzere[435] geride bırakmaya karar verince, Peygamberimiz (a

s

) ağladı

[436]

Ebu Talib:

"Ey kardeşimin oğlu! Sana ne oldu? Herhalde, seni geride bıraktığım için ağlıyorsun?" dedi

Peygamberimiz (a

s

):

"Evet!" dedi[437] ve Ebu Talib'in devesinin yularından tutup:

"Benim ne babam var, ne annem!" dedi

[438]

Ebu Talib rikkate geldi:

"Vallahi, seni yanımda götüreceğim! Hiçbir zaman, ne o benden ayrılacak, ne de ben ondan ayrıla*cağım!" dedi ve Peygamberimiz (a

s

)ı yanında götürdü

Kureyş ticaret kervanı, Şam topraklarından Busra'da konakladı

[439]

Busra'da Rahip Bahîra ile Buluşulması

Busra'da, Rahip Bahîra diye anılan bir rahip, bir de, onun içinde barındığı manastırı vardı

Bahîra, Hıristiyanların en âlimi idi

Hıristiyanların ilmi, onda ve buradaki manastırda idi

Çünkü, burada; büyükten büyüğe geçerek gelen bir kitap vardı ki, bu manastırda o güne kadar gelip geçmiş rahiplerden, bu kitabdan yararlanmayan, bilgi almayan yoktu

[440] Bahîra'nın asıl adı Circis veya Sercis idi

[441]

Kendisi Teyma Yahudilerinden ve Yahudi âlimlerinden olup,[442] İsa (a

s

)ın dininde idi

[443] Kureyş ticaret kervanı bu sefer onun manastırının yakınında konaklamış bulunuyordu

[444]

Rahip Bahîra'nın Kervan Halkına Ziyafet Çekişi

Kureyş ticaret kervanları daha önceki yıllarda defalarca gelip uğradıkları halde Rahip Bahîra onlar*la hiç konuşmaz, ilgilenmezken, bu yıl, manastırının yakınında konakladıkları zaman, onlar için birçok yemekler yaptırmıştı

Bu da, kendisinin manastırında oturduğu yerden, Peygamberimiz (a

s

)a ait bazı şeyler gör*müş olmasından ileri gelmişti

Rivayete göre; Bahîra manastırda bulunduğu sırada, kafile ilerlerken bir bulutun kervandakiler arasında Peygamberimiz (a

s

)ı gölgelediğini, sonra gelip manastırının yakınında bir ağacın göl*gesine indikleri zaman bulutun ağacı gölgelediğini, ağacın dallarının da Peygamberimiz (a

s

)ın üzerine doğru eğildiğini ve onu gölgesinin altına aldığını görmüştü

Bahîra bütün bunları görünce manastırından indi, ve:

"Ey Kureyş cemaatı! Ben sizin için, yemek yaptım

Sizin küçük büyük, köle hür, olanlarınızın yemekte hazır bulunmanızı arzu ediyorum!" diye haber gönderdi

Yemek için geldikleri zaman, Kureyşîlerden birisi:

"Vallahi, ey Bahîra! Senin bugün şaşılacak bir halin var! Biz sana çok kere uğrardık da, bize böyle birşey yapmazdın

Bugün, sendeki bu hal nedir?" dedi

Rahip Bahîra:

"Doğru söyledin! Siz konuksunuz, ağırlanmaya layıksınız

Ben de sizi ağırlamayı arzu ettim ve hep*iniz yiyesiniz diye yemek yaptım!" dedi

Hepsi gelip sofra başında toplanmış, yalnızca Peygamberimiz (a

s

), çocuk ve yaşça onların hepsinden küçük olduğu için, ağacın altındaki yüklerin yanında bekçi olarak geride kalmıştı

Bahîra, gelenlere birer birer bakıp bildiği ve kitabda bulduğu sıfatlan hiçbirinde göremediği için:

"Ey Kureyş cemaatı! Sizden, bu yemekte hazır bulunmayan, geride kalan bir kimse var mı?" diye sordu

Kureyşîler

"Ey Bahîra! Senin yemeğine gelmesi gerekenlerden, bir çocuktan başka, kimse geride kalmadı! O çocuk da aramızda yaşça cemaatın en küçüğü olup, ağırlıkların yanında geride kaldı" dediler

Bahîra:

"Yapmayınız! Onu da çağırınız! Bu yemekte, sizinle birlikte, o da bulunsun!" dedi

Ticaret kafilesinde Kureyşîlerden bir zât

"Lât ve Uzzâ'ya andolsun ki; aramızdan, Abdullah b

Abdulmuttalib'in oğlunun bu yemekten geride kalışı, bizim için, kınanacak bir tutumdur!" dedikten sonra, kalktı

Ona doğru vardı

Kolundan tutup getir*di ve sofradakilerin yanına oturttu

[445]

Rahip Bahîra'nın Peygamberimiz (a

s

) Hakkındaki Teşhisi ve Ebu Talib'i Uyarışı

Rahip Bahîrâ; Peygamberim z (a

s

)ı görür görmez, ona dikkatli dikkatli bakmaya ve bedeninden bazı uzuvlarını süzmeye başladı

Peygamberimiz (a

s

)a baktıkça, kitabda yazılı sıfatlan onda buluyordu

Cemaat yemeklerini yiyerek dağıldıkları zaman, Bahîra, Peygamberimiz (a

s

)ın yanına gelip:

"Ey çocuk! Ben sana bazı şeyler soracağım

Lât ve Uzzâ hakkı için, sorularımı cevaplandır!" dedi

Bahîrâ; Lât ve Uzzâ adına yemin ettiklerini, and içtiklerini Kureyşilerden işittiği için, Peygamberimiz (a

s

)a da böyle and vermişti

Peygamberimiz (a

s

):

"Lât ve Uzzâ adına yemin vererek bana birşey sorma!

Vallahi, ben, hiçbir şeyden, onlardan nefret ettiğim kadar nefret etmem!" dedi

Bahîra:

"Öyle ise, Allah aşkına, sana soracağım şeyler hakkında bana cevap ver!" dedi

Peygamberimiz (a

s

):

"Bana istediğini sor!" dedi

Bunun üzerine, Bahîra; Peygamberimiz (a

s

)a, uyku durumu ve bunlardan başka halleri ve işleri hakkında birçok sorular sordu

Peygamberimiz (a

s

) da sorulara cevaplar verdi ki, hepsi de Bahîra'nın bildiği sıfatlara uyuyordu

Bahîra, en sonunda, Peygamberimiz (a

s

)ın sırtına da baktı

İki omuzu arasındaki peygamberlik hâteminin de, bildiği şekilde, yerli yerinde bulunduğunu gördü

Rahip Bahîra, sorularını sorup bitirdikten sonra, Peygamberimiz (a

s

)ın amcası Ebu Talib'in yanına geldi

Ona:

"Bu çocuk senin neslinden midir?" diye sordu

Ebu Talib:

"Oğlumdur" dedi

Bahîrâ:

"O, senin oğlun değildir! Bu çocuğun babasının sağ olması uygun değildir!" dedi

Ebu Talib:

"O, benim kardeşimin oğludur!" dedi

Bahîra:

"Babasına ne oldu?" diye sordu

Ebu Talib:

"Annesi buna hamile iken, babası öldü!" dedi

Bahîra:

"Doğru söyledin!" dedi

[446]

"Annesi ne oldu?" diye sordu

Ebu Talib:

"Öldü!" dedi

Bahîra:

"Doğru söyledin![447]

Kardeşinin oğlunu hemen memleketine geri çevir!

Yahudilerin ona zarar vermelerinden sakın!

Vallahi, Yahudiler onu görüp de benim onda bulunduğunu anladığım şeylerin onda bulunduğunu anlayacak olurlarsa, muhakkak onu öldürmeye kalkışırlar!

Senin kardeşinin oğlunun çok büyük bir hal ve şanı olacaktır!

Sen, onu memleketine götürmekte acele et![448]

Biz, onun son peygamber olacağını kitablarımızda ve atalarımızdan bize yapılan rivayetlerde bulmuş uzdur![449]

Bu hususta bizden ahd ve mîsaklarda alınmıştır!" dedi

Ebu Talib:

"Sizden bu mîsakları kim aldı ola?" deyince, Bahîra gülümsedi, sonra da:

"Yüce Allah, onu İsa b

Meryem'e indirdiği kitabda aldı

Sen, eğlenip kalmayı azalt da, onu memleketine ve doğum yerine hemen döndür!" dedi[450] ve:

"Sen onun üzerine titrersin, değil mi?" diye sordu

Ebu Talib:

"Evet!" dedi

Bahîra:

"Vallahi, onu Şam'a götürecek olursan, artık kendisini hiçbir zaman ev halkına kavuşturamazsın!

Muhakkak onu öldürmeye kalkarlar!

Onlar buna düşmandırlar![451]

Kardeşinin oğlunu, sakın Yahudilerin bulunduğu oralara kadar götüreyim deme!

Çünkü, Yahudiler düşmanlık ehlidirler

Bu çocuk, bu ümmetin peygamberi olacaktır!

Kendisi, Araplardandır

Halbuki Yahudiler gelecek peygamberin İsrail oğullarından olmasını isterler, bu çocuğu kıskanırlar

Sen, kardeşinin oğlu hakkında onlardan sakın

[452]

İyi bil ki, ben sana karşı üzerime düşen öğüt vazifesini yerine getirmiş bulunuyorum" dedi

[453]

Busra'da Üç Yahudinin Peygamberimiz (a

s

)a Suikast Teşebbüsünde Bulunmaları ve Rahip Bahîra Tarafından Vazgeçirilmeleri

Rivayet edildiğine göne; Peygamberimiz (a

s

)ın amcası Ebu Talib'le yaptığı Şam seferi sırasında Rahip Bahîra'nın Peygamberimiz (a

s

)da gördüğü şeyleri, Ehl-i Kitabdan,[454] YahudiIerden[455] Zebir,[456] Temmam[457] ve Deriş adlarındaki[458] kimselerde gördüler

[459]

Peygamberimiz (a

s

)ı öldürmeyi tasarladılar

Bunu Rahip Bahîra ile de konuşmaya gelip, konuştular

[460]

Bu Yahudiler; Peygamberimiz (a

s

)a suikast hususundaki görüşlerine Rahip Bahîra'nın da katılacağını sanıyorlardı

[461]

Rahip Bahîra onları böyle birşeye girişmekten en şiddetli bir nehy ile nehyetti

[462]

Kendilerine, Allah'ı hatırlattı

Kitabda, gelecek peygamberin zikrini ve sıfatını bulduklarını, onu öldürmek isteseler de öldüremeyeceklerini anlattı

[463] Onlara:

"Siz de, onun sıfatını, Kitabda bulamadınız mı?" diye sordu

"Evet! Bulduk" dediler

Bahîra:

"O halde, onu öldürmeye, sizin için yol ve imkân yoktur!" dedi

[464]

Bunun üzerine, onlar Bahîrâ'nın söylediği sözlerin doğruluğuna kanaat getirerek Peygamberimiz (a

s

)ı bıraktılar, geri dönüp gittiler

[465]

Ebu Talib de, Rahip Bahîra'nın tavsiyesi üzerine, Peygamberimiz (a

s

)la birlikte, oradan hemen Mekke'ye döndü

[466]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Bir Açıklama

İbn İshak'ın (doğumu: 85, ölümü: 151 Hicrî) son zamanlarda bulunup 1401/1982 yılında yayınlanan Kitâbu'l-Mübtedâ ve'l-meb'as ve'l-megâzî'sinin metninde Ebu Talib'in bu seyahat hakkında söylediği 12, 18 ve 13 beyitlik üç manzumesinin bulunduğu ve bunlarda Mekke'den yola çıkışları, Busra'da Rahip Bahîra tarafından ağırlanışları ve isimleri de açıklanan üç Yahudi tarafından Peygamberimiz (a

s

)a yapılmak istenilen suikastın Rahip Bahıra tarafından önlenişi hadiselerinin dile getirildiği görülür

[467]

Bu manzumeler; Bey ha kî tarafından da (doğumu: 384, ölümü: 458 Hicrî), İbn Asâkir tarafından da (ölümü: 571 Hicrî), 5 üheylî tarafın dan da (doğumu: 508, ölümü: 581 Hicrî) bilinmekte idi

Hatta, İbn Asâkir, bunlardan 12 ve 18 beyitlik olanlarını kitabına[468]; Süheylî de 18 beyitlik olanının başından 9 beytini Ravdu'l-ünüf'üne[469] kaydetmiştir

[470]

Peygamberimiz (a

s

)ın İsim ve Sıfatlarının Ehl-i Kitab Nezdinde Belli Oluşu

Peygamberimiz Muhammed (a

s

)ın isim ve sıfatlan, Musa (a

s

)a indirilen Tevrat'ta ve İsa (a

s

)a indirilen İncil'de yazılı olup Ehl-i Kitab olan Yahudi ve Hıristiyan bilginleri bu husus*ta tam bilgiye sahip bulunmakta,[471] kendilerine Kitab verilenler, Peygamberimiz (a

s

)ı öz oğullarını tanıdıkları gibi tanımakta idiler

[472]

Nitekim, Yahudi âlimlerinden iken Müslüman olan Abdullah b

Selam:

"Ben, Resûlullah (a

s

)ı, kendi oğlumu tanıdığımdan daha ziyade tanırım!" dediği zaman, Hz

Ömer

"Ey Selam'ın oğlu! Bu, nasıl tanıma?" diye sormuştu

[473]

Abdullah b

Selam:

"Ben, Muhammed ((a

s

))ın gerçekten Resûlullah olduğuna yakînen şehadet ederim

[474]

Kendisinin peygamber olduğunda hiç şüphe etmem [475]

Çünkü, onun Allah tarafından gönderilen peygamber olduğu, na't ve vasıfları Kitabımızda bulun*makta dir

[476]

Kendi oğlum üzerinde ise böyle kesin bir şehadeti yapamam![477]

Çünkü, onun anası[478] kadının ne yaptığını bilemem

[479]

Ne bileyim, belki de ihanet etmiş olabilir!" dedi

[480]

Bunun üzerine, Hz

Ömer

"Ey Selam'ın oğlu! Allah seni hakka isabet ettirmiş!" dedi[481] ve onun başını öptü

[482]

Daha Önceki Peygamberlerden Peygamberimiz (a

s

) Hakkında Ahd ve Mîsak Alınışı

Yüce Allah; daha önceki peygamberlerden de, Peygamberimiz (a

s

)a iman ve yardım etmeleri hakkında ahd ve mîsak almıştır

[483]

Kadı lyaz der ki:

"Yüce Allah, o mîsakı, vahiy ile almıştır

Hiçbir peygamber göndermemiştir ki, ona Muhammed (a

s

)ı veya vasıflarını anmış ve 'Ona eriştiğin takdirde, kesin olarak iman edeceksin!1 diye ken*disinden ahd ve mîsak almış olmasın!

Deniliyor ki: Yüce Allah, bunu kendi kavimlerine de haber vermeleri ve onların kendilerinden sonra gelecek kavimlerine de aynen bildirmeleri hususunda da kesin söz almıştır

"[484]

Atâ b

Yesar'dan rivayet edildiğine göre:

Peygamberimiz (a

s

)ın Tevrat'taki sıfatlarından sorulunca, Abdullah b

Amr ibnü'l-Âs demiştir ki:

"Evet! Vallahi, Kur'ân'daki 'Ey Peygamber! Şüphe yok ki, Biz seni şahit, müjdeleyici ve korkutucu olarak gönderdik!'[485] âyetindeki bazı sıfatlar ile, Tevrat'ta da tavsif buyru I muştur

Şöyle ki:

'Ey Peygamber! Biz seni şahit, müjdeleyici, korkutucu, ümmîler için de koruyucu olmak üzere gön*derdik

Sen, benim kulumsun, peygamberim sin

Ben, sana Mütevekkil ismini verdim

O, ne kötü huyludur, ne katı kalbi idi r; ne de çarşılarda, pazarlarda bağırır, çağırır

O, kötülüğü kötülükle de karşılamaz, fakat affeder, bağışlar

Doğru yoldan sapan milleti Lâ ilahe illallah [Allah'tan başka ilah yoktur!] diyerek doğrultmadıkça, kör gözleri, sağır kulakları, kapalı gönülleri açmadıkça, Allah onun ruhunu almayacaktır!'"[486]

Atâ b

Yesar, Yahudi âlimlerinden iken Müslüman olan Abdullah b

Selam'in da bunu aynen tekrar*ladığını; ve yine Yahudi âlimlerinden iken Müslüman olan Ka'bu'l-Ahbar'ı da Abdullah b

Selam'ın söylediklerinin aynısını söylerken işittiğini, Ebu Vâkıdü'l-Leysî'nin kendisine haber verdiğini, aynı zaman*da:

"Onun doğum yeri Mekke, hicret yurdu Taybe (Medine) olacak, kendisi Şam ülkesine hükmede*cektir

Onun ümmeti de, bollukta ve darlıkta, her yerde Allah'a hamd ederler; her yüksek yerde tekbir getirirler

Güneşin seyrini izleyip, vakitleri gelince, nerede olursa olsun, namazlarını kılarlar

Bellerine fota bağlarlar

Kollarını yıkarlar (abdest alırlar)

Ezanlarının sesleri, geceleyin, gök boşluğunda an uğultusu gibi uğuldar!" dediğini açıklamıştır

Abdullah b

Abbas da, Ka'b'a:

"Tevrafta, Resûlullah (a

s

)ın natını nasıl buldun?" diye sorduğu zaman, Ka'b:

"Tevrat'ta, onun n a'ti:

'Muhammed b

Abdullah, Mekke'de doğacak, Tâbe'ye (Medine'ye) hicret edecek, Şam'a hakim ola*caktır!

Kendisi ne kötü söz söyler, ne de çarşılarda bağırır çağınr

Kötülüğü kötülükle karşılamaz, fakat affeder, bağışlar

Onun ümmeti de, bollukta, darlıkta, her yerde, Allah'a hamd ederler

Tekbir getirirler

Kollarını yıkarlar (abdest alırlar)

Bellerine fota bağlarlar

Savaşta saf oldukları gibi, namazlarında saf olurlar

Mescidlerinde, an uğultusu gibi, uğuldarlar

Ezanlarının sesleri, gök boşluğunda duyulur!1 diye yazılı bulduk" demiştir

[487]

Kur'ân-ı Kerîm'e göre; Musa (a

s

)a indirilen Tevrat'ta Peygamberimiz (a

s

)ın Ashabının vasıflan, hal ve şanları da şöyle açıklanmış bulunuyordu:

"Muhammed, Allah'ın Resûlüdür

Onunla birlikte olanlar (Ashab da), kâfirlere karşı çok sert, kendi aralarında ise çok merhametlidirler

Onların, rükû ve secde ederek; Allah'tan, lütuf ve rızasını istediklerini görürsün

Onların yüzlerinde, secdelerin izinden dolayı, nuranîlik vardır

Bu, onların Tevrat'taki vasıflarıdır

"[488]

Peygamberimiz (a

s

)ın geleceğini İsa (a

s

) da müjdelemiş, Kur'ân-ı Kerîm'de açık*landığı üzere:

"Birzaman, Meryem oğlu İsa:

'Ey İsrail oğulları! Ben size, Allah'ın gönderdiği peygamberiyim!

Benden önceki Tevrafı tasdik edici, benden sonra gelecek peygamberi de-ki, ismi Ahmed'dir-müjdeleyici olarak geldim" demişti

[489]

İbn İshak'ın (85-151 Hicrî) bildirdiğine göre; İsa (a

s

)a Allah tarafından gelen İncil'de Peygamberimiz (a

s

)ın sıfatı ve ismi hakkında verilmiş olan bilgiyi, İsa (a

s

)ın devrinde havari Yuhannâ da yazdığı İncil'de tesbit etmiş bulunuyordu

Nitekim, İsa (a

s

), kendisini inkâr eden kavmine karşı:

"Rab tarafından çıkıp gelecek olan o Münhamenna, Rab tarafından çıkıp gelecek olan o Rûhu'l-Kudüs gelmiş olsaydı, o bana şehadet ederdi

Siz de, şehadet edersiniz

Çünkü, öteden beri benimle birlikte bulunuyorsunuz

Ben, bunları size söyledim ki, şüpheye düşmeyesiniz ve sürçmeyesiniz!" demiştir

Münhamenna, Süryanice Muhammed demektir

Bunun Rumca'sı Baraklitus'dur

[490]

Ebu'l-Ferec İbn Cevzî'nin (540-597 Hicrî), İbn Kuteybe'den (213-276 Hicrî) nakline göre:

İsa (a

s

), havarilerine:

"Ben gidersem, size Faraklit, Rûhu'l-Hak gelecektir!

O, kendiliğinden söz söylemeyecek, ancak kendisine ne söylenirse onu söyleyecektir

O, bana şehadet edecektir

Siz de şehadet edersiniz

Çünkü, siz halktan daha önce benimle birlikte bulunuyorsunuz

Ben gitmezsem, Faraklit size gelmez!" demiştir

[491]

Gerek Baraklitus, gerek Faraklit sözü Periclotas şekline sokulup Yuhanna İncilinde Teselli Edici diye tercüme edilmiştir

[492]

Şüphesiz ki, İsa (a

s

)ın anadili Yunanca değil, İbranice idi

Kendisine Allah tarafından indirilmiş olan İncil'in de İbranice olacağı tabiîdir

İsimleri tercüme etmek Ehl-i Kitab âlimlerince âdet olduğundan, İsa (a

s

)ın kendisinden sonra geleceğini müjdelediği âhir zaman peygamberinin ismini de Yunanca'ya tercüme etmişler ve Arapça mütercimlerde onu Faraklit olarak Arapçalaştırmışlardır

Bir papaz tarafından yazılıp Hicrî 1268 yılında Kalküta'da bastırılan bir broşürde; Faraklit olarak Arapçalaştırılan ismin İncil'in Yunanca nüshasında Paraklitus şeklinde mi, yoksa Piraklütüs şeklinde mi geçtiği incelenerek, birinci şekle göre ismin Teselli ve Yardım Edici, Vekil mânâlarına geldiği ifade ve ikin*ci şekle göre ise, Muhammed ve Ahmed mânâlarına gelebileceği itiraf edilmiş ve Müslümanların bu şekli iltizam ettikleri ileri sürülmüştür

Halbuki, iki kelime arasında şekil ve telaffuz bakımından pek az bir fark vardır

Yunan harfleri, birbirlerine benzerler

Bazı İncil nüshalarındaki Piraklütüs, belki de, yazıcıların hatası yüzünden Paraklitus olmuştur

"[493]

Kur'ân-ı Kerîm'e göre Peygamberimiz (a

s

)ın ashabının "İncil'deki vasıflan da, bir ekin gibidir ki; filizini çıkarmış, onu kuvvetlendirmiş, saplan üzerine, bir düzeye dizilmiştir

Öyle ki, ekincilerin hoşuna gider

Bu (teşhisle) ki, onlarla, kâfirleri öfkelendirmek içindir

Allah, onlardan, iyi amel işleyenlere bir mağfiret ve büyük bir ecir vaad buyurmuştur

"[494]

Markos İncilinde bu hususta şöyle denilmiş olduğu görülür:

"Ve dedi: Allah'ın melekûtu böyledir

Yere tohum saçan bir adam gibidir

Gece gündüz uyuyup kalkar, tohum biter ve büyür

Nasıl, o bilmez

Toprak, kendiliğinden, önce otu, sonra başağı, sonra başakta dolu taneyi verir

Mahsul kemale erdiği zaman, hemen orağı salar

Çünkü, hasat zamanı gelmiştir

"[495]

İsrail Oğullarının Gelmesini Bekledikleri Üç Peygamber

Yuhannâ'nın İncil menkıbesine göre, Yahudiler üç peygamberin gelmesini beklemekte idiler:

İlki: tekrar geleceğini sandıkları İlya,

İkincisi: Mesîh İsa (a

s

),

Üçüncüsü: Herkesin bildiği, kendisi sadece "O Peygamber" diye anılan peygamberdi

Yahudiler, Yahya (a

s

)a:

"Sen kimsin?" diye sordukları zaman, o:

"Ben, Mesîh değilim!" dedi

Yahudiler

"Öyle ise, sen nesin? İlya mısın?" dediler

Yahya (a

s

):

"Değilim!" dedi

Bunun üzerine, Yahudiler

"Sen, O Peygamber misin?" diye sordular

Yahya (a

s

):

"Hayır!" dedi

Yahudiler

"Öyle ise, sen kimsin? Kendin hakkında, ne diyorsun?" dediler

Yahya (a

s

):

"Ben, İşaya Peygamberin dediği gibi:

'Rabbın yolunu düzeltiniz!1 diye çölde bağıranın sesiyim!

Aranızda biri duruyor da, siz onu bilmiyorsunuz

Benden sonra gelen odur! Ben, onun çarığının bağını çözmeye lâyık değilim!" dedi

[496]

İsa (a

s

) ise, Yahya (a

s

) hakkında:

"Eğer kabul etmek isterseniz, gelecek olan İlya, budur!" demiş;[497] gelecek olan Mesîh'in de İsa (a

s

) olduğu,[498] gösterdiği mucizelerle anlaşılmıştır

[499]

Geleceği müjdelenenlerden üçüncüsü olan ve kendisi sadece "O Peygamber" diye anılan[500] son peygamberin gelmesi ise, İsa (a

s

)dan sonra, beklenip duruyordu

Nitekim, Medineli putperest Evs ve Hazrec kabilelerinin ne zaman Medineli Yahudilerle aralan açıl*sa, Yahudiler onlara:

"Bir peygamber, hemen gönderilmek, gelmek üzeredir!

Onun geleceği zamanın gölgesi düştü

O peygamber gelince, biz ona tâbi olacak; İrem ve Âd kavimleri gibi, sizi öldürüp kökünüzü kazıy*acağız!" derlerdi

[501]

Rahip Bahîra'nın da dediği gibi, Yahudiler gelmesini bekledikleri son peygamberin İsrail oğulların*dan olmasını arzu etmekte idiler

Peygamberimiz Muhammed (a

s

) ise, İsmail (a

s

)ın soyundan gelen Araplardan olduğu için; Medineli Yahudiler de Peygamberimiz (a

s

)a kıskançlıklarından dolayı, iman etmemekte ve karşı koymakta direnmiş durmuşlardır

[502]

İbn İshak'ın Abdullah b

Ebi Bekr, b

Muhammed, b

Amr, b

Hazm'dan, onun da Peygamberimizin zevcesi Hz

Safiyye'den rivayetine göre:

Peygamberimiz Muhammed (a

s

)ın Medine'ye hicreti sırasında, Küba köyüne geldiği işitil*ince, babası Huyey b

Ahtab ile amcası Ebu Yâsir b

Ahtab hemen Küba'ya gitmişler, güneş batarken de, çok bitkin ve üzgün bir halde eve dönmüşlerdi

Ebu Yâsir b

Ahtab, Huyey b

Ahtab'a:

"Bu, geleceği beklenilen O Peygamber midir?" diye sormuş, Huyey b

Ahtab:

"Evet! Vallahi, odur!" demişti

Ebu Yâsir

"Bunun o olduğunu iyice anladın ve tesbit ettin mi?" diye sormuş, Huyey b

Ahtab:

"Evet!" demiştir

Ebu Yâsir

"O halde, ona karşı kalbinde ne var?" diye sormuş, Huyey b

Ahtab:

"Vallahi, sağ oldukça, ona hep düşmanlık besleyip duracağım!" demiştir

[503]

Medineli Yahudilerin; Peygamberimiz (a

s

) ve Allah'tan getirdiği Kitabı hakkındaki tutum ve davranışları Kur'ân-ı Kerîm'de şöyle açıklanır:

"Vaktâ ki, onlara, Allah katından, yanlarındakini tasdik edici, doğrulayıcı bir Kitab geldi ki, onlar daha önce, kâfirlere karşı, Allah'tan böyle bir fetih ve yardım istiyorlardı

İstedikleri kendilerine gelince, (kıskançlıklarından) onu inkâr ettiler

Artık, Allah'ın laneti o kâfirlerin üzeri nedir

"[504]

Yüce Allah, Peygamberimiz Muhammed (a

s

)ı da, Firavun'a gönderdiği resûl gibi bir resûl olarak göndermiştir

[505] Eski Ahid'de de, Musa (a

s

)a Yüce Allah tarafından şöyle denildiği görülür:

"Onlar (İsrail oğulları) için, kardeşleri arasından, senin gibi bir peygamber çıkaracağım, ve sözleri*mi onun ağzına koyacağım, ve ona emredeceğim herşeyi onlara söyleyecek ve vâki olacak ki, Benim ismimle söyleyeceği sözlerimi dinlemeyecek olan adamdan, Ben arayacağım!"[506]

İsrail oğullarının kardeşlerinden maksadın, İsmail (a

s

)ın oğulları olduğu malumdur

Onların içinden de, Muhammed (a

s

)dan başka hiçbir kimsenin ilahî vahye mazhar olduğu ve ağzına Yüce Allah'ın Kelamının konulduğu görülmemiştir

[507]

İbrahim (a

s

) ile oğlu İsmail (a

s

)ın, Kabe'nin duvarlarını örüp yükseltirlerken Yüce Allah'a:

"Ey Rabbimiz! Bizden sâdır olan şu hizmeti kabul buyur!

Şüphe yok ki, herşeyi işiten, herşeyi bilen Sensin Sen!

Ey Rabbimiz! Bizi, Sana teslimiyette sabit kıl!

Soyumuzdan da, yalnız Sana boyun eğen Müslüman bir ümmet yetiştir!

Ey Rabbimiz! Onların içinden de, kendilerine Senin âyetlerini okuyacak, onlara Kitabı ve Hikmeti öğretecek, onları iyice temizleyecek bir peygamber de gönder

" diyerek dua ettikleri[508] ve:

"İçinizde, kendinizden bir peygamber gönderdik ki, size âyetlerimizi okuyor, sizi tertemiz yapıyor, size Kitabı ve Hikmeti öğretiyor, bilmediğiniz şeyleri size bildiriyor"[509] buyurularak Peygamberimiz (a

s

) hakkındaki dualarının kabul edilmiş olduğu açıklanmış bulunmaktadır

[510]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Peygamberimiz (a

s

)ın Her Türlü Kötülüklerden Korunarak Büyütülüşü

Peygamberimiz (a

s

), amcası Ebu Talib'in şefkatli kanadı altında güzelce büyüyüp gidiyordu

[511]

Ebu Talib bu koruyuculuğunu ve kollayıcılığını hayatının sonuna kadar devam ettirdi

[512]

Yüce Allah; Peygamberimiz (a

s

)ı, Ebu Talib'in yanında bulundurup[513] peygamberlikle

şereflendireceği için, onu Cahiliye devrinin kötülüklerinden hiçbirine bulaştırmadı

[514]

1

Suyutî'nin Ebu Nuaym ve İbn Asâkir'den nakline göre, Hz

Ali der ki: "Muhammed (a

s

)a, bir gün:

'Sen, hiç puta taptın mı? ' diye soruldu

'Hayır!' buyurdu

'Sen, hiç içki içtin mi?' diye sordular

'Hayır! Ben, daha Kitab ve imanın ne olduğunu bilmezken bile, Kureyşîlerin küfür üzerinde bulun*duklarını bilmekten uzak kalmamı sırrıdır' buyurdu

"[515]

Peygamberimiz (a

s

), kendisini çocukluğu sırasında Yüce Allah'ın nasıl koruduğunu şöyle anlatır:

"Öyle bir zamanımı biliyorum ki; Kureyş çocuklarıyla birlikte, bir oyun oynamak üzere, bir yerden bir yere taş taşıyorduk

Her birimiz, fotasını sıyırıp boynuna dolamış, taşı onun üzerinde taşıyordu

Ben de, onlarla birlikte böyle yapıp gelir giderken, kendisini görmediğim birisi bana ağrıtıcı bir yum*ruk indirip:

'Bağla fotanı beline!' dedi

Ben de, hemen, fotamı belime bağladım

Arkadaşlarımın arasında, yalnız ben, fotalı olduğum halde boynumda taş taşıdım

"[516]

2

Cabir b

Abdullah'ın rivayetine göre, Peygamberimiz (a

s

), Kureyş ile birlikte, Kabe için

taş taşıyordu

Fotası da üzerinde idi

Peygamberimiz (a

s

)ın amcası Hz

Abbas:

"Kardeşimin oğlu! Şu fotanı çözsen, omuzlarının üzerine alsan da, taşıyacağın taşla gitsene!" demişti

Peygamberimiz (a

s

), fotasını çözüp omuzlarının üzerine koyar koymaz, yere, baygın düştü!

İşte ondan sonra, kendisi hiçbir vakit çıplak görülmemiştir

[517]

Peygamberimiz (a

s

), oniki yaşında bir çocuk iken

[518] Rahip Bahîra'nın Kureyş müşrik*lerinin Lât ve Uzzâ putları adına yemin edip durduklarına bakarak, Peygamberimiz (a

s

)a da "Lâtve Uzzâ hakkı için, sorularıma cevap ver!" dediği zaman, "Lât ve Uzzâ adına yemin vererek bana birşey sorma! Vallahi, ben, bunlardan nefret ettiğim kadar, hiçbir şeyden nefret etmem!" demiştir

[519]

Peygamberimiz (a

s

)ın dadısı Ümmü Eymen der ki:

"Kureyş müşrikleri, tazim için, Buvâne putunun yanında, yılda bir gün toplanırlar, geceye kadar onun yanında saç kestirmek, iti kafa girmek, kurban kesmek suretiyle tören yaparlardı

Ebu Talib de, Kureyş kavmi ile birlikte bu bayram için hazırlanmış ve Resûlullah (a

s

)ın da bu bayramda kavminin yanında bulunmak üzere hazırlanmasını söylemişti

Resûlullah (a

s

) bundan kaçınınca, Ebu Talib'in de, Resûlullah'ın âmelerinin (halalarının) da Resûlullah'a son derece kızdıklarını gördüm

Halaları:

'İlahlarımızdan yüz çevirmek demek olan bu davranışından dolayı, senin bir felakete uğramandan korkuyoruz!' diyerek o kadar ısrar ettiler, o kadar üzerine düştüler ki, Resûlullah (a

s

) yanlarına düşüp gitmek zorunda kaldı

Allah'ın dilediği kadar bir müddet orada gaip olup görünmedi

Sonra, korkudan benzi sararmış bir halde dönüp yanımıza geldi

Halaları:

'Senin başına ne felaket geldi?' diye sordular

O da:

'Bana cin dokunmasından korkuyorum!' dedi

Halaları:

'Allah, seni şeytanla mübtelâ kılmaz! Sende, iyi haslet ve meziyetler var

Söyle bakalım, görmüş olduğun şey nedir?' dediler

Resûlullah:

'Ben, bu putun yanına yaklaşınca, beyaz ve uzun boylu bir adam peyda olup, bana 'Ey Muhammedi Gerine dön! Sakın ona el sürme!1 diyerek bağırıyordu!' dedi

Artık, kendisine peygamberlik gelinceye kadar, onların bayramına ve törenine katılmadı

"[520]

5

Hz

Ali'nin, Peygamberimiz (a

s

)dan bizzat işitip bildirdiğine göre, Peygamberimiz (a

s

) buyurmuşlardır ki:

"Ben, Cahiliye devri insanlarının işledikleri birşeyi işlemeye iki kere teşebbüs etmiş isem de, Yüce Allah, işlemek istediğim şeyle benim arama girip, beni ondan alıkoydu

Bundan sonra, Yüce Allah beni peygamberlikle şereflendirinceye kadar hiçbir kötü şeye teşebbüs etmedim !"[521]

İki kere yapmaya teşebbüs edip alıkonulduğum şey de şu idi:

"Bir gece, Mekke'nin yukarı taraflarında, Kureyş'ten bir veya birkaç gençle birlikte kendi koyun*larımızı otlatıyordum

Arkadaşıma:

'Eğer koyunuma bakarsan, ben de, diğer gençler gibi, Mekke'ye gidip gece konuşmalarına katılayım' dedim

Arkadaşım:

'Olur

İstediğini, yap!' dedi

Ben, bu arzumu yerine getirmek üzere, yola çıktım

Mekke evlerinden ilk evin yanına vardığım zaman, defler, düdüklerle ıslık çalındığını işittim

'Nedir bu?' diye sordum

'Filan erkek, filanca kadınla evleniyor!' dediler

Hemen, oturup onlara bakmaya başladım

Derken, Yüce Allah kulaklarımı tıkadı, uyuyakaldım

Beni ancak güneşin sıcaklığı uyandırabildi!

Hemen, dönüp arkadaşımın yanına geldim

'Ne yaptın?' diye sordu

'Hiçbir şey yapmadım!' dedim

Sonra da, başımdan geçeni ona anlattım

Başka bir gece, yine, arkadaşıma aynı şekilde ricada bulundum

O da:

'Olur

Dilediğini, yap!' dedi

Yola çıkıp Mekke'ye geldiğimde, şu geçen gece Mekke'ye geldiğim zaman işittiğimin aynısını işit*tim

Hemen, oraya çöküp bakmaya başladım

Derken, Yüce Allah kulaklarımı tıkadı

Vallahi, beni ancak güneşin sıcaklığı uyandırabildi!

Uyanınca, hemen, arkadaşımın yanına döndüm

Başımdan geçeni ona anlattım

Bundan sonra, Yüce Allah beni peygamberlikle şereflendirinceye kadar hiçbir kötü şeye teşebbüs etmedim

"[522]

6

Kureyş müşriklerinin, pufları olan Lâtve Uzzâ'ya geceleri taptıktan sonra yatmayı âdet edindik*leri sıralarda, Peygamberimiz (a

s

)ın, zevcesi Hz

Hatice'ye "Ey Hatice! Vallahi, ben hiçbir zaman Lâfa tapmam! Vallahi, ben hiçbir zaman Uzzâ'ya tapmam!" dediğini ve Hz

Hatice'nin de "Boş ver Uzzâya Muzzâya!" diye karşılık verdiğini komşusunun işitmiş olduğu rivayet edilir

[523]

İbn İshak (85-151 Hicrî) der ki:

Resûlullah (a

s

); erlik çağına erinceye kadar, mertlik ve insanlıkça, kavminin en üstünü; ahlâkça en güzeli; soy sop itibarıyla en şereflisi; komşuluk haklarını en çok gözeteni; akıl ve uslulukça en büyüğü; doğruluk ve doğru sözlülükte en başta geleni; eminlik ve güvenilirlikte en büyüğü; kötülük*ten, insanları alçaltan huylardan da, insanların en uzak bulunanı idi

Yüce Allah, bütün iyi haslet ve meziyetleri onda toplamıştı

Bunun için; kendisi, kavmi arasında 'el-Emîn' adıyla anılırdı

"[524]

Peygamberimiz (a

s

)ın Hılfu'l-fudûl'e Girişi ve Hılfu'l-fudûl'ün İcraatından Bazı Örnekler

Peygamberimiz (a

s

)in yirmi yaşlarında iken[525] amcalarıyla birlikte katıldığı[526] son Ficar kavgasından dönüldükten sonra,[527] Haram aylardan Zilkade ayında idi ki,[528] Yemenli Zübeyd kabilesinden bir adamın satmak üzere Mekke'ye getirdiği bir yük metaını Kureyş eşrafından Âs b

Vâil satın almış, parasını ödemeye yanaşmamıştı

[529]

Âs b

Vâil adamın metaını kendisine geri vermesi isteğine de yanaşmayınca,[530] adamcağız:

Abduddar, Manzum, Cuman, Sehm ve Adiyy b

Ka'b oğulları gibi, Mekke'nin nüfuzlu ailelerinin ileri gelenlerine başvurup Âs b

Vâil 'deki alacağını ödettirmeleri için kendisine yardım etmelerini istemişti

Fakat, bunlar adamcağıza yardımcı olacakları yerde, Âs b

Vâil'i kayırmışlar, adamcağızı da azarlamışlardı

İşin kötüye gittiğini gören[531] ve çaresizlik içinde kalan adam[532] güneşin doğmak üzere olduğu ve Kureyş ileri gelenlerinin de Kabe'nin çevresinde küme küme oturdukları bir sırada, Ebu Kubeys dağına çıkarak "Ey Fihr hanedanı!" diye bağıra bağıra okuduğu şiirinde, uğradığı zulmü ve haksızlığı açıklayıp yardım dileğinde bulununca;[533] orada hemen kalkıp temaslara başlamak suretiyle ilk harekete geçen ve bu yolda daha başkalarını da harekete geçiren zât, Peygamberimiz (a

s

)ın amcası Zübeyr b

Abdulmuttalib oldu

[534]

Kureyş kabilelerinden:

Hâşim b

Abdi Menaf,

Muttalib b

Abdi Menaf,

Zühre b

Kilab,

Teym b

Mürre,

Haris b

Fihr oğulları, Darü'n-Nedve'de toplandılar

Durumu aralarında konuştular, ne şekilde hareket edileceğini sözbirliğiyle belirlediler

[535]

Bu hususta andlaşmaya, birbirlerini davet ettiler

Yaşlılığı dolayısıyla[536] Abdullah b

Cüd'an'ın evinde toplandılar

[537]

Abdullah b

Cüd'an, yemek yaptırıp onlara yedirdi

[538]

"Mekkelilerden ve Mekkeliler dışında, Mekke'ye girecek olan sair insanlardan, Mekke'de zulme ve haksızlığa uğramış bir kimse bırakmamak;[539] mazlumun hakkı geri alınıncaya kadar zalime karşı mazlumla birlikte hareket etmek" üzere ahidleştiler ve akidleştiler

[540]

Denizlerin bir kıl parçasını ıslatacak kadar suyu bulundukça, Hira ve Sebîr dağı yerlerinde durduğu ve üzerlerinde dağ tekeleri yayıldığı müddetçe, ahid ve akidlerine bağlı kalacaklarına and içtiler

[541]

Geçmiş zamanlarda, Cürhüm kabilesinden:

Fadl b

Fadâle,

Fadl b

Vedâa,[542]

Fadl b

Haris,[543] veya Fudayl b

Hâris[544] isimlerinde, eşraftan üç kişinin biraraya gelip:

Zalime karşı mazluma yardım etmek;[545] zayıfın hakkını güçlüden, yabancının hakkını yerliden almak; adaleti aralarında hâkim kılmak üzere, andlaşmışlardı

[546]

Kureyşliler, şekil ve mahiyeti itibarıyla eskisine pek benzeyen bu yeni teşebbüse de; "Fadl adlı kişi*lerin andı" anlamına gelen "Hılfü'l-fudûl" adını verdiler

[547]

Hılfü'l-fudûl'ün ilk işi; Âs b

Vâil'e giderek Zübeydî'nin malını Âs b

Vâil'den çekip almak ve Zübeydîye teslim etmek oldu

O sırada; Has'am kabilesinden bir adam, umre veya hac yapmak maksadıyla, kızını yanına alarak Mekke'ye gelmişti

Has'amî'nin Katul diye anılan kızı, herkesin kadınından güzeldi

Mekke eşrafından Nübeyh b

Haccac; onu, görür görmez, babasının elinden zorla alıp kaçırdı

Has'amî:

"Bu adamı bulup benim yanıma getirecek bir kimse yok mu?" diyerek feryad etti durdu

Kendisine:

"Git de, derdini Hılfü'l-fudûl'e anlat!" denildi

Bunun üzerine, Has'amî, hemen Kabe'nin yanına dikilip:

"Yâ Hılfe'l-fudûl! Yetiş imdadıma!" diyerek bağırmaya başlayınca, kılıçlarını sıyırıp her taraftan boyunlarını uzatarak Has'a-mî'nin yanına yetişenler:

"İşte, sana yardıma geldik

Ne oldu sana?" diye sormaya başladılar

Has'amî:

"Nübeyh, kızım hakkında bana zulmetti: kızımı elimden zorla çekip aldı!" dedi

Hılfü'l-fudûl ashabı, hemen Has'amî'yiyanlarına alarak Nübeyh'in evine gittiler, kapısının önüne dik*ildiler

Nübeyh yanlarına çıkınca, kendisine:

"Yazıklar olsun sana! Sen de biliyorsun ki, biz, bu hususta akid yapmışızdır! Haydi, tez getir kadını!" dediler

Nübeyh:

