Balıkesir'de Madencilik

Balıkesir'de Madencilik

İlimiz bor minarelleri bakımından oldukça zengindir Türkiye'de bulunan Dünya'daki bor rezervlerinin %60'ına tekabül eden bor madenlerinin bir kısmı Bigadiç ilçesindedir Marmara Adası'nda mermer ocakları vardır Balya'da kurşun, Edremit'te demir rezervi vardır


İLİMİZİN YER ALTI KAYNAKLARI

Balıkesir, tarım,hayvancılık