"Emrinizi yerine getireyim! Fakat, bir gece olsun, ondan yararlanmama müsaade ediniz!" dedi

HıIfü'l-fudûl ashabı:

"Hayır! Vallahi, sana süt sağım zamanı kadar bile müsaade edilemez!" dediler

Bunun üzerine, Nübeyh, kadını çıkarıp babasına teslim etmek zorunda kaldı

[548]

Peygamberimiz (a

s

), amcalarıyla birlikte bulunup[549] Abdullah b

Cüd'an'ın evinde yapıldığını bildirdiği Hılfü'l-fudûl hakkında,[550] "Ona İslâmiyet devrinde bile davet edilsem, icabet eder*im" buyurmuştur

[551]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Peygamberimiz (a

s

)ın İzinin Makam'dakine En Çok Benzediği

Güvenilir ravilerin Abdullah b

Abbastan rivayetlerine göre,[552] Peygamberimiz (a

s

)in yirmi yaşlarında bulunduğu sırada idi ki, Kureyşliler kıyafet ve izlerden anlayan kâhin bir kadının yanına varıp:

"Şu Makam sahibine[553] iz bakımından[554] hangimizin daha çok benzediğini bize haber ver?" dediler

[555]

İbrahim (a

s

); İsmail (a

s

)la birlikte Kabe'nin duvarlarını yükseltirlerken,[556] İbrahim (a

s

)ın uzanıp yerden taş alması ve duvara kaldırması zorlaşınca,[557] İsmail (a

s

), bir taş getirip İbrahim (a

s

)ın ayağının altına koymuş, o da onun üzerinde dikil*erek duvar örme işine devam etmişti

[558]

Kabe'nin yapısı sona erinceye kadar bu iskele taş, köşelerde dolaştırılmış durmuştu

İşte, İbrahim (a

s

)ın üzerinde durduğu bu Taş'a "Makam-ı İbrahim" adı verilmiştir

[559]

Kur'ân-ı Kerîm'de de:

"Şüphesiz ki, âlimler için feyizli ve aynı hidayet olmak üzere konulan İlk Beyt (Mâbed), elbette ki Mekke'de olandır

Orada, apaçık alâmetler, Makam-ı İbrahim vardır

"[560] buyurularak, bu mübarek taş anılmıştır

İbrahim (a

s

)ın gerek iskele gibi kullandığı ve gerek üzerine dikilip insanları hacca davet ettiği bu mübarek taşın[561] üzerinde İbrahim (a

s

)ın iki ayağının izi de bulunmaktadır

[562]

Kâhin kadın, Kureyşîlerin isteklerine karşı:

"Eğer, siz şu ince milli yerin üzerine bir yaygı serer, sonra da onun üzerinde yürür geçerseniz, ben size istediğinizi haber veririm" dedi

Kureyşîler; ince, yumuşak milli yerin üzerine hemen bir yaygı serdil*er, sonra da üzerinden yürüyüp geçtiler

Kâhin kadın; Peygamberimiz (a

s

)ın izini görünce:

"Bu iz; Makam'dakine, benzerlikte en yakınınızdır!" dedi

Bundan, yirmi yıl[563] veya yirmi yıla yakın[564], ya da Allah'ın dilediği kadar[565] bir müddet geçtikten sonra, Yüce Allah, Muhammed (a

s

)ı, peygamber olarak gönderdi

[566]

Peygamberimiz (a

s

)ın Ticaret Hayatına Atılışı

Kureyşliler; öteden beri ticaretle uğraşırlardı

[567]

Ticaretle uğraşmayanların ise, ellerinde hiçbir şeyleri bulunmazdı

[568]

Peygamberimiz Muhammed (a

s

); onaltı yaşında bulunduğu sırada, amcası Zübeyr b

Abdulmuttalib'le birlikte, Kureyşlilerin ticaret kervanına katılarak Yemen'e gitti

[569]

Giderken, önlerine gerilen puğur deveyi uysallaştırmak, gelirken de kafilenin önüne düşerek onları sel sularıyla dolup taşan geçitsiz vadiden selametle geçirmek gibi halleri görüldü

[570]

Bu hadiseler, ayrıntılı olarak şöyle anlatılır

Ticaret kafilesi giderken bir vadiye uğramışlardı ki, erkek, puğur bir deve oradan kimseyi geçirmemekte idi

Kafile, geri dönmek istedikleri zaman, Peygamberimiz (a

s

);

"Ben onun hakkından gelirim!" diyerek kafilenin önüne düştü

Puğur deve Peygamberimiz (a

s

)ı görünce uysallaştı

Peygamberimiz (a

s

) kendi devesinden inip onun üzerine bindi

Vadiyi geçtikten sonra, onu salıverdi

Seferlerinden dönüşlerinde de, su ile dolup taşan bir vadiye rastlamışlar ve duraklamışlardı

Peygamberimiz (a

s

) "Siz, beni takip ediniz!" dedi

Kafile onu takip ederek selametle geçtil*er

Sanki, Yüce Allah, oradaki suları kurutmuş, geçit verir hale getirmişti

Mekke'ye gelip bunları anlattıkları zaman, halk "Bu gencin hal ve şanı, büyük olacak!" demeye başladılar

[571]

Peygamberimiz (a

s

); zengin Kureyş kadınlarından Hz

Hatice hesabına, Cüreş pazarına iki kere ticaret seferi yapmış ve her sefer için, kendisine ücret olarak genç ve erkek birer deve ver-ilmiştir

[572]

Cüreş, Yemen'in Mekke tarafına düşen birinci iklimde 65 boylam 17 enlem derecesinde bulunan sancaklarından, büyük ve geniş şehirlerinden idi

[573]

Hz

Hatice; kendisine ait malları Tihâme'deki Hubaşe pazarında da sattırmak üzere Peygamberimiz (a

s

)ı ücretle tuttu ve Kureyşîl erden tuttuğu başka bir zâtı da Peygamberimiz (a

s

) m yanına kattı

Hubaşe, Arapların pazar yerlerinden bir yer olup,[574] Yemen'de idi ve Mekke'ye altı günlük bir mesafede idi

Orada, her yıl Recep ayında,[575] üç gün[576] veya sekiz gün pazar kurulur,[577] alışveriş yapılırdı

[578]

Bu sefer; Peygamberimiz (a

s

)ın, Hz

Hatice hesabına Hubaşeye Meysere ile birlikte yap*tığı ilk seferi idi

Oradan, Tihâme kumaşı satın alıp Mekke'ye getirmişler, Hakîm b

Hizam'a satarak çok güzel bir kazanç sağlamışlardı

[579]

Peygamberimiz (a

s

):

"Ben, Hatice'den daha hayırlı patron görmedim

Ben ve arkadaşım, seferden dönüp de, onun yanın*da, bizim için biriktirilmiş buğday ekmeği, nefis ve turfanda türlü yemişleri hazır bulmadığımız olmamıştır!" diyerek Hz

Hatice'yi övmüştür

[580]

Ebu Talib Amca, bir gün Peygamberimiz (a

s

)a:

"Ey kardeşimin oğlu! Ben, malsız bir adamım

Zamanın, üzerimize çöken sıkıntısı, son dereceyi buldu

Kıtlık ve mücadele yıllan, bizde ne sermaye bıraktı, ne de ticaret!

İşte, kavminin ticaret kervanı Şam'a gitmeye hazırlanmış bulunuyor

Hatice binti Huveylid de, bu kervana, yükleyeceği mallarla katılacak, mallarının üzerinde de, kavminden bazı adamlar gönderecek-tir

[581]

Kendisinin, senin gibi güvenilir, temiz ve vefakâr bir insana çok ihtiyacı vardır

İşlerinden ve ticaretinden bir kısmına seni vekil yapması için yanına varıp kendisiyle konuşmuş olsaydık, iyi olurdu

[582]

Yine de, gidip dileğini ona arzedecek olursan, herhalde, hemen kabul eder

[583]

Temizliğin sebebiyle, seni başkasına üstün tutar, sanırım

Gerçi, ben senin Şam taraflarına gitmeni istemiyor ve sana Yahudilerden bir zarar gelmesinden korkuyorum, ama bundan başka bir fikir, bir çare de bulamıyorum" dedi

[584]

Peygamberimiz (a

s

):

"Belki de, o (Hz

Hatice), bu hususta bana bir haber salar" dedi

Ebu Talib Amca:

"Ben, onun, senden başkasını vazifelendireceğinden de endişe ediyorum

Sen, işi tedbirli olarak talep ve takip et!" dedi

[585]

Peygamberimiz (a

s

):

"Amcacığım! Sen, nasıl istiyorsan, öyle yap!" dedi

[586]

Hz

Hatice; şerefli ve çok zengin bir kadındı, ticaretle uğraşırdı

Güvendiği kimselere sermaye verip-aralarında belirleyecekleri şarta göre, zarar ve ziyan sermayeye ait olmak üzere-onlaria ortak olur, elde edilen kazançtan bir kısmını onlara verirdi

[587]

Hz

Hatice; Ebu Talib ile Peygamberimiz (a

s

) arasında geçen konuşmayı işittiği zaman;[588] Peygamberimiz (a

s

)ın son derecede doğruluğunu, eminliğini ve iyi huyluluğunu çok iyi bildiği için

[589] "Ben onun bunu isteyeceğini bilmiyordum!" dedi[590] ve hemen, Peygamberimiz (a

s

)a haber salıp ticaret kervanını götürenlere veregeldiğinden daha fazla ücret vermek şartıy*la ticaret malını Şam'a götürmesini teklif etti

[591]

Peygamberimiz (a

s

) Hz

Hatice'nin yanına gelince, Hz

Hatice:

"Ben, seni, Şam'a göndereceğim ticaret mallan üzerinde göndermek için çağırdım

Senin doğru sözlü, son derecede gücenilir, güzel huylu olduğunu biliyorum

Sana, kavminden hiçbir kimseye vermediğim ücretin birkaç katını vereceğim!" dedi

[592]

Peygamberimiz (a

s

), Hz

Hatice'nin bu teklifini kabul etti

[593]

Hemen, amcası Ebu Talib'le buluşup, durumu ona anlattı

[594]

Ebu Talib:

"Bu, Allah'ın sana gönderdiği bir nzıktır

[595]

Ey kardeşimin oğlu! Bana erişen habere göre, Hatice filan adamı iki erkek genç deve vermek üzere tutmuş

Biz sana da bu kadar ücret vermesine razı değiliz

Senin için, bu hususta onunla bir konuşsak olmaz mı?" dedi

Peygamberimiz (a

s

):

"Sen nasıl istersen öyle olsun!" dedi

Bunun üzerine, Ebu Talib, hemen Hz

Hatice'nin yanına gitti:

"Ey Hatice! Sen, Muhammed'i tuttun mu? Haber aldığıma göre, filan zât, iki erkek genç deve ver*mek üzere tutmuşsun

Biz, Muhammed için, dört erkek ve genç deveden başkasına razı değiliz!" dedi

Hz

Hatice:

"Sen bunu bize uzak ve düşman olan bir kimse için bile dilemiş olsaydın, yine kabul ederdik

Kaldı ki, bize akraba ve dost olan birisi için dilemiş bulunuyorsun ki, bu nasıl kabul edilmez?" dedi

[596]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Ticaret İçin Mekke'den Yola Çıkış

Peygamberimiz (a

s

); Hz

Hatice'nin ticaret malını Şam'a götürüp satmak üzere,[597] kölesi Meysere ile birlikte Mekke'den yola çıktı

[598] Hz

Hatice; Huzeyme b

Hakîmü's-Sülemîyi de, yardım*cı olmak üzere, yanlarına kattı

[599] Huzeyme, Hz

Hatice'nin akrabasındandı

[600] Her yıl, Hz

Hatice'yi görmeye gelirdi

[601]

Hz

Hatice; kölesi Meysere'ye de, Peygamberimiz (a

s

) hakkında, "Ona, hiçbir işte itaatsizlik etme! Onun hiçbir görüşüne de aykırı davranma!" dedi

[602]

Peygamberimiz (a

s

)ın amcaları ve amca mevkiinde bulunanları da, Peygamberimiz (a

s

)la ilgilenmelerini, kervan halkına tavsiye ettiler

[603]

Peygamberimiz (a

s

)ın Yolda Yorulan Develeri Hızlandırışı

Hicaz ile Şam arasında Hz

Hatice'nin mal yüklü develerinden ikisi yorulup geride ve ticaret ker*vanından gittikçe uzakta kalmaya başlamıştı

O sırada, Peygamberimiz (a

s

), önde bulunuyordu

Meysere; hem kendi hayatından, hem bu develerin durumundan korktu

Koşarak, Peygamberimiz (a

s

)ın yanına gelip, durumu haber verdi

Peygamberimiz (a

s

), hemen develerin yanına geldi

Develerin ayaklarının altını ve kemiklerini eliyle oğuşturduktan sonra, yanlarından ayrıldı

Develer, koşmaya başladılar ve böğürerek kafilenin önüne geçtiler

Huzeyme, bunu görünce, Peygamberimiz (a

s

)ın hal ve şanının büyük olacağını anladı

Hizmetine ve korunmasına çok özen gösterdi

[604]

Rahip Nastura'nın Peygamberimiz (a

s

) Hakkındaki Teşhisi

Ticaret kervanı, Şam topraklarından Busra'ya varıp erişti

[605]

Peygamberimiz (a

s

), Busra çarşısında,[606] rahiplerden bir rahibin manastırının yakının*daki bir ağacın altına indi

[607] Denildiğine göre, altına inilen ağaç, çok yaşlı bir zeytin ağacı idi

[608]

Manastırda oturan rahibin adı Nastur (Nastura) idi

[609] Kendisi, Meysere'yi tanırdı

[610]

Savmaa'sından (manastırından) başını Meysere'ye doğru çıkarıp:[611]

"Ey Meysere![612] Şu ağacın altına inmiş olan zât kimdir?" diye sordu

Meysere:

"Bu, Kurey silerden, Harem halkından bir zâttır!" dedi

Rahip:

"Şimdiye kadar, bu ağacın altına peygamberden başkası inmemiştir!" dedi

[613]

"Şu saatte inen de, ancak peygamberdir!" demek istedi

[614]

"Kendisinin, gözlerinde biraz kırmızılık var mı?" diye sordu

Meysere:

"Vardır ve gözlerinden hiç ayrılmaz!" dedi

[615]

Nastura:

"İşte, odur

O, peygamberlerin sonuncusu! Ne olurdu, ben onun peygamber olarak gönderilmesinin emrolunacağı zamana da erişseydim!" dedi

Meysere; Rahip Nastura'nın bu sözlerini de aklında tuttu

[616]

Denildiğine göre, Hz

Ebu Bekir de Peygamberimiz (a

s

)ın bu ticaret seferinde bulunmuş ve rahipten işittiği sözlerden çok duygulanmıştı

[617]

Busra Çarşısında Satılacakların Satılıp Satın Alınacakların Satın Alınıp Büyük Bir Kazanç Sağlanması

Peygamberimiz (a

s

); Mekke'den getirdiği mallan orada, Busra çarşısında sattı ve satın almak istediği malları da oradan satın aldı

[618]

Sattıkları mallardan, o güne kadar hiç kazanamadıkları bir kazanç sağladılar

[619]

Meysere:

"Ey Muhammedi Hatice için kırk yıl ticaret yapsaydık, senin yüzünden elde ettiğimiz şu kazançtan daha fazla bir kazanç sağlayamazdık!" dedi

[620]

Busra Pazarında Bir Yahudi'nin Peygamberimiz Hakkındaki Teşhisi

Busra pazarında satılan mal üzerinde Peygamberimiz (a

s

)la bir Yahudi arasında anlaşmazlık çıkmış ve Peygamberimiz (a

s

)a "Lât ve Uzzâ'ya yemin et!" demişti

Peygamberimiz (a

s

):

"Ben, şimdiye kadar, onlar adına hiç yemin etmemişimdir! Onların yanından da, yüzümü çevirerek geçerim!" deyince, Yahudi:

"Yerinde olan söz, senin söylediğin sözdür!" dedi ve tenhada Meysere'nin yanına varıp:

"Ey Meysere! Bu zât, vallahi, peygamberdir! Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki, o, muhakkak, âlimlerimizin kitaplarında sıfatlarını buldukları peygamberdir!" dedi

Meysere, bunu da aklında tuttu

[621]

Busra'dan Mekke'ye Dönüş

Ticaret kervanı, Mekke'ye dönmek üzere, Busra'dan ayrıldı

Meysere; öğle sıcağının şiddetlendiği sıralarda, devesinin üzerinde giderken, iki meleğin Peygamberimiz (a

s

)ı güneşten gölgelediklerini gördü

[622]

Bunu da aklında tuttu

[623]

Yüce Allah, Meysere'nin kalbinde, Peygamberimiz (a

s

)a karşı derin bir sevgi uyandırdı

Artık o, Peygamberimiz (a

s

)ın kölesi oldu

[624]

Ticaret kervanı, Merruz-Zahran'da bulunduğu sırada, Meysere:

"Ey Muhammedi Sen, benden önce Hatice'ye git! Senin yüzünden Yüce Allah'ın ona neler yaptığını haber ver de, seni o da anlasın!" dedi

Peygamberimiz (a

s

), hemen hareket edip öğlenin en sıcak saatlerinde Mekke'ye girdi

O sırada, Hz

Hatice, içlerinde Nefise binti Münye'nin de bulunduğu bazı kadın arkadaşlarıyla birlikte kon*ağının üst katında oturuyordu

Peygamberimiz (a

s

)ın, devesinin üzerinde iken iki melek onu güneşten gölgeler bir halde Mekke'ye girdiğini gördü ve bunu kadın arkadaşlarına da gösterdi

Hepsi de, hayret içinde kaldılar

Peygamberimiz (a

s

), Hz

Hatice'nin konağına vardı

Malların satışından ne kadar kazanç sağladıklarını ona haber verdi

Bu haber Hz

Hatice'yi sevindirdi

[625]

Peygamberimiz (a

s

), Busra'dan Mekke'ye getirdiği malları da Hz

Hatice'ye teslim etti

Hz

Hatice, onları da satıp iki kat veya bu miktara yakın bir kazanç elde etti

[626]

Meysere'nin Peygamberimiz Hakkındaki Bilgileri Hz

Hatice'ye Aktarışı

Meysere, Rahip Nastura'nın, Peygamberimiz (a

s

) hakkında söylediklerinizi [627]

Mal satışı sırasında Peygamberimiz (a

s

)a itimatsızlık gösteren Yahudi'nin sonunda neler söylediğini;[628]

İki meleğin, Peygamberimiz (a

s

)ı, güneşin şiddetli sıcağından nasıl gölgelediklerini;

Gider ve gelirken gördükleri şeyleri;[629]

Yorulan iki deveyi nasıl yürütüp hızlandırdığınızı[630]

Eminliğini, temizliğini, uğurluluk ve bereketliliğini,

Kitab Ehli olanların onun hakkında neler söylediklerinizi[631]

Kendisiyle yemek yediği zaman doyduğunu ve artan yemeğin ise hiç yenilmemiş gibi olduğunu

, anlattı

[632]

Meysere; Peygamberimiz (a

s

)da gördüğü fevkalâde halleri Hz

Hatice'ye anlattığı zaman, kendi kendine:

"Eğer o Yahudi'nin söylediği doğru ise, geleceği haber verilen O Peygamber, ancak budur!" demişti

[633]

Hz

Hatice'nin Peygamberimiz (a

s

)a Taze Hurma İkram Edişi

Hz

Hatice; bir tabak üzerinde olgun taze hurma getirtip kızkardeşi Hâleyi ve Peygamberimiz (a

s

)ı davet etti

Tabaktaki hurmadan doyasıya yedikleri halde, ondan hiçbir şey eksilmediği görüldü

[634]

Hz

Hatice'nin Peygamberimiz (a

s

) Hakkında Varaka b

Nevfel ile Konuşması

Hz

Hatice; kölesi Meysere'nin Peygamberimiz (a

s

) hakkında Rahip Nastura'dan işitip anlattığı şeyleri ve iki meleğin onu güneşin sıcaklığından gölgeleyerek koruduğunu görmüş olduğunu Varaka b

Nevfel'e anlattı

Varaka b

Nevfel; Hz

Hatice'nin amcasının oğlu idi, Hıristiyan'dı

Kendisi, semavî kitapları çok okur, insanların bütün bildikleri şeyleri bilirdi

Varaka b

Nevfel, Hz

Hatice'ye:

"Ey H atice! Eğer bu söylediklerin doğru ise, hiç şüphesiz, Muhammed bu ümmetin peygamberi olacaktır! Ben, zaten, gelmesi beklenen peygamberin bu ümmetten çıkacağını biliyorum

Onun geleceği zaman da

tam bu zamandır!" dedi

[635]

Hz

Hatice ve Kadın Arkadaşlarının Vaktiyle Karşılaştıkları Bir Hadise

Rivayete göne, Mekkeli[636] Kureyş[637] kadınları, Recep ayında,[638] bayramda[639] Mescid-i Haram'da[640] toplanarak tünen yapanlar,[641] bu bayrama gelip katılmaktan kendilerini hiçbir şey alıkoymazdı

[642] Yine, bir gün, Kureyş kadınları Mescid'de,[643] putun yanında[644] toplanmış bulundukları sıra*da, birden ortaya çıkan bir adam,[645] yanlarına gelip[646] en yüksek sesiyle bağırarak:

"Ey Teymâ kadınları,[647] ey Kureyş kadınları topluluğu! Çok sürmez, aranızda,[648] yakında yur*dunuzda Ahmed ismiyle anılan[649] peygamber zuhur edecek,[650] gönderilecektir![651] Sizden hangi kadın ona zevce olabilirse, hemen olsun!" deyince, bütün kadınlar adama taş atmışlar, hakaret etmişler, ağır sözler söylemişlerdi

Hz

Hatice ise, onun sözüne karşı, başını önüne eğip[652] duymazdan gelmiş,[653] hiçbir itirazda bulunmamış,[654] hatta, bundan ümide bile düşmüştü

[655]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

[1] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

1-4, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

55-56, Mus'abuz-Zübeyrî, Nesebi, Kureyş, s

3-17, Buhârî, Sahîh, c

4, s

238, İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maârif, s

51-52, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

12-92, Yâkubî, Târîh, c

2, s

118, Taberî, Târîh, c

2, s

191; İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferîd, c

4, s

249, Mes'ûdî, Mürûcu'z-zeheb, c

2, s

272, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

179, İbn Hazm, Cevâmiu's-sîre, s

2, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

25, İbn Asâkir, Târîh, c

1, s

279, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1,s

76-77, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

1, s

20, Nevevî, Tehzîbul-esmâ, c

1, s

21, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c

1, s

29, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

21-22, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

17, İbn Haldun, Târîh, c

2, s

4; c

2, ks

1, s

323-330, Bedrüddin Aynî, Umdetu'l-kârî, c

16, s

301-303, İbn Hacer, Fethu'l-bârî, c

7, s

123-125, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

18-19

[2] İbn Kuteybe, Maârif, s

51, Taberî, Târîh, c

2, s

191, İbn Hazm, Cevâmiu's-sîre, s

2, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

180, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c

1, s

29, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

22, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

1, s

298, Bedrüddin Aynî, Umdetu'l-kârî, c

16, s

303, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

19

[3] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

8, İbn Hazm, Cevâmiu's-sîre, s

2, Cemhere, c

1, s

7 İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c

1, s

29, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

22, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

17, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

1, s

241, 298

[4] İbn Sa'd

Tabakât, c

1, s

57, İbn Asâkir, Târîh, c

1, s

280, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

17, İbn Hacer, Fethu'l-bârî, c

1, s

392

[5] Buhârî, Sahîh, c

4, s

270

[6] Yâkubî, Târîh, c

1, s

223

[7] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

15, Yâkubî, Târîh, c

1, s

223

[8] Yâkubî, Târîh, c

1, s

223, Ebu't-Tayyib, Ikdu's-sâmîn, c

1, s

37

[9] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

96, İbn Sa'd

Tabakât, c

1, s

72, Yâkubî, Târîh, c

1, s

232, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

1, s

324

[10] Hacc: 78

[11] Bakara: 129, 151

[12] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

20, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

4, s

107, Tirmizî, Sünen, c

5, s

583

[13] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

20, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

4, s

107, Müslim, Sahîh, c

4, s

1782, Tirmizî, Sünen, c

5, s

583, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

165, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

26, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

22, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

255-256

[14] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

210, Tirmizî, Sünen, c

5, s

584, İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferîd, c

2, s

173, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

170, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

77-78, İbn Esîr, Câ imi u'l-usûl, c

9, s

397, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

256

[15] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

25, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

2, s

373, Buhârî, Sahîh, c

4, s

166, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

175, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

77, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

256

[16] Hâkim, M

Ulûmi'I-hadîs, s

170-171, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

174-175, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

255-256, Suyûtî, Câmiu's-sağîr, c

1, s

107, Alâuddin Ali, Kenzu'l-ummâl, c

11, s

401

[17] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

59

[18] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

59-60, İbn Asâkir, Târîh, c

1, s

288-291, Kadı lyaz, eş-Şifâ, c

1, s

11

[19] İbn Haldun

Târîh

c

1

s

115

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/15-18

[20] Malik, Muvatta, c

2, s

1004, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

105, Buhârî, Sahih, c

4, s

162, Müslim, Sahih, c

4, s

1828, Tirmizî, Sünen, c

4, s

135, Dârimî, Sünen, c

2, s

225

[21] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,s

1O5, Ahmed b

Hanbel, Müsned

c

5, s

405, Müslim, Sahih, c

4, s

1821

22

[22] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

105, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

5, s

405

[23] Âl-i İmrân: 144, Ahzâb: 40, Muhammed: 2, Feth: 29

[24] Saf: 6

[25] Râgıb, Müfredâtü'l-Kur'ân, s

131

[26] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

2, s

147-150, Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl, s

291 -292

[27] Müslim, Sahîh, c

4, s

1936

[28] İbn İshak, İbn Hişam, Sıre, c

3, s

332, Vâkıdî, Megâzî, c

2, s

611, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

97, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1 , s

342, c

4, s

325

[29] Ebu Yûsuf, Kitâbu'l-harac, s

210, Aüdurrezzak, Musannef, c

5, s

337, 338, Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl, s

232, Buhârî, Sahîh, c

3, s

181, Müslim, Sahîh, c

3, s

1410, Dârimî, Sünen, c

2, s

155

[30] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

4, s

87

[31] Abdurrezzak, Musannef, c

5, s

338, Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl, s

233, Buhârî, Sahih, c

3, s

181

[32] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

4, s

87, Taberî, Tefsîr, c

26, s

94

[33] Ebu Yûsuf, Kitâbu'l-harac, s

210

[34] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

3, s

332, Ebu Yûsuf, Kitâbu'l-harac, s

210, Vâkıdî, Megâzî, c

2, s

61 0, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

3, s

268, Müslim , Sahîh, c

3, s

1 411

[35] Ebu Yûsuf, Kitâbu'l-harac, s

210

[36] Ebu Ubeyd, Kitâbu'l-emvâl , s

232, Dârimî, Sünen, c

2, s

155

[37] Abdurrezzak, Musannef, c

5, s

375, Buhârî, Sahîh, c

3, s

181

[38] Yâkubî, Târîh, c

2, s

54

[39] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

58, Buhârî, Sahîh, c

1, s

24, Müslim, Sahîh, c

3, s

1657, Tirmizî, Sünen, c

5, s

69-70

[40] Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

236, 239

[41] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

202, İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

1 33, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

396, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

50, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s

38, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

4, s

377, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c

1, s

40, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

2, s

288, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

294

[42] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

1 05

[43] Abdurrezzak, Musannef, c

11, s

44, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

106-107, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

2, s

248, Buhârî, Sahîh, c

4, s

163, Tirmizî, Sünen, c

5, s

136, İbn Mâce, Sünen, c

2, s

123

[44] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1 , s

95, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

106

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/18-21

[45] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1 , s

169

[46] İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s

130

[47] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

169, İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s

130

[48] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,s

169

[49] İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s

130

[50] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,s

169

[51] Taberî, Tefsîr, c

30, s

300

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/21-22

[52] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 ,s

169

[53] İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s

130, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

538

[54] İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s

130

[55] İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s

130, Belâzurî, Ensâb, c

1, s

538

[56] İbn Sa'd

Tabakât

c

1

S

169

[57] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

167

[58] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

99, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

26

[59] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

99, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

92, Taberî, Târih, c

2, s

130-131, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

1, s

20, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

26, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c

2, s

263

[60] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

99, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

26, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

263

[61] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

99, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1 , s

92, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

10, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

263, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c

1, s

197

[62] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

1 67, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

100, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

92, Taberî, Târîh, c

2, s

130, Hâkim, Müstedrek, c

2, s

605, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

10, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

25, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

263, Diyarbekrî, Hamîs, c

1, s

187

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/22-23

[63] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

100, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

92, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

27, Diyarbekrî, Hamîs, c

1, s

187

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/23

[64] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

1 00, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1 , s

96, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

121, İbn Esîr,Usdu'l-gâbe, c

1, s

21, Diyarbekrî, Hamis, c

1 , s

187

[65] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

96, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

1, s

21

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/24

[66] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

1, s

167, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

101, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

4, s

215, Tirmizî, Sünen, c

5, s

589, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

92, Taberî, Târih, c

2, s

125, Hâkim, Müstedrek

c

2, s

603, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

30, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

90, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

26, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

23, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

261, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

2, s

4

[67] Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

25, 26, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

34

[68] Taberî, Târîh, c

2, s

1 25, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

90

[69] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

159, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

27, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

261, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

34

[70] Mahmud Felekf Paşa'dan naklen Şiblî, Sîretü'n-Nebî, c

1, s

189-1 90

[71] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

2, s

198

[72] Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

264, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

103

[73] Hâkim, Müstedrek, c

3, s

320

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/24-25

[74] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

162-163, Hâkim, Müstedrek, c

22, s

601-602, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

108, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

267

[75] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,s

163

[76] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

163, Hâkim, Müstedrek, c

2, s

602, Beyhakî, Delâil, c

1, s

108-109

Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1 , s

34-35

[77] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,s

163

[78] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

163, Hâkim, Müstedrek, c

2, s

602, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

109, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

267

[79] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

1 68, Ebu Nuaym

Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

75, Hâkim , Müstedrek, c

3, s

486, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1 , s

110

[80] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

168, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

110

[81] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

102, Beyhakî, Delâil, c

1, s

11 3,136, Zehebî, Târihiu'l-İslâm, s

47

Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2,5

264

[82] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,s

1O2, Taberî, Târîh, c

2, s

128, Beyhakî, Delâil, c

1, s

113, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

47, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

266

[83] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

1 02, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

138, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

113, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

266

[84] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

113

[85] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

149, İ bn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

27, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

266-267

Sâve, Hemedan ile Kum arasında, eni, boyu altı fersahlıktan fazla olup, "Gemi" diye anılırdı

Gölün suyu çekilince, yerine Sâve şehri kuruldu (Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

200)

Semave, Küte ile Şam arasında, Kelb arazisinden, taşsız bir çöldür

(Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c

3, s

245, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

200)

[86] Taberî, Târîh, c

2, s

131-132, İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2,s

29-30

Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

139-140, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

126-127, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

97-100, Muhyiddin b

Arabf, Muhâdarâtu'l-ebrâr, c

2, s

66-68, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

28-29, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

35-39, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2,s

268-269, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

200-201

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/25-28

[87] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

168, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

81, Taberî, Târih, c

2, s

125, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

459, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1 , s

29

[88] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

1, s

168, Taberî, Târîh, c

2, s

125, İbn Esîr Kâmil, c

1, s

459, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1,s

29

[89] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,s

1O3, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1

S

99

[90] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

168, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

81, Taberî, Târîh, c

2, s

125, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

459, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1 , s

29

[91] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

103, Taberî, Târîh, c

2, s

125, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, e I-Vefa, c

1, s

95,96, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

459, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1 , s

29

[92] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

81

[93] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

1 68, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

103, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

81 , Taberî, Târîh, c

2, s

126, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

96, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

29-30, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

264

[94] Ebu Muaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

138

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/28-29

[95] Yâkubî, Târih, c

2, s

9

[96] Diyarbekri, Hamis, c

1, s

222, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

143,

[97] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

1 08, Belâzurî, Ensâb, c

1, s

94, Yâkubî, c

2, s

9, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

113, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

25, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c, 1, s

107, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

459

[98] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

108-110, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

6, s

291

Buhârî, Sahîh, c

6, s

125, Müslim , Sahîh, c

2, s

1072, Ebu Dâvud, Sünen, c

2, s

222, İbn Mâce, Sünen, c

1, s

624, Yâkubî, Târih, c

2, s

9, Beyhakî, Sünenü'l-kübrâ, c

7, s

453, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

28, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

459

[99] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

108-109, Belâzurî, E nsâbu'l-eşrâf, c

1, s

95-96, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

28, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

459

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/29-30

[100] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

113, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

266, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

204, Halebî, İnsânu'l-uyûn c

1, s

128

[101] Ebu Muaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

138

[102] Beyhakî, Delâil

c

1, s

113, Ebu'l-Fidâ, c

2, s

266, Diyarbekrî, c

1, s

204, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1

S

128

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/30

[103] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

1 67, Diyarbekrî, Hamîs, s

1, s

223

[104] Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

1 67

[105] Diyarbekrî, Hamîs, c

2, s

167

[106] Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

1 67-1 68

[107] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferîd, c

4, s

251

[108] Diyarbekrî, Hamîs, c

1,s

223

[109] Diyarbekrî, Hamîs, c

1, s

223, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

141-142

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/31

[110] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

108, Tabenrî, Târih, c

2, s

126, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

459,İbn Seyyid, Uvûnu'l-eser, c

1, s

32, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

272

[111] İbn İshak, İbn Hişam, Sine, c

1 , s

1 69-1 70, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

110, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

91, Taberî, Târih, c

1, s

22, İbn Esir, Kâmil, c

1, s

459460, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

273

[112] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

171, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

93,Taberî, Târih,c

2,s

126, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

33

[113] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

110, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

155, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

273

[114] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

111, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

93, Taberî, Târih, c

2, s

126, İbn E ar, Kâmil, c

1 , s

460

[115] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 0, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

155, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

133, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

33, Zehebî, Târihu'l-İslâm , s

46, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

273

[116] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1 , s

171-172, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

93, Taberî, Târih, c

2, s

126-127, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

155-156, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

133, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

108, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

460, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

33, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s

46, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

273-274

[117] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1 , s

169, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

92, Taberî, Târih, c

2, s

126

[118] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 47

[119] İbn Sa'd Tabakât, c

1, s

111

[120] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

172, Taberî, Târih, c

2, s

127, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

133-134, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

108, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

460, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

32, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

274

[121] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

147

[122] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

111, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 47

[123] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

147

[124] Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

36, Diyarbekrî, Hamis, c

1 , s

223, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 47, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c

1, s

1 43

[125] İbn Sa'd

Tabakât

c

1

s

111

113

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/32-35

[126] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

196, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

34

[127] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

111, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvvıe, c

1, s

1 56

İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

172-173, Taberî, Târih, c

2, s

127, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

134, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefa, c

1, s

108-109, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

461 , İ bn Seyyi d, U yünu'l -eser, c

1 , s

33, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s

46, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

274

[128] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

172-173, Taberî, Târih, c

2, s

127, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

134, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefa, c

1, s

108-109, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

461 , İbn Seyyid, Uyünu'l -eser, c

1 , s

33, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s

46, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

274

[129] M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/35-37

[130] İbn Asâkir, Târîh, c

1, s

287, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

109, Zehebî, Târîhu'l -İslâm, s

47

[131] Maâricü'n-nübüvve'den naklen Diyarbekrî, Hamîs, c

1, s

225, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

148

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/37

[132] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

173, Taberî, Târîh, c

2, s

127, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

461, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1,s

34

[133] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

1 73, Taberî, Târîh, c

2, s

127, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

109, İbn Esîr, Kâm il, c

1, s

461, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

34, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

274

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/37-38

[134] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

173, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

277, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

144, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

157

[135] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160

[136] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

177, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

277, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

144, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

157

[137] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

144

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/37

[138] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

177, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

144, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

s

157

[139] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

177, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

277, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

144, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

s

157

[140] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

144, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

157

[141] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

1 77, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

277, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

157

[142] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160

[143] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

1 77, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

177, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

157

[144] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

157

[145] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/38-39

[146] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

173, Taberî, Târih, c

2, s

127, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s 135, Ebu'l-Ferec İbn Cevzi, el-Vefâ, c

1, s

1 09, İbn Esir, Kâmil, c

1, s

461, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

34, Zehebî, Târıhu'l-İslâm, s

47, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

274

[147] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 2, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

160

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/39

[148] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 2, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

155-156

[149] İbn Sa'd Tabakât

c

1

s

11 3

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/39-40

[150] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

173-174, Taberî, Târih, c

2, s

127, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

135, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefa, c

1, s

109-112, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

461462, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

34, Zehebî, Târıhu'l-İslâm, s

47, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

274-275

[151] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

112, Mes'ûdî, Murûcu'z-zeheb, c

2, s

281, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

161, Ebu'l- Ferecİbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

110, İbn E ar, Kâmil, c

1, s

462, İbn Seyyid, Uyun, c

1, s

36, Zehebî, Târîh, s

47

[152] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

175-176, Taberî, Târih, c

2, s

130, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

135,145-146, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

111 -112, Kadı Iyaz, eş-Şifâ, c

1, s

132-133, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

35, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

275

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/40-41

[153] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre

d, s

176, İtan Sa'd, Tabakât, c

1, s

112, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

94

[154] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

112, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

94, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1 , s

29, Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

179, İbn Esir, Kâmil, c

1, s

462

[155] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1 ,s

176, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 2, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

95

[156] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

176, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

95, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

154

[157] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre,c

1, s

176, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

112

[158] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

142-143, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

115-11 6, İbn Asâkir, Târih, c

1, s

377-378

[159] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

144

[160] İbn İshak, İbn Hisam, Sîre, c

1, s

176, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

154

[161] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

144

[162] Diyarbekrî, Hamis, c

1,s

227

* Cahiliye devrinde davet parolası böyle idi

(Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

116)

[163] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

116, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

227

[164] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

144, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

227

[165] Diyarbekrî, Hamis, c

1,s

227

[166] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

144, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

s

11 6

İbn Asâkir, Târih, c

1 , s

378-379, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

227

[167] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

144, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

1 66

[168] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

144, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

116, İbn Asâkir, Târîh, c

1, s

379, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

228

[169] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

144, İbn Asâkir Târih, c

1, s

379

[170] Beyhakî, Delâil, c

1, s

144, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

116, Kurtubf, Tefsîr, c

20, s

98, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

228, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

154, Zürkâni, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

149

[171] Beyhakî, Delâil, c

1, s

144, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

228, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

149

[172] Beyhakî, Delâil, c

1, s

144, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

116, Kurtubf, Tefsîr, c

20, s

98

[173] Beyhakî, Delâil, c

1, s

144, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 54

[174] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

176, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

95, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

277

[175] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

176, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

277

[176] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

95, Zemahşerî, Keşşaf, c

4, s

264-265

Kurtubî, Tefsîr, c

20, s

97-98, Ebu'l-Fidâ, el- Bidâye ve'n-nihâye, c

277

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/42-45

[177] İbn Sa'd, Tabakât, 11, s

166

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/45

[178] "Busra'nın köşkleri" yerine "Busra'daki develerin boyunlarını" rivayeti de vardır

(İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

102, Zehebî, Târıhu'l-İslâm, s

47, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

266

)

[179] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

175,Taberî, Târih, c

2, s

127-128, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

135,136, İbn Asâkir, Târih, c

1, s

287-288, İbn Esir, Kâmil, c

1, s

462, İ bn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

34, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s

47, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c

2, s

275, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

39, Diyarbekrî, c

1 , s

266

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/45-46

[180] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

145

[181] Bevhakf, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

145, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

154

[182] Ratl veya ntl, 1 2 ukıyye'dir, 1 ukıyye de 40 dirhemdir, (Firuzâbâdi, Kâmûsu'l-muhit, c

3, s

396)

[183] Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

228, Zürkâni, Mevâhibu’l-ledünniye Şerhi, c

1, s

149

[184] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

145

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/46-47

[185] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

114, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

114

Diyarbekrî, Hamis

c

l, s

228

[186] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

114

[187] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

113, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

95, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

114

[188] Belâzuıî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

95

[189] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

114, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

95, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

114

Diyarbekrî, Hamis

d, s

228

[190] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

95

[191] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 4, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

28, Suyutî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1

S

149

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/47-48

[192] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

177, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c

1, s

37, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

279

[193] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

177, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

116, Taberî, Târîh, c

2, s

131, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

188, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

30, İbn E ar, Kâmil, c

1 , s

467, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

37, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

50

[194] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

116, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

163, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

117, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

47

[195] İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

467, Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c

1, s

79

[196] Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c

1,s

79, Semhûdî, Vefâü'l-Vefâ, c

3, s

1119

[197] Belâzurî, E nsâbu'l -e şrâf, c

1, s

94, Yakut, Mu'cemu'l -büldân, c

1, s

79

[198] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre

d, s

177-178

[199] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, 1, s

145, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

39, Taberî, Târîh, c

2, s

176, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

1

s

337

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/48-49

[200] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

116, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

163, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

117, Kastalâni, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

42

[201] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

116, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

163, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

117, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

42, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1 , s

195, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

163-164, Diyarbekri, Hamis, c

1, s

229

[202] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

116, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

117, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

42, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

229, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c

1, s

164

[203] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

116, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

42, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

229, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c

1, s

1 64

[204] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

163-164, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

190, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

1 64

[205] Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

164, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

279, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1 , s

196

[206] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

164

[207] Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

164, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

279, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1 , s

196

[208] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

164, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

196

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/49-51

[209] İbn İshak, İbnHişam, Sîre

c

1, s

177, İtan Sa'd, Tabakât, c

1, s

116-119, Belâzurî, c

1, Taberî, Târih, c

2, s

131, İbn Esîr, Kâmil, c

1, s

467, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

37, Zehebî, Târîhu'l-İslâm , s

50, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

279

[210] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

172

[211] Ebu Nuaym'dan naklen Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

196, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

4243, Diyarbekri, Ham ıs, c

1, s

229-230, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c

1, s

1 64-1 65

[212] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

177, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

116, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

94, Taberî, TârTh,c

2,s

131,EbuNuaym,Delâil,c

1, s

164-165

[213] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

117, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

94, Süheyli, Ravtiu'l-ünüf, c

2, s

1 85, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

117, Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c

1, s

79, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

50, Semhûdf, Vefâü'l-vefâ, c

3, s

1119

[214] Yâkubî, Tânh, c

2, s

10

[215] İbn İshak, İbnHişam, Sîre, c

1 , s

117, Yâkubî, Târîh, c

2, s

10, Taberî, Târîh, c

2, s

131, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

184, 185

[216] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

1 85, Halebî, İnsânu'l-uyÜn, c

1, s

172

[217] Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c

1, s

79, Semhûdf, Vefâü'l-vefâ, c

3, s

1118

[218] Semhûdf, Vefâü'l-vefâ, c

3, s

1118

[219] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 6, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

165

[220] İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

30, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 72

[221] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

178,179,190, İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

118-119, Yâkubî, Târih, c

2, s

10,1 4, Ebu'l-Ferec İ bn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

119, 120, Zehebî, Târîhu'l-İslâm s

50, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

281 -282

[222] Zemahserf, Keşşaf, c

4, s

264, Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c

32, s

215, Hâzin, Tefar, c

4, s

386, Ebu'l-Fidâ, Tefsîr, c

4, s

523

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/51-52

[223] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

223

[224] İbn Abdilberr, İstiâb, c

4, s

1794, İbn E ar, Usdu'l-gâbe, c

7, s

304

[225] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

223

[226] İbn AJodilberr, İstiâb, c

4, s

1794, İbn EsTr, Usdu'l-gâbe, c

7, s

303, Kastalânî, Mevâhibu'l-ledünniye, c

1, s

47, Diyarbekrî, Hamis, c

2, s

180

[227] İbn Sa'd, Tabakât, c

223

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/52-53

[228] İbn Sa'd Tabakât, c

1, s

11 6, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

1 85, Ebu'l-Ferecİbn Cevzî, el-Vefâ,c

1, s

117

[229] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

116, Müslim , Sahih, c

2, s

671, Ebu Dâvud, Sünen, c

3, s

21 8, Nesâf, Sünen, c

4, s

90, İbn Mâce, Sünen, c

1, s

501, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

189-190

[230] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 6, Ebu'l-Fenecİbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

118

[231] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 ,s

116, Müslim, Sahîh, c

2, s

671, Ebu Dâvud, Sünen, c

3, s

218, İbn Mâce, Sünen, c

1, s

501 , Nesâf, Sünen, c

4, s

90, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

1 90

[232] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

117, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

189-190, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefa, t 1,s

117-118, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

279

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/53

[233] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

118, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

164, Ebu'l-Fenec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

119, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

239, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

188

[234] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

164

[235] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

164, Zehebî, Târıhu'l-İslâm, s

54

[236] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 8, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

164, Ebu'l-Fenec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

119, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282

Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

239, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1 , s

188

[237] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

1, s

178, Belâiurf, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

81, Yâkubî, Târîh

c

2, s

12, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

164, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

37, 38, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c

2, s

281, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

239, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

177

[238] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

1, s

178, Belâzurî, Ensâbu'l-eş/âf, c

1, s

81, Yâkubî, Târih, c

2, s

12, Beyhakî, Delâil, c

2, s

22, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

1, s

22, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Ebu'l-Fidâ,el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

281, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

201, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

239, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

177, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c

1, s

188-189

[239] Ezraki, Ahbâru Mekke, c

1, s

315, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

120, Zehebî, Târıhu'l-İslâm, s

54, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

178

[240] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1 , s

315, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

120, Zehebî, Târıtıu'l-İslâm, s

54, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

201 , Halebî, İnsânu'j-uyûn, c

1, s

178

[241] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

118, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

239, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

[242] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

81, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 80

[243] Belâzurî, Ensâbu'l-esrâf, c

1, s

81

[244] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

178, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

119, Yâkubî, Târîh, c

2, s

13, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

22, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

34, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

54

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/54-55

[245] İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maârif, s

278

[246] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

23, Mes'ûdf, Murûcu'z-zeheb, c

2, s

82-83, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

95, Beyhakî, Delâil

c

2, s

9, Ebu'l-Fenec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

122, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

328, 329, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

186

[247] Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

95, Beyhakî, Delâil, c

2, s

9, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329

* Hükümdar Selamı: "En'im sabâhan= Sabahlar hayrolsun! Ebeytellânet=Zât-ı Devletinden, lanet ve nefreti mucib haller sâdır olmasın!" demekten ibaretti

(İbn Kuteybe, Maârif, s

13, 271, Mes'ûdf, Murûc, c

1, s

4243

)

[248] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

122, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 86

[249] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

24, Ebu Nuaym, Delâil, c

1 , s

95, Beyhakî, Delâil, c

2, s

9-10, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

122, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

186

[250] Ebu Nuaym, Delâil, c

1 , s

96, Beyhakî, Delâil, c

2, s

10, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

122, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

240

[251] İbn Abdi Rabbih, Ikdul-Ferîd, c

2, s

24, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1,s

s

12

* Abdulmuttalib1 in annesi Sel m a Hatun, Hazrecfl erdendi

Hazrecfler ise, Yemen S ebe soyundan idiler

Seyf b

I Yezen de, Himyer b

Şebe soyundandı

(Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

88

)

[252] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

25, Mes'ûdf, Murûcu'z-zeheb, c

2, s

84, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

96, Beyhakî, Delâil

c

2, s

11, Ebu'l-Ferec İbn Cevzi, el-Vefâ, c

1, s

122-123, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329, Halebî, İnsânu'l- uyûn, c

1, s

187

[253] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

123

[254] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

25, Mes'ûdf, Murûc, c

2, s

84, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

95, Beyhakî, Delâil, c

2, s

10, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c

2, s

329, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

186

[255] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

123

[256] Ebu Nuaym, Delâil

c

1,s

95, Beyhakî, Delâil

c

2, s

10, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

122-123, Ebu'l-Fidâ, c

2, s

329, Diyarbekrî c

1 , s

240, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

187

[257] Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

97, Beyhakî, Delâil, c

2, s

10, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329

[258] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

123

[259] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

25, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

95, Beyhakî, Delâil, c

2, s

10, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

123, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329, Diyarbekrî, Hamis, c

2, s

240, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

186-187

[260] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

123

[261] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

95

[262] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

25-26, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

97, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

11-12, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

123, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

204, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

187

[263] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

26, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

97, Beyhakî, Delâil, c

2, s

10-12, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

203, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

187

[264] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

26, Ebu Nuaym, Delâil, c

1,s

97, Beyhakî, Delâil, c

2, s

12, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329, S uyutf, H asâisü'l-k übrâ, c

1, s

20 3, D iyarbek rî, H am fs, c

1, s

240, H ale bf, İ nsânu'l -u yün, c

1, s

186

[265] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

26-27, Ebu Nuaym, Delâil, c

1 , s

97, 98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

11-13, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

126-127, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

329-330, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

203, Diyarbekrî, Hamis, c 1, s

240-241, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

187-188

[266] Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

97-98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

12-13, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

127, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

330, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

203, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

241

[267] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

27, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

98

[268] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

27, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

98-99, Beyhakî, Delâil, c

2,s

13, Ebu'l-Ferec İbn C evzf, el-Vefâ, c

1 , s

128, Ebu "I-Fi dâ, el-Bi dâye ve 'n-n ihâye, c

2, s

330, Suyûtî, H asâi sü'l -kübrâ, c

1, s

20 3, D i yarbek rf, H am fs, c

1, s

241, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

188

[269] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

27-28

[270] Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

98-99, Beyhakî, Delâil, c

2, s

1, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

128, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

203-204, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

241, Halebî, İnsânu'l-uyÛn, c

1, s

188

[271] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

28

[272] Ebu Nuaym, Delâil, c

1 , s

98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

13, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

330, Suyûtî, Hasâis, c, 1, s

204, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

241, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

188

[273] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

28, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

13, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

330, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

1, s

64, Diyarbekrî, Hamis, c

1 , s

241, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

188

[274] Ebu Nuaym, Delâil, c

1 , s

98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

13, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

330, İ bn Haldun Târîh, c

2, ks, 1, s

64, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

241, Halebî, c

1 , s

188

[275] Ebu Nuaym, Delâil, c

1 , s

98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

13, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

330, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

241, Halebî, c

1 , s

188

[276] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

28, Ebu Nuaym , Delâil, c, 1, s

99, Beyhakî, Delâil, c

2, s

13, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

330, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

1, s

64, Diyarbekrî, Hamis, c

1 , s

341, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

188

[277] Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

14, Ebu'l-Ferec, İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c

2, s

330, Halebî, c

1, s

188

[278] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

27, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

14, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, c

2, s

330, Halebî, c

1, s

1 88

[279] İbn Abd Rabbih, Ikd, c

2, s

27, Ebu Nuaym, c

1, s

98, Halebî, c, 1 , s

188

[280] Beyhakî, Delâil

c

2, s

14, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1,s

188

[281] Beyhakî, Delâil, c

2, s

14, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

330, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

188

[282] İbn Abdi Rabbih, Ikdu'l-Ferîd, c

2, s

27, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

98, Beyhakî, Delâil, c

2, s

14, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

128, Ebu'l-Fidâ, c

2, s

330, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

241

[283] İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maârif, s

278

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/55-62

[284] Redm: Mekke'de Bent Cumahlara ait mahalledir (Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c

3, s

40

)

[285] Ebu Nuaym, Delâil ,c

1,s

165

[286] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

118, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

165, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

120, İtan Asâkir, Târih, c

1 s

284, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

201, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

239

[287] Diyarbekrî, Hamiş, c

1, s

239, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

178

[288] Ezrakî, Nıbâru Mekke, c

2, s

30, Halebî, İnsanu'l-uyûn, c

1, s

1 78

[289] Al-i İmrân: 97

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/62-63

[290] Uskuf

Hıristiyanların diyanet reisi, papazı, kıssîsten yukarı, matran'dan aşağı kişileri demektir

(Fîruzâbâdî, Kâmûsu'l-muhît, c

3, s

158)

[291] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

165, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

202, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/63

[292] İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

[293] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

118, Ebu'l-Fenec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

120, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

201, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

[294] İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

[295] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

118, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 ,s

120, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

201, Halebî, İnşân, c

1, s

180

[296] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

11 8, İbn Seyyid, Uyun, c

1, s

38, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c, 1, s

180

[297] İbn Sa'd, Tabakât, d , s

118, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

120, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

201, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 80

[298] İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/63-64

[299] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

112, Buhârî, Târîhu'l-kebfr, c

2, ks

1 , s

415, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

20-21, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Zehebî, Târîhu'l-İslâm , s

51, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

200

[300] Buhârî, Târîhu'l-kebfr, c

2, ks

1, s

415, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

82, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

20, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

2, s

385, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

200

[301] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

112, Buhârî, Târıîıu'l-kebfr, c

2, ks

1, s

415, Beyhakî, Delâil, c

2, s

20, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

2, s

385, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

51, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

200, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

180

[302] Beyhakî, Delâil, c

2, s

21, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

51, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

200, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

[303] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 3, Buhârî, Târîhu'l-kebfr, c

2, ks

1, s

415

Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

82, Beyhakî, Delâil, c

2, s

21, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

51, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

200, Halebî, İnsânu'l- uyûn, c

1, s

180

[304] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

21, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

200, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

[305] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

113, Buhârî, Târîhu'l-kebfr, c

2, ks

1, s

415, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

51, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

200, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

[306] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

113, Beyhakî, Delâil, c

2, s

20, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

200, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

180

[307] Beyhakî, Delâil, c

2, s, 20, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1 , s

38, Zehebî, Târihu'l-İslâm , s

51

[308] İbn Abdilberr, İstiâb, c

2, s

61 4, Beyhakî, Delâil, c

2, s

21, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

51

Suyûtî, Hasâis, c

1, s

200, Halebî, İnşân, c

1, s

180

[309] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 3, Beyhakî, Delâil, c

2, s

20-21, Suyûtî, Hasâis, c

1,s

200

[310] Beyhakî, Delâil, c

2, s

21, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

38, Suyûtî, Hasâis, c

1 , s

200, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

181

[311] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 3, İbn Seyyid, Uyun, c

2, s

38, Halebî, İnşân, c

1, s

181

[312] Beyhakî, Delâil, c

2, s

21

[313] Beyhakî, Delâil, c

2, s

21, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

51, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

200, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

181

[314] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

113, Beyhakî, Delâil, c

2, s

21, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1 , s

38, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

51, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

200, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

181

[315] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

113

[316] İbn Abdilberr, İstiâb, c

2, s

614, Zehebî, Târîhu'l-İslâm , s

51, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

181

[317] İbn Abdilberr, İstiâb, c

2, s

614, Beyhakî, Delâil, c

2 ,s

21

[318] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

113, Buhârî, Târîhu'l-kebfr, c

2, ks

1, s

415, İbn Abdilberr, İstiâb, c

2, s

614, Beyhakî, Delâil, c

2,s

21

[319] Buhârî, Târîhu'l-kebfr, c

2, ks

1, s

415, İbn Abdilberr, İstiâb, c

2, s

614, Beyhakî, Delâil, c

2, s

21, Zehebî, Târîhu'l-İslâm , s

51, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

181

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/64-66

[320] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

89, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

82, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

15, Süheyli, R avdu'l-ünüf, c

2, s

1014, Ebu' I-Ferec İ bn C evzf, el -Vefa, c

1, s

120, İ bn E ar, U sdu'l -gâbe,c

7, s

111, İbn S eyyid, U yünü 'l-ese r, c

1, s

38, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

303, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

198, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

239, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

181

[321] İbn Sa'd, c

1, s

89, Belâzurî, c

1, s

82, Beyhakî, c

2, s

15, İbnEsîr, c

7, s

112, İbn Seyyid

c

1, s

39, İbn Hacer, c

4, s

303

[322] İbn Sa'd, c

1, s

89, BelâiurT, c

1, s

82, Beyhakî, c

2, s

1 5, Süheyli, c

3, s

104, Ebu'l-Ferec, c

1, s

120, İbn Esîr, c

7, s

112, İbn Seyyid, c

1 , s

38, İbn Hacer, c

1, s

303, Suyûtî, c

1, s

1 98, Diyarbekrî, c

1, s

239, Halebî, c

1, s

1 81

[323] İbn Sa'd, c

1, s

89-90, Belâzurî, c

1 , s

82, İbn Seyyid, c

1, s

39, Halebî, c

1, s

181

[324] Süheyli, c

3, s

104

[325] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, c

1 , s

120, İbnEsîr, c

7, s

11 2, Diyarbekrî, c

1,s

239

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

[326] Beyhakî, c

2, s

15, Suyûtî, c

1

S

198

[327] Beyhakî, c

2, s

15, Süheyli, c

3, s

104, Ebu'l-Ferec, c

1, s

120, İbn Esîr, c

7, s

112, İbn Hacer, c

4, s

303, Suyûtî, c

1, s

198, Diyarbekrî, c

1, s

s

239

[328] İbn Sa'd, c

1, s

90, Belâzurî, c

1, s

92, İbn Seyyid, c

1, s

39, Halebî, c

1, s

181

[329] Beyhakî, c

2, s

15, Süheyli, c

3, s

104, Ebu'l-Ferec, t 1, s

121 , İtan Esîr, c

1, 7, s

112, Suyûtî, c

1 , s

198

[330] İbn Sa'd, c

1, s

90, Belâzurî, c

1, s

82, Beyhakî, c

2, s

15-16, Süheyli, c

3, s

104-105

[331] Ebu'l-Ferec, c

1, s

121, İbnEsîr, c

7, s

112, Suyûtî, c

1 s

198

[332] İbn Sa'd, c

1, s

90, Belâzurî, c

1, s

82

[333] İbn Sa'd, c

1, s

90, Belâzurî, c

1 , s

82-83, Beyhakî, c

2, s

15-16, Süheyli, c

3, s

104-105, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121 , İbn Esîr, c

7, s

112, İbn Seyyid, c

1, s

39, Suyûtî, c

1, s

1 98, Diyarbekrî, c

1, s

239, Halebî, c

1, s

1

[334] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

90, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

83, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

339, Halebî, İnsânu'l- uyûn, c

1, s

181

[335] Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

16, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

3, s

105, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

121 , İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

7, s

112

[336] Yâkubî, Târîh, c

2, s

12, Beyhakî, c

2, s

16, Süheyli, c

3, s

105, İbn Cevzî, c

1, s

1 21, İbn Esîr, c

7, s

112, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

198

[337] Yâkubî, Târîh, c

2, s

12, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121

[338] İbn Sa'd, c

1, s

90, Beyhakî, c

2, s

16, Süheyli, c

3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121, İbn Esîr, c

7, s

112, İbn Seyyid, c

1, s

39, Suyûtî, c

1, s

198, Diyarbekrî, Ham fs, c

1 , s

239, Halebî, c

1, s

181

[339] İbn Sa'd, c

1 , s

90, Belâzurî, c

1, s

83, Yâkubî, c

2, s

12, Beyhakî, c

2, s

16, Süheyli, c

3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1 , s

121, İbnEsîr, c, 7, s

112

İbn Seyyid, c

1, s

39, Suyûtî, c

1, s

198-199, Diyarbekrî, c

1, s

239, Halebî, t 1, s

182

[340] Süheyli, c

3, s

105, Diyarbekrî, c

1, s

239

[341] Yâkubî, c

2, s

12-13, Beyhakî, c

,s

16, Süheyli, c

3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121 , İbn Esîr, c

7, s

112, Suyûtî, c

1, s

1 98-1 99

[342] İbn Sa'd, c

1, s

90, Belâzurî, c

1, s

83, İbn Seyyid, c

1, s

39, Halebî, c

1, s

182

[343] İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

7, s

112

[344] Yâkubî, t 2, s

13, Beyhakî, c

2, s

16, Süheyli, c, 3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1, s

1 21, İbn Esîr, c

7, s

112, Suyûtî, c

1 , s

199, Halebî, c

1, s

182

[345] İbn Sa'd, c

1 , s

90, Belâzurî, c

1, s

83, Yâkubî, c

2, s

13, Beyhakî, c

2, s

16, Süheyli, t 3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1 , s

121, İbnEsîr, c

7, s

112, İbn Seyyid, c

1, s

39, Suyûtî, c

1,5

199, Halebî, c

1, s

1 82

[346] İbn Sa'd, c

1, s

90

[347] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

90, Yâkubî, Târîh, c

2, s

13, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

16, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

105, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

1 21, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

7, s

112, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

39, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

199, Halebî, İnsânu'l-uyün, c

1, s

182

[348] İbn Sa'd, c

1, s

90,

[349] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

83

[350] Yâkubî, t 2, s

13, Beyhakî, c

2, s

16, Süheyli, c

3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1, s

1 21, İbn Esîr, c

7, s

112, Suyûtî, c

1 , s

199, Halebî, c

1, s

182

[351] Beyhakî, c

2, s

15,16, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121, İbn Esîr, c

7, s

112, Suyûtî, c

1, s

199, Halebî, c

1

S

182

[352] İbn Sa'd, c

1, s

90, Belâzurî, c

1, s

83

[353] Yâkubî, c

2, s

13, Beyhakî, c

2, s

17, Süheyli, c

3, s

105

[354] İbn Sa'd, c

1, s

90, Belâzurî, c

, s

83, İbn Seyyid, c

, s

39

[355] Beyhakî, c

2, s

18, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121

[356] İbn Esîr, c

1, s

112

[357] İbn Sa'd, c

1 , s

90, Belâzurî, c

1, s

83, Yâkubî, c

2, s

13, Beyhakî, c

2, s

18, Süheyli, c

3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1 , s

121, İbn Esîr, c

7, s

112, İbn Seyyid, c

1, s

39, Suyûtî, c

1,s

199 Halebî, c

1, s

182

[358] Yâkubî, c

2, s

13, Beyhakî, c

2, s

17,1 8, Süheyli, c

3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121, İbn Esîr, c

7, s

112, Suyûtî, c

1, s

199, Halebî, c

1,5

182

[359] İbn Sa'd, c

1, s

90, Belâzurî, c

1, s

83, Yâkubî, c

2, s

13, Beyhakî, c

2, s

17,18, Süheyli, c

3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121, İbn Esîr, c

7, s

112, İbn Seyyid, c

1 , s

39, Suyûtî, c

1, s

199, Halebî, c

1 ,s

182

[360] Beyhakî,c

2,s

16,17, Süheyli,c

3, s

105, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121, İbn Esîr, c

7, s

112, Suyûtî, c

1, s

199, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

239, Halebî, c

1 , s

182

[361] Beyhakî, c

2, s

16,17, Ebu'l-Ferec, c

1, s

121, İbn Esîr, c, 7, s

112

[362] İbn Sa'd, c

1 , s

90, Belâzurî, c

1 , s

83, Beyhakî, c

2, s

17,18, Ebu'l-Ferec, c

1, s 121, İbn Esîr, C

7, S

11 2, İbn Seyyid, c

1, s

39, Suyûtî, c

1, s

1 99

[363] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

300

[364] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

7

[365] M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/66-70

[366] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

178, Taberî, Târih, c

2, s

194, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvvıe, c

2, s

22, İbn Esîr, Kâmil, C

2

S

37

[367] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

119, Belâzuri, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

84

[368] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1 , s

178, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

119, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

84, Yâkubî, TârTh, c

2, s

13, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvvıe, c

1, s

166, Beyhakî, Delâil, c

2, s

22, Zehebî, Târıhu'l-İslâm, s

54

[369] İbn İshak, İ bn Hişam, Sîre, c

1, s

178-179, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

118, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

129, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1185

[370] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 8

[371] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre,c

1, s

179-183, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

85-86

[372] Yâkubî, Târih, c

2, s

13

[373] İbn Sa'd, c

1, s

119, Belâzurî, c

1, s

84, İbn Asâkir, Târih, c

1, s

285, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

1 29, Zehebî, s

54

[374] Halebî, İnsânu'l-uyûn, 11, s

184

[375] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

315, Ebu'l-Ferec, c

1, s

130, Zehebî, s

54

[376] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 9, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

84, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

1 29, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

253, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

184

[377] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

119, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

1 66, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

129, Diyarbekrî, c

1, s

253, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

184

[378] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

186

[379] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

41, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

1 53

[380] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

4

[381] Yâkubî, Târih, t 2, s

11

[382] Şehristânf, el-Milel ve'n-nihâl, c

2, s

240

[383] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

84

[384] Yâkubî, Târih, c

2, s

s

10-11

[385] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

92, Yâkubî, Târih, c

2, s

10

[386] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre

c

1, s

155

[387] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

113-114

[388] İbn Habib, K itâbu 'l-muhabber, s

132, Belâzurf, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

72, Yâkubi, T ârıh, c

1 , s

258, E b ul-Tayyi b, I kdü's-simfn, c

1, s

152

[389] İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s

237, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 84

[390] Ahmed Zeynî Dahlan, Sîretü'n-nebî, c

1 , s

35

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/70-72

[391] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

85, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

1, s

22, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

253, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

185

[392] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

178, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

119, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

84

[393] Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

166, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, t 1, s

40

[394] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

168, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

166, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

184

[395] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

1 84

[396] Yâkubî, Târih, t 1

S

14

[397] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

184

[398] Ebu Nuaym Delâil, c

1, s

166

[399] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 9, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

1 30-1 31, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282

[400] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 9

[401] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

11 9, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282

[402] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

120, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

131, Halebt, İnsânu'l-uyûn, 11, s

189

[403] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

119, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

1 31

[404] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

168, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

166, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

131 , İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

40, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

205

[405] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

119-1 20, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

166, Ebu'l-Ferec İ bn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

131, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

40, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282

[406] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

120, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

167

Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

131, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

282-283

[407] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

166, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

40, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 89

[408] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

168, Ebu Nuaym, Delâil, c

1 , s

166-167, İbn Seyyid, UyÛnu'l-eser, c

1 , s

40, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ , c

1, s

205, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 s

189

[409] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

168, Ebu Nuaym, c

1, s

167, İbn Seyyid, c

1, s

40, 41, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1,s

184

[410] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

96

[411] Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

205

[412] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

168, Belâzuri, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

96, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

167, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

40, Suyûtî, c

1, s

205, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

184

[413] Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

283, Suyûtî, c

1, s

205, Halebî, İnsânu'l-uyûn, t 1, s

189

[414] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

120,168, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

167, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

131, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

40, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

283, Suyûtî, Hasa is, c

1, s

204-205, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

254, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c, 1 , s

189

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/73-75

[415] Yâkubî, Târih, c

2, s

14

[416] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,3

122

[417] Hâkim, Müsiedrek, c

3, s

108

[418] Hâkim , Müstedrek, c

3, s

108, Muhibbül-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c

2, s

202, Aliyyü'l-Müttakf, Kenzu'l-ummâl, c

13, s

636

[419] Yâkubî, Târih, c

2, s

14

[420] Hâkim, Müstedrek, c

3, s

108, İbn AJodilberT, İstiâb, c

4, s

1891, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

7,s

217, Muhibbüt-Taberî, Rıyâd,c

2, s

202

[421] Hâkim, c

3, s

108, Muhibbüt-Taberî, c

2, s

202, Kenzu'l-ummâl, c

13, s

635

[422] Hâkim, Müstedrek, c

3, s

108, İbn Abdilberr, İstiâb, c

4, s

1891, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

7, s

217, Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c

2, s

202

[423] İbn Abdilberr, İstiâb, c

4, s

1891, İbn Esîr, Usd, c

7, s

217, Muhibbül-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c

2, s

202, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c

9, s

257, AJiyyü'l-Müttakf, Kenzu'l-ummâl, c

13, s

635-636

[424] Yâkubî, Târih, c

2, s

14

[425] Hâkim, Müstedrek, c

3, s

108, Aliyyü'l-Müttakf, Kenzu'l-ummâl, c

1 3, s

636

[426] Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c

9, s

256-257

[427] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

8, s

222, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

380

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/75-77

[428] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

1, s

190, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

s

292, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

191

[429] İbn Esîr, Nihaye, c

3, s

330, Ffruzâbâdf, Kâmusu'l-muhft, c

3, s

185

[430] Firuzâbâdi, Kâmûsu'l-muhit, c

3, s

185

[431] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

1 90, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

283, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

191

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/77-78

[432] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

5, s

139, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

219-220, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c

8, s

222-223, Suyutî, Hasaisü'l-kübrâ, c

1, s

160-161, Alâuddin ^Ji, Kenzu'l-umm âl, c

1 2, s

400-401

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/78-79

[433] İ bn Sa'd, Tabakât, c

1, s

153, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

96, İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maârif, s

65, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

131, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c

1 , s

31

[434] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvvE, c

1, s

168

[435] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

96

[436] Belâzurî, Ensâb, c

1, s

96, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

168

[437] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

168

[438] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

53, Beyhakî, Delâilü'n-nübüwe, c

2, s

24-25, Diyarbekrî, Hamis, c

1 , s

257

[439] M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/79-80

[440] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2,s

53, Taberî, Târih, c

2, s

194, Beyhakî, Delâil, c

2, s

27, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

40-41, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

283, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

257, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

191-192

[441] Mes'ûdf, Murûcu'z-zeheb, c

1, s

75, İbn Hacer, el-İsâbe, c

1, s

176, Ziürkânf, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

194

[442] Süheyif, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

220, Diyarbekri, Hamis, c

1, s

257, Halebî, İnsânu'l-uyÛn, c

1

S

193

[443] Mes'ûdf

Murûcu'z-zeheb

c

1

s

75

[444] M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/80

[445] M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/80-82

[446] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

54-55, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

153-155, Taberî, Târîh, c

2, s

195, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

168-169, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

27, İbn Asâkir, Târih, c

1, s

270-272, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

131 -133, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

4142, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

58-60, Ebu'j-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

283-284, Suyutî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

208-209, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

257-258, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 93-1 94

[447] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Ebu Muaym, Delâil, c

1, s

169, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

133, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

195

[448] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2,s

55, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Taberî, Târîh, c

2, s

195, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

169, Beyhakî, Delâil, c

2, s

29, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

133, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

42, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

59, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

284, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

210, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

194

[449] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Ebu Nuaym, Del âil

c, 1,s

169-170, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

133, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 95

[450] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

170

[451] Abdurrezzak, Musannef, c

5, s

318

[452] İbn Sa'd, Tabakatü'l-kübrâ, c

1, s

155

[453] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

170, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

1 33, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

1 95

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/82-84

[454] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ye'l-meb'as, c

2, s

55, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

170, Beyhakî, Delâil, c

2, s

29, Ebu'l-Fenec İbn Cevzî, el-Vefa, c

1, s

133, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

42, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

284, İbn Hacer, el-İsâbe, c

1, s

176, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

210, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258

[455] Ebu Muaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

170, Ebu'l-Fenec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

133, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258

[456] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

55, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

21 0

[457] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

55, Ebu Muaym, Delâil, c

1, s

170, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

210

[458] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

55, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

284, Suyûtî, Hasâis, c

1 , s

210

[459] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ye'l-meb'as, c

2, s

55, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Ebu Muaym, Delâil, c

1, s

170, Beyhakî, Delâil, c

2, s

29, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

133, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

42

[460] Ebu Muaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

170, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

133, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258

[461] Ebu Muaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

170

[462] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Ebu Muaym, Delâil, c

1, s

170, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

1 33, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258

[463] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

55, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

29, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

42, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

284, İbn Hacer, el-İsâbe, c

1 , s

176, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

210, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

195

[464] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Ebu Muaym, Delâil, c

1, s

170, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

1 33, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

258

[465] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

55, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

155, Taberî, Târîh, c

2, s

195, Beyhakî, Delâil, c

2, s

29, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

42, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

284

[466] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

55, İbn Sa'd, Tabakât, c

1 ,s

155, Taberî, Târîh, c

2, s

195, Ebu Muaym , Delâil, c

1, s

170, Beyhakî, Delâil, c

2, s

29, İbn Asâkir, Târih, c

1, s

271, İbn Seyyid, Uyun, c

1, s

42, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n- nihâye, c

2, s

284

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/85-86

[467] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

55-57

[468] Târîh, c

1, s

272-273

[469] c

2, s

227-228

[470] M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/86

[471] A'râf 157

[472] Bakara: 146

[473] Vâhidi, Esbâbü'n-nüzûl, s

27, Nesefi, Medârik, c

1, s

82, Hâzin, Tefsir, c

1, s

94, Beyzâvi, Tefsîr, c

1 , s

89, Suyûtî, Dürru'l-mensûr, c

1, s

147

[474] Vâhidi, Esbâbü'n-nüzûl, s

27, Hâzin, Tefsir, c

1, s

94

[475] Zemahşerî, Keşşaf, c

1, s

321, Fahru'r-Râzî, Tefsir, c

4, s

128, Hâzin, Tefsîr, c

1, s

94, Beyzâvî, Tefsîr, c

1, s

98, Ebussuud, Tefsîr, c

1, s

1 76

[476] Hâzin, Tefsîr, c

1, s

94, Suyûtî, Dürru'l-mensûr, c

1, s

147

[477] Vâhidi, Esbâbü'n-nüzûl, s

27

[478] Zemahşerî, Keşşaf, c

1, s

321, Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c

4, s

128, Nesefî, Medârik, c

1, s

82, Beyzâvî, Tefsîr, c

1, s

89, Ebussuud, Tefsîr, c

1, s

1 76

[479] Vâhidi, Esbâbü'n-nüzûl, s

27, Hâzin, Tefsîr, c

1, s

94, Suyûtî, Dürru'l-mensûr, c

1, s

147

[480] Zemahşerî, Keşşaf, c

1, s

321, Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c

4, s

128, Nesefî, Medârik, c

1, s

82, Beyzâvî, Tefsîr, c

1, s

89, Ebussuud, Tefsîr, c

1, s

1 76

[481] Vâhidi, Esbâbü'n-nüzûl, s

27, Hâzin, Tefsîr, c

1, s

94, Suyûtî, Dürru'l-mensûr, c

1, s

147

[482] Zemahşerî, Keşşaf, c

1, s

321 , Fahru'r-Râzî, Tefsir, c

4, s

128, Hâzin, Tefsir, c

1, s

94, Nesefî, Medârik, c

1, s

82, Beyzâvî, Tefsîr, c

1, s

89, Ebussuud, Tefsîr, c

1, s

176

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/87-88

[483] Al-i İmrân: 81

[484] Kadı lyaz, eş-Şifâ, c

1, s

35

[485] Ahzâb: 35

[486] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

362, Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

2, s

174, Bu harf, Sahih, c

3, s

21, Beyhakî, Delâil, c

2,s

374-377, Kadı Iyaz, eş-Şifâ, c

1, s

19, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

37-38, İbn Seyy'id, Uyûnu'l-eser, c

1 , s

58, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s

92-94, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye vıe'n-nihâye, c

2, s

325

[487] Dârimî, Sünen, c

1, s

14-1 5, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

38-39, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s

94

[488] Feth: 29

[489] Saf 6

[490] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

248

[491] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

67

[492] Yuhanna İncili, bab: 14, fıkra: 16; bab: 15, fıkra: 26; bab: 16, fıkra: 7

[493] Rahmetullah, İihâru'l-hak, Türkçe terceme, c

2, s

262-263

[494] Feth: 29

[495] Markos İncili, bab: 4, fıkra: 26-29

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/88-92

[496] Yuhanna İncili, bab: 1, fıkra: 1 9-27

[497] Matta İncili, bab: 11 , fıkra: 14-15

[498] Matta İncili, bab: 2, fıkra: 1-5,

[499] Matta İncili, bab: 11, fıkra: 1-6

[500] Yuhanna İncili, bab: 1, fıkra: 21-25

[501] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

2, s

70, Taberî, Târîh, c

2, s

234, Beyhakî, Delâil, c

2, s

75-76, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

95-96, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

156, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

290, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

149

[502] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

155

[503] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

2, s

165-166, Ebu Muaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

77-78, Beyhakî, Delâil, c

2, s

533, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

57

[504] Bakara: 89

[505] Müzzemmil: 15

[506] Eski Ahid, Tesniye, bab: 18, fıkra: 18-19

[507] Mâverdf, A'lâmi'n-nübüvvıe, s

198

[508] Bakara: 127-129

[509] Bakara: 151

[510] M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/92-95

[511] İbn Haldun, Târih, c

2, ks

2, s

5

[512] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

121

[513] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

121 , Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

169

[514] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

1, s

194, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

121, Ebu Nuaym, Delâil

c

1 , s

169, Beyhakî, Delâil, c

2, s

28, 30, Ebu'l-Fidâ

el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

286-287

[515] Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

221, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

254, Halebî, İnsânü'l-uyûn, c

1, s

204

[516] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

194-195, Beyhakî, Delâil, c

2, s

30, 31, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

287, Halebî, İnsan, c

1, s

299

[517] Buhârî, Sahih, c

1, s

96, Müslim, Sahih, c

1 , s

268, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

32

[518] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

153, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

96, İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maârif, s

65, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

131, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c

1, s

31

[519] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c

2, s

54, İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

154, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüvve, c

1 , s

169, Beyhakî, Delâil, c

2, s

35, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

133, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

42

[520] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

158, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

187, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

38-39, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

45, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

80-81, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

221 -222, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

200-201

[521] İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, s

2, s

58, Buhârî, Târîhu'l-kebir, c

1 , s

130

Taberî, Târih, c

2, s

196

Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

186, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

33, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1 , s

44, Zehebî, Târıhu'l- İslâm, s

79, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

287, İbn Hacer, Metâlibu'l-âliye, c

4, s

178, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

219

[522] İbn İ shak, K itâbu1 l-m übtedâ ve'l-m eb'a s, c

2, s

58-59, Taberi, Târih, c

2, s

196, Ebu N uaym, D el âil, c

1, s

186, Beyhakî, Delâil, c

2, s

33-34, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

44-45, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

79-80, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

287-288, İbn Hacer, Metâlibu'l-âliye, c

4, s

178, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1 , s

289

[523] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

5, s

362

[524] İbn İshak, İbn Hisam, Sîre

c

1, s

194, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

286-287

[525] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

198, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

128, Yâkubî, Târîh, c

2, s

17, Ebu'l-Ferecİbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

127, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

46

[526] İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

46

[527] İbn Sa'd, Tabakât, c

1,s

128

[528] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

72, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

291

[529] Mes'ûdf, Murûcu'z-zeheb, c

2, s

276, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

72

[530] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

136

[531] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

72, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

291

[532] Mes'ûdf, Murûcu'z-zeheb, c

2, s

276

[533] Mes'ûdf, Murûc, c

2, s

276-277, Süheyli, Ravd, c

2, s

72, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

292

[534] İbn Sa'd, c

1, s

128, Mes'ûdf, c

2, s

276-277, Süheyli, c

2, s

72, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1 , s

137, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c

2, s

292

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/95-100

[535] Mes'ûdf, Murûcu'z-zeheb, c

2, s

277

[536] İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

293

[537] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

1 29, Mes'ûdf, Murûcu'z-zeheb, c

2, s

276, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

77, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

137, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41, Ebu'l-Fidâ, c

2, s

292

[538] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

129, Süheyli, Ravd, c

2

, s

72, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

137, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

47, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c

2, s

292

[539] İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

293 İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

2, s

3

[540] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

129, Süheyli, Ravd

c

2, s

72-73, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

137-138, İbn Esîr, Kâm il, c

2, s

41 , İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

47, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c

2, s

292, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

2, s

3

[541] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

129, Süheyli, Ravd, c

2, s

73, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

138, İbn Seyyid, Uyun, c

1, s

47, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

292

[542] Süheyli, Ravd, c

2, s

70, İbn Esîr, Nihâye, c

3, s

456, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

2, s

3

[543] İbn Esîr, Nihâye, c

3, s

456, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

292

[544] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

76

[545] Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

292

[546] İbn Esîr, Nihâye, c

3, s

456

[547] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

129, Yâkubî, Târîh, c

1, s

18, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

73, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1 , s

136, İbn Esîr, Nihâye, c

3, s

456, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41, Ebu'l-Fidâ, c

2, s

292, İbn Haldun, Târîh, c

2, ks

2, s

3

[548] Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

73, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

292

[549] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

190, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

138, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41 ,

[550] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

1 29, Süheyli, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

75, Ebu'l-Ferec, c

1, s

138, İbn Esîr, Nihâye, c

3, s

456, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41 , Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

293

[551] İbn Sa'd, c

1, s

1 298, Süheyif, c

2, s

75, Ebu'l-Ferec, c

1, s

138, İbn Esîr, Nihâye, c

3, s

356, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

41, Ebu'l-Fidâ, c

2, s

293, İbn Haldun, Târih, c

2, ks

2, s

3

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/100-104

[552] İbn Mâce, Sünen, c

2, s

787

[553] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

332, İbn Mâce, Sünen, c

2, s

787, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

78-79, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

171 , Alâuddin Ali, Kenzu'l-um mâl, c

12, s

391

[554] İbn Mâce, Sünen, c

2, s

787, İ bn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

79

[555] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

332, İbn Mâce, Sünen, c

2, s

787, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

79, Suyûtî, Hasâis, c

1, s

1 71, Alâuddin Ali, Kenzu'l-um m âl, c

12, s

391

[556] Bakara: 1 27

[557] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

59, Beyhakî, Delâilü'n-nübüwe, c

2, s

52, Zemahşerî, Keşşaf, c

1, s

448

[558] Buhârî, Sahîh, c

4, s

116, Taberî, Tefsîr, c

1, s

536, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvvıe, c

2, s

52

[559] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

59, Taberî, Tefsîr, c

1, s

536

[560] Âl-iİmrân: 96-97

[561] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

67-68

[562] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

68, Taberî, Tefsîr, c

4, s

11, Zemahşerî, Keşşaf, c

1 , s

448, Kurtubf, Tefsîr, c

7, s

139, Ebu'l-Fidâ, Tefsîr, c

1, s

384

[563] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

332, İbn Mâce, Sünen, c

2, s

787, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

79, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

171 -172, Alâuddin Ali, Kenzu'l-um mâl, c

12, s

391

[564] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

332, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

172

[565] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

332, İbn Mâce, Sünen, c

2, s

787, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

79, Alâuddin Ali, Kenzu'l-um m âl, c

12, s

391

[566] Ahmed b

Hanbel, Müsned, c

1, s

332, İbn Mâce, Sünen, c

2, s

787, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

79, Suyûtî, Hasâisü'l-kübrâ, c

1, s

172, Alâuddin Ali, Kenzu'l-um mâl, c

12, s

391

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/104-105

[567] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s, 199, Taberî, Târih, t 2, s

196

[568] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

47-48

[569] Ebu'l-Fenec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

101, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

277, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c

1, s

260

[570] Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

277

[571] Ebu'l-Fenec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

101

[572] Hâkim, Müstednek, c

3, s

182, Beyhakî, Delâil, c

2, s

66, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

295

[573] Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c

2, s

126

[574] Abdurrezzak, Musannef, c

5, s

320, Taberî, Târih, c

2, s

197, Yakut, Mu'cemu'l-büldân, t 2,s

210-211, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c 1, s

50

[575] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

191, Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c

2, s

21 0, Bedrüddin Aynı, Umdetu'l-kârf, c

10, s

104

[576] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

191, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

221

[577] Zübeyr b

Bekkâr, Cemhere, 1, s

1 91, Bedrüddin Aynf, Umdetu'l-kârf, c

10, s

104, İbn Hacer, Fethu'l-bârf, c

3, s

473

[578] Ezrakî, Ahbâru Mekke, c

1, s

191, Bedrüddin Aynf, Umdetu'l-kârf, c

1 0, s

1 04, İbn Hacer, Fethu'l-bârf, c

3, s

473, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

221

[579] Zübeyr b

Bekkâr, Cemhere, c

1 ,s

371, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

221

[580] Abdurrezzak, Musannef, c

5, s

320, Yakut, Mu'cem, c

2, s

211, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

50

[581] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

156, Ebu Muaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

172, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

47-48

[582] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

97

[583] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

129, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

172, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

4748

[584] Ebu Nuaym, De lâi lü'n-nübüvve, c

1, s

173, E b u'l-F ere c, el-Vefâ, c

1, s

1 43, İtan Seyyi d, Uyûnu'l -eser, c

1 , s

48, H aleb f, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

216

[585] İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

216

[586] Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

97

[587] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

199, Taberî, Târih, c

2, s

196, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

66, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

39, İbn Seyyid, Uyun, c

1 , s

48, Ebu'l-Fidâ, el Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

293

[588] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

129, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

173, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İ nsânu'l-uyûn, c

1, s

21 6

[589] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

199, Taberî, Târîh, c

2, s

196, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, Beyhakî, Delâil, c

2, s

66, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

39, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

293

[590] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

216

[591] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre,c

1, s

1 99, İbn Sa'd,Tabakât, c

1, s

129,156, Taberî, Târîh, c

2, s

196, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

1 73, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Esîr, Kâm il, c

2, s

398, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

293

[592] Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

173, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

216

[593] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

199, Taberî, Târih, c

2, s

196, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Ebu'l-Fidâ, el- Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

293

[594] Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

216

[595] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

130, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

216

[596] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

130, Diyarbekrî, Hamis, c

1,s

262

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/105-110

[597] İbn İshak, İtan Hişam, Sîre, c 1, s

199, Taberî, Târih, c

2, s

196, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

66, Ebu'l-Fidâ, el- Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

293

[598] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

199, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

130, Ebu Nuaym, Delâil, c

1 , s

173, Beyhakî, Delâil, c

2, s

66,Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48

[599] İbn Esfr, Usdu'l-gâbe, c

2, s

13 4, D iyarbekrf, H am fs, c

1, s

262

[600] İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

2, s

134, İbn Hacer, el-İsâbe, c

1, s

427, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

262

[601] İbn Hacer, el-İsâbe, c

1 , s

427

[602] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

216, A

Zeyni Dahlan, Sîre, c

1, s

54

[603] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

130, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İ nsânu'l-uyûn, c

1, s

21 6

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/110

[604] Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c

1, s

262, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

219

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/110-111

[605] Ebu'l-Ferec, el-Vefa, c

1, s

1 43, Diyarbekrî, Hamıs, c

1, s

262

[606] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

156, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, İbn Seyyid Uyûnu'l-eser, c

1, s

48

[607] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

199,Taben, Târih, c

2, s

1 96, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s 173, Beyhakî, Delâil, c

2, s

66, İbn E ar, Kâmil, c

2, s

39, İbn Seyyid, Uyun, c

1, s

48, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

294

[608] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

218, A

Zeyni Dahlan, Sîre, c

1, s

54

[609] İbn Sa'd, Tabak âtü'l-kübrâ, c

1, s

130, Ebu Muaym, Delâilü'n-nübüvve, c

1, s

173, İbn Abdilberr, İstiâb, c

1, s

35, Süheyif, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

326, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, İbn Haldun, Târih, c

2, ks

2,5

5

[610] İbn Sa'd, Tabakât, c

1 , s

156, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüwe, c

1, s

173, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

216-217

[611] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre,c

1, s

199, Taben, Târih, c

2, s

196, Ebu Nuaym, Delâil

c

1, s

173, Beyhakî, Delâil, c

2, s

66, İbn Esir, Kâmil, c

2, s

3 9, İbn Seyyi d, U yûnu'l-eser, c

1, s

4 8, Zehebî, Tâ rfhu' I-İ si âm, 63, Ebu 'I-Fi dâ, e I-Bid âye ve'n-ni hâye, c

2, s

294

[612] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

156, Ebu Nuaym , Delâil, c

1, s

173, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1 , s

48, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1,s

21 7

[613] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre

c

1, s

1 99, İbn Sa'd,Tabakât, c

1, s

130,156,Taberî, Târîh, c

2, s

196, Ebu Nuaym, Delâil, c

1,s

173, Beyhakî, Delâil, c

2, s

66, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

39, İbn Seyyid, Uyun, c

1, s

48

Zehebî, Târıhu'l-İslâm, s

63, Ebu'l- Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

294

[614] Süheyif, Ravdu'l-ünüf, c

2, s

236

[615] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

156, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

173, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ,c

1, s

143, İbn Seyyid, UyÛnu'l- eser, c

1, s

48, Halebî, İ nsânu'l-uyûn, c

1, s

21 7

[616] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

156, Ebu Nuaym, Delâil, c

, s

173, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1,s

217

[617] İbn Hacer, el-İsâbe, c

1, s

177, Kastalânî, M evâhibu'l-ledünniye, c

1, s

50, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1 , s

245

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/111-112

[618] İbn İshak, İbn Hişam, SiYe

d , s

200, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

156, Taberî, Târih, c

2, s

196, Ebu Nuaym, Delâil, c

1, s

173, Beyhakî, Delâil, c

1, s

66, İbn Esir, Kâmil, c

2, s

39, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n- nihâye, c

2, s

294

[619] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

157, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

263, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1 , s

219

[620] HalebUnsânu'l-uyun, t 1, s

219

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/112-113

[621] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1 ,s

1 56, Ebu Nuaym , Delâilü'n-nübüwe, c

1, s

173, Ebu'l-Ferec, el-Vefa, c

1, s

143, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

48, Diyarfcıekrf, Târîhu'l-hamîs, c

1 , s

263, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

219, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1 , s

199

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/113

[622] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

200, İbn Sa'd, Tabak ât, c

1, s

130, Taberî, Târih, c

2, s

196-197, Ebu Nuaym, Delâil, c

1 ,s

1 74, Beyhakî, Delâil, c

2, s

67, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

143, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

39, İbn Seyyid Uyûnu'l-eser, c

1 , s

48-49, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

294, Diyarbekrî, Hamis, c

1 , s

263, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

220

[623] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

130, Ebu'l-Ferec, c

1, s

143, Diyarbekrî, c

1, s

263

[624] İbn Sa'd, c

1, s

156, İbn Seyyid, c

1, s

49, Diyarbekrî, c

1,s

263

Halebî, c

1, s

220

[625] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

1, s

156-157, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ1, c

1, s

1 44, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

49, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

263, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

220

[626] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

200, Taberî, Târih, c

2, s

197, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c

2, s

67, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c

7, s

80, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s

64, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

294

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/113-114

[627] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

1, s

200, İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

157, Taberî, Târih, c

2, s

197, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

144, İbn Esir, Kâmil, c

2, s

39, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

498, Zehebî, Târîhu'l -İslâm, s

64, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

294, Diyarbekrî, Hamis, c

1, s

263

[628] İbn Sa'd, Tabakât, c

1, s

157, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c

1, s

1 44, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

49, Diyarbekrî, Hamis, c

1,s

263

[629] İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c

1, s

200, Taberî, Târîh, c

2, s

197, Beyhakî, Delâil, c

2, s

67, İbn Esîr, Kâmil, c

2, s

39, Ebu'l-Fidâ, c

2, s

294

[630] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

220

[631] Belâiurf, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

97

[632] İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber, s

78, Belâiurf, Ensâbu'l-eşrâf, c

1, s

97

[633] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

228, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

200

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/115

[634] İbn Habib, Kitâbu'l-muhabber

s

78

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/115

[635] İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c

1, s

203, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c

1, s

51, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c

2, s

296

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/116

[636] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

8, s

15, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

282

[637] Halebî, İnsânu'l-uyûn, d , s

227, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c

1, s

200

[638] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15

[639] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

282, Zürkâni", Mevâhib Şerhi, c

1, s

200

[640] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

227

[641] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

282, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1 , s

200

[642] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15

[643] Halebî, İnsânu'l-uyÛn, c

1, s

227

[644] İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c

8, s

15

[645] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

282, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

227, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1 , s

200

[646] Halebî, İnsânu'l-uyün, c

1, s

227, Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

200

[647] İbn Sa'd, Tabakât, c

8,15

[648] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

227, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c

1, s

200

[649] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

282

[650] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

282, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

227, Zürkânî, M evâhib Şerhi, c

1,s

200

[651] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15

[652] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

282

[653] Zürkânî, Mevâhibu'l-ledünniye Şerhi, c

1, s

200

[654] İbn Sa'd, Tabakât, c

8, s

15, İbn Hacer, el-İsâbe, c

4, s

282, Zürkânî, Mevâhib Şerhi, c

1, s

200

[655] Halebî, İnsânu'l-uyûn, c

1, s

228

M

Asım Köksal, İslam Tarihi, Köksal Yayınları: 1/116-117

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

PEYGAMBERİMİZ (A

S

)IN HZ

HATİCE İLE EVLENMESİ

Hz

Hatice'nin Kimliği, Üstün Kişiliği ve Peygamberimiz (a

s

)la Evlenmek İsteyişi

Hz

Hatice; Cahiliye devrinde Tahine diye anılırdı

İki kere evlenmiş ve dul kalmıştı

[1]

Nefise binti Münye (Ümeyye) der ki:

"Hatice binti Huveylid, b

Esed, b

Abduluzza, b

Kusayy; işini bilir ve sıkı tutar, sağlam karakterli ve şerefli bir kadındı

Yüce Allah; onu, bu m eziyeti eriyle birlikte, daha da şereflendirmeyi ve hayra erdirmeyi diledi

Hatice, o zaman, Kureyş kadınlarının soy sopça en seçkin ve üstünü, şerefçe en büyüğü, mal bakımından da en zengini idi

Bunun için, kavminin her erkeği, elinden gelse, onunla evlenmeye can atar, onunla evlenebilmek için servetini saçardı

Muhammed ((a

s

)) Hatice'nin Şam ticaretinden döndükten sonra, Hatice kendisiyle evlen*mek isteyip istemeyeceğini anlamak maksadıyla yoklama yapmak üzere, beni Muhammed ((a

s

))'e gönderdi

Ona:

'Ey Muhammedi Seni evlenmekten alıkoyan nedir?' diye sordum

'Elimde param yok! Ben nasıl evlenebilirim?' dedi

'Eğer sana evlenme masrafı sağlansa da, sen cemale, mala, şerefe, denkliğe davet olunsan, ica*bet etmez misin?' diye sordum

'Kim bu kadın?' dedi

'Hatice'dir!' dedim

'Bu, sence, benim için nasıl olabilir?1 dedi

'Orası, bana düşen bir vazifedir1 dedim

'O halde, ben de senin dediğini yaparım!' dedi

Hemen gidip durumu Hatice'ye bildirdim

"[2]

Hz

Hatice, Nefise Hatun aracılığıyla yaptığı yoklama sonucunda Peygamberimiz (a

s

) m kendisiyle evlenmeye razı olacağını anlayınca:[3]

"Ey amcamın oğlu! Akrabam olduğun kavminin arasında şerefli, emniyetli, güzel huylu ve doğru sözlü olduğun için seninle evlenmeyi arzu etmiş bulunuyorum

[4] Amcam Amr b

Esed'e gidip beni iste![5] Sen de, şu saatte gel!" diyerek Peygamberimiz (a

s

)a; nikâhını kıyması için de amcası Amr b

Esed, b

Abduluzza, b

Kusayy'a haber gönderdi

[6]

Peygamberimiz (a

s

), Hz

Hatice'nin evlenme teklifini amcalarına duyurdu

[7]

Ebu Talib, durumu iyice öğrenmek üzere, Peygamberimiz (a

s

)ı yanına alıp Hz

Hatice'nin evine vardı

Hz

Hatice, Ebu Talib'e:

"Ey Ebu Talib! Amcamın yanına var da, kardeşinin oğlu Muhammed b

Abdullah'la benim nikâhımı kıysın" dedi

Ebu Talib, o zaman Mudar'ların başkanları olan Hâşim oğullarından on kişilik bir toplulukla, Hz

Hatice'nin amcasının yanına vardı

[8]

Gidenler arasında Peygamberimiz (a

s

)la bütün amcaları bulunuyordu

[9]

Hz

Hatice'nin amcası Amr b

Esed, o zaman çok yaşlı idi

[10] Esed'in, hayatta olan, ondan başka oğlu kalmamıştı

[11]

Dünürlük ve Nikâh Töreni

Dünürlük ve nikâh töreninde Hz

Hatice'nin amcası Amr b

Esed ile Peygamberimiz (a

s

) ve amcaları hazır bulundular

[12]

Amr b

Esed; sakalını sarı yağla yağlayıp taramış, üzerine de Bürd-ü Yemanî diye anılan Yemen işi alacalı kumaştan ağır bir elbise giymişti

[13]

Hz

Hatice'nin koyun etinden yaptırdığı yemekler yenildikten sonra, Hz

Hatice Peygamberimiz (a

s

)a:

"Amcan Ebu Talib'e söyle de, şu mecliste beni sana, amcamdan istesin!" dedi

[14]

Ebu Talib hemen ayağa kalkıp şöyle konuştu:

"Hamd olsun Allah'a ki, bizi, İbrahim'in zürriyetinden, İsmail'in neslinden,[15] Maad'in mâdeninden ve Mudar'ın aslından yarattı

Bize; hac ve ziyaret edilecek bir beyt (Mabed), içinde emniyet ve huzura kavuşulacak bir Harem ihsan etti

Bizi; Beyt'inin bakıcısı ve Harem'inin yöneticisi kıldı

[16]

Bizi; böylece, halkın hâkimi ve başkanı yaptı

[17]

İçinde bulunduğumuz beldemizi, bize bereketli kıldı

[18]

İmdi, kardeşimin oğlu Muhammed b

Abdullah'la Kureyşten kim tartılsa

[19] muhakkak, bu, soy sopça, akıl ve faziletçe[20] ona üstün tutulur;[21] kendisiyle kim ölçülse, bu, ondan büyük gelir

[22]

Malı az olsa da, mal dediğin nedir ki? Tez geçici bir gölgedir; alınır verilir iğreti birşeydir![23]

Muhammed'in, Abdulmuttalib ve Hâşim gibi şanlı ataların torunu olduğunu bilirsiniz

[24]

Kendisi, şimdi, kızınız[25] Hatice binti Huveylid'le evlenmeyi arzu etmektedir

[26]

Aynı şekilde,[27] Hatice de, onunla evlenmeyi istemektedir

[28]

Hatice'ye, kendi malımdan, mehir olarak ne vermemi istersiniz?[29]

Vallahi, bundan sonra, onun (yeğenimin) haberi büyük, hal ve şanı ulu olacaktır!" dedi

[30]

Ebu Talib konuşmasını tamamlayınca, Hz

Hatice'nin amcasının oğlu Varaka b

Nevfel kalkıp şöyle konuştu:

"Allah'a hamd olsun ki, bizi de, anlattığın gibi yarattı

Saydığın fazl ve şereflerle de, mümtaz kıldı

Biz de, Arapların ulu kişisi ve başkanıyız

Siz de, böylesiniz

Ne Araplar sizin faziletinizi inkâr, ne de insanlardan hiçbiri sizin iftihar ettiğiniz şeyleri, şerefinizi red eder

Biz de, sizinle hısımlık kurmayı ve şereflenmeyi arzu ediyoruz

Ey Kureyş cemaatı! Şahit olunuz ki; ben, Hatice binti Huveylid'i, dörtyüz dinar mehirle Muhammed b

Abdullah'a nikahladım!" dedi, sustu

Ebu Talib:

"Ben, Hatice'nin amcasının da konuşmasını istiyorum!" dedi

Bunun üzerine, Amr b

Esed:

"Ey Kureyş cemaatı! Siz şahit olunuz ki; ben de, Hatice binti Huveylid'i, Muhammed b

Abdullah'a nikahladım!" dedi

Hazır bulunan Kureyş uluları, buna şahit oldular

[31]

Hz

Hatice'ye mehir olarak 12 ukıyye[32] ve 1 neş altın verildiği,[33] 20 genç ve yiğit deve verilmesinin taahhüt edildiği de rivayet edilir

[34]

Sanıldığına göre; develer, Peygamberimiz (a

s

) tarafından mehre ilave edilmiştir

[35]

Bir ukıyye 40 dirhemdir;[36] bir neş de, yarım ukıyye, yani 20 dirhemdir

[37]

Peygamberimiz (a

s

)ın zevcelerinden çoğunun mehri, onikişer ukıyye birer neş idi

[38]

Düğün Şenliği ve Velime Cemiyeti

Hz

Hatice; cariyelerine defler çaldırdı, oyunlar oynattı

Peygamberimiz (a

s

), evden dışarı çıkacağı sırada, Hz

Hatice:

"Ey Muhammedi Nereye gidiyorsun? Amcan Ebu Talib'e uğra da, senin develerinden bir veya iki deve kessin ve halka yemek yedirsin!" dedi

Peygamberimiz (a

s

), öyle yaptı

Bu ziyafet, Peygamberimiz Aleyhiselamın verdiği ilk velime ziyafeti idi

Peygamberimiz (a

s

) Hz

Hatice ile evlendiği zaman, Ebu Talib son derecede sevindi ve: "Allah'a hamd olsun ki, bizden bütün sıkıntıları ve üzüntüleri giderdi" dedi

[39]

Evlenme Tarihi ve Eşlerin Yaşları

Evlenme tarihi; Peygamberimiz (a

s

)ın Busra dönüşünden 2 ay 24-25 gün sonra olup,[40] o zaman Peygamberimiz (a

s

) 25 yaşında,[41] Hz

Hatice ise 40 yaşında idi

[42]

Kutlu Evlenmenin Yapıldığı Ev

Peygamberimiz (a

s

)ın gerdeğe girdiği ev Hz

Hatice'nin evi olup, Safa ile Metve'nin arasındaki Attarlar Çarşısının arkasında,[43] Adiyy b

Hamraü's-Sakafî'nin evinin arkasında idi

Eve girilince, kapının sol tarafında[44] bir arşın bir karış çapında birtaş vardı

Hz

Hatice ve kızları, daima bu evde oturmuşlar, Hz

Hatice bütün çocuklarını bu evde dünyaya getirmiş, kendisi de bu evde vefat etmişti

Peygamberimiz (a

s

), Medine'ye hicret edinceye kadar da, buradan ayrılmamıştı

Medine'ye hicret ettiği zaman, bu evi, amcası Ebu Talib'in oğlu Akîl zaptetti

Muaviye b

Ebu Süfyan, halifeliği sırasında bu mübarek evi ondan satın alıp içinde namaz kılınır mescid haline koydurmuştur

[45]

Zeyd b

Hârise'nin Köle Olarak Satın Alınıp Azad ve Evlad Edinilişi

Zeyd b

Harise; sekiz yaşında bir çocukken, Beni Kayn atlıları tarafından yapılan baskında yakalanıp Ukâz panayırında satılırken, onu Hakîm b

Hizam halası Hz

Hatice için dörtyüz dirheme satın almıştı

Peygamberimiz (a

s

), onu görünce:

"Bu köle benim olsaydı, muhakkak, onu hemen azad ederdim!" demişti

Hz

Hatice:

"Haydi, o senin olsun!" diyerek Peygamberimiz (a

s

)a bağışlamış, Peygamberimiz (a

s

) da onu hemen azad etmişti

Daha sonra, Peygamberimiz onu evlad edinmişti

[46]

Peygamberimiz (a

s

)ın Hz

Ali'yi Yanına Alıp Büyütüşü

Yüce Allah'ın Hz

Aliye olan nimetlerinden ve onun hakkında dilediği iyiliklerden birisi, Kureyşîlerin şiddetli bir kıtlığa ve açlığa uğradığı bir vasatta, Peygamberimiz (a

s

) in bakmak üzere onu yanı*na alarak büyütmesi olmuştur

Ebu Talib Amcanın aile efradı kalabalıktı

Peygamberimiz (a

s

), Hâşim oğullarının en zengini olan amcası Hz

Abbas'a gidip:

"EyAbbas! Biliyorsun ki, kardeşin Ebu Talib'in aile efradı çok kalabalıktır

Halk, şu gördüğün kıtlık ve açlık felaketine uğramış, kıvranıp duruyor

Haydi, Ebu Talib'in yanına gidelim de, kendisiyle konuşalım

Oğullarından birini ben yanıma alayım, birini de sen yanına al! Onun aile yükünü biraz hafi*fletelim! Çocuklarından ikisinin yükünü onun üzerinden almamız, yetişir!" dedi

Hz

Abbas:

"Olur!" dedi

İkisi birden kalkıp Ebu Talib'in yanına vardılar

Ona:

"Halkın içinde kıvrandığı kıtlık ve açlık sıkıntısı ortadan kalkıncaya kadar, biz senin aile efradından bir kısmını yanımıza alıp geçim yükünü hafifletmek istiyoruz!" dediler

Ebu Talib:

"Akîl'i, Talib'i bana bırakınız da, istediğinizi yapınız!" dedi

Bunun üzerine, Peygamberimiz (a

s

) Hz

Ali'yi, Hz

Abbas da Hz

Cafer'i yanına aldı

Yüce Allah, Peygamberimiz (a

s

)ı peygamber olarak gönderinceye kadar, Hz

Ali Peygamberimiz (a

s

)ın yanında kaldı

[47]

Peygamberimiz (a

s

)ın Hz

Hatice'den Doğan Çocukları

Peygamberimiz (a

s

)ın, Hz

Hatice'den, iki erkek, dört kız çocuğu doğdu

[48]

Hz

Hatice'den ilk doğan erkek çocuğu, Hz

Kasım'dı ve Peygamberimiz (a

s

), ondan dolayı "Ebu'l-Kasım=Kasım'ın Babası" künyesini taşırdı

[49]

Hz

Kasım yürüdüğü,[50] iki yaşında bulunduğu sırada vefat etti

[51]

Peygamberimiz Aleyhisseiamın bütün çocuklarının doğum ebesi, Safiyye binti Abdulmuttalib'in cariyesi Selma Hatundu

[52]

Selma Hatun, Hz

Fâtıma'nın oğullarının da doğum ebesi idi

[53]

Peygamberimiz Aleyhisseiamın, İslâm devrinde Hz

Hatice'den ikinci erkek çocuğu doğup, kendi*sine Abdullah ismi verilmişti

Hz

Abdullah, Tayyib ve Tahir diye de anı lirdi [54]

O da vefat ettikten sonra, Kureyş müşriklerinden Âs b

Vâil, Peygamberimiz için:

"Bırakınız onu! O, ebter, nesli devam etmeyecek bir adamdır! Ölünce, anılmaz olur![55] Siz de, artık ondan rahata kavuşursunuz!" dedi

[56]

Bunun üzerine, Yüce Allah, Kevser sûresini indirdi

[57]

Peygamberimiz Aleyhisseiamın oğlu Hz

Kasım'dan sonra Hz

Hatice'den ilk doğan kızı, Hz

Zeyneb idi

[58]

Hz

Zeyneb Peygamberimiz Aleyhisseiamın kızlarının en büyüğü idi

[59] Hz

Zeyneb doğduğu zaman, Peygamberimiz (a

s

) otuz yaşında bulunuyordu

[60]

Peygamberimiz Aleyhisseiamın, Hz

Zeyneb'den sonra, kızı Hz

Rukayye (Rukiyye) doğdu

[61] Hz

Rukayye doğduğu zaman, Peygamberimiz (a

s

) otuzüç yaşında idi

[62]

Hz

Rukayye'den sonra, Hz

Ümmü Külsûm doğdu

[63]

Hz

Ümmü Külsûm'dan sonra, Hz

Fâtıma doğdu

[64]

Hz

Fâtıma'nın doğumu, Kureyşlilerin Kabe'yi yeniden yaptıkları yıla rasflar

[65]

Bu da, Peygamberimiz (a

s

)a Peygamberlik gelmeden beş yıl önce olup

[66] o zaman Peygamberimiz (a

s

) otuzbeş yaşında bulunuyordu

[67]

Hz

Abbas, bir gün, Hz

Ali ve Hz

Fâtıma'nın evine gitmişti

O sırada, Hz

Fâtıma, Hz

Ali'ye:

"Ben, senden yaşlıyım!" diyordu

Hz

Abbas:

"Ey Fâtıma! Sen, Kureyşlilerin Kabe'yi yeniden yaptıkları ve Peygamber Aleyhisseiamın da otuz beş yaşında bulunduğu sırada doğdun

Sen de, ey Ali! Bundan yıllarca önce doğmuştun!" dedi

[68]

Kâbe'nin Kureyşliler Tarafından Yeniden Yapılışı

Peygamberimiz (a

s

)ın atası, büyük peygamberlerden İbrahim (a

s

)ın oğlu İsmail (a

s

)la birlikte yapmış olduğu Kâbe'nin[69] yüksekliği dokuz arşındı

[70]

Ne tavanı vardı, ne de duvarları örülürken çamur kullanılmıştı

Sadece, taşlar, birbiri üzerine dizilmişti

[71]

Peygamberimiz (a

s

)ın atalarından Kusayy, Kabe'nin duvarlarını yeniden ördüğü gibi; onu, devm ağacının tahtaları ve kabuklan soyulmuş kuru hurma dallarıyla da, tavan I atmıştı

[72]

Kureyşîler Kabe'yi yeniden yapmadan önce de, Kabe, taşlarla, çamursuz olarak, taşlar üstüste dizilmek suretiyle yapılmış bulunuyordu

[73]

Bir kadının Kabe Hareminde buhurdanlıkta öd ağacı yaktığı sırada buhurdanlıktan sıçrayan bir kıvıl*cımdan, Kabe'nin kat kat olan örtüsü tutuşup tamamen yanmış,[74] bu yüzden, duvarlar da her taraftan gevşeyip çatlamış bulunuyordu

[75]

Mekkelilerce Arim selleri diye anılan ve ardarda gelen sellerden çok daha büyük,[76] iki dağ arasını dolduran,[77] Mekke'nin yukarı tarafından gelen[78] birsel de Kabe'nin içerisine girerek duvarları büsbütün çatlatın iş,[79] Kabe yıkılacak diye,[80] Kureyşîleri son derece korkutmuştu

[81]

Kabe'deki kuyunun içinde saklanagelirken[82] çalınan[83] birtakım zinet eşyasıyla, altından yapılmış, üzeri incili ve cevherli geyik heykelleri,[84] Huzaa kabilesinden Müleyh b

Amr oğullarının azadlı kölesi Düveyk'in yanında bulunup, ceza olarak kendisinin eli kesilmişti

Bunun için, Kureyşîler; Kabe'nin duvarlarını onarıp sağlamlaştırmak ve üzerine de tavan çatmak istiyorlar,[85] fakat, onu yıkmaya kalkar1arsa[86] azaba uğrayabileceklerinden de[87] korkuyorlar,[88] Kabe'nin işini aralarında istişare ediyorlar,[89] kararsızlık içinde bulunuyorlardı

[90]

Cidde Sahilinde Parçalanan Gemi Enkazının Kâbe İçin Satın Alınışı

Ficar kavgasından onbeş yıl sonra,[91] Peygamberimiz (a

s

)a vahiy ve peygamberlik gelmeden beş yıl önce,[92] kendilerinin otuzbeş yaşında bulunduğu sırada;[93] Rum tüccarlarından birinin,[94] yapı ustası[95] ve marangoz olan[96] Bakom'un[97] gemisini,[98] çıkan şiddetli bir rüzgâr,[99] o zaman Mekke'nin Cidde tarafından iskelesi olan Şuaybe'ye doğru sürüklemiş,[100] gemi orada karaya çarparak parçalanmıştı

[101]

Geminin yükü, ak, yumuşak düz taş ile, kereste ve demir gibi inşaat malzemeleri idi

[102]

Bunları, Rum kralı, Habeşe'de[103] Farsların yıktı ki arı, [104] yeniden yapılacak kilise için, Mimar Bakom'la birlikte,[105] Mısır'dan, Kulzum denizi yolu ile göndermişti

[106]

Rum tüccan, Kureyşîlere adam salıp, İbrahim (a

s

)ın Beyt'ini yapmaları için gereken usta, marangoz ve keresteyi sağlamakta kendilerine yardımcı olacağını bildirmişti

[107]

Kureyşîler geminin parçalandığını işitince,[108] Velid b

Mugîre ve Kureyş'ten bazı kişiler, [109] hay*vanlarına binip,[110] parçalanan geminin yanına gittiler, [111] tahtalarını satın aldılar

[112]

Kendileriyle birlikte Mekke'ye gelmesi için, Bakom'la konuştular

[113]

Gemi tayfalarının da, Mekke'ye girip, yanlarında bulunan metalarını onda bir vergi ödemeksizin satabileceklerini bildirdiler

Halbuki, Araplardan, Rumların memleketlerine giren tüccarlardan onda bir vergi alındığı gibi; Rum tüccarlarından Mekke'ye girenlerden de onda bir vergi alınırdı

[114]

Bakom, Kureyşîlerle birlikte Mekke'ye geldi

[115]

Kureyşîler, satin alıp getirdikleri gemi tahtalarıyla Kabe'yi tavanlatmak için hazırlandılar

Mekke'de Kıbti (Mısırlı) bir marangoz da bulunuyordu

[116]

Kureyşîler:

"Rabbimizin Beyt'ini, şu geminin enkazıyla yeniden yapsak!" dediler

[117]

Kabe'yi yıkıp yeniden yapmak hususunda görüş birliğine vardılar

[118]

Bu hususta yardı m laştılar ve bağışlarda bulundular

[119]

Kâbe Duvarlarının Yıkım ve Yapım İşlerinin Kur'a ile Bölüşülmesi

Kureyşliler; Kabe'nin duvarlarının yıkım ve yapım işinde de ihtilafa düştüler

Velid b

Mugîre, bu hususta kur'a çekilmesini tavsiye etti, ve böyle yapıldı

[120] Kureyşliler; kabileleri dört gruba ayırdıktan sonra, Hübel putunun yanında, aralarında kur'a çektiler

[121]

Abdi Menaf ve Zühre oğullarına, Kabe'nin cephe ve kapı tarafı,

Abduddar, Esed ve Adiyy oğullarına, Kabe'nin Şam cephesi (Hatîm ve Hicr tarafı),

Teym ve Mahzum oğullarına, Kabe'nin Yemen cephesi,

Sehm, Cuman ve Âmir oğullarına, Kabe'nin Yemen cephesiyle Hacerü'l-Esved köşesi arası düştü

[122]

Her kabile; Kabe'nin kendilerine düşen yerleri için taş toplamaya ve taşımaya başladılar

[123] Erkekler ikişer ikişer olup taş, kadınlar da sıva taşıdılar

[124]

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Kâbe'nin Üzerinde Güneşleyen Korkunç Yılan ve Âkıbeti

Kabe'nin içinde bulunan ve Kabe'ye yapılan bağışlar içine konulagelen kuyuya, bir müddetten beri, bir yılan gelip yerleşmişti

[125]

Çok kara, kamı ak,[126] başı oğlak başı gibi olan[127] bu büyük ve korkunç[128] yılan, her gün çıkıp Kabe duvarının üzerinde güneşler; Kabe'ye hiç kimseyi yaklaştırın az di

Bir kimse ona yaklaşacağı zaman hemen kuyruğunun yanından başını kaldırır, ağzını açar, korkunç sesler çıkarmaya başlardı

Bunun için, Kureyşîler ona yaklaşmaktan ürperirler, korkarlardı

Bu yılan, yine, her gün yaptığı gibi, Kabe'nin duvarları üzerinde güneşleniyordu

[129]

Kureyşîler, Makam-ı İbrahim'in yanında toplanarak:

"Ey Allah! Eğer Beyt'inin yıkılıp yeniden yapılmasına razı isen, onu tamamlattır ve şu yılan uğraşısını da üzerimizden kaldır![130]

Ey Rabbimiz! Biz, Senin Beyt'ini şereflendirmek ve süslemek istiyoruz

Sen, razı isen, bunu yaptır

Razı değilsen, Sen, istediğini yap!" diyerek dua ettiler

O sırada, gökten, bir çığlık işittiler

[131]

Yüce Allah tarafından; [132] sırtı kara, karnı ak, ayakları sarı, kartaldan daha büyük [133] bir kuşun salındığı görüldü

[134]

Bu kuş, birden, yılanın üzerine inerek, başına batırdığı tırnaklarıyla onu hemen kapıp havalandı!

Yılanı, kuyruğu sallana sallana Küçük Ecyad'a,[135] Hacun'a doğru[136] götürdü

[137] Hacun'a bırak*tı

Yer, onu yuttu

[138]

Bunun üzerine, Kureyşliler:

"Yapmak istediğimiz işten Allah'ın razı olduğunu ümit ediyoruz

Yanımızda, yardımından yararlanacağımız bir iş adamı da var, elimizde kereste de var!

Yüce Allah, yılan belâsını da başımızdan def etti!" dediler

Kureyşliler; Kabe'nin kendilerine düşen taraflarını yıkıp yeniden yapmaya karar verdikleri zaman, Ebu Vehb b

Amr, b

Âiz, b

İmran, b

Mahzum kalktı, Kabe duvarının üzerindeki taşlardan birine elini uzatip almasıyla taşın elinden sıçrayıp duvardaki eski yerine dönmesi bir oldu!

Ebu Vehb:

"Ey Kureyş cemaatı! Kabe'nin yapısına, kazancınızın temiz ve helal olmayanını sokmayınız!

Ona, ne fahişe başlığı, ne faiz parası, ne de herhangi bir kimseden haksız olarak alınmış olan para sokulmasın!" dedi

[139]

Kureyşliler, Kabe'yi yıkmaktan çok korkmakta ve çekinmekte idiler

[140]

Velid b

Mugîre, Kureyşlilere:

"Sizin Kabe'yi yıkmaktaki gayeniz nedir? İyilik mi, yoksa kötülük müdür?" diye sordu

"Elbette, iyiliktir!" dediler

[141]

Velid b

Mugîre:

"Ey kavmim! Siz, Kabe'yi yıkmakla onu ıslah etmek istiyor değil misiniz?" diye sordu

"Evet! Islah etmek istiyoruz!" dediler

[142]

Bunun üzerine, Velid b

Mugîre:

"Yüce Allah, ıslah edicileri helak etmez![143]

Fakat, siz, Rabbinizin Beyt'inin onarımına, mallarınızın temiz ve helal olanından başkasını sok*mayınız!

Ona, faizden, kumardan, fahişe başlığından elde edilen parayı sokmayınız!

Beytullah'ı, mallarınızın kötü olanından uzak tutunuz!

Çünkü, Allah, malın temiz ve helal olanından başkasını kabul etmez!" dedi

[144]

Kureyşliler, yapılan tavsiyenin gereğini yerine getirdiler

[145]

"O halde, yıkmak için onun üzerine kim çıkacak?[146] Onu yıkmaya, ilk önce kim başlayacak?" dediler

[147]

Velid b

Mugîre:

"Onun üzerine ben çıkacak, onu ben yıkacağım![148]

Sizin, onu yıkmaya ilk başlayanınız ben olacağım![149]

Ben, çok yaşlanmış bir kimseyim

Eğer başıma bir iş gelirse, varsın gelsin

Zaten ecelim yaklaşmış bulunuyor!" dedi

[150]

Eline bir külünk alarak [151] Beytullah'ın üzerine çıktı, ve bir taşı yıkarken ayağının altındaki taş şid*detle deprenince, [152] Velid b

Mugîre:

"Ey Allah! Biz, Senin dininden çıkmış, sapmış değiliz! [153] Bizim ıslah etmekten, [154] hayırdan [155] başka gayemiz yoktur!" diyerek, [156] Kabe'nin iki rüknü arasındaki kısmından[157] elindeki külünkle taş taş kaldırıp akşama kadar yıkma işine devam etti

[158]

Halk, o gece, yıkma işine girişmeyip beklediler

[159]

"Akşam olunca, azap inmesinden korkarız!" dediler

Akşamleyin, Velid b

Mugîre'ye bir azap gelmediğini gürdüler

[160]

O geceyi de beklediler ve:

"Bakalım, Velid'in başına birfelâket gelirse biz Kabe'den hiçbirtaş yıkmayız ve yıktıklarımızı da iade eder, eski haline getiririz

Eğer onun başına birfelâket gelmezse, yaptığımız işten Allah'ın razı olduğunu anlarız ve hemen yıkmaya girişiriz!" dediler

[161]

Kureyş halkı, ertesi günü, sabahleyin Velid b

Mugîre'nin sapasağlam kalkıp işine başladığını gördükleri zaman, kendileri de, kendilerine ayrılmış olan duvarları, onunla birlikte, yıkmaya koyuldular

İbrahim (a

s

)ın, İsmail (a

s

)la birlikte Kabe'yi yaparken attığı temele ulaşıncaya kadar, duvarları yıktılar

Temelde, yeşil, birbirleriyle kaynaşmış, deve sırtı gibi taşlarla karşılaştılar; [162] ki, her biri, otuz kişinin bile kaldıramayacağı kadar ağır ve iri idi

[163]

Yıkım işine katılan Kureyşlilerden birisi* elindeki külünkün ucunu iki taştan birisini ayırmak için aralarına sokup zorladığı zaman, taş kımıldamış, Mekke sarsılmaya başlamıştı!

Bunun üzerine, yıkım işine orada son verdiler

[164]

Taş kımıldatılınca, altından, gözleri kamaştıracak derecede bir şimşeğin çaktığı da rivayet edilir

[165]

Kureyşîler

"Sakın, bu taşı kımıldatmayınız ve hizasını da bozmayınız!" dediler

[166]

Kımıldatılan taşın, Âdem (a

s

) zamanında Kabe'nin melekler tarafından at İmiş bulunan temelinin taşı olduğu ve İbrahim (a

s

)ın da Kabe'nin temel ve duvarlarını bunun üzerinden yük*selttiği rivayet edilir

[167]

Kâbe Yıkılırken Bulunan Taşlar ve Üzerindeki Yazılar

Kureyşliler Kabe'yi yapmak üzene yıktıkları zaman, üzerleri yazılı bazı taşlar bulmuşlardı

[168]

İbn İshak'ın rivayetine göre, taşlardan, Rükün'de bulunanın üzerindeki Süryanice yazıda ne denildiğini, Yahudilerden birisi gelip onu okuyuncaya kadar, anlayamadılar

[169]

Yemen'den gelen Yahudi âlimine, doğru okuyup kendilerine doğrusunu söylemesi için, yemin ettirdiler

Yahudî âliminin bildirdiğine göre

[170] yazıda şöyle deniliyordu:

"Ben, Bekke (Mekke)'nin Sahibi olan Allah'ım!

Onu, göklerle yeri yarattığım, Güneş'e ve Ay'a şekil verdiğim gün yarattım!

Onu, masum yedi melek ile de, kuşattım

Mekke'nin iki dağı* ortadan kalkmadıkça, o da ortadan kalkmayacaktır!

Bekke (Mekke) ahalisine, su ve süt bereketli kılınmıştır

" [171]

Rivayete göre, Hicr'e gömülmüş bulunan bir taşın üzerinde de:

"Bu belde ahalisi için, suya ve süte bereket ihsan edilmiştir

Mekke'nin iki dağı ortadan kalkmadıkça, bu bereket de kalkmayacaktır!" diye yazılı idi

[172]

Ezrakî'nin rivayetine göre, Beytullah olan Kabe yıkıldığı ve İbrahim (a

s

)ın temeline ulaşıldığı zaman bulunan taşın üzerindeki yazı, çağırılan Yemenli bir adamla bir rahibe okutturuldu

Yazıda şöyle deniliyordu:

"Ben, Bekke (Mekke)'nin Sahibi olan Allah'ım!

Göklerle yeri, Güneş'le Ay'ı yarattığım gün, ve şu iki dağı meydana getirdiğim gün, onu Harem ve dokunulmaz kıldım ve masum yedi melek ile de, kuşattım

"[173]

İbn İshak'ın rivayetine göre, Makam-ı İbrahim'de bulunan taşın üzerindeki yazıda da, şöyle deniliy*ordu:

"Mekke! Haram ve dokunulmaz şehir!

Ona, rızık üç yoldan gelir

Mekke'nin haram ve dokunulmazlığı, oralının ilkinden başkasına hıll ve helal kılınmamıştır!"[174]

Ma'merb

Raşid'in (vefatı: 153 Hicrî) el-Câmi'inde İmam Zührî'den (vefatı: 124 Hicrî) rivayetine göre de:

Kureyşliler, Kabe'yi yıkıp yeniden yaptıkları sırada, Makam-ı İbrahim'de, üç yüzü olan ve her yüzünde yazı bulunan bir taş buldular

Taşın birinci yüzündeki yazıda:

"Ben, Bekke (Mekke)'nin Sahibi Allah'ım! Güneş'le Ay'ı yapıp çattığım gün, onu da yapıp çattım ve masum yedi melekle de, kuşattım

Onun ahalisi için, eti ve sütü bereketli kıldım

"

Taşın ikinci yüzündeki yazıda:

"Ben, Bekke (Mekke)'nin Sahibi olan Allah'ım!

Rahm'i yarattım

O, Benim ismimden ayrılmıştır

Kim onu birleştirirse, ben de onu birleştiririm!

Kim onu koparırsa, ben de onu koparırım!"

Taşın, üçüncü yüzündeki yazıda da:

"Ben Bekke (Mekke)'nin Sahibi olan Allah'ım!

Hayrı ve şerri yarattım

İki eli hayırda olana ne mutlu!

Vay iki eli serde olan kimseye!" deniliyordu

[175]

Kâbe'nin Kuyusunda Bulunan Madenî Levhalardaki Yazılar

Kureyşliler; Kabe'yi yıkıp yeniden yaptıkları sırada, Kabe'nin içindeki kuyuda da, deve kuşu yumur*tası büyüklüğünde iki adet sarı maden bulmuşlardı

Onlardan birisinin üzerinde:

"Bu, Allah'ın, Haram ve dokunulmaz Beyt'idir!

Allah, onun ahalisini ibadetle rızıklandırmıştır

Orası, oralının ilkinden başkasına hıll ve helal kılın*mamıştır!"

İkinci madenin üzerinde de:

"Arap kabilesinden filan oğullarının Allah için hac yaptıklarının beratıdır!" diye yazılı idi

[176]

Peygamberimiz (a

s

)ın Mekke'nin Haramiyet ve Dokunulmazlığı Hakkındaki Açıklaması

Peygamberimiz (a

s

); Mekke'yi fethinin ikinci gününde irad ettiği hutbesinde şöyle buyur*muştur:

"Ey insanlar! Şüphe yok ki, Allah, göklerle yeri, Güneş'le Ay'ı yarattığı gün, Mekke'yi de haram ve dokunulmaz kılmıştır

[177]

Burası, Allah'ın haram ve dokunulmaz kıldığı bir bölgedir

[178]

Kıyamet gününe kadar da, haram ve dokunulmaz olarak kalacaktır

[179]

Mekke'yi haram ve dokunulmaz kılan Allah'tır

Onu, insanlar haram ve dokunulmaz ki İmamı şiardır

[180]

Allah'a ve âhiret gününe inanan kimseye, Mekke Hareminde kan dökmek, ağaç kesmek, helal olmaz! [181]

Mekke'de kan dökmek benden önce hiçbir kimse için helal olmadığı gibi, benden sonra da hiçbir kimse için helal olmayacaktır!

Bana da, ancak gündüzün belli bir saatinde helal kılınmıştır; [182] ki, bu da, Mekkelilerin ilahî gazabı hak etmiş olmalarından ileri gelmiştir

[183]

Şüphe yok ki, Fil'i Mekke'ye girmekten alıkoyan, tutan Allah'tır

Mekkeliler üzerine, Resûlullah ile mü'minler de, ancak bir kez salınmışlardır

[184]

İyi biliniz ki: Şu saatte Mekke benim için bile haramdır

[185]

Mekke'nin bugünkü haramlığı, dünkü haramlığı haline dönmüştür

"[186]

Kâbe'nin Planında Kısaltma ve Daraltma Yapılışının Sebebi

Kureyşîler, Beytullah'ı yıkıp yeniden yapacaklan zaman; toplanan bağışlarla sağlanan yapı malzemesinin yetersizliği yüzünden, Beytullah'ın Hicr tarafındaki eski temelini dışarıda bırakıp duvarı biraz içeriden çekmek suretiyle, kısaltmak ve daraltmak zorunda kaldılar

[187]

Kabe'nin eski temeline göre: Şam tarafından dışarıda bırakılan ve Kabe'ye dahil bulunan Hicr kıs-mının[188] eni altı arşın, [189] veya altı arşın bir karış,[190] ya da yedi arşın[191] veya yedi arşına yakın olup; [192] Kureyşliler inşaattan artacak malzemelerle eski temel üzerinden çektirecekleri yanm daire duvarla, hem burasının Kabe'ye dahil bulunduğunu belirlemek, hem de, tavanın bu duvarın dışından yapılmasını sağlamak istediler

[193]

Kabe'nin kapısı, İbrahim (a

s

)la Cürhüm ve Amalikalar devrinden beri, yer seviyesinde idi

[194]

Kureyşliler; Beytullah'ı yeniden yapmaya kalktıkları zaman,[195] Ebu Huzeyfe b

Mugîre:

"Ey kavmim! [196] Kabe'nin kapısını yerden yüksek yapınız

[197] Zeminini de toprakla doldurunuz

[198] İçine, ne sel suları girebilsin,[199] ne de merdivensiz çıkılabilsin!

Ona, ancak sizin istediğiniz kimse girsin! İstemediğiniz kimse girmek isterse, aşağı itiveriniz!" dedi, öyle yaptılar

[200]

Bunun için, Kureyşliler, Kabe'nin kapısını dört arşın bir karış yüksekten koydular

Kabe'nin içinden zeminini de, bu yüksekliğe kadar, toprakla doldurdular

[201]

Hz

Âişe der ki:

"Ben, Beytullah'ın içine girip orada namaz kılmayı arzu ederdim

Resûlullah (a

s

), elimden tutup beni Hicr'e koydu ve:

'Beytullah'a girmek istediğin zaman, Hicr'de namaz kıl!

Muhakkak ki, orası Beytullahtan bir parçadır

Fakat, senin kavmin Kabe'yi yaptıkları zaman, kısalttılar da, orayı Beytullahtan çıkardılar' buyur-du

[202]

'Yâ Rasûlallah! Sen onu İbrahim'in temelleri üzerine çevirsen ya?' dedim

[203]

Resûlullah (a

s

):

'Eğer kavmin Cahiliye devrinden ve küfürden yeni kurtulmuş olmasaydı, Kabe'nin birikmiş malını Allah için harcarda, kapısını yerden yapar, Hicr'de bırakılmış olan kısmını ona katardım

[204]

Kabe'ye, doğu ve batı tarafından da, yer seviyesinde iki kapı koyardım

[205]

Oradan girerler, şuradan çıkarlardı' buyurdu

[206]

'Kavminin, Kabe kapısını ne için yükseğe kaldırdığını da bilir misin?' diye sordu

[207] 'Hayır! Bilmiyorum!1 dedim

[208]

'Bunu, kavmin, istediklerini içeri almak, istemediklerine engel olmak için yaptılar

[209]

Güya, Kabe'nin şerefini gözetmek üzere, dilediklerinden başka kimse oraya girmesin diye, merdi*venini yükselttiler

Kabe'ye girmesini istemedikleri bir kimseyi, merdivenden çıkmakta serbest bırakırlar, kapıya kadar çıkıp tam içeri gireceği sırada ise merdivenden aşağı itiveririerdi de, adamcağız düşer giderdi!' buyur-du"[210]

Amr b

Hüzelî de, bu husustaki müşahedelerini şöyle anlatır

"Ben, Kureyşlilerin Cahiliye devrinde Beytullah'ı, Pazartesi ve Perşembe günleri açtığını gördüm

Kabe'nin kapıcıları, kapısının önüne otururlardı

Kabe'ye girmesini istemedikleri bir kimse merdivenden yukarı doğru çıkınca, onu hemen itip aşağı düşürürlerdi

Bazan, düşürülen adamın sakatlandığı, öldüğü de olurdu

"[211]

08-02-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' HZ PEYGAMBERİN DOĞUMU, ÇOCUKLUĞU VE GENÇLİĞİ Muhammed (as)ın Soyu ve Pak Soyluluğu Muhammed b Abdullah, b Abdulmuttalib, b Hâşim, b Abdi Menaf, b Kusayy, b Kilab, b Mürre, b Ka'b, b Lüey, b Galib, b Fihr, b Mâlik, b Nadr, b Kinane, b Huzeyme, b Müdrike, b İlyas, b Mudar, b Nizar, b Maadd, b Adnan[1] Bütün kaynaklar Muhammed (as)ın, Adnan'a kadar olan atalarının gerek isimlerinde, gerek sıralarında, ittifak halinde bulundukları gibi,[2] Adnan'ın da İsmail (as) b İbrahim (as)ın öz be öz soyundan geldiğinde de müttefiktirler[3] Muhammed (as)ın ondokuzuncu kuşaktaki atası Maadd b Adnan; İsa (as)ın muasırı idi[4] İsa (as) ile Muhammed (as) arasındaki fetret devrinin 600 yıl oluşu da,[5] bunu ayrıca doğrular Maadd, babası Adnan'ın vefatından sonra, Kâbe hizmetini üzerine almış, ve Mekke Hareminden hiç ayrılmamıştır[6] Adnan da; babası Üded'in vefatından sonra Kâbe hizmetini üzerine almış, Kâbe'ye meşinden örtü örttürmüş,[7] Mekke Hareminin yıkılan sınır taşlarını da dikmişti[8] Mekke halkının Kureyş diye anılması, Muhammed (as)ın onikinci kuşakta yer alan ve ilk kez Kureyş lakabıyla anılan atası Nadr b Kinane'den dolayıdır[9] Ve Kur'ân-ı Kerîm'de açıklandığına göre, kendileri, İbrahim (as)ın soyundan gelme torunlarıdır[10] Muhammed (as) da, onların arasından seçilerek, onlara peygamber gönderilmiştir[11] Muhammed (as); Kureyş kabilesi içinde, gerek baba ve gerek ana yönünden, en temiz ve en şerefli bir aileye mensuptur Bunu, bizzat hadis-i şeriflerinde şöyle açıklamışlardır: "Yüce Allah; İbrahim oğullarından, İsmail'i seçti[12] İsmail oğullarından, Kinane oğullarını seçti Kinane oğullarından, Kureyş'i seçti Kureyş'ten, Hâşim oğullarını seçti Hâşim oğullarından da, beni seçti"[13] "Ben, Muhammed b Abdullah b Abdulmuttalib'im! Yüce Allah; mahlukatı yarattı, ve beni, onların en hayırlı fırkasının içinde bulundurdu! Sonra, onları iki fırkaya ayırdı ve beni, en hayırlı olan fırkanın içinde bulundurdu Sonra, onları kabilelere ayırdı ve beni, en hayırlı olan kabilenin içinde bulundurdu Sonra, onları ailelere ayırdı ve beni, onların en hayırlısı içinde bulundurdu Ben, sizin aile yönünden de en hayırlınızım, nefis yönünden de en hayırlınızım!"[14] "Ben, Âdem oğulları soylarının en hayırlı, en temiz olanlarından, devirden devre, aileden aileye geçe geçe, nihayet, şu içinde bulunduğum aileden vücuda getirildim!"[15] "Ben, Muhammed b Abdullah, b Abdulmuttalib, b Hâşim, b Abdi Menaf, b Kusayy, b Kilab, b Mürre, b Ka'b, b Lüey, b Galib, b Fihr, b Malik, b Nadr, b Kinane, b Huzeyme, b Müdrike, b İlyas, b Mudar, b Nizar'ım! Halk, ne zaman iki kısma ayrılsa, muhakkak, Allah beni onların en hayırlı olanının içinde bulundurmuştur Ben, Cahiliye devrinin kötülüklerinden hiçbir şey bulaşmaksızın, ana ve babamdan meydana geldim Ben, tâ Âdem'den babama ve anneme gelip ulaşıncaya kadar, hep nikâh mahsulü olarak meydana geldim, asla zinadan meydana gelmedim! Ben, sizin nefis yönünden de en hayırlınızım, baba soyu yönünden de en hayırlınızım!"[16] Peygamberimiz Muhammed (as)ın annesi Âmine binti Vehb, b Abdi Menaf, b Zühre, b Kilab, b Mürre'dir[17] Zühre; Hâşim oğullarının ataları olan Kilab oğlu Kusayy'ın kardeşi olduğuna göre, Hz Âmine'nin soyu, kocası Hz Abdullah b Abdulmuttalib'in soyu ile Mürre b Kilab'da birleşir İbn Sa'd; Ensar bilginlerinden Muhammed b Sâib'e dayanarak, Peygamberimiz (as)ın anne ve anneannelerini, babaannelerini batınlarca kaydettikten sonra, bu bilginin: "Peygamber (as)ın beşyüz annesini tesbit ve kayd etmeye muvaffak oldum Hiçbirinde, ne zinaya, ne de Cahiliye çağında işlene gelen kötü işlerden hiçbir şeye rastlamadım!" dediğini de nakleder[18] Bunun içindir ki, büyük bilgin İbn Haldun, "Muhammed (as)'dan başka, hiçbir kulun, ilahî ikram olarak ne soyunun bu derece mazbut olduğunun, ne de Âdem (as)'dan kendilerine gelinceye kadar soy şerefliliğinin kesintisiz devam ettiğinin görülmediği"ni bildirir [19] Peygamberimiz (as)ın İsimleri ve Künyesi Peygamberimiz (as): "Benim birtakım isimlerim vardır: Ben Muhammed'im! Ben Ahmed'im! Ben Mâhî'yim ki, Yüce Allah, küfrü benimle yok edecektir! Ben Hâşır'ım ki, insanlar, Kıyamet günü benim izimce haşr olunacaklardır! Ben Âkıb'ım ki, benden sonra peygamber yoktur!"[20] "Ben rahmet peygamberiyim!"[21] "Ben savaşlar peygamberiyim!" buyurmuşlardır[22] Peygamberimiz (as), Kur'ân-ı Kerîm'de dört kere Muhammed ismi ile,[23] bir kere de Ahmed ismi ile anılır[24] Muhammed: övülmeye layık hasletleri çok olan, Ahmed ise: en çok övülen veya en çok hamd ve şükür eden, ya da, bu hasletlerle anılan zât mânâlarına gelir[25] Peygamberimiz (as); en çok Muhammed ismi ile anılmış, Muhammed ismini kullanmıştır Medine'de bulunan Mekkeli ve Medineli Müslümanlarla Yahudileri ve her iki tarafın müttefiklerini ilgilendiren muameleler hakkında yazdırdığı yazıda Peygamberimiz (as)ın Muhammed ismi yer alır[26] Ebu Süfyan b Hâris'in Peygamberimiz (as)ı hicveden şiirine karşı, Hassân b Sâbit, söylediği uzunca şiirde: "Demek, sen Muhammed'i hicvettin ha?!" der[27] Peygamberimiz (as); Hicretin altıncı yılında Hudeybiye'de Kureyş müşrikleriyle yaptığı muahedenin yazısını yazdırmak isteyip: "Yâ Ali! Bu, Muhammed Resûlullah'ın, Süheyl b Amr ile üzerinde anlaşıp sulh oldukları[28] ve gereğinin yerine getirilmesini kararlaştırıp imzaladığı maddelerdir" buyurunca,[29] Süheyl b Amr Hz Ali'nin elini tuttu[30] Peygamberimiz (as)a: "Vallahi, biz senin gerçekten peygamber olduğunu tanımış olsaydık, Beytullahı ziyaretten seni alıkoymaz ve seninle çarpışmaya kalkmazdık![31] En iyisi, sen, muahedenameye bizim bildiğimiz şeyi yaz!"dedi[32] Peygamberimiz (as): "Ya nasıl yazalım?" diye sordu[33] Süheyl b Amr: "Muhammed b Abdullah diye kendi ismini ve babanın ismini yaz!" dedi[34] Peygamberimiz (as): "Bu da güzeldir Öyle yazınız![35] Ben, hem Abdullah'ın oğluyum, hem de Allah'ın Resûlüyüm![36] Vallahi, siz beni yalanlasanız da, ben yine, hiç şüphesiz, Allah'ın Resûlüyüm![37] Kendi ismimi ve babamın ismini yazdırmak, benim peygamberliğimi gidermez!" buyurdu[38] Hükümdarlara gönderilen İslâmiyete davet mektuplarında da, Muhammed ismi yazılı, Muhammed Resûlullah mührü basılı idi[39] Peygamberimiz (as)ın, hadis-i şeriflerinde açıkladıkları isimlerinden başka, Kur'ân-ı Kerîm'de ve daha önceki peygamberlere indirilmiş olan ilahî kitaplarda geçen daha birçok isimleri vardır İsimlerin çokluğu ise, isim sahibinin şerefinin üstünlüğünü gösterir[40] Peygamberimiz (as); Hz Hatice'den ilk doğan oğlu Hz Kasım'dan dolayı (Ebu'l-Kasım=Kasım'ın Babası) diye künyelenmişti[41] Medineli Ensardan bir zât, doğan oğluna Muhammed ismini koymak istemiş ve bunda bir sakınca olup olmadığını Peygamberimiz (as)dan sormuştu[42] Peygamberimiz (as): "Benim ismimi takınınız! Amma, künyemi takmayınız!" buyurmuştur[43] Hz Ali de: "Yâ Rasûlallah! Senden sonra doğacak çocuğuma senin ismini ve künyeni takmamı uygun görür müsün?" diye sormuş; Peygamberimiz (as) ona: "Evet!" buyurmuştur[44]

08-02-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Peygamberimiz (as)dan Önce Kimlere ve Ne İçin Muhammed İsmini Koydukları Tabiîn bilginlerinin büyüklerinden Saîd b Müseyyeb der ki: "Araplar, kendilerinden, Muhammed isminde bir peygamber gönderileceğini, Kitab Ehli olan [Yahudi ve Hıristiyan]larla kâhinlerden işitmişlerdi Bunu işiten Araplardan bazıları peygamber olması ümidiyle oğullarına Muhammed ismini vermişlerdi: 1) Benî Temimlerden Süfyan b Mücaşi', Şam'a gidip bir rahibin evine inmişti Süfyan, kendisinin Mudarlardan olduğunu söyleyince, rahip: "Araplar içinde bir peygamber gönderilecek, kendisine Muhammed denilecektir!" dedi[45] Bunun üzerine, Süfyan, doğan oğluna Muhammed ismini verdi[46] Muhammed b Süfyan, büyüyünce, Hıristiyan papazı oldu[47] 2) Benî Süleymlerin Zekvan oğullarından[48] Muhammed b Huzâî'ye,[49] Muhammed ismi, peygamber olması ümidiyle verilmiştir Ebrehe bu Muhammed b Huzâî'yi Yemen'e götürmüş, o da orada Ebrehe'yle birlikte bulunmuş ve Hıristiyanlık dininde ölmüş;[50] Ebrehe'nin emriyle, Kabe yerine, San'a'daki Kulleys kilisesine haccetmeleri için propaganda yaparken, Huzeyl'lerden Urve b Hıyad tarafından bir okla vurulup öldürülmüştür[51] Benî Süleymlerden Muhammedü'l-Cüşemî'ye, Muhammedü'l-Useydî'ye, Muhammedü'l-Fukaymî'ye,[52] Muhammed b Berrü'l-Kinanî'ye, Muhammed b Humran b Malikü'l-Cu'fî'ye, Benî Cahcabalardan Muhammed b Ukbetü'l-Cülahu'l-Evsî'ye[53] Muhammed b Hırmazü't-Temim'e,[54] 10) Evsîlerden Muhammed b Meslemetü'l-Ensarî'ye[55] hep, peygamber olması maksat ve ümidiyle Muhammed ismi konulmuştur[56] Peygamberimiz (as)ın Babası Hz Abdullah'ın Vefatı Peygamberimiz (as)ın babası Hz Abdullah, Hz Amine ile evlendikten kısa bir müddet sonra,[57] Kureyşlilerin ticaret malları yüklü kafilelerinden bir kafileye katılarak Şam'a, Gazze'ye gitmişti Satacaklarını satıp alacaklarını aldıktan sonra, oradan geri dönüldüğü sırada,[58] yolda hastalandı Medine'ye gelince,[59] arkadaşlarına: "Ben, burada dayılarım Adiyy b Neccar oğullarının yanında biraz kalayım" dedi ve hasta olarak onların yanında bir ay kaldı Kafile arkadaşları, yollarına devam edip Mekke'ye geldiler Abdulmuttalib, onlardan, oğlunun nerede kaldığını sordu Onlar da, "Onu gerimizde, dayıları Adiyy b Neccar oğullarının yanında bıraktık Kendisi hastadır" dediler Bunun üzerine, Abdulmuttalib, büyük oğlu Hâris'i acele Medine'ye yolladı Haris Medine'ye vardığı zaman, Hz Abdullah'ı vefat etmiş ve Adiyy b Neccarlardan Nâbiga'nın evine gömülmüş buldu Hz Abdullah'ın kabri Nâbiga'nın evinin içine girilince sol tarafa düşen küçük evindedir Dayıları; Abdullah'ın nasıl hastalandığını, olanca çabalarına rağmen kendisini kurtaramadıklarını ve Nâbiga'nın evine gömdüklerini Hâris'e anlattılar Haris, acele Mekke'ye dönüp babasına acı haberi verince, Abdulmuttalib de, Abdulmuttalib'in bütün oğulları ve kızları da son derece ağladılar[60] Hz Abdullah, vefat ettiği zaman 25 yaşında idi[61] Peygamberimiz (as) da, daha annesinden doğmamıştı[62] Hz Âmine'nin Hz Abdullah Hakkındaki Mersiyesi Hz Amine, kocası Hz Abdullah için söylediği mersiyede şöyle dedi: "Artık, Mekke'nin Batha tarafı, Hâşim oğullarından boşaldı O, ölümün davetine uyarak, evinden örtüler ve kefenler içinde çıkıp kabre gitti! Fakat, ölüm insanlar arasında Hâşim oğlu gibi bir yiğit bulup onun boşluğunu dolduramazl Bütün dostları ve arkadaşları, onun tabutunu taşımak için üşüşmekte ve elden ele almakta idiler Ne yazık ki, ecel hiç beklenmedik bir zamanda onu alıp götürdü! Halbuki, o, cömert ve çok merhametli bir insandı "[63] Hz Abdullah'ın Terikesi Hz Abdullah'ın, miras olarak bıraktığı; Ümmü Eymen (Bereke) adında bir köle kadın, Beş adet deve, Birkaç davar,[64] Bir adet kılıç, Bir miktar gümüş paradan ibaretti[65] Peygamberimiz (as)ın Doğumu, Doğum Tarihi ve Doğum Yeri Peygamberimiz (as); Fil yılında, Rebiülevvel ayının 12 Pazartesi günü,[66] tanyeri ağarırken,[67] Şı'b'daki evlerinde doğdu[68] Riyaziyecilere göre; doğum tarihi şemsî aylardan Nisan ayının yirmisine rastlamış,[69] Mısırlı Mahmud Felekî Paşa da, bunun Milâdî 571 yılı 20 Nisan Pazartesi gününe rastladığını hesapla doğrulamıştır[70] Peygamberimiz (as)ın doğduğu ev: Şı'b'da, Hâşim'den Abdulmuttalib'e kalan, ondan da Peygamberimiz (as)ın babası Hz Abdullah'ın hissesine düşen ev olup, "Mevlid Sokağı" diye anılan Ebu Talib Şı'b'ı caddesinde, Leyl sokağında idi[71] Peygamberimiz (as)ın doğumu gecesinde, Abdurrahman b Avf'ın annesi Şifa Hatun da hazır bulunup ebelik etmiştir[72] Peygamberimiz (as)dan üç yaş büyük olan amcası Hz Abbas da; Hz Âmine'nin bir oğlan çocuğu doğurduğu haber verilince, annesinin sabahleyin kendisini elinden tutup oraya götürdüğünü, Peygamber (as)ın evlerinin ortasında yattığı yerde döşeğine ayağıyla vurduğunu hâlâ görür gibi olduğunu ve orada bulunan kadınların kendisini onun üzerine çekip "Öp kardeşini!" dediklerini bildirir[73] Doğum Gecesinde Vuku Bulan Önemli Hadiselerden Bazıları 1 Hz Aişe'den rivayet edildiğine göre; Mekke'de, ticaretle uğraşan bir Yahudi Peygamberimiz (as)ın doğduğu gece, doğuşuna alâmet olan yıldızın doğduğunu görmüş, katıldığı Kureyş meclislerinden bir mecliste: "Ey Kureyş cemaatı! İçinizden, bu gece çocuğu doğan oldu mu?" diye sormuştur "Vallahi, bilmiyoruz!" dediler Bunun üzerine, Yahudi: "Ey Kureyş cemaatı! Size söylediğim şeyi ezberleyiniz! Bu gece, bu âhir zaman ümmetinin peygamberi doğmuştur! Onun iki küreği arasında, üzerinde tüyler bulunan kırmızımtırak bir ben de vardır!" dedi Meclistekiler, Yahudi'nin sözlerinden hayrette kalarak meclisten dağıldılar Onlardan her biri, evlerine varınca, Yahudi'nin söylediklerini ailelerine haber verdiler Bazılarına, aileleri: "Abdullah b Abdulmuttalib'in bir oğlu doğdu Kendisine, Muhammed ismini verdiler" dediler Onlar, o günden sonra, Yahudi'nin evine gidip: "Bizim içimizde bir çocuk doğduğunu duydun mu, öğrendin mi?" dediler[74] Yahudi: "Ben size onun doğduğunu haber verdi ktien sonra mı, yoksa önce mi doğdu?" diye sordu "Önce doğdu!" dediler[75] Dileği üzerine, kendisini Hz Âmine'nin evine götürdüler Yahudi, Hz Âmine'den, oğlunu yanına çıkarmasını istedi; çıkarıldı Peygamberimiz (as)ın arkasındaki peygamberlik hâtemini görünce, Yahudi bayıldı Ayıldığı zaman, kendisine "Yazıklar olsun sana! Ne oldu sana?" dediler Yahudi: "Vallahi, artık İsrail oğullarından peygamberlik gitti![76] Ellerinden Kitap da gitti! Bu, İsrail oğullarının öldürüleceklerine ve bilginlerinin de itibarlarının kalmayacağına verilmiş bir hükümdür! Araplar, peygamberlikle, büyük bir izzet ve şerefe erecekler![77] Ey Kureyş cemaatı! Sevininiz! Vallahi, siz; haberi doğudan batıya kadar ulaşacak bir atilim ve yenme gücüyle güçleneceksiniz!" dedi[78] 2 Medineli Müslümanlardan şair Hassan b Sabit der ki: "Ben, yedi sekiz yaşlarında, duyduklarımı kavrayabilecek, boylu boslu bir çocuktum Bir gün, Yesrib'de (Medine'de) bir Yahudi'nin köşk üzerinden en yüksek sesle: 'Ey Yahudi cemaatı!' diyerek bağırdığını işittim Yahudiler, etrafına toplanınca, ona: 'Allah cezanı versin! Ne oldu sana?' dediler O da: 'Ahmed'in doğumunda doğacak olan yıldızı, bu gece doğdu!1 dedi"[79] İbn İshak: "Hassan b Sâbit'in torunu Saîd b Abdurrahman'a: 'Resûlullah (as) Medine'ye geldiği zaman Hassan b Sabit kaç yaşında idi?' diye sordum Saîd: 'Hassan, altmış yaşında idi Resûlullah (as) da, elli üç yaşında iken Medine'ye geldi' dedi Demek ki, Hassan, o Yahudinin söylediğini yedi yaşında iken işitmiş" demiştir[80] Hz Âmine'nin bildirdiğine göre; Peygamberimiz (as)a, ne hamileliği sırasında, ne de onu dünyaya getirirken hiçbir zahmet çekmemiş ve o doğarken de, doğu ile batı arasını aydınlatan bir nurun kendisinden onunla birlikte çıktığını görmüştür[81] Peygamberimiz (as), doğarken, çocukların yere düştükleri gibi düşmeyip ellerini yere dayamış, başını semaya kaldırmış olarak doğmuştur[82] Muhammed (as) doğunca, geleneğe göre sabaha kadar üzerine kapatılan çanağın yarılarak, yarığından kendisinin gözlerini semaya diktiği görülmüştür[83] "Doğrusu, biz bunun gibi bir çocuk görmedik!" denilmiştir[84] Şeytan; hayatında koparacağı dört çığlıktan birisini, bu kutlu doğum gecesinde koparmıştır[85] İran başkadısı ve din adamı Mubezan, rüyasında; birtakım serkeş develerin bir sürü yürük atları önlerine katarak Dicle ırmağını geçtiklerini, İran topraklarına yayıldıklarını görmüştür Save gölünün suyu çekilmiştir Semave vadisini su basmıştır Kisra'nın sarayından 14 şerefe yıkılmıştır İranlıların 1000 yıldan beri hiç sönmeden yanan ateşgedeleri sönüvermiştir![86] Peygamberimiz (as)ın Kâbe'ye Götürülüp Dua Edilişi Hz Amine; Peygamberimiz (as)ı dünyaya getirdiği zaman, Peygamberimiz (as)ın dedesi Abdulmuttalib'e: "Bir oğlan torunun doğdu[87] Gel de, gör onu!" diye haber saldı[88] Abdulmuttalib, o sırada Kabe'nin yanında, Hicr'de, oğlu, ve kavminden bazı kimselerle birlikte oturuyordu Müjdeci, ona: "Âmine bir oğlan çocuğu doğurdu!" diye haber verince Abdulmuttalib çok sevindi ve hemen ayağa kalkıp yanındakilere birlikte Hz Âmine'yi görmeye geldi [89] Torununa baktı[90] Hz Âmine hamile iken düşünde gördüğü şeyleri; kendisine neler söylendiğini ve koyacağı isim hakkında ne emir verildiğini Abdulmuttalib'e anlattı [91] Abdulmuttalib torununu bir kumaş parçasına sarılmış olduğu halde[92] kucağına alıp Kabe'ye girdi Orada, Allah'a dua ve ihsanından dolayı şükranını arz ettikten sonra, onu annesine gönderdi[93] Oğlu Ebu Talib'e de: "Bu, benim sana, yanında bulundurup üzerine kanat gereceğin emanetimdir Muhakkak, bu oğlumun hal ve şânı yüce olacaktır!" dedi[94] Peygamberimiz (as)ın Hz Âmine ve Süveybe Hatun Tarafından Kısa Bir Müddet Emzirilişi Peygamberimiz (as)ı; önce annesi Hz Amine,[95] üç gün veya yedi gün emzirdi[96] Bundan sonra, Süveybe Hatun, oğlu Mesruh ile birlikte, günlerce emzirdi[97] Süveybe Hatun, daha önce Hz Hamza'yı, sonra da, Peygamberimiz (as)la birlikte, Ebu Seleme b Abdulesed'i de emzirmişti Bunun için, Hz Hamza ile Ebu Seleme, Peygamberimiz (as)ın süt kardeşi idiler[98] Peygamberimiz (as); Mekke'de iken, Süveybe Hatuna harçlık verir, Hz Hatice de ona ikramda bulunurdu Süveybe Hatun; Ebu Leheb'in cariyesi idi Hz Hatice onu azad etmek, kölelikten kurtarmak için Ebu Leheb'den satın almak istemişse de, Ebu Leheb yanaşmamıştı Peygamberimiz (as) Medine'ye hicret ettiği zaman, Ebu Leheb onu kendiliğinden azad etmişti Peygamberimiz (as), Süveybe Hatuna Medine'den de harçlık ve elbise gönderirdi Hicretin yedinci yılında, Hayber seferinden dönerken, onun vefat etmiş olduğunu haber alınca "Oğlu Mesruh ne yapıyor?" diye sormuş; "Annesinden önce, o da vefat etti!" denilmişti Bunun üzerine, Peygamberimiz (as) "Onların akrabalarından sağ kalan kim var?" diye sormuş; "Hiçbir kimse yok!" demişlerdir[99] Peygamberimiz (as)ın Doğumundan Dolayı Halka Ziyafet Çekilişi Peygamberimiz (as)ın doğumunun yedinci günü, dedesi Abdulmuttalib[100] develer, davarlar kestirerek Mekke halkına üç kez yemek yedirmesini, oğlu Ebu Talib'e emretti Ayrıca, Mekke mahallelerinden her mahallede develer kesilerek bırakıldı Onlardan insanların, kurtarın, kuşların yararlanmalarına engel olunmadı[101] Kureyşliler, ziyafetten sonra: "Ey Abdulmuttalib! Doğumu sebebiyle bize ikramda bulunduğun bu oğluna ne isim taktın?" diye sordular Abdulmuttalib: "Muhammed ismini taktım!" dedi Kureyşliler: "Ne için, aile halkının, atalarının isimlerinden birini takmaya özen göstermedin de, Muhammed ismini taktın?" diye sordular Abdulmuttalib: "Gökte Allah'ın, yerde de halkın onu övmelerini istedim!" dedi[102] Yeni Doğan Çocukların Sütannelere Verilmesi Âdeti Yeni doğan çocuklarını sütannelerine vermek, Kureyş ve diğer Arap eşrafının âdetleri idi Bu da; kadınların kocalarıyla daha rahat meşgul olmalarını ve çocukların da[103] kırda yaşayan Araplar içinde,[104] özellikle havasının güzelliği, rutubetinin azlığı ve suyunun tatlılığı ile tanınan yerlerde yaşayan şerefli kabileler arasında[105] sağlam vücutlu, sıkı etli, cesaretli yetişmelerini ve düzgün ve pürüzsüz konuşmayı öğrenmelerini sağlamak içindi Emevî halifelerinden Abdulmelik b Mervan: "Velid'i sevmek, bize zarar verdi!" derdi Velid; annesinin yanından ayrılmadığı için, konuşurken hep gramer hatası yapardı Kardeşi Süleyman ise, çok düzgün ve pürüzsüz konuşurdu Çünkü, Süleyman ve öteki kardeşleri, kırda otururlardı Arapça'yı açık, pürüzsüz ve düzgün konuşmayı orada öğrenmişlerdi[106] Umumiyetle Araplar için tek lügat vardı Benî Sa'd b Bekr'lerin ise lügatları yedi idi Benî Sa'd b Bekr b Hevazin'ler; Arap kabileleri içinde, dil bakımından en fesahatli olanı, en açık, en düzgün ve en pürüzsüz konuşanı idi[107] Benî Sa'd b Bekr kabilesi; Arap kabileleri arasında cömertlikleri ve şereflilikleri ile de tanınmış bir kabile idi[108] Mekke çevresinde ve Harem içinde oturan kabilelerden sütannesi olanlar, her yıl, iki kez, yaz ve güz mevsimlerinde Mekke'ye gelerek, yeni doğan çocukları-ücretle emzirmek üzere-alıp yurtlarına götürürlerdi[109] Sütannesi Halime Hatunun Peygamberimiz (as)ı Emzirişi ve Büyütüşü Peygamberimiz (as)ı; Süveybe Hatundan sonra, Benî Sa'd b Bekrkabilesinden sütannesi Halime Hatun götürüp emzindi[110] Halime Hatun; Kays b Aylan'lardan Ebu Züeyb Abdullah b Hâris'in kızı [111] ve Sa'd b Bekr b Hevazin'lerden Haris b Abduluzza'nın da zevcesi idi Peygamberimiz (as)ın bu sütanne ve babadan kardeşleri de, Abdullah b Haris, Üneyse binti Haris ve Şeyma binti Haris idi Halime Hatun; yanında, kocası ve memedeki küçük oğlu ve Benî Sa'd b Bekr kadınlarından dal[112] on kadın olduğu halde,[113] emdirilecek oğlan çocuğu arayıp bulmak üzere, yurtlarından yola çıktılar[114] Mekke'ye geldiler [115] Halime Hatun der ki: "İçinde bulunduğumuz kuraklık ve kıtlık yılında, hiçbir şeyimiz kalmamıştı Ben, kır merkebimin üzerinde idim Yanımızda yaşlı bir devemiz de bulunuyordu Vallahi, o bize bir damla bile süt vermiyordu Fakat, biz, bir yağmura kavuşmayı, darlıktan kurtulmayı umup duruyorduk Üzerinde bulunduğum arık ve zayıf merkebimin yürüyüşünün ağırlığı, arkadaşların canını sıkacak dereceye varmıştı Nihayet, Mekke'ye varıp, emzirilecek oğlan çocukları aramaya başladık İçimizde hiçbir kadın yoktu ki, o ona arz ve teklif edilsin de, 'Yetimdir!' denilince onu almaktan kaçınmış olmasın! Çünkü, bizler, emzireceğimiz çocuğun babasından bahşişe kavuşmayı umuyor, ve onun [Peygamber (as)ın] hakkında da: 'Yetimdir Annesi ve dedesi, bize ne ihsan yapabilecek?' diyorduk Bunun için, hepimiz, onu emzirmek üzere almak istememiştik Benimle gelmiş olan kadınlardan, emzirilecek çocuk almayan, benden başka, kalmamıştı"[116] O sırada, Abdulmuttalib, Peygamberimiz (as) için sütannesi arayıp duruyordu[117] Halime Hatun der ki: "Abdulmuttalib, benimle karşılaşınca: 'Sen, kimsin?' diye sordu 'Ben, Benî Sa'd'lardan bir kadınım!' dedim 'İsmin nedir?' diye sordu 'Halime' dedim Abdulmuttalib gülümsedi: 'Ne güzel! Ne güzel! Sa'd ve hilm iki güzel haslettir ki, dünyanın hayrı da, ebediyetin izzet ve şerefi de bunlardadır Ey Halime! Benim yanımda yetim bir çocuk vardır ki, onu Benî Sa'd kadınlarına teklif ettim 'Biz, götüreceğimiz çocuklardan yararlanmayı, onların babalarından ikram görmeyi umuyoruz' diyerek, almaya yanaşmadılar Onu emzirmeyi, sen üzerine alır mısın? Belki onun yüzünden saadete, mutluluğa erersin' dedi Ben de: 'Bana biraz müsaade et de, kocama bir danışayım' dedim Hemen, kocamın yanına dönüp durumu ona haber verdim [118] ve: 'Mekke'de, bu yetim çocuktan başka, emzirilecek çocuk yoktur! O çocuğu almamızı uygun görür müsün? Ben yurdumuza eli boş dönmemizi hoş bulmuyorum[119] Vallahi, ben, arkadaşlarım arasında, emzirilecek bir çocuk almadan geri dönmeyi istemiyorum Vallahi, o yetime gideceğim Ben de onu alacağım!' dedim Kocam: 'Bunu yapmanda bir sakınca yok Belki, Allah onun yüzünden bereket ve bolluk ihsan eder[120] Ey Halime![121] Git, al onu!'dedi[122] Döndüğüm zaman, Abdulmuttalib'i oturmuş, beni bekliyor bir halde buldum Kendisine: 'Haydi, çocuğu getir!' deyince, yüzünde sevinç belirdi ve beni hemen Âmine'nin evine götürdü Âmine, bana 'Hoş geldin! Safa geldin!' dedi Beni Muhammed (as)ın bulunduğu odaya koydu[123] Odaya girdiğim zaman, o, sütten daha ak bir yün kumaşa sarılmış, kendisinin altına da yeşil ipekten bir sergi serilmişti Sırtüstü yatırılmış, mışıl mışıl uyuyor, kendisinden misk kokusu geliyordu! Sevimliliğine ve yüzünün güzelliğine hayran oldum Kendisini uykudan uyandırmaya kıyamadım Ellerimi göğsünün üstüne yavaşça koyduğum zaman, gülümsedi ve bana bakmak için gözlerini açtı Hemen, iki gözünün arasından öptüm ve kucağıma aldım'"[124] Hz Âmine: "Bana, üç gece: 'Oğlunu, Benî Sa'd b Bekr'lerde Ebu'z-Züeyb ailesi içinde emzireceksin!' denildi" dedi Halime Hatun: "İşte, bu kucağımdaki çocuğun sütbabası Ebu'z-Züeyb'dir O benim babamdır" dedi Hz Âmine gerek hamilelik, gerek doğum sırasında gördüklerini haber verip "Oğlumu iyi koru!" diy*erek Halime Hatuna sıkı sıkı tenbihatta bulundu Halime Hatunun içi son derecede ferahladı, işittiği şeyler kendisini sevindirdi[125]

08-02-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Halime Hatun'un Ailesinin Peygamberimiz (as) Yüzünden Hayra ve Geçim Bolluğuna Kavuşması Halime Hatun, hatıralarını anlatmaya devamla derki: "Ben onu, ancak başkasını bulamadığım için almıştım Binitimin ve yolculuk eşyalarımın yanına döndüğüm ve kucağıma alıp emzirmek istediğim zaman, ona, memelerimden, dilediği kadar süt geldi! O da, onunla birlikte sütkardeşi de, kanasıya emdiler ve uyudular* Halbuki, bundan önce, bizim çocuk, kendisiyle birlikte bizi de hiç uyutmam işti Kocam, kalkıp o yaşlı ve sütsüz devemizin yanına vardığı zaman, onun da memelerinin sütle dolu olduğunu gördü Kendisi, ondan, içeceği kadar süt sağıp içti Kendisiyle birlikte, ben de içtim Her ikimiz de süte kandık ve doyduk! Bambaşka ve hayırlı bir gece geçirdik Sabaha çıktığımız zaman, kocam, bana: Vallahi, ey Halime! İyi bil ki, sen mübarek bir çocuk almış bulunuyorsun1 dedi 'Vallahi, ben de böyle olmasını umuyor ve diliyordum1 dedim Sonra, hayvanıma bindim Çocuğu da kucağıma aldım"[126] Haris ise yaşlı devesinin üzerine bindi; Sirer vadisinde yol arkadaşlarına yetiştiler "Kadınlar 'Ey Halime! Ne yaptın' diye sordular 'Vallahi, hayır ve bereketi en büyük olan bir çocuğu görüp aldım' 'Yoksa, o kucağındaki, Abdulmuttalib'in oğlu [torunu] mu?' dediler 'Evet!' dedim Kadınlarımızdan bazılarının kıskandıklarını gördüm[127] Vallahi, benim merkebim öyle hızlı gidiyordu ki, hepsinin önüne geçti Kafiledekilerin merkeplerinden hiçbirisi ona yetişemediler Nihayet, kadın arkadaşlarım, bana: 'Ey Ebu Züeyb'in kızı! Yazıklar olsun sana! Biraz durup bizi beklesen a? Gelirken üzerine binmiş olduğun merkep bu değil miydi?' diyerek sesleniyorlar; ben de onlara: 'Evet! Vallahi, işte o merkeptir' diyordum Şaşırıyorlar ve: 'Vallahi, buna şaşılacak birşey olmuş!' diyorlardı Nihayet, Benî Sa'd yurtlarındaki evlerimize geldik Ben; Allah'ın yarattığı yerlerden, Benî Sa'd yurdundan daha kurak bir yer bulunduğunu bilmiyorum Fakat, çocuğu yanımıza getirdiğimizden beri, davarlarımız akşamları karınları tok ve memeleri sütlü olarak dönüyor ve biz de onlardan süt sağıp içiyorduk Halbuki, hiç kimse, davarlarından sağıp içecek bir damla süt bulamıyordu Hatta, kavmimizden, çevremizde bulunanlar, çobanlarına: 'Yazıklar olsun size! Ebu Züeyb'in kızının çobanı nerede yayıyor, otlatıyorsa, siz de onunla birlikte yaysanız ya' diyerek çıkışmakta idiler Fakat, onların davarları akşamlan karınlan aç, memelerinde bir damla bile süt sızmaz bir halde dönerlerken, bizim davarların karınları tok, memeleri sufle dolu olarak dönerlerdi! Yüce Allah, bize, onun [Peygamberimiz (as)ın] yüzünden hayır ve bereketi arttırdı durdu Onun büyüyüp yetişmesi de başka çocuklara benzemiyordu"[128] Peygamberimiz (as), daima, sütannesinin memesinden birisini emmekle yetinip diğerini emmekten kaçınır; onu, süt ortağı, sütkardeşi Abdullah'a bırakırdı[129] Peygamberimiz (as)ın Büyümesindeki Başkalık Başka çocukların bir aydaki büyümelerini o bir günde büyüyor, başka çocukların bir yıldaki büyümelerini o bir ayda büyüyordu![130] Peygamberimiz (as); daha iki aylık iken, her tarafa yuvarlanmaya çalışıyordu Üç aylık olunca, ayağa kalkıp day duruyordu! Dört aylık olunca, duvara tutunup yürüyordu! Beş aylık olunca, bir yere tutunmadan yürüyebiliyordu! Altı ayı tamamlayınca, yürümeyi hızlandırmıştı Yedi aylık iken, konuşuyor, her tarafa gidip geliyordu Sekiz aylık iken, konuşuyor, konuşulanı anlıyordu Dokuz aylık iken, açık ve düzgün konuşmaya başlamıştı On aylık iken, çocuklarla ok atıyordun [131] Peygamberimiz (as)ın Sütten Kesilişi ve Annesine Götürülüşü Halime Hatun der ki: "İki yıl geçince, onu sütten kestim[132] Kendisi, iki yılı doldurduğu zaman, oldukça iri ve gösterişli bir çocuk olmuştu Onu annesine götürdük, ama biz, onun yüzünden gördüğümüz hayır ve bereketten dolayı, kendisini yanımızda bir müddet daha tutmaya çok istekli bulunuyorduk"[133] Habeş Hıristiyanlarının Peygamberimiz (as)ı Halime Hatunun Elinden Almaya Kalkışmaları Sütannesi Halime Hatun, Peygamberimiz (as)ı Medine'ye, annesine götürürken, [134] Siner vadisinde[135] Habeş Hıristiyanlarından bazı kimselere rastlamıştı [136] Hıristiyanlar, Halime Hatuna nereye gittiğini sordular[137] Sonra da, Peygamberimiz (as)a dikkatli dikkatli baktılar[138] Arkasını döndürüp[139] onun iki kürek kemiği arasındaki peygamberlik hâtemine ve gözlerinin beyazındaki kırmızılığa baktılar Kırmızılık hakkında: "Gözlerinden bir şikâyeti, hastalığı var mı?" diye sordular Halime Hatun: "Hayır! Bu kırmızılık gözlerinden hiç ayrılmaz" dedi[140] Hıristiyanlar "Biz, bunu kralımıza, ülkemize götüreceğiz Çünkü, bunun bizimle ilgili hali, şanı vardır Biz, onun işini biliyoruz" dediler[141] Hıristiyanlar, Peygamberimiz (as) hakkında o kadar baskı yaptılar ki, Halime Hatun onu zorla elinden alacaklarından korkmaya başladı Fakat, Yüce Allah onu onlardan korudu[142] Halime Hatun, Peygamberimiz (as)ı onların ellerinden güçlükle kurtarıp[143] Hz Âmine'nin yanına götürebildi [144] Hz Âmine'ye, Peygamberimiz (as) hakkında bilgi verdi Onun uğurluluğu yüzünden gördükleri hayır ve bereketi anlattı Habeş Hıristiyanlarının yaptıklarını da haber verdi [145] Peygamberimiz (as)ın Benî Sa'd Yurduna Tekrar Götürülüşü Halime Hatun der ki: "Âmine'ye: 'Oğulcuğumu, iyice büyüyünceye kadar benim yanımda bıraksan iyi olur Çünkü, ben onun Mekke vebasına yakalanmasından korkuyorum!1 dedim Bu hususta o kadar ısrar ettim ki, nihayet, Âmine onu yanımızda bırakmaya razı oldu, [146] ve: 'Oğlumla birlikte yurduna dön! Ben de onun Mekke vebasına tutulmasından korkuyorum Vallahi, onun hali, şanı büyük olacak!' dedi"[147] Peygamberimiz (as)ın Atlattığı İkinci Tehlike Halime Hatun; yurtlarına uğrayan bir Yahudi cemaatına: "Siz, bu oğlum hakkında bana birşey söylemeyecek misiniz?" deyip, Hz Âmine'nin kendisine anlattığı gibi: "Ben ona hamile iken şöyle şöyle, onu doğurduğumda şöyle, rüyada da şöyle gördüm" diyerek görülenleri anlatınca, Yahudiler birbirlerine: "Onu öldürünüz" dediler Halime Hatuna da: "O, yetim midir?" diye sordular Halime Hatun: "Hayır! Şu, onun babasıdır Ben de annesiyim" dedi Yahudiler "Eğer yetim olsaydı, onu muhakkak öldürürdük" dediler[148] Halime Hatun, Peygamberimiz (as)ı hemen oradan götürüp kendi kendine: "Az kalsın emanetimi harap edecektim!" dedi[149] Peygamberimiz (as)ın Göğsünün Melekler Tarafından Yarılışı ve Tartılışı Sütannesi Halime Hatun yemin ederek der ki: "[Muhammed (as)], sütkardeşi [Abdullah] ile birlikte evlerimizin arkasında küçük kuzularımızın yanında bulundukları sırada, sütkardeşi telaş ve heyecanla koşarak bize geldi Bana ve babasına: 'Üzerlerinde ak elbise bulunan iki adam, o Kureyşî kardeşimi tutup yere yatırdılar, kendisinin kamını yardılar! Şimdi, onun içini karıştırıyorlar' dedi Ben ve babası, hemen ona doğru vardık Kendisini, ayakta ve yüzü sararmış bir halde bulduk Ben, hemen tutup onu bağrıma bastım Babası da bağrına bastı 'Sana ne oldu yavrucuğum?' diye sorduk 'Üzerlerinde ak elbise bulunan iki adam gelip beni yatırdılar, kamımı yardılar Karnımda, bilemediğim birşey aradılar1 dedi Birlikte, çadırımıza döndük Sütbabası Haris: 'Ey Halime! Ben, bu çocuğun başına bir felaket gelmesinden korkuyorum! Sen, başına bir felaket gelmeden önce, onu hemen ailesine götürüp teslim et!' dedi"[150] Bu hadise, bazı kaynaklara göre, Peygamberimiz (as) m dört-beş yaşlarında bulunduğu sırada vuku bulmuştur[151] Peygamberimiz (as) da bu hususta şu açıklamada bulunmuşlardır "Ben, Sa'd b Bekrler'de emzirilip büyütüldüm O sıralarda, sütkardeşimle birlikte evlerimizin arkasında kendimize ait küçük kuzuları yayıyor, otlatıyorduk Üzerlerinde ak elbise bulunan iki adam, içi kar dolu, altından bir leğen ile yanıma geldi Beni tutup karnımı yardılar Kalbimi çıkardılar Onu da yardılar Kalbimin içinden, kara, pıhtılaşmış bir kan parçası çıkarıp attılar Sonra, kalbimi, karnımı, o karla iyice yıkayıp temizlediler Sonra da, onlardan birisi, arkadaşına: 'Onu, ümmetinden on kişi ile tart!' dedi Beni onlarla tarttı Ben onlardan ağır geldim 'Onu ümmetinden yüz kişi ile tart!' dedi Beni onlarla tarttı Ben yine onlardan ağır geldim 'Onu ümmetinden bin kişi ile tart!' dedi Beni onlarla tarttı Ben onlardan da ağır geldim Bunun üzerine: 'Artık onu tartmayı bırak! Vallahi, onu bütün ümmeti ile tartacak olsan, yine de o ağır gelir' dedi"[152] Halime Hatunun Peygamberimiz (as)ı Mekke'de Kaybedişi Sütannesi Halime Hatun; Peygamberimiz (as)ı[153] beş yaşında iken,[154] annesine teslim etmek üzere Mekke'ye getirdiği sırada[155] Mekke'nin yukarı tarafında[156] kalabalık arasında kaybetti[157] Halime Hatun, bunu şöyle anlatır: "Hayvanıma bindim Sütoğlumu da önüme aldım Mekke'ye giriş kapılarından büyük kapıya kadar vardım Orada toplanmış bir cemaat bulunuyordu İhtiyacımı gidermek ve üstümü başımı düzeltmek için, sütoğlumu orada bırakıp ayrıldım Şiddetli bir gürültü işitip döndüğüm zaman, kendisini orada göremedim 'Ey insanlar cemaatı! Çocuk nerede?1 diye sordum 'Hangi çocuk?' dediler 'Muhammed b Abdullah b Abdulmuttalib!1 dedim 'Allah'ın, onu büyütmek sebebiyle yüzümü güldüreceği, ev halkımı zengin kılacağı, açlığımı gidereceği ve onu annesine götürüp teslim ederek emanetimden çıkaracağım, sevincime ve umduğuma kavuşacağım sırada, önümden kaptılar kaçtılar! Lât ve Uzzaya andolsun ki, onu göremeyecek olursam, kendimi şu dağın tepesinden atacağım, parçalanacağım!' dedim 'Biz, birşey görmedik' dediler Beni ye'se düşürdükleri zaman, elimi başıma koyup: 'Vah Muhammed'ciğim! Vah oğulcuğum!' diyerek ağlamaya başladım Kadınları ve erkekleri, ağıtımla ağlattım Orada bulunan halk da, benimle birlikte feryad ederek ağlaştılar, yanıp yakıldılar[158] Kaybolma haberinin Abdulmuttalib'e benden önce erişmesinden korktum Hemen gidip Abdulmuttalib'in yanına vardım Bana bakınca: 'Başına mutluluk mu, yoksa yaramazlık mı geldi?' diye sordu 'Belki de, yaramazlığın en büyüğü!' dedim Maksadımı hemen anladı 'Belki de, oğlum senin yanından kaybolmuştur' dedi 'Evet![159] Bu gece, Muhammed'i getirmiştim Mekke'nin yukarı tarafında bulunduğum sırada, kaybettim Vallahi, şimdi o nerededir, bilmiyorum [160] Belki de, Kureyşîler hainlik, düşmanlık edip onu öldürmüşlerdir' dedim Abdulmuttalib kızdı ve hemen kılıcını sıyırdı Kızdığı zaman, hiç kimse onun kızgınlığını durduramazdı[161] Bana: 'Ey Halime! Sen otur!' dedikten sonra, Safa tepeciğine çıktı [162] 'Yâ Âl-i Galib!' diyerek seslendi[163] Bütün Kureyşliler toplanıp geldiler: 'Ey Hâris'in babası! Ne haber var?[164] Söyle, sana icabet edelim?' dediler[165] Abdulmuttalib: 'Oğlum Muhammed kayboldu!' dedi Kureyşliler: 'Sen hayvanına atla! Biz de seninle birlikte hayvanlarımıza atlayalım[166] Sen bizi harekete geçir! Sen denize dalarsan, biz de seninle birlikte dalarız' dediler[167] Abdulmuttalib hemen hayvanına bindi Öteki Kureyşîler de hayvanlarına bindiler Mekke'nin yukarı tarafına vardılar Oradan da, Mekke'nin aşağısına indiler Birşey göremeyince, Abdulmuttalib, halkı kendi haline bırakıp Beyt-i Harama geldi İhrama girip, Kabe'yi yedi kere tavaf etti [168] 'Yâ Rab! Kavmimin hepsi toplandı ise de, Muhammed bulunamadı!1 diyerek Allah'tan yardım dile*di[169] Havadan, bir seslenicinin: 'Ey cemaat! Feryad etmeyiniz! Hiç şüphesiz, Muhammed'in Rabbi vardır Onu yardımsız bırakmaz ve zayi etmez!1 diyerek seslendiğini işittik Abdulmuttalib: 'Ey seslenici! Bize, onun nerede bulunduğunu da haber ver!1 dedi 'O, Tihame vadisinde, sağdaki ağacın yanındadır' diye haber verdi Abdulmuttalib, hemen o tarafa doğru gitti"[170] Yolun bir kısmında Varaka b Nevfel'e rastladı Birlikte yollarına devam ettiler[171] O sırada, Peygamberimiz (as) bir ağacın altında ayakta duruyor, ağacın dallarını çekip yaprağı ile oynuyordu[172] Abdulmuttalib, ona: 'Ey çocuk! Sen kimsin?' diye sordu 'Ben, Muhammed b Abdullah b Abdulmuttalib'im1 cevabını alınca, Abdulmuttalib: 'Canım sana feda olsun! Ben, senin deden Abdulmuttalib'im' dedi Onu öptü, kucakladı, bağrına bastı Hemen, hayvanının önüne bindirip Mekke'ye getirdi[173] Boynuna bindirip Kabe'yi yedi kere tavaf ve onu her türlü tehlike ve kötülükten koruması için Allah'a dua etti[174] Sonra da, Peygamberimiz (as)ı, Hz Âmine'ye gönderdi[175] Duhâ sûresinin: "Seni (çocukluğunda) kaybolmuş bulup da yolunu doğrultmadı mı?" mealli 7 âyetinin bu hadiseye işaret ettiği rivayet edilir[176]

08-02-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Bir Kâhinin Peygamberimiz Üzerindeki Teşhisi ve Korkunç Teklifi Peygamberimiz (as), beş yaşında bulunduğu ve dedesi Abdulmuttalib'e teslim edildiği sırada, Mekke'ye bir kâhin gelmişti Kâhin Abdulmuttalib'in yanında Peygamberimiz (as)ı görünce, ona dikkatli dikkatli bakıp: "Ey Kureyş cemaatı! Şu çocuğu öldürünüz! Çünkü, o sizi bölecek, öldürecek!" dedi Abdulmuttalib, Peygamberimiz (as)ı hemen oradan kaçırdı[177] Peygamberimiz (as)ın Annesine Teslim Edilişi Halime Hatun der ki: "Sütoğlumu annesine götürdüğümüz zaman: 'Onu ne diye getirdin ey sütannesi? Halbuki, yanında kalması için ne kadar ısrar etmiş durmuştun?' dedi 'Allah oğlumu büyüttü Ben artık üzerime düşen vazifeyi yerine getirmiş bulunuyorum Doğrusu, kendisinin başına birşeyler gelmesinden de korktum Şimdi, onu, istediğin gibi, sana teslim ediyorum' dedim 'Sen bu halde değildin Bana doğrusunu haber ver?' dedi Kendisine herşeyi haber vermedikçe beni bırakmadı, ve: 'Yoksa, sen ona şeytanın musallat olduğundan mı korktun?' dedi 'Evet' dedim 'Hayır! Vallahi, şeytan için, ona musallat olmaya, sataşmaya asla yol yoktur Hiç şüphesiz, benim oğlum için büyük bir hal ve şan vardır Ben sana onun haberini bildireyim mi?' dedi 'Evet! Bildir1 dedim 'Ben ona hamile olduğum zaman, Şam topraklarından Busra'nın köşklerini[178] bana aydınlatıp gösteren bir nurun benden çıktığını gördüm Ona hamileliğimde de, vallahi, bana hamilelikten daha hafif, daha kolay gelen birşey görmedim Doğurduğum zaman, o, başka çocukların yere düştükleri gibi düşmeyip, ellerini yere dayamış, başını semaya kaldırmış olarak doğmuştur Şimdi, sen onu bana bırakıp doğruca yurduna gidebilirsin artık' dedi"[179] Mekkelilere Ziyafet Çekilişi ve Halime Hatunun İkramlara Gark Edilişi Halime Hatun der ki: "Kureyşliler ve sair halk sakinleştikleri zaman, Abdulmuttalib, yirmi deve[180] ve ayrıca, davar ve sığır da kestirip Mekke halkına yemek yedirdi[181] Fakirlere sadaka olarak da, 50 ratl[182] altın dağıttı[183] Sonra da, benim için hazırlanacak herşeyi en güzel bir şekilde hazırlatıp beni yurduma döndürdü Ben, yurduma, tarif edemeyeceğim her dünyalık hayırla döndüm! Muhammed, dedesinin yanında kaldı Abdulmuttalib'e, onun bütün haberlerini anlattım Abdulmuttalib onu bağrına basıp ağladı 'Ey Halime! Hiç şüphesiz, bu oğlum için büyük bir hal ve şan vardır Ben, o zamana erişmeyi ne kadar arzu ederdim!' dedi"[184] Peygamberimiz (as)ın Halime Hatuna Sevgi ve Saygısı Peygamberimiz (as), Halime Hatunu gördükçe: "Benim annem, annem! Benim annem!" der, kendisine candan sevgi ve saygı gösterir, omuz atkısını yere serip onu oturtur, [185] bir dileği varsa hemen yerine getirirdi[186] Halime Hatun, bir gün, Peygamberimiz (as)ı görmek için Mekke'ye gelmişti Peygamberimiz (as), o zaman, Hz Hatice ile evli bulunuyordu [187] Halime Hatunu konukladılar ve ağırladılar[188] Halime Hatun; yurtlarında hüküm süren kuraklık ve kıtlıktan, hayvanlarının kırıldığından dert yandı Peygamberimiz (as), bu hususta Hz Hatice ile konuştu Hz Hatice, ona kırk koyun ile, binmek ve yüklerini taşımak üzere, bir de deve verdi[189] Peygamberimiz (as); Mekke'nin fethinde Ebtah mevkiinde bulunduğu sırada, Halime Hatunun kızkardeşi, görümcesi (kocasının kızkardeşi) ile birlikte, Peygamberimiz (as)ı ziyaret ve bir dağarcık içinde keş peyniri (çökelek) ve yoğurt kurusu ile eritilmiş yağ hediye etmişti Peygamberimiz (as), ona hemen Halime Hatunu sordu Vefat etmiş olduğu söylenince, Peygamberimiz (as)ın gözleri yaşla doldu Onun, geride kimlerinin kaldığını da sorup bilgi aldı Bu sütannenin kardeşine elbise giydirilmesini, bir deveye bindirilmesini, kendisine ayrıca 200 dirhem gümüş para da verilmesini emretti Kadıncağız sevinerek yurduna dönerken: "Sen, küçük iken de, büyüdükten sonra da ne güzel kefil olunansın, bakılansın!" demekte idi[190] Hevazin temsilcileri içinde Medine'ye gelen ve Peygamberimiz (as)a sütannesi dolayısıyla amca düşen Ebu Servan da: "Yâ Rasûlallah! Biz seni süt emer olarak gördük Fakat senden daha hayırlı süt emenini görmedik! Biz seni sütten kesilmiş olarak gördük Fakat senden daha hayırlı sütten kesilenini görmedik! Biz seni genç iken de gördük Fakat senden daha hayırlı genç görmedik!" demiştir[191] Peygamberimiz (as)ın Annesiyle Birlikte Medine'ye Gidişi Peygamberimiz (as); Mekke'de, annesi Hz Amine ile dedesi Abdulmuttalib b Hâşim'in yanında, Yüce Allah'ın himayesinde yaşıyor; Yüce Allah, onu, peygamberlikle şereflendireceği için, bir nebat, bir gül gibi güzelce büyütüyordu [192] Peygamberimiz (as), altı yaşında iken; annesi Hz Âmine, kocası Hz Abdullah'ın Medine'deki Benî Adiyy b Neccarlardan olan dayılarını ziyaret ettirmek üzere[193] Peygamberimiz (as)ı dadısı Ümmü Eymen ile birlikte iki deve üzerinde Medine'ye götürdü ve Nâbiga'nın evine indi[194] Rivayete göre; Hz Âmine'nin Medine'ye gidişi, özellikle, kocası Hz Abdullah'ın kabrini ziyaret içindi[195] Zaten, Hz Âmine her yıl Medine'ye gidip kocasının kabrini ziyaret ederdi [196] Kendisinin aynı maksatla, kayınpederi Abdulmuttalib ve dadı Ümmü Eymen'le birlikte Medine'ye gittiği de rivayet edilir [197] Neccar oğullarının dayılıkları, Abdulmuttalib'in dayısı olmalarından dolayı idi[198] Hâşim b Abdi Menaf, Medine'de Benî Neccarlardan Amr'ın kızı Selma Hatunla evlenmiş; Abdulmuttalib, Selma Hatundan doğmuştu[199] Peygamberimiz (as)ın Medine Ziyaretine Ait Bazı Hatıraları ve Yahudilerin Onun Üzerindeki Teşhisleri Konuklar; Medine'deki dayılarının evinde bir ay oturdular [200] Peygamberimiz (as); Medine'de geçen bir aylık ikametleri sırasında olanlardan birçok şeyler hatırlıyordu Nitekim, Medine'ye hicret edip geldiği zaman, Adiyy b Neccar oğullarının köşklerini görür görmez tanımışı[201] ve: "Çocukluğumda, bu köşkün damında Ensar kızlarından Enise ile oynardım Dayılarımın oğullarından bazıları da yanımda bulunurlardı" demiştir Nâbiga'nın evine bakınca da: "Oraya da, beni annem konuk olarak indirmişti Babam Abdullah b Abdulmuttalib'in kabri de bu evin içindedir Suda yüzmeyi de, Adiyy b Neccarların kuyusunda öğrenmişti m [202] Yahudilerden birtakım kimseler, yanıma gelirler, bana bakar dururlardı [203] Bir gün, Yahudilerden bir adam da, bana dikkatli dikkatli bakıp durduktan sonra, dönüp gitti Yalnız bulunduğum bir günde, tekrar yanıma gelip: 'Ey çocuk! Senin ismin nedir?' diye sordu 'Ahmed!' dedim Sırtıma bakınca: 'Bu, bu ümmetin peygamberidir!' dedi Dayılarım da durumu anneme anlatınca, annem benim hayatım hakkında korkmaya başladı Mekke'ye dönmek üzere, Medine'den acele yola çıktık"[204] Peygamberimiz (as)ın dadısı Ümmü Eymen de, bu husustaki hatırasını şöyle anlatır: "Bir gün, gündüzün ortalandığı sırada, Medine Yahudilerinden iki kişi gelip: 'Ahmed'i yanımıza çıkar da, bir bakalım?' dediler Kendisini onların yanına çıkardım Uzun uzun süzdüler, evirdiler, çevirdiler[205] Hatta, onun edeb yerine bile baktılar![206] Onlardan birisi diğerine: 'Bu, bu ümmetin peygamberidir Burası da, onun hicret yurdudur Bu şehirde de, öldürme ve sürgün etme gibi birtakım büyük hadiseler vuku bulacaktır' dedi[207] Ben, ondan bu hususta işittiğim sözlerin hepsini ezberlemişimdir"[208] Hz Âmine'nin Ebva'da Vefat Edişi ve Peygamberimiz (as)ın Ümmü Eymen Tarafından Mekke'ye Götürülüp Dedesine Teslim Edilişi Hz Amine, Medine'deki Neccar oğullarından olan dayılarını ziyaret ettirdikten sonra Peygamberimiz (as)ı Mekke'ye getirirken,[209] yolda hastalanıp Ebva köyünde durakladı[210] Başucunda duran ciğerparesinin yüzüne baktı Sonra da, ona şöyle hitap etti: "Ey çekilen dehşetli ölüm okundan, Allah'ın lutfu ve yardımı ile yüz deve karşılığında kurtulan zâtın oğlu! Allah, seni mübarek ve devamlı kılsın! Eğer rüyada gördüklerim doğru çıkarsa, sen celâl ve ikram Sahibi tarafından Âdem oğullarına helâl ve haramı bildirmek üzere gönderileceksin! Allah, seni, milletlerle birlikte devam edip gelen putlardan, putperestlikten de esirgeyecek, alıkoya*caktır! Her canlı varlık ölür Her yeni eskir Her yaşlanan, kocayan, zeval bulur, yok olur Ben de öleceğim Fakat, temelli anılacağım Çünkü temiz bir oğul doğurmuş, arkamda hayırlı bir andaç bırakmış bulunuyorum "[211] Hz Âmine, Ebva'da vefat etti[212] Oraya da gömüldü[213] Hz Âmine vefat ettiği zaman otuz yaşında idi[214] Ebv'a; Mekke ile Medine arasında bir köy olup[215] Medine'ye Mekke'den daha yakındır[216] Medine'ye 23 mil,[217] yani beş günlük uzaklıktadır[218] Hz Âmine'nin Ebva'da vefatı üzerine, Peygamberimiz (as)ı, dadısı Ümmü Eymen (Bereke) bağrına bastı Mekke'den binip gelmiş oldukları iki deveden[219] birisine bindi Ötekini yedeği ne alarak, beş günde, Peygamberimiz (as)ı Mekke'ye getirip dedesine kavuşturdu[220] Dünyada böylece babasız ve annesiz kalan Peygamberimiz (as)ı, Yüce Allah hamisiz bırakmadı Önce dedesinin, sonra da amcası Ebu Talib'in bağrına bastırdı[221] Duhâ sûresinin 6 âyetinde: "Rabbin, seni yetim bulup da barındırmadı mı?" buyurularak bu gerçek hatırlatılır[222] Peygamberimiz (as)ın Dadısı Ümmü Eymen'e Sevgi ve Saygısı Peygamberimiz (as)ın dadısı Ümmü Eymen'in asıl adı Beneke'dir Peygamberimiz (as) Hz Hatice ile evlendiği zaman, Bereke de Hazreclilerin Haris oğullarından Ubeyd b Zeyd ile evlenmiş, kendisinden Eymen doğmuştu Eymen, Huneyn gazasında şehit olmuştur Ümmü Eymen; Ubeyd'den sonra, Zeyd b Harise ile evlenmiş, Üsâme adındaki oğlu dünyaya gelmiştir[223] Peygamberimiz (as) bu dadısını sık sık ziyaret[224] ve kendisine "Ey anne!" diye hitap eder;[225] "Annemden sonra, annem!" diyerek sevgi ve saygı gösterir,[226] ona baktıkça: "Bu, benim ev halkımdan sağ kalanıdır!" buyururdu[227] Peygamberimiz (as)ın Hz Âmine'nin Kabrini Ziyaret Edişi Peygamberimiz (as); Hudeybiye umresine giderken, Ebva köyüne uğramıştı [228] Annesi Hz Âmine'nin kabrini ziyaret için Yüce Allah'tan izin istemiş, izin verilince de[229] gidip kabrin üzerini eliyle düzlemiş,[230] ağlamış, yanındakileri de ağlatmıştı[231] Ne için ağladığı sorulunca: "Rahmet duygusu beni rikkate getirdi de ağladım!" buyurmuştur[232] Abdulmuttalib Dedenin Peygamberimiz (as)ın Üzerine Kanat Gerişi Abdulmuttalib Dede; babasız ve anasız kalan torununu yanına alıp şefkatle bağrına bastı Oğullarından hiçbirine göstermediği şefkati ona gösterdi Onun üzerine kanat gerdi, titredi durdu[233] Abdulmuttalib Dedenin; uyurken veya odasında yalnız iken, yanına hiç kimse giremez,[234] Kabe'nin Hicr'inde serili minderine de, kendisinden başkası oturamazdı[235] Fakat, Peygamberimiz (as) dedesinin yanından hiç ayrılmaz; odasında yalnız olduğu, uyuduğu sırada bile, dedesinin yanına serbestçe girer çıkardı[236] Kabe'nin gölgesinde serili minderin üzerine-babalarına tazim ve saygılarından dolayı-oğullarından hiçbiri oturmaz, çevresinde dururlarken; Peygamberimiz (as) gelip dedesinin minderine serbestçe otururdu Amcalarının, kendisini minderden çekmek için tuttuklarını gördüğü zaman, Abdulmuttalib: "Bırakınız oğlumu![237] Vallahi, onun büyük bir hal ve şanı vardır!" der, minderinin üzerinde yanına oturtup sırtını eliyle sıvazlar, o ne yapsa hoşuna giderdi[238] Peygamberimiz (as), yine bir gün, dedesinin Hicr'de serili minderinin üzerine oturmuş, bir adam çekip kendisini minderden kaldırınca, ağlamaya başlamıştır Abdulmuttalib: "Oğlum ne için ağlıyor?" diye sordu "Mindere oturma isteğine engel olundu!" dediler[239] Abdulmuttalib: "Bırakınız oğlumu! Minderin üzerine otursun! Herhalde o, kendisinde bir şeref duyuyor Onun ne kendisinden önce geçmiş, ne de sonradan gelecek hiçbir Arab'ın erişemeyeceği bir şerefe ereceğini umuyorum!" dedi[240] Abdulmuttalib Dede bu sevgili torununu yanına almadıkça yemek yemez; "Oğlumu yanıma getiriniz!" der, yanına getirtirdi[241] Yemeği getirildiği zaman da onu yanına alır, bazan da dizine oturtup yemeğin en nefisini hep ona yedirir,[242] o gelmedikçe yemeklere el sürmez, onun gelmesini bekler, sırtını sıvazlar, başını ve ağzını öper, sözleri ve hareketleri hep hoşuna giderdi Edep ve terbiyesine de çok dikkat ederdi[243] Peygamberimiz (as), sekiz yaşına kadar, yani Abdulmuttalib dedesinin vefatına kadar, onun yanında kaldı[244]

08-02-2012	#5
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Yemen Hükümdarı Seyf b Zî Yezen'in Yanında Sakladığı Bir Kitapta Peygamberimiz (as) Hakkında Yazılı Haberleri Abdulmuttalib'e Açıklayışı Seyf b Zî Yezen; Kisrâ tarafından Yemen hükümdarlığına tayin edilip[245] tahta oturduktan sonra her taraftan Arap heyetleri gelip kendisini tebrik ettikleri sırada,[246] Mekke'den gelen on kişilik tebrik heyetinin başında Abdulmuttalib b Hâşim bulunuyordu[247] Abdulmuttalib ve arkadaşları, hükümdarı, hükümdar selâmıyla* selamladılar Abdulmuttalib, temsilci olarak hükümdarın önünde, ayakta durdu[248] Konuşmak için, hükümdardan izin istedi[249] Seyf b Zî Yezen: "Eğer krallar önünde konuşabilir kişilerden isen, sana izin verilmiştir[250] Konuş bakalım!" dedi[251] Abdulmuttalib; Seyf b Zî Yezen'in bulunduğu makama liyakatini, asaletini, babasının çok hayırlı bir hükümdar, kendisinin de onun hayırlı bir halefi olduğunu, belirttikten sonra: "Ey hükümdar! Bizler, Allah'ın dokunulmaz kıldığı Harem'inin halkı ve Beyt'inin (Kabe'sinin) hadimleri olup, zaferini tebrik heyetiyiz; ziyaretçi heyet değiliz!" dedi Hükümdar Seyf: "Ey konuşan kişi! Sen kimsin?" diye sordu Abdulmuttalib: "Ben, Abdulmuttalib b Hâşim'im" dedi Hükümdar: "Demek, sen kızkardeşimizin oğlusun ha!" dedi Abdulmuttalib: "Evet!" deyince, hükümdar: "Yakınıma gel!" dedi Yaklaşınca, hem ona, hem arkadaşlarına:[252] "Demek, sizler, Kureyşü'l-Ebâtıh'sınız?" dedi "Evet!" diye cevap verdiler[253] Hükümdar: "Hoş geldiniz, safa geldiniz! Sizler, yanında emniyet ve huzur bulacağınız, bol bol ihsanlar veren bir kralın yanına geldiniz! Kral ilk konuşmanızdaki sözlerinizi dinledi ve akraba olduğunuzu anladı, ziyaret vesilenizi kabul etti Sizler burada oturduğunuz müddetçe, gece ve gündüz sohbet edilmeye, oturulup konuşulmaya,[254] övülmeye,[255] ağırlanmaya, ayrılıp giderken de ihsan olunmaya layık,[256] şerefli,[257] şanlı[258] kişilersiniz!" dedikten sonra, maiyetine onların konuk ve elçiler konağına götürülüp misafir edilmelerini emretti Emri yerine getirildi Orada bir ay oturdular Hükümdar, bir gün, Abdulmuttalib'e haber salıp:[259] "Arkadaşlarının arasından bir tek sen benim yanıma gel!" dedi Abdulmuttalib, hükümdarın huzuruna vardığı zaman, onu yalnız bir halde buldu Yanında hiç kimse yoktu Hükümdar Abdulmuttalib'i yanına yaklaştırdı, tahtında onunla birlikte oturdu[260] "Merhaba! Hoş geldin, safa geldin!" dedikten sonra;[261] "Ey Abdulmuttalib! Ben sana bildiğim bir işin sırrını emanet edeceğim ki, o sırrı, senin yerinde başkası olsaydı, açmazdım! Fakat, ben, onun madenini sende gördüm Bunun için, onu sana açıklayacağım! Yüce Allah bu hususta izin verinceye kadar, bu sır senin yanında masun ve mahfuz kalsın! Şüphesiz ki, Allah emrini yerine getirir Ben, gizli Kitab'da, kendimize tahsis edip başkasına kapalı tuttuğumuz ilimde; yaşamanın şerefi, ölmenin fazileti bulunan, genellikle bütün insanları ve heyet arkadaşlarını, özellikle de seni ilgilendiren çok büyük, çok şanlı bir haber buldum!" dedi[262] Abdulmuttalib: "Ey hükümdar! Bütün göçebe halkı ardarda sana feda olsun! Nedir o büyük ve şanlı haber?" diye sordu Hükümdar: "Tihâme bölgesinde bir çocuk doğacak Alâmet olarak, onun iki küreği arasında bir ben bulu-nacak![263] Kıyamet gününe kadar, kendisinde imamlık, sizde de seyyidlik olacak!" dedi[264] Abdulmuttalib: "Zât-ı Devletinden, lanet ve nefreti mucip haller sâdır olmasın!" diyerek onu hükümdar selam ve duasıyla selamlayıp: "Eğer hükümdarlık makamının heybetini, ululuğunu göz önünde tutmak zorunluluğu olmasaydı, sevincimi arttıracak beşareti biraz daha açıklamak lütfunda da bulunmalarını kendilerinden dilerdim!" dedi Bunun üzerine, hükümdar "Bu zaman, onun doğacağı zamandır Hatta, belki de doğmuştur! Onun ismi Muhammed; babası ve annesi ölmüş olacak! Kendisinin bakımını, dedesi ve amcası üzerlerine alacak! Allah, onu apaçık tebligat yapan peygamber gönderecek! Bizden, ona Ensar (yardımcılar) yapacak! Dostlarını onlarla aziz, düşmanlarını da onlarla zelil kılacak! O, arzın en kıymetli yerlerini fethedecek! Onun doğumu ile, ateşgede sönecek! Bir olan Rahmân'a ibadet edilecek! Küfür ve taşkınlıklar yasaklanacak! Putlar kırılacak! Şeytan recmolunacak, taşlanacak! Onun sözü hak ile bâtıl arasını ayırıcı, hükmü sırf adalet, tam ve dosdoğru hüküm olacak! O daima iyiliği buyuracak ve işleyecek, kötülükten de sakındıracak ve onları ortadan kaldıracaktır!" dedi Abdulmuttalib: "Ömrün uzun, saltanatın sürekli, şan ve şerefin yüce olsun! Acaba hükümdar bu hususta beni sevindirecek bazı açıklamalar daha yapmak lutfunda bulunurlar mı?" dedi Hükümdar Seyf: "Örtülerle örtülü Beytullah'a, mucizelere ve semavî kitablara andolsun ki, ey Abdulmuttalib! Hiç hilaf yok, muhakkak ki sen onun atasısın!" deyince, Abdulmuttalib sevincinden yere kapandı Hükümdar: "Başını yerden kaldır! Kalbin ferahladı Ömrün uzadı İşin yükseldi! Sana, anlattıklarımdan, idrak ettiğin, kavuştuğun birşey var mı?" dedi Abdulmuttalib: "Evet ey hükümdar! Benim çok sevgili, üzerine titrediğim bir oğlum vardı Onu senin kavminin şereflilerinden birinin kızı olan Âmine birli Vehb b Abdi Menaf ile evlendirin iştim Âmine, dünyaya bir çocuk getirdi[265] Onun ismini Muhammed koydum[266] İki küreğinin arasında da bir ben vardır! Anlattığın alâmetlerin hepsi de kendisinde mevcuttur[267] Onun babası ve annesi de vefat etmiştir Kendisinin bakımını, ben ve amcası, üzerimize almış bulunuyoruz" dedi Bunun üzerine, hükümdar Seyf: "Onun hakkında sana söylediklerim, senin söylediğin gibidir Oğlunu iyi koru! Onun hakkında Yahudilerden sakın! Çünkü, Yahudiler ona düşmandırlar! Fakat, Allah onlara bu hususta yol ve fırsat vermeyecektir Yanındaki heyet arkadaşlarından, yalnız sana açmış olduğum şeyleri, onlara da dürülü tut! Sakın açayım deme! Sizde bulunacak reisliği, onların ve oğullarının da kıskanıp onun başına gaileler çıkarmayacaklarından emin değilim Eğer onun peygamber olarak gönderileceğinden önce ölmeyeceğimi bilseydim, süvarilerim ve piyadelerimle birlikte gider,[268] Yesrib'i (Medine'yi) hicret yurdu,[269] devletime başkent yapardım ![270] Ben, Nâtık Kitab'da ve Sabık İlimde buldum ki: Yesrib onun hicret ve nusret yurdu,[271] işinin muhkemleşeceği, kabrinin ve yardımcılarının bulunacağı yer olacaktır![272] Ne olurdu, onu âfet ve belalardan ben koruya idim!" dedi Hükümdar; Kureyş heyetinden her bir delegeye onar köle, onar cariye,[273] yüzer deve,[274] beşer ratl (ntl) altın, onar ratl gümüş,[275] Yemen elbiselerinden ikişer kat elbise, içi anberle doldurulmuş birer kutu; Abdulmuttalib'e ise, bunlardan onar kat verilmesini emretti ve ona: "Bir yıl geçince, onun (Peygamberimiz (as)'ın) işinden neler vukua geldiğinin haberini bana getir!" dedi[276] Abdulmuttalib, heyet arkadaşlarına, sık sık:[277] "Ey Kureyş cemaatı! İçinizden hiç kimse hükümdarın bana olan bol ihsanına gıpta da, kıskançlık da etmesin! Hükümdarın bütün bu ihsanı, bana ve benden sonra soyumdan geleceklere olacak şeref ve izzetin yanında, çok az kalacaktır!" derdi Kendisine: "Bu, ne zaman olacak?" dediklerinde de:[278] "Bir zaman sonra zuhur edecek, açığa çıkacak;[279] dediğim şey[280] bilinecektir!" derdi[281] Seyf b Zî Yezen, ne yazık ki, yıl geçmeden öldü[282] Daha doğrusu, öldürüldü Yemen'den tardettiği Habeşlilerden edindiği hizmetçiler bir gün hükümdarı kendisine mahsus avlanma yerinde yalnız başına bulunduğu sırada harbeleriyle mızraklayıp öldürerek dağ başlarına kaçmışlar, hükümdarın adamları da onların hepsini yakalayıp öldürmüşlerdir[283] Müdlic Oğullarının Peygamberimiz (as) Hakkındaki Teşhisleri Peygamberimiz (as) bir gün çocuklarla oyuna dalarak Redm'e[284] kadar varıp dayanmışlardı Orada, Müdlic oğullarından bir cemaat, Peygamberimiz (as)ı yanlarına çağırdılar Kendisinin iki ayağına baktılar ve izini izlediler O sırada, Abdulmuttalib'le karşılaşıp kucaklaştılar Abdulmuttalib'e: "Bu çocuk senin neslinden midir?" diye sordular Abdulmuttalib: "Oğlumdur" dedi [285] Müdlic oğulları: "Onu iyi koru! Çünkü, biz, Makam'daki ayak izine bununkinden daha çok benzeyenini görmedik" dediler Abdulmuttalib, oğlu Ebu Talib'e: "Bak! Bunlar ne söylüyorlar? İşit!" dedi Bunun için, Ebu Talib, Peygamberimiz (as)ı titizlikle korur dururdu[286] Müdlic oğulları; kıyafet, alâmet ve ayak izlerinden anlamaktaki maharetleriyle tanınırlardı [287] Makam-ı İbrahim, üzerinde İbrahim (as)ın iki ayağının izi bulunan mübarek bir taş olup,[288] Kur'ân-ı Kerîm'de de "Makam-ı İbrahim" diye anılır[289] Necran Uskufunun[290] Peygamberimiz (as) Hakkındaki Teşhisi Abdulmuttalib, bir gün, Kabe'nin yanında, Hicr'de oturuyor, kendisinin dostu olan Necran uskufu da yanında bulunuyordu Uskuf, söz arasında: "İsmail oğullarından gelecek olan son peygamberin sıfatını kitablarda bulduk Kendisinin doğum yeri burasıdır Sıfatları da şöyledir, şöyledir" diyerek onları birer birer saydığı sırada, Peygamberimiz (as) oraya geliverdi Uskuf ona baktı Onun gözlerine baktı, arkasına baktı, ayaklarına baktı da: "İşte o, budur! Bu çocuk senin neslinden midir?" dedi Abdulmuttalib: "Oğlumdur" dedi Uskuf: "Biz onun babasını kitablarda sağ bulmadık!?" dedi Abdulmuttalib: "O, benim oğlumun oğludur! Bu daha doğmadan, annesi buna hamile iken, babası vefat etmişti" deyince, uskuf: "Şimdi doğrusunu söyledin!" dedi Abdulmuttalib, oğullarına: "Kardeşinizin oğlunu iyi koruyunuz! Onun hakkında söylenilen şeyi işitmiyor musunuz?" dedi[291] Abdulmuttalib Dedenin Peygamberimiz (as) Hakkında Ümmü Eymen'i Uyarışı Peygamberimiz (as)ın dadısı Ümmü Eymen Bereke derki: "Resûlullah (as)a bakarken, bir gün, dalmışım, onun yanımdan uzaklaşıp gittiğini bilememişim Abdulmuttalib birdenbire başucuma dikildi[292] 'Ey Bereke!' dedi[293] 'Buyur!' dedim 'Oğlumu nerede buldum, biliyor musun?' dedi 'Bilmiyorum!' dedim[294] 'Oğlumdan gaflet etme![295] Onu sidre ağacının yakınında, çocukların yanında buldum[296] Kitab Ehli olanlar [Yahudiler ve Hıristiyanlar], bu oğlumun bu ümmetin peygamberi olacağını söylüyorlar[297] Ben oğluma onların zarar vermeyeceklerinden emin değilim1 dedi "[298] Peygamberimiz (as)ın Kaybolan Develerini Bulup Getirişi Kindir b Saîd, babası Saîd'den; Betiz b Hakîm'in babasının da, dedesi Muaviye b Hayda'dan görgüye dayanan rivayetine göne, demişlerdir ki:[299] "Cahiliye devrinde yaptığım hacda,[300] Beytullah'ı tavaf ettiğim sırada, bir adam gördüm ki,[301] hem Beytullah'ı tavaf ediyor,[302] hem de: 'Ey Rabbim! Muhammed'i bana geri çevir!1 diyerekyalvanyordu 'Kim bu?' diye sordum 'Abdulmuttalib b Hâşim'dir[303] Bu, Kureyşîlerin seyyidi ve seyyidinin oğlu Abdulmuttalib b Hâşim b Abdi Menaf'tır1 dediler 'Muhammed, bunun neslinden midir?' diye sordum 'Oğlunun oğludur ve o, kendisine insanların en sevgilisidir Kendisinin pek çok develeri vardır İçlerinden birisi kaybolunca, onu aramaya oğullarını göndermişti Oğullarının dönüşleri gecikince,[304] kaybolan deveyi aramaya oğlunun oğlunu da göndermişti Onu hiçbir işe göndermezdi ki, o onu[305] başarmam iş,[306] getirmemiş olsun[307] Fakat, bu sefer o da gecik*ti, eğlendi kaldı1 dediler[308] Aradan çok geçmeden,[309] daha bulunduğum yerden ayrılmadan,[310] torunu[311] peygamber[312] Muhammed (as) deve ile[313] çıkageldi[314] Abdulmuttalib onu kucaklayıp bağrına bastı[315] 'Yavrucuğum![316] Ben sana öyle üzüldüm ki, ben hiçbir şeye bunun kadar üzülmem isimdir Vallahi,[317] ben bir daha seni hiçbir hacete göndermeyeceğim[318] Bundan sonra, seni hiçbir zaman yanımdan ayırmayacağım' dedi"[319]

08-02-2012	#6
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Abdulmuttalib Dedenin Yağmur Duası İçin Peygamberimiz (as)ı Ebu Kubeys Dağına Omuzunda Çıkarışı Mahreme b Nevfel'in[320] Abdulmuttalib'le yaşıt olan[321] annesi Rukayka'dan (Rukayye'den) işitip rivayet ettiğine göre; annesi, şöyle demiştir: "Ardarda gelen kuraklık ve kıtlık yılları,[322] Kureyşîlerin bütün malvarlıklarını alıp götürmüş;[323] yerleri,[324] süt veren memeleri,[325] vücudun derilerini kurutmuş,[326] zayıflatmış, kemikleri inceltmişti[327] Ben, uyurken[328] veya uyuklarken,[329] birisinin: 'Ey Kureyş cemaatı! İçinizden gönderilecek olan o peygamberin zuhuru zamanı bu zamandır![330] Zuhur zamanının gölgesi üzerinize düşmüştür![331] Size, o, hayırlı yağmurlar, bolluk ve ucuzluklar getirecektir[332] Bakınız: İçinizde, soyca en üstününüz ve şerefliniz; uzun boylu, iri kemikli, ak tenli, iki kaşının arası birbirine yakın, kirpikleri ve saçı uzun, yanakları düz, bumu ince ve yüksekçe olan zât ve oğulları çıksın İçinizden, her kabileden de birer adam çıksın Onlar, yıkansınlar, güzel koku sürünsünler Sonra, Hacerü'l-Esved'i istilam etsinler Sonra, Ebu Kubeys dağının tepesine çıksınlar Vasıfları anlatılan zât ileri geçip dua etsin Oradaki cemaat da, 'Âmin!' desinler Yağmura kavuşursunuz!1 diyerek bağırdığını işittim Sabaha çıkınca, rüyamı anlattım[333] Baktılar da, bu sıfatlan Abdulmuttalib'in sıfatına uygun buldular[334] Haremin hürmetine andolsun ki, Mekke vadisinde bulunan herkes:[335] 'Bu, ancak ve ancak, Şeybetü'l-hamd'dir! Bu, Şeybetü'l-hamd [Abdulmuttalib]'dir!' dediler[336] Mekke'de böyle demeyen hiç kimse kalmadı[337] Hep Abdulmuttalib'in üzerinde ve başında toplandılar Her kabileden birer adam çıkıp emrolunanları yaptılar[338] Sonra da, Peygamberimiz (as) yanlarında olduğu halde, Ebu Kubeys dağının üzerine çıktılar[339] Abdulmuttalib Dede, o zaman yedi yaşında bulunan Peygamberimiz (as)ı dağın üzerine, omuzunda çıkardı[340] Abdulmuttalib Dede, yanında Peygamberimiz (as) olduğu halde, ayağa kalktı Cemaat da Abdulmuttalib'in iki yanında sıralandılar[341] Abdulmuttalib, cemaatın önüne geçti[342] Ellerini kaldırdı[343] 'Ey ihtiyaçları karşılayan, sıkıntıları kaldırıp ferahlatan Allah'ım! Herşeyi öğretilmeden bilen, her nimeti istenilmeden, esirgemeden veren Sensin![344] Bunlar, Senin erkek kulların[345] ve erkek kullarının oğullarıdır[346] Şunlar da, Senin kadın kulların[347] ve kadın kullarının kızları[348] ve onların oğulları di r[349] Senin Harem'inin yanında barınıyorlar[350] Ardarda gelen kuraklık yıllarının davarları, develeri yok ettiğinden, Sana şikâyetleniyorlar![351] Bizler, bildiğin şeye, musibete uğramış bulunuyoruz Ardarda gelen şu kuraklık yılları develeri, davarları alıp götürdü, yok etti[352] Allah'ım! Duamızı kabul buyur![353] Üzerimizdeki kıtlığı gider! Bize, bolluk ve ucuzluk getirecek yağmuru acele yağdır!' diyerek dua etti[354] Kâbe'ye,[355] Kabe'nin Rabbine[356] andolsun ki; daha bulundukları yerden ayrılmamışlardı ki,[357] gök yarılıp suyunu boşaltmaya başlamış,[358] Mekke vadisi sel sularıyla dolmuştu[359] Kureyş'in yaşlılarından ve ulularından Abdullah b Cüd'an ile Harb b Ümeyye ve Hişam b Mugîre'nin, Abdulmuttalib'e: !Henîen leke Ebe'l-Bathâ=Ey Mekke halkının atası! Senin içindir, senin sayendedir bu ihsan![360] Sen, Mekkelilere hayat bahşettin!' dediklerini işittim ve kendisini böyle kutladıklarını gördüm"[361] Rukayka (Rukayye) Hatunun da, söylediği dört beyitlik manzumesinde, Yüce Allah'ın kendilerine Abdulmuttalib sayesinde yağmur ihsan ettiğini açıkladığı görülürse de;[362] Gerek Ebu Talib'in Kureyş müşriklerine karşı Peygamberimiz (as)ı savunan uzun şiirinde-ki "O'nun yüzü suyu hürmetine, Allah'tan yağmur istenir!" mealli 38 beyti; gerek Medinelilerin kuraklık ve kıtlığa uğramaları üzerine Peygamberimiz (as) in duasıyla sağanak halinde yağmaya başlayıp Medine'yi seller içinde bırakan yağmurun Medine çevresine kaydırılması duasıyla dindiği görülünce, Peygamberimiz (as)ın "Ebu Talib bu güne erişmiş olsaydı, buna sevinirdi!" buyurup, "Yâ Rasulallah! Herhalde, sen bununla Ebu Talib'in şu sözüne işaret etmek istiyorsun?" denilerek sözü geçen beyit okununca Peyamberimiz (as)ın "Evet!" buyurdukları; [363] Hz Âişe'nin de aynı beyti okuduğu zaman, Hz Ebu Bekir'in "İşte, vallahi, bu, Resûlullah (as)'dır!" dediği[364] göz önünde tutulmak, bu husustaki ihsanın Peygamberimiz (as) için olduğu unutulmamak gerekir[365] Abdulmuttalib Dedenin Vefatı Peygamberimiz (as)ın dedesi Abdulmuttalib; Fil Vak'asından sekiz yıl sonra ölüm döşeğine düştü,[366] ki o zaman kendisi seksen iki yaşında,[367] Peygamberimiz (as) da sekiz yaşında bulunuyordu[368] Abdulmuttalib Dede, öleceğini anlayınca, kızlarını başına topladı Onlara: "Vefatımdan sonra, hakkımda söyleyeceğiniz mersiyeleri, ölmeden, bir dinleyeyim bakayım!" dedi[369] Bunun üzerine, kızları, söyledikleri birer şiirle babalarına ağıt yaktılar[370] Yakıp dinlettikleri ağıtlarda onun üstün soylu, güçlü, boylu boslu, açık alınlı, güzel yüzlü, doğru sözlü, iyi huylu, cesaretli, adaletli, cömert, iyiliksever, saygıya ve boyun eğilmeye değer, şerefli, şanlı, her fazilet kendisinde toplanan, boşluğu doldurulamayacak olan, temelli kalmak şeref ve şanla olacak olsa kendisi dünyada temelli kalabilecek olan bir zât olduğunu dile getirdiler[371] Abdulmuttalib Dede vefat edince, Kureyşliler onun cesedini, hürmeten su ile ve sidr ağacının yaprağı ile yıkadılar ki, o zamana kadar Kureyşlilerden hiçbir kimsenin ölüsü sidrle yıkanmış değildi Kendisi; kefen olarak, Yemen hüllesinden, bin miskal altın değerinde iki kat hülleye sarıldı Kefenine de, misk sürüldü Kureyşîler, besledikleri derin sevgi ve saygılarından dolayı, onun cenazesini günlerce eller üzerinde taşıdılar[372] Abdulmuttalib Dede; Hacun kabristanına,[373] dedelerinden Kusayy'ın yanına gömüldü[374] Peygamberimiz (as); dedesinin cenazesini, Hacun kabristanına kadar, ağlayarak takip etti[375] Peygamberimiz (as)ın dadısı Ümmü Eymen Bereke: "O gün, Resûlullah (as)ı gördüm Abdulmuttalib'in tabutunun arkasından ağlıyordu!" demiştir[376] "Abdulmuttalib'in ölümünü hatırlayabiliyor musunuz?" diye sorulduğu zaman, Peygamberimiz (as) da: "Evet! O zaman ben sekiz yaşlarında idim!" buyurmuştur[377] Abdulmuttalib Dedenin arkasından ağlandığı kadar, hiç kimseye ağlanmam ıştır Mekke çarşısı onun ölümünden dolayı günlerce açılmamış, kapalı tutulmuştur[378] Kureyşîler; Ka'bb Lüeyy'e tazimlerinden dolayı, onun ölüm tarihini, Fil yılına kadar, tarih başlangıcı edinmişlerdi[379] Sonra da, Abdulmuttalib'in ölümünü tarih edindiler[380] Kureyşîler, Abdulmuttalib'e "İkinci İbrahim" derlerdi[381] Kendisi ahirete, ahiret ceza ve mükâfatına inanır; "Vallahi, şu dünyanın arkasında bir dünya daha vardır ki, iyilik edenler orada iyiliklerinin mükâfatını görecekler, kötülük edenler de orada kötülüklerinin cezasını çekeceklerdir!" derdi[382] Beytullah'ı çok çok tavaf eder,[383] Haram olan ayların dokunulmazlığını son derecede gözetir, hac mevsiminde hacılara mallarının en iyisinden infakta bulunurdu Konukları ağırlardı[384] Dağ başlarında da, vahşi hayvanların, kurtların, kuşların karınlarını doyururdu[385] Kaybolan Zemzem kuyusunu ortaya çıkardıktan sonra, kuyunun başına yaptığı havuza Zemzem doldurup, Mekke halkına ve hacılara Zemzem suyu içirirdi[386] Ayrıca, develerinin sütünü balla karıştırarak hacılara ikram ettiği gibi, kuru üzüm satın alıp Zemzemle hoşaf yaparak içirdiği de olurdu[387] Abdulmuttalib Dede, Kureyşîlerin hâkimlerindendi[388] İçki içmezdi[389] İçkiyi ve zinayı yasaklamıştı Zina yapanı, kamçılatarak cezalandırırdı Oğullarına, ahlâkî faziletleri emir ve tavsiye ederdi [390]

08-02-2012	#7
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Ebu Talib'in Peygamberimiz (as)ı Yanına Alıp Büyütüşü Abdulmuttalib Dede, ölüm döşeğine düşünce, bütün oğullarını başına topladı Peygamberimiz (as)a çok iyi bakmalarını onlara tavsiye ve emr etti Zübeyr ile Ebu Talib; Peygamberimiz (as)ın babası Hz Abdullah ile aynı anneden, yani Fâtıma binti Amr, b Âiz, b İmran, b Mahzum'dan doğma kardeş idiler Bu iki amca; Peygamberimiz (as)ı yanlarına almak için kur"a çektiler Kur'a, Ebu Talib Amcaya çıktı Ebu Talib Amca; Peygamberimiz (as)a karşı, amcalarının en hamiyetlisi ve en şefkatlisi idi[391] Peygamberimiz (as), o zaman, sekiz yaşında bulunuyordu[392] Ebu Talib'in; Arafat hizasındaki Ürene vadisinde bulunan,[393] arada sırada sütü sağılıp Mekke'ye getirilen birkaç deveden başka malı yok,[394] aile efradı ise çoktu Onları geçindirmekte sıkıntı çekmekte idi[395] Ebu Talib; yoksulluğuna rağmen, Kureyşîlerin seyyidi, ulu kişisi idi Kendisinin sözü dinlenir, emirlerine karşı gelmekten, aykırı hareket etmekten sakınılırdı[396] Babası Abdulmuttalib gibi, o da ağzına içki koymazdı[397] Peygamberimiz (as)ın üzerine titrer[398] onu kendi çocuklarından fazla severdi[399] Onu yanına almadıkça uyumaz,[400] bir yere giderse onu da yanında götürürdü Onun üzerine düştüğü kadar, hiçbir şeyin üzerine düşmezdi![401] İstirahati için kendisine serilen mindere onun gelip oturmasından sevinç duyar: "Rebia'nın İlâhına yemin ederim ki, kardeşimin oğlu için pek büyük bir şeref vardır!" derdi[402] Hazırlanan bir yemeği,[403] Ebu Talib'in aile efradı, toplu veya münferid olarak yedikleri zaman, doymazlardı Fakat, Peygamberimiz (as) onlarla birlikte yediği zaman, doyarlardı[404] Bunun için, Ebu Talib; yemeklerini yemek istedikleri zaman, aile efradına: "Durunuz! Sizin gibi, oğlum da gelsin, hazır olsun!" der, Peygamberimiz (as) gelip onlarla birlikte yerse, yemekler artardı Peygamberimiz (as) yemekte onlarla birlikte bulunmazsa, doymazlardı[405] Ebu Talib: "Sen, hiç şüphesiz, mübareksin!" derdi[406] Sofraya, bir tek kişinin içeceği bir kapla konulan sütten[407] Peygamberimiz (as) önce içip ötekiler sonra içecek olurlarsa, ilkinden sonuncusuna kadar hepsi, kanasıya içerlerdi[408] Peygamberimiz (as)ın dadısı Ümmü Eymen Bereke derki: "Peygamberimiz (as)ın, gerek çocukluğunda, gerek büyüklüğünde, ne açlıktan, ne de susuzluktan şikâyetlendiğini görmedim [409] Günlerinin çoğunda,[410] sabahleyin,[411] biraz Zemzem içer, kendisine yiyecek vermek istediğimiz zaman: İstemem! Ben tokum" derdi[412] Amcasının çocukları sofraya konulan şeye hemen uzandıkları halde, o uzanmaz, onun yenme zamanını beklerdi Bunun için, Ebu Talib'in ona ayrı sofra kurdurduğu da olurdu[413] Ebu Talib'in çocukları, sabahleyin yataklarından gözleri çapaklı, yüzleri asık halde kalktıkları halde; o, parlak yüzlü, sürmeli gözlü olarak sabaha çıkardı"[414] Fâtıma Hatunun Peygamberimiz (as)a Annesinden Sonra Anne Oluşu; Ona Derin Sevgi ve Saygı Besleyişi Ebu Talib Amcanın zevcesi Fâtıma Hatun; faziletli,[415] iyi halli bir kadındı [416] Peygamberimiz (as)ın yanında, onun büyük bir mevkii ve itibarı vardı[417] Fâtıma Hatun vefat ettiği zaman Peygamberimiz (as)ın gözlerinden yaşlar akmış;[418] "Bugün annem vefat etti!" buyurup[419] gömleğini ona kefen olarak sardırmış,[420] cenaze namazını kıldırmış[421] gömüleceği kabrin içine inip yanının üzerine uzandıktan sonra onu indirtmişti[422] "Biz, senin buna yaptığın şeyi başkasına yaptığını hiç görmedik!?" dedikleri zaman: "Ebu Talib'den sonra, bu kadıncağız kadar bana iyilik eden hiçbir kimse yoktur! Âhirette Cennet elbiselerinden elbise giymesi için, ona gömleğimi sardırdım Kabre ısınması için de, oraya kendisiyle birlikte uzandım!" buyurmuştur[423] Peygamberimiz (as), bu yengesi için duyduğu üzüntüden hayrete düşenlere de: "O, beni doğuran annemden sonra, annemdi Kendisinin çocukları aç durur, suratlarını asarlarken, o önce benim karnımı doyurur, saçımı tarar ve gülyağlarıyla yağlardı O, benim annemdi! [424] Cebrail ((as)), Yüce Rabbim tarafından: 'Bu kadın, Cennetliklerdendir!1 diye bana haber verdi" buyurmuş[425] ve: "Allah seni yarlıgasın ve hayırla mükâfatlandırsın! Allah sana rahmet etsin ey annem! Sen, benim annemden sonra, annemdin! Kendin aç durur, beni doyururdun! Kendin çıplak durur, beni giydirirdin! En nefis nimetlerden kendi nefsini alıkor, bana tattırırdın! Bunu da, ancak Allah'ın rızasını ve ahiret yurdunu umarak yapardın! Allah ki, diriltendir, öldürendir, hiç ölmeyen diridir O! Yâ Allah! Annem Fâtıma binti Esed'i af ve mağfiret et! Ona hüccet ve delilini anlat! Girdiği yeri genişlet! Ben peygamberinin ve benden önceki peygamberlerinin hakkı için, duamı kabul buyur ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allah!" diyerek, onun hakkında dua etmiştir[426] Peygamberimiz (as); bu mübarek Cennetlik hatunu, sağ bulunduğu müddetçe, gidip ziyaret eder, onun evinde kuşluk uykusu uyurdu[427] Ezd-i Şenue'li Âif’in Peygamberimiz (as) Hakkındaki Teşhisi Ezd-i Şenue kabilesine mensup bir âif vardı[428] Iyafet; kuşları "Kışt!" diye azarlayarak kişileyip, onların isimlerinden, seslerinden, iniş ve geçişlerinden uğurluluk veya uğursuzluk çıkarmaya çalışmak demektir ki, bu, Arapların çoğu zaman yapageldikleri âdetlerindendi[429] Âif de, kıyafet, alâmet ve izlerden anlayan, gelecek hakkında kehânette bulunan, kuşun uçması gibi şeylerden hüküm çıkaran falcı demektir[430] Ezd-i Şenue'li Âif Mekke'ye geldiği zaman, Kureyşîler oğullarını ona götürür, fallarına baktırırlardı Ebu Talib de, o zaman çocukluk çağında bulunan Peygamberimiz (as)ı, falına baktırmak için, başkalarıyla birlikte, ona götürmüştü Falcı; Peygamberimiz (as)a şöyle bir baktıktan sonra, birşeyle biraz meşgul olup işini bitirir bitirmez: "Yanıma getirsenize o çocuğu!" dedi durdu Ebu Talib, onun böyle Peygamberimiz (as)ın üzerine düştüğünü görünce, onu göstermedi Âifin "Yazıklar olsun size! Demin görmüş olduğum çocuğu yanıma getirsenize! Vallahi, ileride onun şanı büyük olacaktır!" deyip durduğu sırada, Ebu Talib, Peygamberimiz (as)la birlikte, oradan yavaşça, sezdirmeden ayrılıp evine gitti[431] Peygamberimiz (as)ın Kalbine Re'fet ve Rahmet Dolduruluşu Peygamberimiz (as), on yaşını birkaç ay geçmiş olduğu sırada kında, üzerinden bir sesin geldiğini işitti Başını kaldırıp baktığı zaman, bir adamın diğer bir adama: "Bu o mudur?" diye sorduğunu gördü Sorulan adam: "Evet!" dedi Ne yüzleri, ne de giyinişleri hiçbir kimseninkine benzemeyen bu adamlar, Peygamberimiz (as)ı karşılayıp kollarından tuttular Peygamberimiz (as), onların tutuşlarını hiç hissetmedi Onlardan birisi, arkadaşına: "Yatır onu!" dedi Peygamberimiz (as)ı, hiç çabalatmadan, eğip bükmeden yere yatırdılar Onlardan biri, öbür arkadaşına: "Yar onun göğsünü!" dedi O da, Peygamberimiz (as)ın göğsünü yardı Göğsü ne kanadı, ne de ağrıdı Yine, biri öbürüne: "Kin ve kıskançlığı çıkar içinden!" dedi O da, pıhtılaşmış kan gibi birşey çıkarıp attı Yine, biri öbürüne: "Rahmet ve re'fet doldur!" dedi Bundan sonra, Peygamberimiz (as); küçüklere karşı son derecede şefkatli, büyüklere karşı son derece merhametli oldu[432] Peygamberimiz (as)ın Amcasıyla Birlikte Busra'ya Gidişi Peygamberimiz (as) on iki yaşında bulunduğu sırada idi[433] Kureyşîler, Şam'a götürüp satmak üzere pek çok ticaret mallan hazırlamışlar, Ebu Talib de bu ticaret kervanına katılıp gitmeye hazırlanmıştı Peygamberimiz (as), kendisini de yanında götürecek mi diye bekleyip duruyordu Yola çıkılacağı sırada, bütün erkek ve kız kardeşleri, Ebu Talib'i uğurlamaya gelmişlerdi Ebu Talib'in, Peygamberimiz (as)a çok sevgisi ve şefkati vardı Ona: "Sen de benimle birlikte gidermişin?" diye sordu Peygamberimiz (as)ın amcaları ve âmeleri (halaları), Ebu Talib'e: "Bu yaştaki bir çocuk, hastalıklara uğratılmak için, yemesi içmesi bol bir yere götürülmez!" dediler[434] Bunun üzerine, Ebu Talib Peygamberimiz (as)ı hastalıktan korumak üzere[435] geride bırakmaya karar verince, Peygamberimiz (as) ağladı[436] Ebu Talib: "Ey kardeşimin oğlu! Sana ne oldu? Herhalde, seni geride bıraktığım için ağlıyorsun?" dedi Peygamberimiz (as): "Evet!" dedi[437] ve Ebu Talib'in devesinin yularından tutup: "Benim ne babam var, ne annem!" dedi[438] Ebu Talib rikkate geldi: "Vallahi, seni yanımda götüreceğim! Hiçbir zaman, ne o benden ayrılacak, ne de ben ondan ayrılacağım!" dedi ve Peygamberimiz (as)ı yanında götürdü Kureyş ticaret kervanı, Şam topraklarından Busra'da konakladı[439] Busra'da Rahip Bahîra ile Buluşulması Busra'da, Rahip Bahîra diye anılan bir rahip, bir de, onun içinde barındığı manastırı vardı Bahîra, Hıristiyanların en âlimi idi Hıristiyanların ilmi, onda ve buradaki manastırda idi Çünkü, burada; büyükten büyüğe geçerek gelen bir kitap vardı ki, bu manastırda o güne kadar gelip geçmiş rahiplerden, bu kitabdan yararlanmayan, bilgi almayan yoktu[440] Bahîra'nın asıl adı Circis veya Sercis idi[441] Kendisi Teyma Yahudilerinden ve Yahudi âlimlerinden olup,[442] İsa (as)ın dininde idi[443] Kureyş ticaret kervanı bu sefer onun manastırının yakınında konaklamış bulunuyordu[444] Rahip Bahîra'nın Kervan Halkına Ziyafet Çekişi Kureyş ticaret kervanları daha önceki yıllarda defalarca gelip uğradıkları halde Rahip Bahîra onlarla hiç konuşmaz, ilgilenmezken, bu yıl, manastırının yakınında konakladıkları zaman, onlar için birçok yemekler yaptırmıştı Bu da, kendisinin manastırında oturduğu yerden, Peygamberimiz (as)a ait bazı şeyler görmüş olmasından ileri gelmişti Rivayete göre; Bahîra manastırda bulunduğu sırada, kafile ilerlerken bir bulutun kervandakiler arasında Peygamberimiz (as)ı gölgelediğini, sonra gelip manastırının yakınında bir ağacın gölgesine indikleri zaman bulutun ağacı gölgelediğini, ağacın dallarının da Peygamberimiz (as)ın üzerine doğru eğildiğini ve onu gölgesinin altına aldığını görmüştü Bahîra bütün bunları görünce manastırından indi, ve: "Ey Kureyş cemaatı! Ben sizin için, yemek yaptım Sizin küçük büyük, köle hür, olanlarınızın yemekte hazır bulunmanızı arzu ediyorum!" diye haber gönderdi Yemek için geldikleri zaman, Kureyşîlerden birisi: "Vallahi, ey Bahîra! Senin bugün şaşılacak bir halin var! Biz sana çok kere uğrardık da, bize böyle birşey yapmazdın Bugün, sendeki bu hal nedir?" dedi Rahip Bahîra: "Doğru söyledin! Siz konuksunuz, ağırlanmaya layıksınız Ben de sizi ağırlamayı arzu ettim ve hepiniz yiyesiniz diye yemek yaptım!" dedi Hepsi gelip sofra başında toplanmış, yalnızca Peygamberimiz (as), çocuk ve yaşça onların hepsinden küçük olduğu için, ağacın altındaki yüklerin yanında bekçi olarak geride kalmıştı Bahîra, gelenlere birer birer bakıp bildiği ve kitabda bulduğu sıfatlan hiçbirinde göremediği için: "Ey Kureyş cemaatı! Sizden, bu yemekte hazır bulunmayan, geride kalan bir kimse var mı?" diye sordu Kureyşîler "Ey Bahîra! Senin yemeğine gelmesi gerekenlerden, bir çocuktan başka, kimse geride kalmadı! O çocuk da aramızda yaşça cemaatın en küçüğü olup, ağırlıkların yanında geride kaldı" dediler Bahîra: "Yapmayınız! Onu da çağırınız! Bu yemekte, sizinle birlikte, o da bulunsun!" dedi Ticaret kafilesinde Kureyşîlerden bir zât "Lât ve Uzzâ'ya andolsun ki; aramızdan, Abdullah b Abdulmuttalib'in oğlunun bu yemekten geride kalışı, bizim için, kınanacak bir tutumdur!" dedikten sonra, kalktı Ona doğru vardı Kolundan tutup getir*di ve sofradakilerin yanına oturttu[445] Rahip Bahîra'nın Peygamberimiz (as) Hakkındaki Teşhisi ve Ebu Talib'i Uyarışı Rahip Bahîrâ; Peygamberim z (as)ı görür görmez, ona dikkatli dikkatli bakmaya ve bedeninden bazı uzuvlarını süzmeye başladı Peygamberimiz (as)a baktıkça, kitabda yazılı sıfatlan onda buluyordu Cemaat yemeklerini yiyerek dağıldıkları zaman, Bahîra, Peygamberimiz (as)ın yanına gelip: "Ey çocuk! Ben sana bazı şeyler soracağım Lât ve Uzzâ hakkı için, sorularımı cevaplandır!" dedi Bahîrâ; Lât ve Uzzâ adına yemin ettiklerini, and içtiklerini Kureyşilerden işittiği için, Peygamberimiz (as)a da böyle and vermişti Peygamberimiz (as): "Lât ve Uzzâ adına yemin vererek bana birşey sorma! Vallahi, ben, hiçbir şeyden, onlardan nefret ettiğim kadar nefret etmem!" dedi Bahîra: "Öyle ise, Allah aşkına, sana soracağım şeyler hakkında bana cevap ver!" dedi Peygamberimiz (as): "Bana istediğini sor!" dedi Bunun üzerine, Bahîra; Peygamberimiz (as)a, uyku durumu ve bunlardan başka halleri ve işleri hakkında birçok sorular sordu Peygamberimiz (as) da sorulara cevaplar verdi ki, hepsi de Bahîra'nın bildiği sıfatlara uyuyordu Bahîra, en sonunda, Peygamberimiz (as)ın sırtına da baktı İki omuzu arasındaki peygamberlik hâteminin de, bildiği şekilde, yerli yerinde bulunduğunu gördü Rahip Bahîra, sorularını sorup bitirdikten sonra, Peygamberimiz (as)ın amcası Ebu Talib'in yanına geldi Ona: "Bu çocuk senin neslinden midir?" diye sordu Ebu Talib: "Oğlumdur" dedi Bahîrâ: "O, senin oğlun değildir! Bu çocuğun babasının sağ olması uygun değildir!" dedi Ebu Talib: "O, benim kardeşimin oğludur!" dedi Bahîra: "Babasına ne oldu?" diye sordu Ebu Talib: "Annesi buna hamile iken, babası öldü!" dedi Bahîra: "Doğru söyledin!" dedi[446] "Annesi ne oldu?" diye sordu Ebu Talib: "Öldü!" dedi Bahîra: "Doğru söyledin![447] Kardeşinin oğlunu hemen memleketine geri çevir! Yahudilerin ona zarar vermelerinden sakın! Vallahi, Yahudiler onu görüp de benim onda bulunduğunu anladığım şeylerin onda bulunduğunu anlayacak olurlarsa, muhakkak onu öldürmeye kalkışırlar! Senin kardeşinin oğlunun çok büyük bir hal ve şanı olacaktır! Sen, onu memleketine götürmekte acele et![448] Biz, onun son peygamber olacağını kitablarımızda ve atalarımızdan bize yapılan rivayetlerde bulmuş uzdur![449] Bu hususta bizden ahd ve mîsaklarda alınmıştır!" dedi Ebu Talib: "Sizden bu mîsakları kim aldı ola?" deyince, Bahîra gülümsedi, sonra da: "Yüce Allah, onu İsa b Meryem'e indirdiği kitabda aldı Sen, eğlenip kalmayı azalt da, onu memleketine ve doğum yerine hemen döndür!" dedi[450] ve: "Sen onun üzerine titrersin, değil mi?" diye sordu Ebu Talib: "Evet!" dedi Bahîra: "Vallahi, onu Şam'a götürecek olursan, artık kendisini hiçbir zaman ev halkına kavuşturamazsın! Muhakkak onu öldürmeye kalkarlar! Onlar buna düşmandırlar![451] Kardeşinin oğlunu, sakın Yahudilerin bulunduğu oralara kadar götüreyim deme! Çünkü, Yahudiler düşmanlık ehlidirler Bu çocuk, bu ümmetin peygamberi olacaktır! Kendisi, Araplardandır Halbuki Yahudiler gelecek peygamberin İsrail oğullarından olmasını isterler, bu çocuğu kıskanırlar Sen, kardeşinin oğlu hakkında onlardan sakın[452] İyi bil ki, ben sana karşı üzerime düşen öğüt vazifesini yerine getirmiş bulunuyorum" dedi[453] Busra'da Üç Yahudinin Peygamberimiz (as)a Suikast Teşebbüsünde Bulunmaları ve Rahip Bahîra Tarafından Vazgeçirilmeleri Rivayet edildiğine göne; Peygamberimiz (as)ın amcası Ebu Talib'le yaptığı Şam seferi sırasında Rahip Bahîra'nın Peygamberimiz (as)da gördüğü şeyleri, Ehl-i Kitabdan,[454] YahudiIerden[455] Zebir,[456] Temmam[457] ve Deriş adlarındaki[458] kimselerde gördüler[459] Peygamberimiz (as)ı öldürmeyi tasarladılar Bunu Rahip Bahîra ile de konuşmaya gelip, konuştular[460] Bu Yahudiler; Peygamberimiz (as)a suikast hususundaki görüşlerine Rahip Bahîra'nın da katılacağını sanıyorlardı[461] Rahip Bahîra onları böyle birşeye girişmekten en şiddetli bir nehy ile nehyetti[462] Kendilerine, Allah'ı hatırlattı Kitabda, gelecek peygamberin zikrini ve sıfatını bulduklarını, onu öldürmek isteseler de öldüremeyeceklerini anlattı[463] Onlara: "Siz de, onun sıfatını, Kitabda bulamadınız mı?" diye sordu "Evet! Bulduk" dediler Bahîra: "O halde, onu öldürmeye, sizin için yol ve imkân yoktur!" dedi[464] Bunun üzerine, onlar Bahîrâ'nın söylediği sözlerin doğruluğuna kanaat getirerek Peygamberimiz (as)ı bıraktılar, geri dönüp gittiler[465] Ebu Talib de, Rahip Bahîra'nın tavsiyesi üzerine, Peygamberimiz (as)la birlikte, oradan hemen Mekke'ye döndü[466]

08-02-2012	#8
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Bir Açıklama İbn İshak'ın (doğumu: 85, ölümü: 151 Hicrî) son zamanlarda bulunup 1401/1982 yılında yayınlanan Kitâbu'l-Mübtedâ ve'l-meb'as ve'l-megâzî'sinin metninde Ebu Talib'in bu seyahat hakkında söylediği 12, 18 ve 13 beyitlik üç manzumesinin bulunduğu ve bunlarda Mekke'den yola çıkışları, Busra'da Rahip Bahîra tarafından ağırlanışları ve isimleri de açıklanan üç Yahudi tarafından Peygamberimiz (as)a yapılmak istenilen suikastın Rahip Bahıra tarafından önlenişi hadiselerinin dile getirildiği görülür[467] Bu manzumeler; Bey ha kî tarafından da (doğumu: 384, ölümü: 458 Hicrî), İbn Asâkir tarafından da (ölümü: 571 Hicrî), 5 üheylî tarafın dan da (doğumu: 508, ölümü: 581 Hicrî) bilinmekte idi Hatta, İbn Asâkir, bunlardan 12 ve 18 beyitlik olanlarını kitabına[468]; Süheylî de 18 beyitlik olanının başından 9 beytini Ravdu'l-ünüf'üne[469] kaydetmiştir[470] Peygamberimiz (as)ın İsim ve Sıfatlarının Ehl-i Kitab Nezdinde Belli Oluşu Peygamberimiz Muhammed (as)ın isim ve sıfatlan, Musa (as)a indirilen Tevrat'ta ve İsa (as)a indirilen İncil'de yazılı olup Ehl-i Kitab olan Yahudi ve Hıristiyan bilginleri bu hususta tam bilgiye sahip bulunmakta,[471] kendilerine Kitab verilenler, Peygamberimiz (as)ı öz oğullarını tanıdıkları gibi tanımakta idiler[472] Nitekim, Yahudi âlimlerinden iken Müslüman olan Abdullah b Selam: "Ben, Resûlullah (as)ı, kendi oğlumu tanıdığımdan daha ziyade tanırım!" dediği zaman, Hz Ömer "Ey Selam'ın oğlu! Bu, nasıl tanıma?" diye sormuştu[473] Abdullah b Selam: "Ben, Muhammed ((as))ın gerçekten Resûlullah olduğuna yakînen şehadet ederim[474] Kendisinin peygamber olduğunda hiç şüphe etmem [475] Çünkü, onun Allah tarafından gönderilen peygamber olduğu, na't ve vasıfları Kitabımızda bulunmakta dir[476] Kendi oğlum üzerinde ise böyle kesin bir şehadeti yapamam![477] Çünkü, onun anası[478] kadının ne yaptığını bilemem[479] Ne bileyim, belki de ihanet etmiş olabilir!" dedi[480] Bunun üzerine, Hz Ömer "Ey Selam'ın oğlu! Allah seni hakka isabet ettirmiş!" dedi[481] ve onun başını öptü[482] Daha Önceki Peygamberlerden Peygamberimiz (as) Hakkında Ahd ve Mîsak Alınışı Yüce Allah; daha önceki peygamberlerden de, Peygamberimiz (as)a iman ve yardım etmeleri hakkında ahd ve mîsak almıştır[483] Kadı lyaz der ki: "Yüce Allah, o mîsakı, vahiy ile almıştır Hiçbir peygamber göndermemiştir ki, ona Muhammed (as)ı veya vasıflarını anmış ve 'Ona eriştiğin takdirde, kesin olarak iman edeceksin!1 diye kendisinden ahd ve mîsak almış olmasın! Deniliyor ki: Yüce Allah, bunu kendi kavimlerine de haber vermeleri ve onların kendilerinden sonra gelecek kavimlerine de aynen bildirmeleri hususunda da kesin söz almıştır"[484] Atâ b Yesar'dan rivayet edildiğine göre: Peygamberimiz (as)ın Tevrat'taki sıfatlarından sorulunca, Abdullah b Amr ibnü'l-Âs demiştir ki: "Evet! Vallahi, Kur'ân'daki 'Ey Peygamber! Şüphe yok ki, Biz seni şahit, müjdeleyici ve korkutucu olarak gönderdik!'[485] âyetindeki bazı sıfatlar ile, Tevrat'ta da tavsif buyru I muştur Şöyle ki: 'Ey Peygamber! Biz seni şahit, müjdeleyici, korkutucu, ümmîler için de koruyucu olmak üzere gönderdik Sen, benim kulumsun, peygamberim sin Ben, sana Mütevekkil ismini verdim O, ne kötü huyludur, ne katı kalbi idi r; ne de çarşılarda, pazarlarda bağırır, çağırır O, kötülüğü kötülükle de karşılamaz, fakat affeder, bağışlar Doğru yoldan sapan milleti Lâ ilahe illallah [Allah'tan başka ilah yoktur!] diyerek doğrultmadıkça, kör gözleri, sağır kulakları, kapalı gönülleri açmadıkça, Allah onun ruhunu almayacaktır!'"[486] Atâ b Yesar, Yahudi âlimlerinden iken Müslüman olan Abdullah b Selam'in da bunu aynen tekrarladığını; ve yine Yahudi âlimlerinden iken Müslüman olan Ka'bu'l-Ahbar'ı da Abdullah b Selam'ın söylediklerinin aynısını söylerken işittiğini, Ebu Vâkıdü'l-Leysî'nin kendisine haber verdiğini, aynı zamanda: "Onun doğum yeri Mekke, hicret yurdu Taybe (Medine) olacak, kendisi Şam ülkesine hükmedecektir Onun ümmeti de, bollukta ve darlıkta, her yerde Allah'a hamd ederler; her yüksek yerde tekbir getirirler Güneşin seyrini izleyip, vakitleri gelince, nerede olursa olsun, namazlarını kılarlar Bellerine fota bağlarlar Kollarını yıkarlar (abdest alırlar) Ezanlarının sesleri, geceleyin, gök boşluğunda an uğultusu gibi uğuldar!" dediğini açıklamıştır Abdullah b Abbas da, Ka'b'a: "Tevrafta, Resûlullah (as)ın natını nasıl buldun?" diye sorduğu zaman, Ka'b: "Tevrat'ta, onun n a'ti: 'Muhammed b Abdullah, Mekke'de doğacak, Tâbe'ye (Medine'ye) hicret edecek, Şam'a hakim olacaktır! Kendisi ne kötü söz söyler, ne de çarşılarda bağırır çağınr Kötülüğü kötülükle karşılamaz, fakat affeder, bağışlar Onun ümmeti de, bollukta, darlıkta, her yerde, Allah'a hamd ederler Tekbir getirirler Kollarını yıkarlar (abdest alırlar) Bellerine fota bağlarlar Savaşta saf oldukları gibi, namazlarında saf olurlar Mescidlerinde, an uğultusu gibi, uğuldarlar Ezanlarının sesleri, gök boşluğunda duyulur!1 diye yazılı bulduk" demiştir[487] Kur'ân-ı Kerîm'e göre; Musa (as)a indirilen Tevrat'ta Peygamberimiz (as)ın Ashabının vasıflan, hal ve şanları da şöyle açıklanmış bulunuyordu: "Muhammed, Allah'ın Resûlüdür Onunla birlikte olanlar (Ashab da), kâfirlere karşı çok sert, kendi aralarında ise çok merhametlidirler Onların, rükû ve secde ederek; Allah'tan, lütuf ve rızasını istediklerini görürsün Onların yüzlerinde, secdelerin izinden dolayı, nuranîlik vardır Bu, onların Tevrat'taki vasıflarıdır"[488] Peygamberimiz (as)ın geleceğini İsa (as) da müjdelemiş, Kur'ân-ı Kerîm'de açıklandığı üzere: "Birzaman, Meryem oğlu İsa: 'Ey İsrail oğulları! Ben size, Allah'ın gönderdiği peygamberiyim! Benden önceki Tevrafı tasdik edici, benden sonra gelecek peygamberi de-ki, ismi Ahmed'dir-müjdeleyici olarak geldim" demişti[489] İbn İshak'ın (85-151 Hicrî) bildirdiğine göre; İsa (as)a Allah tarafından gelen İncil'de Peygamberimiz (as)ın sıfatı ve ismi hakkında verilmiş olan bilgiyi, İsa (as)ın devrinde havari Yuhannâ da yazdığı İncil'de tesbit etmiş bulunuyordu Nitekim, İsa (as), kendisini inkâr eden kavmine karşı: "Rab tarafından çıkıp gelecek olan o Münhamenna, Rab tarafından çıkıp gelecek olan o Rûhu'l-Kudüs gelmiş olsaydı, o bana şehadet ederdi Siz de, şehadet edersiniz Çünkü, öteden beri benimle birlikte bulunuyorsunuz Ben, bunları size söyledim ki, şüpheye düşmeyesiniz ve sürçmeyesiniz!" demiştir Münhamenna, Süryanice Muhammed demektir Bunun Rumca'sı Baraklitus'dur[490] Ebu'l-Ferec İbn Cevzî'nin (540-597 Hicrî), İbn Kuteybe'den (213-276 Hicrî) nakline göre: İsa (as), havarilerine: "Ben gidersem, size Faraklit, Rûhu'l-Hak gelecektir! O, kendiliğinden söz söylemeyecek, ancak kendisine ne söylenirse onu söyleyecektir O, bana şehadet edecektir Siz de şehadet edersiniz Çünkü, siz halktan daha önce benimle birlikte bulunuyorsunuz Ben gitmezsem, Faraklit size gelmez!" demiştir[491] Gerek Baraklitus, gerek Faraklit sözü Periclotas şekline sokulup Yuhanna İncilinde Teselli Edici diye tercüme edilmiştir[492] Şüphesiz ki, İsa (as)ın anadili Yunanca değil, İbranice idi Kendisine Allah tarafından indirilmiş olan İncil'in de İbranice olacağı tabiîdir İsimleri tercüme etmek Ehl-i Kitab âlimlerince âdet olduğundan, İsa (as)ın kendisinden sonra geleceğini müjdelediği âhir zaman peygamberinin ismini de Yunanca'ya tercüme etmişler ve Arapça mütercimlerde onu Faraklit olarak Arapçalaştırmışlardır Bir papaz tarafından yazılıp Hicrî 1268 yılında Kalküta'da bastırılan bir broşürde; Faraklit olarak Arapçalaştırılan ismin İncil'in Yunanca nüshasında Paraklitus şeklinde mi, yoksa Piraklütüs şeklinde mi geçtiği incelenerek, birinci şekle göre ismin Teselli ve Yardım Edici, Vekil mânâlarına geldiği ifade ve ikinci şekle göre ise, Muhammed ve Ahmed mânâlarına gelebileceği itiraf edilmiş ve Müslümanların bu şekli iltizam ettikleri ileri sürülmüştür Halbuki, iki kelime arasında şekil ve telaffuz bakımından pek az bir fark vardır Yunan harfleri, birbirlerine benzerler Bazı İncil nüshalarındaki Piraklütüs, belki de, yazıcıların hatası yüzünden Paraklitus olmuştur"[493] Kur'ân-ı Kerîm'e göre Peygamberimiz (as)ın ashabının "İncil'deki vasıflan da, bir ekin gibidir ki; filizini çıkarmış, onu kuvvetlendirmiş, saplan üzerine, bir düzeye dizilmiştir Öyle ki, ekincilerin hoşuna gider Bu (teşhisle) ki, onlarla, kâfirleri öfkelendirmek içindir Allah, onlardan, iyi amel işleyenlere bir mağfiret ve büyük bir ecir vaad buyurmuştur"[494] Markos İncilinde bu hususta şöyle denilmiş olduğu görülür: "Ve dedi: Allah'ın melekûtu böyledir Yere tohum saçan bir adam gibidir Gece gündüz uyuyup kalkar, tohum biter ve büyür Nasıl, o bilmez Toprak, kendiliğinden, önce otu, sonra başağı, sonra başakta dolu taneyi verir Mahsul kemale erdiği zaman, hemen orağı salar Çünkü, hasat zamanı gelmiştir"[495] İsrail Oğullarının Gelmesini Bekledikleri Üç Peygamber Yuhannâ'nın İncil menkıbesine göre, Yahudiler üç peygamberin gelmesini beklemekte idiler: İlki: tekrar geleceğini sandıkları İlya, İkincisi: Mesîh İsa (as), Üçüncüsü: Herkesin bildiği, kendisi sadece "O Peygamber" diye anılan peygamberdi Yahudiler, Yahya (as)a: "Sen kimsin?" diye sordukları zaman, o: "Ben, Mesîh değilim!" dedi Yahudiler "Öyle ise, sen nesin? İlya mısın?" dediler Yahya (as): "Değilim!" dedi Bunun üzerine, Yahudiler "Sen, O Peygamber misin?" diye sordular Yahya (as): "Hayır!" dedi Yahudiler "Öyle ise, sen kimsin? Kendin hakkında, ne diyorsun?" dediler Yahya (as): "Ben, İşaya Peygamberin dediği gibi: 'Rabbın yolunu düzeltiniz!1 diye çölde bağıranın sesiyim! Aranızda biri duruyor da, siz onu bilmiyorsunuz Benden sonra gelen odur! Ben, onun çarığının bağını çözmeye lâyık değilim!" dedi[496] İsa (as) ise, Yahya (as) hakkında: "Eğer kabul etmek isterseniz, gelecek olan İlya, budur!" demiş;[497] gelecek olan Mesîh'in de İsa (as) olduğu,[498] gösterdiği mucizelerle anlaşılmıştır[499] Geleceği müjdelenenlerden üçüncüsü olan ve kendisi sadece "O Peygamber" diye anılan[500] son peygamberin gelmesi ise, İsa (as)dan sonra, beklenip duruyordu Nitekim, Medineli putperest Evs ve Hazrec kabilelerinin ne zaman Medineli Yahudilerle aralan açılsa, Yahudiler onlara: "Bir peygamber, hemen gönderilmek, gelmek üzeredir! Onun geleceği zamanın gölgesi düştü O peygamber gelince, biz ona tâbi olacak; İrem ve Âd kavimleri gibi, sizi öldürüp kökünüzü kazıyacağız!" derlerdi[501] Rahip Bahîra'nın da dediği gibi, Yahudiler gelmesini bekledikleri son peygamberin İsrail oğullarından olmasını arzu etmekte idiler Peygamberimiz Muhammed (as) ise, İsmail (as)ın soyundan gelen Araplardan olduğu için; Medineli Yahudiler de Peygamberimiz (as)a kıskançlıklarından dolayı, iman etmemekte ve karşı koymakta direnmiş durmuşlardır[502] İbn İshak'ın Abdullah b Ebi Bekr, b Muhammed, b Amr, b Hazm'dan, onun da Peygamberimizin zevcesi Hz Safiyye'den rivayetine göre: Peygamberimiz Muhammed (as)ın Medine'ye hicreti sırasında, Küba köyüne geldiği işitilince, babası Huyey b Ahtab ile amcası Ebu Yâsir b Ahtab hemen Küba'ya gitmişler, güneş batarken de, çok bitkin ve üzgün bir halde eve dönmüşlerdi Ebu Yâsir b Ahtab, Huyey b Ahtab'a: "Bu, geleceği beklenilen O Peygamber midir?" diye sormuş, Huyey b Ahtab: "Evet! Vallahi, odur!" demişti Ebu Yâsir "Bunun o olduğunu iyice anladın ve tesbit ettin mi?" diye sormuş, Huyey b Ahtab: "Evet!" demiştir Ebu Yâsir "O halde, ona karşı kalbinde ne var?" diye sormuş, Huyey b Ahtab: "Vallahi, sağ oldukça, ona hep düşmanlık besleyip duracağım!" demiştir[503] Medineli Yahudilerin; Peygamberimiz (as) ve Allah'tan getirdiği Kitabı hakkındaki tutum ve davranışları Kur'ân-ı Kerîm'de şöyle açıklanır: "Vaktâ ki, onlara, Allah katından, yanlarındakini tasdik edici, doğrulayıcı bir Kitab geldi ki, onlar daha önce, kâfirlere karşı, Allah'tan böyle bir fetih ve yardım istiyorlardı İstedikleri kendilerine gelince, (kıskançlıklarından) onu inkâr ettiler Artık, Allah'ın laneti o kâfirlerin üzeri nedir "[504] Yüce Allah, Peygamberimiz Muhammed (as)ı da, Firavun'a gönderdiği resûl gibi bir resûl olarak göndermiştir[505] Eski Ahid'de de, Musa (as)a Yüce Allah tarafından şöyle denildiği görülür: "Onlar (İsrail oğulları) için, kardeşleri arasından, senin gibi bir peygamber çıkaracağım, ve sözleri*mi onun ağzına koyacağım, ve ona emredeceğim herşeyi onlara söyleyecek ve vâki olacak ki, Benim ismimle söyleyeceği sözlerimi dinlemeyecek olan adamdan, Ben arayacağım!"[506] İsrail oğullarının kardeşlerinden maksadın, İsmail (as)ın oğulları olduğu malumdur Onların içinden de, Muhammed (as)dan başka hiçbir kimsenin ilahî vahye mazhar olduğu ve ağzına Yüce Allah'ın Kelamının konulduğu görülmemiştir[507] İbrahim (as) ile oğlu İsmail (as)ın, Kabe'nin duvarlarını örüp yükseltirlerken Yüce Allah'a: "Ey Rabbimiz! Bizden sâdır olan şu hizmeti kabul buyur! Şüphe yok ki, herşeyi işiten, herşeyi bilen Sensin Sen! Ey Rabbimiz! Bizi, Sana teslimiyette sabit kıl! Soyumuzdan da, yalnız Sana boyun eğen Müslüman bir ümmet yetiştir! Ey Rabbimiz! Onların içinden de, kendilerine Senin âyetlerini okuyacak, onlara Kitabı ve Hikmeti öğretecek, onları iyice temizleyecek bir peygamber de gönder" diyerek dua ettikleri[508] ve: "İçinizde, kendinizden bir peygamber gönderdik ki, size âyetlerimizi okuyor, sizi tertemiz yapıyor, size Kitabı ve Hikmeti öğretiyor, bilmediğiniz şeyleri size bildiriyor"[509] buyurularak Peygamberimiz (as) hakkındaki dualarının kabul edilmiş olduğu açıklanmış bulunmaktadır[510]

08-02-2012	#11
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Ticaret İçin Mekke'den Yola Çıkış Peygamberimiz (as); Hz Hatice'nin ticaret malını Şam'a götürüp satmak üzere,[597] kölesi Meysere ile birlikte Mekke'den yola çıktı[598] Hz Hatice; Huzeyme b Hakîmü's-Sülemîyi de, yardımcı olmak üzere, yanlarına kattı[599] Huzeyme, Hz Hatice'nin akrabasındandı[600] Her yıl, Hz Hatice'yi görmeye gelirdi[601] Hz Hatice; kölesi Meysere'ye de, Peygamberimiz (as) hakkında, "Ona, hiçbir işte itaatsizlik etme! Onun hiçbir görüşüne de aykırı davranma!" dedi[602] Peygamberimiz (as)ın amcaları ve amca mevkiinde bulunanları da, Peygamberimiz (as)la ilgilenmelerini, kervan halkına tavsiye ettiler[603] Peygamberimiz (as)ın Yolda Yorulan Develeri Hızlandırışı Hicaz ile Şam arasında Hz Hatice'nin mal yüklü develerinden ikisi yorulup geride ve ticaret kervanından gittikçe uzakta kalmaya başlamıştı O sırada, Peygamberimiz (as), önde bulunuyordu Meysere; hem kendi hayatından, hem bu develerin durumundan korktu Koşarak, Peygamberimiz (as)ın yanına gelip, durumu haber verdi Peygamberimiz (as), hemen develerin yanına geldi Develerin ayaklarının altını ve kemiklerini eliyle oğuşturduktan sonra, yanlarından ayrıldı Develer, koşmaya başladılar ve böğürerek kafilenin önüne geçtiler Huzeyme, bunu görünce, Peygamberimiz (as)ın hal ve şanının büyük olacağını anladı Hizmetine ve korunmasına çok özen gösterdi[604] Rahip Nastura'nın Peygamberimiz (as) Hakkındaki Teşhisi Ticaret kervanı, Şam topraklarından Busra'ya varıp erişti[605] Peygamberimiz (as), Busra çarşısında,[606] rahiplerden bir rahibin manastırının yakınındaki bir ağacın altına indi[607] Denildiğine göre, altına inilen ağaç, çok yaşlı bir zeytin ağacı idi[608] Manastırda oturan rahibin adı Nastur (Nastura) idi[609] Kendisi, Meysere'yi tanırdı[610] Savmaa'sından (manastırından) başını Meysere'ye doğru çıkarıp:[611] "Ey Meysere![612] Şu ağacın altına inmiş olan zât kimdir?" diye sordu Meysere: "Bu, Kurey silerden, Harem halkından bir zâttır!" dedi Rahip: "Şimdiye kadar, bu ağacın altına peygamberden başkası inmemiştir!" dedi[613] "Şu saatte inen de, ancak peygamberdir!" demek istedi[614] "Kendisinin, gözlerinde biraz kırmızılık var mı?" diye sordu Meysere: "Vardır ve gözlerinden hiç ayrılmaz!" dedi[615] Nastura: "İşte, odur O, peygamberlerin sonuncusu! Ne olurdu, ben onun peygamber olarak gönderilmesinin emrolunacağı zamana da erişseydim!" dedi Meysere; Rahip Nastura'nın bu sözlerini de aklında tuttu[616] Denildiğine göre, Hz Ebu Bekir de Peygamberimiz (as)ın bu ticaret seferinde bulunmuş ve rahipten işittiği sözlerden çok duygulanmıştı[617] Busra Çarşısında Satılacakların Satılıp Satın Alınacakların Satın Alınıp Büyük Bir Kazanç Sağlanması Peygamberimiz (as); Mekke'den getirdiği mallan orada, Busra çarşısında sattı ve satın almak istediği malları da oradan satın aldı[618] Sattıkları mallardan, o güne kadar hiç kazanamadıkları bir kazanç sağladılar[619] Meysere: "Ey Muhammedi Hatice için kırk yıl ticaret yapsaydık, senin yüzünden elde ettiğimiz şu kazançtan daha fazla bir kazanç sağlayamazdık!" dedi[620] Busra Pazarında Bir Yahudi'nin Peygamberimiz Hakkındaki Teşhisi Busra pazarında satılan mal üzerinde Peygamberimiz (as)la bir Yahudi arasında anlaşmazlık çıkmış ve Peygamberimiz (as)a "Lât ve Uzzâ'ya yemin et!" demişti Peygamberimiz (as): "Ben, şimdiye kadar, onlar adına hiç yemin etmemişimdir! Onların yanından da, yüzümü çevirerek geçerim!" deyince, Yahudi: "Yerinde olan söz, senin söylediğin sözdür!" dedi ve tenhada Meysere'nin yanına varıp: "Ey Meysere! Bu zât, vallahi, peygamberdir! Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki, o, muhakkak, âlimlerimizin kitaplarında sıfatlarını buldukları peygamberdir!" dedi Meysere, bunu da aklında tuttu[621] Busra'dan Mekke'ye Dönüş Ticaret kervanı, Mekke'ye dönmek üzere, Busra'dan ayrıldı Meysere; öğle sıcağının şiddetlendiği sıralarda, devesinin üzerinde giderken, iki meleğin Peygamberimiz (as)ı güneşten gölgelediklerini gördü[622] Bunu da aklında tuttu[623] Yüce Allah, Meysere'nin kalbinde, Peygamberimiz (as)a karşı derin bir sevgi uyandırdı Artık o, Peygamberimiz (as)ın kölesi oldu[624] Ticaret kervanı, Merruz-Zahran'da bulunduğu sırada, Meysere: "Ey Muhammedi Sen, benden önce Hatice'ye git! Senin yüzünden Yüce Allah'ın ona neler yaptığını haber ver de, seni o da anlasın!" dedi Peygamberimiz (as), hemen hareket edip öğlenin en sıcak saatlerinde Mekke'ye girdi O sırada, Hz Hatice, içlerinde Nefise binti Münye'nin de bulunduğu bazı kadın arkadaşlarıyla birlikte konağının üst katında oturuyordu Peygamberimiz (as)ın, devesinin üzerinde iken iki melek onu güneşten gölgeler bir halde Mekke'ye girdiğini gördü ve bunu kadın arkadaşlarına da gösterdi Hepsi de, hayret içinde kaldılar Peygamberimiz (as), Hz Hatice'nin konağına vardı Malların satışından ne kadar kazanç sağladıklarını ona haber verdi Bu haber Hz Hatice'yi sevindirdi[625] Peygamberimiz (as), Busra'dan Mekke'ye getirdiği malları da Hz Hatice'ye teslim etti Hz Hatice, onları da satıp iki kat veya bu miktara yakın bir kazanç elde etti[626] Meysere'nin Peygamberimiz Hakkındaki Bilgileri Hz Hatice'ye Aktarışı Meysere, Rahip Nastura'nın, Peygamberimiz (as) hakkında söylediklerinizi [627] Mal satışı sırasında Peygamberimiz (as)a itimatsızlık gösteren Yahudi'nin sonunda neler söylediğini;[628] İki meleğin, Peygamberimiz (as)ı, güneşin şiddetli sıcağından nasıl gölgelediklerini; Gider ve gelirken gördükleri şeyleri;[629] Yorulan iki deveyi nasıl yürütüp hızlandırdığınızı[630] Eminliğini, temizliğini, uğurluluk ve bereketliliğini, Kitab Ehli olanların onun hakkında neler söylediklerinizi[631] Kendisiyle yemek yediği zaman doyduğunu ve artan yemeğin ise hiç yenilmemiş gibi olduğunu, anlattı[632] Meysere; Peygamberimiz (as)da gördüğü fevkalâde halleri Hz Hatice'ye anlattığı zaman, kendi kendine: "Eğer o Yahudi'nin söylediği doğru ise, geleceği haber verilen O Peygamber, ancak budur!" demişti[633] Hz Hatice'nin Peygamberimiz (as)a Taze Hurma İkram Edişi Hz Hatice; bir tabak üzerinde olgun taze hurma getirtip kızkardeşi Hâleyi ve Peygamberimiz (as)ı davet etti Tabaktaki hurmadan doyasıya yedikleri halde, ondan hiçbir şey eksilmediği görüldü[634] Hz Hatice'nin Peygamberimiz (as) Hakkında Varaka b Nevfel ile Konuşması Hz Hatice; kölesi Meysere'nin Peygamberimiz (as) hakkında Rahip Nastura'dan işitip anlattığı şeyleri ve iki meleğin onu güneşin sıcaklığından gölgeleyerek koruduğunu görmüş olduğunu Varaka b Nevfel'e anlattı Varaka b Nevfel; Hz Hatice'nin amcasının oğlu idi, Hıristiyan'dı Kendisi, semavî kitapları çok okur, insanların bütün bildikleri şeyleri bilirdi Varaka b Nevfel, Hz Hatice'ye: "Ey H atice! Eğer bu söylediklerin doğru ise, hiç şüphesiz, Muhammed bu ümmetin peygamberi olacaktır! Ben, zaten, gelmesi beklenen peygamberin bu ümmetten çıkacağını biliyorum Onun geleceği zaman da tam bu zamandır!" dedi[635] Hz Hatice ve Kadın Arkadaşlarının Vaktiyle Karşılaştıkları Bir Hadise Rivayete göne, Mekkeli[636] Kureyş[637] kadınları, Recep ayında,[638] bayramda[639] Mescid-i Haram'da[640] toplanarak tünen yapanlar,[641] bu bayrama gelip katılmaktan kendilerini hiçbir şey alıkoymazdı[642] Yine, bir gün, Kureyş kadınları Mescid'de,[643] putun yanında[644] toplanmış bulundukları sırada, birden ortaya çıkan bir adam,[645] yanlarına gelip[646] en yüksek sesiyle bağırarak: "Ey Teymâ kadınları,[647] ey Kureyş kadınları topluluğu! Çok sürmez, aranızda,[648] yakında yurdunuzda Ahmed ismiyle anılan[649] peygamber zuhur edecek,[650] gönderilecektir![651] Sizden hangi kadın ona zevce olabilirse, hemen olsun!" deyince, bütün kadınlar adama taş atmışlar, hakaret etmişler, ağır sözler söylemişlerdi Hz Hatice ise, onun sözüne karşı, başını önüne eğip[652] duymazdan gelmiş,[653] hiçbir itirazda bulunmamış,[654] hatta, bundan ümide bile düşmüştü[655]

08-02-2012	#14
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' PEYGAMBERİMİZ (AS)IN HZ HATİCE İLE EVLENMESİ Hz Hatice'nin Kimliği, Üstün Kişiliği ve Peygamberimiz (as)la Evlenmek İsteyişi Hz Hatice; Cahiliye devrinde Tahine diye anılırdı İki kere evlenmiş ve dul kalmıştı[1] Nefise binti Münye (Ümeyye) der ki: "Hatice binti Huveylid, b Esed, b Abduluzza, b Kusayy; işini bilir ve sıkı tutar, sağlam karakterli ve şerefli bir kadındı Yüce Allah; onu, bu m eziyeti eriyle birlikte, daha da şereflendirmeyi ve hayra erdirmeyi diledi Hatice, o zaman, Kureyş kadınlarının soy sopça en seçkin ve üstünü, şerefçe en büyüğü, mal bakımından da en zengini idi Bunun için, kavminin her erkeği, elinden gelse, onunla evlenmeye can atar, onunla evlenebilmek için servetini saçardı Muhammed ((as)) Hatice'nin Şam ticaretinden döndükten sonra, Hatice kendisiyle evlenmek isteyip istemeyeceğini anlamak maksadıyla yoklama yapmak üzere, beni Muhammed ((as))'e gönderdi Ona: 'Ey Muhammedi Seni evlenmekten alıkoyan nedir?' diye sordum 'Elimde param yok! Ben nasıl evlenebilirim?' dedi 'Eğer sana evlenme masrafı sağlansa da, sen cemale, mala, şerefe, denkliğe davet olunsan, icabet etmez misin?' diye sordum 'Kim bu kadın?' dedi 'Hatice'dir!' dedim 'Bu, sence, benim için nasıl olabilir?1 dedi 'Orası, bana düşen bir vazifedir1 dedim 'O halde, ben de senin dediğini yaparım!' dedi Hemen gidip durumu Hatice'ye bildirdim"[2] Hz Hatice, Nefise Hatun aracılığıyla yaptığı yoklama sonucunda Peygamberimiz (as) m kendisiyle evlenmeye razı olacağını anlayınca:[3] "Ey amcamın oğlu! Akrabam olduğun kavminin arasında şerefli, emniyetli, güzel huylu ve doğru sözlü olduğun için seninle evlenmeyi arzu etmiş bulunuyorum[4] Amcam Amr b Esed'e gidip beni iste![5] Sen de, şu saatte gel!" diyerek Peygamberimiz (as)a; nikâhını kıyması için de amcası Amr b Esed, b Abduluzza, b Kusayy'a haber gönderdi[6] Peygamberimiz (as), Hz Hatice'nin evlenme teklifini amcalarına duyurdu[7] Ebu Talib, durumu iyice öğrenmek üzere, Peygamberimiz (as)ı yanına alıp Hz Hatice'nin evine vardı Hz Hatice, Ebu Talib'e: "Ey Ebu Talib! Amcamın yanına var da, kardeşinin oğlu Muhammed b Abdullah'la benim nikâhımı kıysın" dedi Ebu Talib, o zaman Mudar'ların başkanları olan Hâşim oğullarından on kişilik bir toplulukla, Hz Hatice'nin amcasının yanına vardı [8] Gidenler arasında Peygamberimiz (as)la bütün amcaları bulunuyordu[9] Hz Hatice'nin amcası Amr b Esed, o zaman çok yaşlı idi[10] Esed'in, hayatta olan, ondan başka oğlu kalmamıştı[11] Dünürlük ve Nikâh Töreni Dünürlük ve nikâh töreninde Hz Hatice'nin amcası Amr b Esed ile Peygamberimiz (as) ve amcaları hazır bulundular[12] Amr b Esed; sakalını sarı yağla yağlayıp taramış, üzerine de Bürd-ü Yemanî diye anılan Yemen işi alacalı kumaştan ağır bir elbise giymişti[13] Hz Hatice'nin koyun etinden yaptırdığı yemekler yenildikten sonra, Hz Hatice Peygamberimiz (as)a: "Amcan Ebu Talib'e söyle de, şu mecliste beni sana, amcamdan istesin!" dedi[14] Ebu Talib hemen ayağa kalkıp şöyle konuştu: "Hamd olsun Allah'a ki, bizi, İbrahim'in zürriyetinden, İsmail'in neslinden,[15] Maad'in mâdeninden ve Mudar'ın aslından yarattı Bize; hac ve ziyaret edilecek bir beyt (Mabed), içinde emniyet ve huzura kavuşulacak bir Harem ihsan etti Bizi; Beyt'inin bakıcısı ve Harem'inin yöneticisi kıldı[16] Bizi; böylece, halkın hâkimi ve başkanı yaptı[17] İçinde bulunduğumuz beldemizi, bize bereketli kıldı[18] İmdi, kardeşimin oğlu Muhammed b Abdullah'la Kureyşten kim tartılsa[19] muhakkak, bu, soy sopça, akıl ve faziletçe[20] ona üstün tutulur;[21] kendisiyle kim ölçülse, bu, ondan büyük gelir[22] Malı az olsa da, mal dediğin nedir ki? Tez geçici bir gölgedir; alınır verilir iğreti birşeydir![23] Muhammed'in, Abdulmuttalib ve Hâşim gibi şanlı ataların torunu olduğunu bilirsiniz[24] Kendisi, şimdi, kızınız[25] Hatice binti Huveylid'le evlenmeyi arzu etmektedir[26] Aynı şekilde,[27] Hatice de, onunla evlenmeyi istemektedir[28] Hatice'ye, kendi malımdan, mehir olarak ne vermemi istersiniz?[29] Vallahi, bundan sonra, onun (yeğenimin) haberi büyük, hal ve şanı ulu olacaktır!" dedi[30] Ebu Talib konuşmasını tamamlayınca, Hz Hatice'nin amcasının oğlu Varaka b Nevfel kalkıp şöyle konuştu: "Allah'a hamd olsun ki, bizi de, anlattığın gibi yarattı Saydığın fazl ve şereflerle de, mümtaz kıldı Biz de, Arapların ulu kişisi ve başkanıyız Siz de, böylesiniz Ne Araplar sizin faziletinizi inkâr, ne de insanlardan hiçbiri sizin iftihar ettiğiniz şeyleri, şerefinizi red eder Biz de, sizinle hısımlık kurmayı ve şereflenmeyi arzu ediyoruz Ey Kureyş cemaatı! Şahit olunuz ki; ben, Hatice binti Huveylid'i, dörtyüz dinar mehirle Muhammed b Abdullah'a nikahladım!" dedi, sustu Ebu Talib: "Ben, Hatice'nin amcasının da konuşmasını istiyorum!" dedi Bunun üzerine, Amr b Esed: "Ey Kureyş cemaatı! Siz şahit olunuz ki; ben de, Hatice binti Huveylid'i, Muhammed b Abdullah'a nikahladım!" dedi Hazır bulunan Kureyş uluları, buna şahit oldular[31] Hz Hatice'ye mehir olarak 12 ukıyye[32] ve 1 neş altın verildiği,[33] 20 genç ve yiğit deve verilmesinin taahhüt edildiği de rivayet edilir[34] Sanıldığına göre; develer, Peygamberimiz (as) tarafından mehre ilave edilmiştir[35] Bir ukıyye 40 dirhemdir;[36] bir neş de, yarım ukıyye, yani 20 dirhemdir[37] Peygamberimiz (as)ın zevcelerinden çoğunun mehri, onikişer ukıyye birer neş idi[38] Düğün Şenliği ve Velime Cemiyeti Hz Hatice; cariyelerine defler çaldırdı, oyunlar oynattı Peygamberimiz (as), evden dışarı çıkacağı sırada, Hz Hatice: "Ey Muhammedi Nereye gidiyorsun? Amcan Ebu Talib'e uğra da, senin develerinden bir veya iki deve kessin ve halka yemek yedirsin!" dedi Peygamberimiz (as), öyle yaptı Bu ziyafet, Peygamberimiz Aleyhiselamın verdiği ilk velime ziyafeti idi Peygamberimiz (as) Hz Hatice ile evlendiği zaman, Ebu Talib son derecede sevindi ve: "Allah'a hamd olsun ki, bizden bütün sıkıntıları ve üzüntüleri giderdi" dedi[39] Evlenme Tarihi ve Eşlerin Yaşları Evlenme tarihi; Peygamberimiz (as)ın Busra dönüşünden 2 ay 24-25 gün sonra olup,[40] o zaman Peygamberimiz (as) 25 yaşında,[41] Hz Hatice ise 40 yaşında idi[42] Kutlu Evlenmenin Yapıldığı Ev Peygamberimiz (as)ın gerdeğe girdiği ev Hz Hatice'nin evi olup, Safa ile Metve'nin arasındaki Attarlar Çarşısının arkasında,[43] Adiyy b Hamraü's-Sakafî'nin evinin arkasında idi Eve girilince, kapının sol tarafında[44] bir arşın bir karış çapında birtaş vardı Hz Hatice ve kızları, daima bu evde oturmuşlar, Hz Hatice bütün çocuklarını bu evde dünyaya getirmiş, kendisi de bu evde vefat etmişti Peygamberimiz (as), Medine'ye hicret edinceye kadar da, buradan ayrılmamıştı Medine'ye hicret ettiği zaman, bu evi, amcası Ebu Talib'in oğlu Akîl zaptetti Muaviye b Ebu Süfyan, halifeliği sırasında bu mübarek evi ondan satın alıp içinde namaz kılınır mescid haline koydurmuştur[45] Zeyd b Hârise'nin Köle Olarak Satın Alınıp Azad ve Evlad Edinilişi Zeyd b Harise; sekiz yaşında bir çocukken, Beni Kayn atlıları tarafından yapılan baskında yakalanıp Ukâz panayırında satılırken, onu Hakîm b Hizam halası Hz Hatice için dörtyüz dirheme satın almıştı Peygamberimiz (as), onu görünce: "Bu köle benim olsaydı, muhakkak, onu hemen azad ederdim!" demişti Hz Hatice: "Haydi, o senin olsun!" diyerek Peygamberimiz (as)a bağışlamış, Peygamberimiz (as) da onu hemen azad etmişti Daha sonra, Peygamberimiz onu evlad edinmişti[46] Peygamberimiz (as)ın Hz Ali'yi Yanına Alıp Büyütüşü Yüce Allah'ın Hz Aliye olan nimetlerinden ve onun hakkında dilediği iyiliklerden birisi, Kureyşîlerin şiddetli bir kıtlığa ve açlığa uğradığı bir vasatta, Peygamberimiz (as) in bakmak üzere onu yanına alarak büyütmesi olmuştur Ebu Talib Amcanın aile efradı kalabalıktı Peygamberimiz (as), Hâşim oğullarının en zengini olan amcası Hz Abbas'a gidip: "EyAbbas! Biliyorsun ki, kardeşin Ebu Talib'in aile efradı çok kalabalıktır Halk, şu gördüğün kıtlık ve açlık felaketine uğramış, kıvranıp duruyor Haydi, Ebu Talib'in yanına gidelim de, kendisiyle konuşalım Oğullarından birini ben yanıma alayım, birini de sen yanına al! Onun aile yükünü biraz hafifletelim! Çocuklarından ikisinin yükünü onun üzerinden almamız, yetişir!" dedi Hz Abbas: "Olur!" dedi İkisi birden kalkıp Ebu Talib'in yanına vardılar Ona: "Halkın içinde kıvrandığı kıtlık ve açlık sıkıntısı ortadan kalkıncaya kadar, biz senin aile efradından bir kısmını yanımıza alıp geçim yükünü hafifletmek istiyoruz!" dediler Ebu Talib: "Akîl'i, Talib'i bana bırakınız da, istediğinizi yapınız!" dedi Bunun üzerine, Peygamberimiz (as) Hz Ali'yi, Hz Abbas da Hz Cafer'i yanına aldı Yüce Allah, Peygamberimiz (as)ı peygamber olarak gönderinceye kadar, Hz Ali Peygamberimiz (as)ın yanında kaldı[47] Peygamberimiz (as)ın Hz Hatice'den Doğan Çocukları Peygamberimiz (as)ın, Hz Hatice'den, iki erkek, dört kız çocuğu doğdu[48] Hz Hatice'den ilk doğan erkek çocuğu, Hz Kasım'dı ve Peygamberimiz (as), ondan dolayı "Ebu'l-Kasım=Kasım'ın Babası" künyesini taşırdı[49] Hz Kasım yürüdüğü,[50] iki yaşında bulunduğu sırada vefat etti[51] Peygamberimiz Aleyhisseiamın bütün çocuklarının doğum ebesi, Safiyye binti Abdulmuttalib'in cariyesi Selma Hatundu[52] Selma Hatun, Hz Fâtıma'nın oğullarının da doğum ebesi idi[53] Peygamberimiz Aleyhisseiamın, İslâm devrinde Hz Hatice'den ikinci erkek çocuğu doğup, kendisine Abdullah ismi verilmişti Hz Abdullah, Tayyib ve Tahir diye de anı lirdi [54] O da vefat ettikten sonra, Kureyş müşriklerinden Âs b Vâil, Peygamberimiz için: "Bırakınız onu! O, ebter, nesli devam etmeyecek bir adamdır! Ölünce, anılmaz olur![55] Siz de, artık ondan rahata kavuşursunuz!" dedi[56] Bunun üzerine, Yüce Allah, Kevser sûresini indirdi[57] Peygamberimiz Aleyhisseiamın oğlu Hz Kasım'dan sonra Hz Hatice'den ilk doğan kızı, Hz Zeyneb idi[58] Hz Zeyneb Peygamberimiz Aleyhisseiamın kızlarının en büyüğü idi[59] Hz Zeyneb doğduğu zaman, Peygamberimiz (as) otuz yaşında bulunuyordu[60] Peygamberimiz Aleyhisseiamın, Hz Zeyneb'den sonra, kızı Hz Rukayye (Rukiyye) doğdu[61] Hz Rukayye doğduğu zaman, Peygamberimiz (as) otuzüç yaşında idi[62] Hz Rukayye'den sonra, Hz Ümmü Külsûm doğdu[63] Hz Ümmü Külsûm'dan sonra, Hz Fâtıma doğdu[64] Hz Fâtıma'nın doğumu, Kureyşlilerin Kabe'yi yeniden yaptıkları yıla rasflar[65] Bu da, Peygamberimiz (as)a Peygamberlik gelmeden beş yıl önce olup[66] o zaman Peygamberimiz (as) otuzbeş yaşında bulunuyordu[67] Hz Abbas, bir gün, Hz Ali ve Hz Fâtıma'nın evine gitmişti O sırada, Hz Fâtıma, Hz Ali'ye: "Ben, senden yaşlıyım!" diyordu Hz Abbas: "Ey Fâtıma! Sen, Kureyşlilerin Kabe'yi yeniden yaptıkları ve Peygamber Aleyhisseiamın da otuz beş yaşında bulunduğu sırada doğdun Sen de, ey Ali! Bundan yıllarca önce doğmuştun!" dedi[68] Kâbe'nin Kureyşliler Tarafından Yeniden Yapılışı Peygamberimiz (as)ın atası, büyük peygamberlerden İbrahim (as)ın oğlu İsmail (as)la birlikte yapmış olduğu Kâbe'nin[69] yüksekliği dokuz arşındı[70] Ne tavanı vardı, ne de duvarları örülürken çamur kullanılmıştı Sadece, taşlar, birbiri üzerine dizilmişti[71] Peygamberimiz (as)ın atalarından Kusayy, Kabe'nin duvarlarını yeniden ördüğü gibi; onu, devm ağacının tahtaları ve kabuklan soyulmuş kuru hurma dallarıyla da, tavan I atmıştı[72] Kureyşîler Kabe'yi yeniden yapmadan önce de, Kabe, taşlarla, çamursuz olarak, taşlar üstüste dizilmek suretiyle yapılmış bulunuyordu[73] Bir kadının Kabe Hareminde buhurdanlıkta öd ağacı yaktığı sırada buhurdanlıktan sıçrayan bir kıvılcımdan, Kabe'nin kat kat olan örtüsü tutuşup tamamen yanmış,[74] bu yüzden, duvarlar da her taraftan gevşeyip çatlamış bulunuyordu[75] Mekkelilerce Arim selleri diye anılan ve ardarda gelen sellerden çok daha büyük,[76] iki dağ arasını dolduran,[77] Mekke'nin yukarı tarafından gelen[78] birsel de Kabe'nin içerisine girerek duvarları büsbütün çatlatın iş,[79] Kabe yıkılacak diye,[80] Kureyşîleri son derece korkutmuştu[81] Kabe'deki kuyunun içinde saklanagelirken[82] çalınan[83] birtakım zinet eşyasıyla, altından yapılmış, üzeri incili ve cevherli geyik heykelleri,[84] Huzaa kabilesinden Müleyh b Amr oğullarının azadlı kölesi Düveyk'in yanında bulunup, ceza olarak kendisinin eli kesilmişti Bunun için, Kureyşîler; Kabe'nin duvarlarını onarıp sağlamlaştırmak ve üzerine de tavan çatmak istiyorlar,[85] fakat, onu yıkmaya kalkar1arsa[86] azaba uğrayabileceklerinden de[87] korkuyorlar,[88] Kabe'nin işini aralarında istişare ediyorlar,[89] kararsızlık içinde bulunuyorlardı[90] Cidde Sahilinde Parçalanan Gemi Enkazının Kâbe İçin Satın Alınışı Ficar kavgasından onbeş yıl sonra,[91] Peygamberimiz (as)a vahiy ve peygamberlik gelmeden beş yıl önce,[92] kendilerinin otuzbeş yaşında bulunduğu sırada;[93] Rum tüccarlarından birinin,[94] yapı ustası[95] ve marangoz olan[96] Bakom'un[97] gemisini,[98] çıkan şiddetli bir rüzgâr,[99] o zaman Mekke'nin Cidde tarafından iskelesi olan Şuaybe'ye doğru sürüklemiş,[100] gemi orada karaya çarparak parçalanmıştı[101] Geminin yükü, ak, yumuşak düz taş ile, kereste ve demir gibi inşaat malzemeleri idi[102] Bunları, Rum kralı, Habeşe'de[103] Farsların yıktı ki arı, [104] yeniden yapılacak kilise için, Mimar Bakom'la birlikte,[105] Mısır'dan, Kulzum denizi yolu ile göndermişti[106] Rum tüccan, Kureyşîlere adam salıp, İbrahim (as)ın Beyt'ini yapmaları için gereken usta, marangoz ve keresteyi sağlamakta kendilerine yardımcı olacağını bildirmişti[107] Kureyşîler geminin parçalandığını işitince,[108] Velid b Mugîre ve Kureyş'ten bazı kişiler, [109] hay*vanlarına binip,[110] parçalanan geminin yanına gittiler, [111] tahtalarını satın aldılar[112] Kendileriyle birlikte Mekke'ye gelmesi için, Bakom'la konuştular[113] Gemi tayfalarının da, Mekke'ye girip, yanlarında bulunan metalarını onda bir vergi ödemeksizin satabileceklerini bildirdiler Halbuki, Araplardan, Rumların memleketlerine giren tüccarlardan onda bir vergi alındığı gibi; Rum tüccarlarından Mekke'ye girenlerden de onda bir vergi alınırdı[114] Bakom, Kureyşîlerle birlikte Mekke'ye geldi[115] Kureyşîler, satin alıp getirdikleri gemi tahtalarıyla Kabe'yi tavanlatmak için hazırlandılar Mekke'de Kıbti (Mısırlı) bir marangoz da bulunuyordu[116] Kureyşîler: "Rabbimizin Beyt'ini, şu geminin enkazıyla yeniden yapsak!" dediler[117] Kabe'yi yıkıp yeniden yapmak hususunda görüş birliğine vardılar [118] Bu hususta yardı m laştılar ve bağışlarda bulundular[119] Kâbe Duvarlarının Yıkım ve Yapım İşlerinin Kur'a ile Bölüşülmesi Kureyşliler; Kabe'nin duvarlarının yıkım ve yapım işinde de ihtilafa düştüler Velid b Mugîre, bu hususta kur'a çekilmesini tavsiye etti, ve böyle yapıldı[120] Kureyşliler; kabileleri dört gruba ayırdıktan sonra, Hübel putunun yanında, aralarında kur'a çektiler[121] Abdi Menaf ve Zühre oğullarına, Kabe'nin cephe ve kapı tarafı, Abduddar, Esed ve Adiyy oğullarına, Kabe'nin Şam cephesi (Hatîm ve Hicr tarafı), Teym ve Mahzum oğullarına, Kabe'nin Yemen cephesi, Sehm, Cuman ve Âmir oğullarına, Kabe'nin Yemen cephesiyle Hacerü'l-Esved köşesi arası düştü[122] Her kabile; Kabe'nin kendilerine düşen yerleri için taş toplamaya ve taşımaya başladılar[123] Erkekler ikişer ikişer olup taş, kadınlar da sıva taşıdılar[124]

08-02-2012	#15
Prof. Dr. Sinsi	'''İslam Tarihi''' Kâbe'nin Üzerinde Güneşleyen Korkunç Yılan ve Âkıbeti Kabe'nin içinde bulunan ve Kabe'ye yapılan bağışlar içine konulagelen kuyuya, bir müddetten beri, bir yılan gelip yerleşmişti [125] Çok kara, kamı ak,[126] başı oğlak başı gibi olan[127] bu büyük ve korkunç[128] yılan, her gün çıkıp Kabe duvarının üzerinde güneşler; Kabe'ye hiç kimseyi yaklaştırın az di Bir kimse ona yaklaşacağı zaman hemen kuyruğunun yanından başını kaldırır, ağzını açar, korkunç sesler çıkarmaya başlardı Bunun için, Kureyşîler ona yaklaşmaktan ürperirler, korkarlardı Bu yılan, yine, her gün yaptığı gibi, Kabe'nin duvarları üzerinde güneşleniyordu[129] Kureyşîler, Makam-ı İbrahim'in yanında toplanarak: "Ey Allah! Eğer Beyt'inin yıkılıp yeniden yapılmasına razı isen, onu tamamlattır ve şu yılan uğraşısını da üzerimizden kaldır![130] Ey Rabbimiz! Biz, Senin Beyt'ini şereflendirmek ve süslemek istiyoruz Sen, razı isen, bunu yaptır Razı değilsen, Sen, istediğini yap!" diyerek dua ettiler O sırada, gökten, bir çığlık işittiler [131] Yüce Allah tarafından; [132] sırtı kara, karnı ak, ayakları sarı, kartaldan daha büyük [133] bir kuşun salındığı görüldü[134] Bu kuş, birden, yılanın üzerine inerek, başına batırdığı tırnaklarıyla onu hemen kapıp havalandı! Yılanı, kuyruğu sallana sallana Küçük Ecyad'a,[135] Hacun'a doğru[136] götürdü[137] Hacun'a bıraktı Yer, onu yuttu [138] Bunun üzerine, Kureyşliler: "Yapmak istediğimiz işten Allah'ın razı olduğunu ümit ediyoruz Yanımızda, yardımından yararlanacağımız bir iş adamı da var, elimizde kereste de var! Yüce Allah, yılan belâsını da başımızdan def etti!" dediler Kureyşliler; Kabe'nin kendilerine düşen taraflarını yıkıp yeniden yapmaya karar verdikleri zaman, Ebu Vehb b Amr, b Âiz, b İmran, b Mahzum kalktı, Kabe duvarının üzerindeki taşlardan birine elini uzatip almasıyla taşın elinden sıçrayıp duvardaki eski yerine dönmesi bir oldu! Ebu Vehb: "Ey Kureyş cemaatı! Kabe'nin yapısına, kazancınızın temiz ve helal olmayanını sokmayınız! Ona, ne fahişe başlığı, ne faiz parası, ne de herhangi bir kimseden haksız olarak alınmış olan para sokulmasın!" dedi[139] Kureyşliler, Kabe'yi yıkmaktan çok korkmakta ve çekinmekte idiler[140] Velid b Mugîre, Kureyşlilere: "Sizin Kabe'yi yıkmaktaki gayeniz nedir? İyilik mi, yoksa kötülük müdür?" diye sordu "Elbette, iyiliktir!" dediler[141] Velid b Mugîre: "Ey kavmim! Siz, Kabe'yi yıkmakla onu ıslah etmek istiyor değil misiniz?" diye sordu "Evet! Islah etmek istiyoruz!" dediler[142] Bunun üzerine, Velid b Mugîre: "Yüce Allah, ıslah edicileri helak etmez![143] Fakat, siz, Rabbinizin Beyt'inin onarımına, mallarınızın temiz ve helal olanından başkasını sokmayınız! Ona, faizden, kumardan, fahişe başlığından elde edilen parayı sokmayınız! Beytullah'ı, mallarınızın kötü olanından uzak tutunuz! Çünkü, Allah, malın temiz ve helal olanından başkasını kabul etmez!" dedi[144] Kureyşliler, yapılan tavsiyenin gereğini yerine getirdiler[145] "O halde, yıkmak için onun üzerine kim çıkacak?[146] Onu yıkmaya, ilk önce kim başlayacak?" dediler[147] Velid b Mugîre: "Onun üzerine ben çıkacak, onu ben yıkacağım![148] Sizin, onu yıkmaya ilk başlayanınız ben olacağım![149] Ben, çok yaşlanmış bir kimseyim Eğer başıma bir iş gelirse, varsın gelsin Zaten ecelim yaklaşmış bulunuyor!" dedi[150] Eline bir külünk alarak [151] Beytullah'ın üzerine çıktı, ve bir taşı yıkarken ayağının altındaki taş şiddetle deprenince, [152] Velid b Mugîre: "Ey Allah! Biz, Senin dininden çıkmış, sapmış değiliz! [153] Bizim ıslah etmekten, [154] hayırdan [155] başka gayemiz yoktur!" diyerek, [156] Kabe'nin iki rüknü arasındaki kısmından[157] elindeki külünkle taş taş kaldırıp akşama kadar yıkma işine devam etti[158] Halk, o gece, yıkma işine girişmeyip beklediler[159] "Akşam olunca, azap inmesinden korkarız!" dediler Akşamleyin, Velid b Mugîre'ye bir azap gelmediğini gürdüler [160] O geceyi de beklediler ve: "Bakalım, Velid'in başına birfelâket gelirse biz Kabe'den hiçbirtaş yıkmayız ve yıktıklarımızı da iade eder, eski haline getiririz Eğer onun başına birfelâket gelmezse, yaptığımız işten Allah'ın razı olduğunu anlarız ve hemen yıkmaya girişiriz!" dediler [161] Kureyş halkı, ertesi günü, sabahleyin Velid b Mugîre'nin sapasağlam kalkıp işine başladığını gördükleri zaman, kendileri de, kendilerine ayrılmış olan duvarları, onunla birlikte, yıkmaya koyuldular İbrahim (as)ın, İsmail (as)la birlikte Kabe'yi yaparken attığı temele ulaşıncaya kadar, duvarları yıktılar Temelde, yeşil, birbirleriyle kaynaşmış, deve sırtı gibi taşlarla karşılaştılar; [162] ki, her biri, otuz kişinin bile kaldıramayacağı kadar ağır ve iri idi[163] Yıkım işine katılan Kureyşlilerden birisi elindeki külünkün ucunu iki taştan birisini ayırmak için aralarına sokup zorladığı zaman, taş kımıldamış, Mekke sarsılmaya başlamıştı! Bunun üzerine, yıkım işine orada son verdiler[164] Taş kımıldatılınca, altından, gözleri kamaştıracak derecede bir şimşeğin çaktığı da rivayet edilir [165] Kureyşîler "Sakın, bu taşı kımıldatmayınız ve hizasını da bozmayınız!" dediler[166] Kımıldatılan taşın, Âdem (as) zamanında Kabe'nin melekler tarafından at İmiş bulunan temelinin taşı olduğu ve İbrahim (as)ın da Kabe'nin temel ve duvarlarını bunun üzerinden yükselttiği rivayet edilir[167] Kâbe Yıkılırken Bulunan Taşlar ve Üzerindeki Yazılar Kureyşliler Kabe'yi yapmak üzene yıktıkları zaman, üzerleri yazılı bazı taşlar bulmuşlardı [168] İbn İshak'ın rivayetine göre, taşlardan, Rükün'de bulunanın üzerindeki Süryanice yazıda ne denildiğini, Yahudilerden birisi gelip onu okuyuncaya kadar, anlayamadılar [169] Yemen'den gelen Yahudi âlimine, doğru okuyup kendilerine doğrusunu söylemesi için, yemin ettirdiler Yahudî âliminin bildirdiğine göre[170] yazıda şöyle deniliyordu: "Ben, Bekke (Mekke)'nin Sahibi olan Allah'ım! Onu, göklerle yeri yarattığım, Güneş'e ve Ay'a şekil verdiğim gün yarattım! Onu, masum yedi melek ile de, kuşattım Mekke'nin iki dağı ortadan kalkmadıkça, o da ortadan kalkmayacaktır! Bekke (Mekke) ahalisine, su ve süt bereketli kılınmıştır" [171] Rivayete göre, Hicr'e gömülmüş bulunan bir taşın üzerinde de: "Bu belde ahalisi için, suya ve süte bereket ihsan edilmiştir Mekke'nin iki dağı ortadan kalkmadıkça, bu bereket de kalkmayacaktır!" diye yazılı idi[172] Ezrakî'nin rivayetine göre, Beytullah olan Kabe yıkıldığı ve İbrahim (as)ın temeline ulaşıldığı zaman bulunan taşın üzerindeki yazı, çağırılan Yemenli bir adamla bir rahibe okutturuldu Yazıda şöyle deniliyordu: "Ben, Bekke (Mekke)'nin Sahibi olan Allah'ım! Göklerle yeri, Güneş'le Ay'ı yarattığım gün, ve şu iki dağı meydana getirdiğim gün, onu Harem ve dokunulmaz kıldım ve masum yedi melek ile de, kuşattım"[173] İbn İshak'ın rivayetine göre, Makam-ı İbrahim'de bulunan taşın üzerindeki yazıda da, şöyle deniliyordu: "Mekke! Haram ve dokunulmaz şehir! Ona, rızık üç yoldan gelir Mekke'nin haram ve dokunulmazlığı, oralının ilkinden başkasına hıll ve helal kılınmamıştır!"[174] Ma'merb Raşid'in (vefatı: 153 Hicrî) el-Câmi'inde İmam Zührî'den (vefatı: 124 Hicrî) rivayetine göre de: Kureyşliler, Kabe'yi yıkıp yeniden yaptıkları sırada, Makam-ı İbrahim'de, üç yüzü olan ve her yüzünde yazı bulunan bir taş buldular Taşın birinci yüzündeki yazıda: "Ben, Bekke (Mekke)'nin Sahibi Allah'ım! Güneş'le Ay'ı yapıp çattığım gün, onu da yapıp çattım ve masum yedi melekle de, kuşattım Onun ahalisi için, eti ve sütü bereketli kıldım" Taşın ikinci yüzündeki yazıda: "Ben, Bekke (Mekke)'nin Sahibi olan Allah'ım! Rahm'i yarattım O, Benim ismimden ayrılmıştır Kim onu birleştirirse, ben de onu birleştiririm! Kim onu koparırsa, ben de onu koparırım!" Taşın, üçüncü yüzündeki yazıda da: "Ben Bekke (Mekke)'nin Sahibi olan Allah'ım! Hayrı ve şerri yarattım İki eli hayırda olana ne mutlu! Vay iki eli serde olan kimseye!" deniliyordu[175] Kâbe'nin Kuyusunda Bulunan Madenî Levhalardaki Yazılar Kureyşliler; Kabe'yi yıkıp yeniden yaptıkları sırada, Kabe'nin içindeki kuyuda da, deve kuşu yumurtası büyüklüğünde iki adet sarı maden bulmuşlardı Onlardan birisinin üzerinde: "Bu, Allah'ın, Haram ve dokunulmaz Beyt'idir! Allah, onun ahalisini ibadetle rızıklandırmıştırOrası, oralının ilkinden başkasına hıll ve helal kılınmamıştır!" İkinci madenin üzerinde de: "Arap kabilesinden filan oğullarının Allah için hac yaptıklarının beratıdır!" diye yazılı idi[176] Peygamberimiz (as)ın Mekke'nin Haramiyet ve Dokunulmazlığı Hakkındaki Açıklaması Peygamberimiz (as); Mekke'yi fethinin ikinci gününde irad ettiği hutbesinde şöyle buyurmuştur: "Ey insanlar! Şüphe yok ki, Allah, göklerle yeri, Güneş'le Ay'ı yarattığı gün, Mekke'yi de haram ve dokunulmaz kılmıştır [177] Burası, Allah'ın haram ve dokunulmaz kıldığı bir bölgedir[178] Kıyamet gününe kadar da, haram ve dokunulmaz olarak kalacaktır[179] Mekke'yi haram ve dokunulmaz kılan Allah'tır Onu, insanlar haram ve dokunulmaz ki İmamı şiardır [180] Allah'a ve âhiret gününe inanan kimseye, Mekke Hareminde kan dökmek, ağaç kesmek, helal olmaz! [181] Mekke'de kan dökmek benden önce hiçbir kimse için helal olmadığı gibi, benden sonra da hiçbir kimse için helal olmayacaktır! Bana da, ancak gündüzün belli bir saatinde helal kılınmıştır; [182] ki, bu da, Mekkelilerin ilahî gazabı hak etmiş olmalarından ileri gelmiştir [183] Şüphe yok ki, Fil'i Mekke'ye girmekten alıkoyan, tutan Allah'tır Mekkeliler üzerine, Resûlullah ile mü'minler de, ancak bir kez salınmışlardır[184] İyi biliniz ki: Şu saatte Mekke benim için bile haramdır[185] Mekke'nin bugünkü haramlığı, dünkü haramlığı haline dönmüştür"[186] Kâbe'nin Planında Kısaltma ve Daraltma Yapılışının Sebebi Kureyşîler, Beytullah'ı yıkıp yeniden yapacaklan zaman; toplanan bağışlarla sağlanan yapı malzemesinin yetersizliği yüzünden, Beytullah'ın Hicr tarafındaki eski temelini dışarıda bırakıp duvarı biraz içeriden çekmek suretiyle, kısaltmak ve daraltmak zorunda kaldılar[187] Kabe'nin eski temeline göre: Şam tarafından dışarıda bırakılan ve Kabe'ye dahil bulunan Hicr kıs-mının[188] eni altı arşın, [189] veya altı arşın bir karış,[190] ya da yedi arşın[191] veya yedi arşına yakın olup; [192] Kureyşliler inşaattan artacak malzemelerle eski temel üzerinden çektirecekleri yanm daire duvarla, hem burasının Kabe'ye dahil bulunduğunu belirlemek, hem de, tavanın bu duvarın dışından yapılmasını sağlamak istediler[193] Kabe'nin kapısı, İbrahim (as)la Cürhüm ve Amalikalar devrinden beri, yer seviyesinde idi[194] Kureyşliler; Beytullah'ı yeniden yapmaya kalktıkları zaman,[195] Ebu Huzeyfe b Mugîre: "Ey kavmim! [196] Kabe'nin kapısını yerden yüksek yapınız [197] Zeminini de toprakla doldurunuz[198] İçine, ne sel suları girebilsin,[199] ne de merdivensiz çıkılabilsin! Ona, ancak sizin istediğiniz kimse girsin! İstemediğiniz kimse girmek isterse, aşağı itiveriniz!" dedi, öyle yaptılar[200] Bunun için, Kureyşliler, Kabe'nin kapısını dört arşın bir karış yüksekten koydular Kabe'nin içinden zeminini de, bu yüksekliğe kadar, toprakla doldurdular[201] Hz Âişe der ki: "Ben, Beytullah'ın içine girip orada namaz kılmayı arzu ederdim Resûlullah (as), elimden tutup beni Hicr'e koydu ve: 'Beytullah'a girmek istediğin zaman, Hicr'de namaz kıl! Muhakkak ki, orası Beytullahtan bir parçadır Fakat, senin kavmin Kabe'yi yaptıkları zaman, kısalttılar da, orayı Beytullahtan çıkardılar' buyur-du[202] 'Yâ Rasûlallah! Sen onu İbrahim'in temelleri üzerine çevirsen ya?' dedim [203] Resûlullah (as): 'Eğer kavmin Cahiliye devrinden ve küfürden yeni kurtulmuş olmasaydı, Kabe'nin birikmiş malını Allah için harcarda, kapısını yerden yapar, Hicr'de bırakılmış olan kısmını ona katardım[204] Kabe'ye, doğu ve batı tarafından da, yer seviyesinde iki kapı koyardım[205] Oradan girerler, şuradan çıkarlardı' buyurdu[206] 'Kavminin, Kabe kapısını ne için yükseğe kaldırdığını da bilir misin?' diye sordu[207] 'Hayır! Bilmiyorum!1 dedim[208] 'Bunu, kavmin, istediklerini içeri almak, istemediklerine engel olmak için yaptılar[209] Güya, Kabe'nin şerefini gözetmek üzere, dilediklerinden başka kimse oraya girmesin diye, merdi*venini yükselttiler Kabe'ye girmesini istemedikleri bir kimseyi, merdivenden çıkmakta serbest bırakırlar, kapıya kadar çıkıp tam içeri gireceği sırada ise merdivenden aşağı itiveririerdi de, adamcağız düşer giderdi!' buyur-du"[210] Amr b Hüzelî de, bu husustaki müşahedelerini şöyle anlatır "Ben, Kureyşlilerin Cahiliye devrinde Beytullah'ı, Pazartesi ve Perşembe günleri açtığını gördüm Kabe'nin kapıcıları, kapısının önüne otururlardı Kabe'ye girmesini istemedikleri bir kimse merdivenden yukarı doğru çıkınca, onu hemen itip aşağı düşürürlerdi Bazan, düşürülen adamın sakatlandığı, öldüğü de olurdu"[211]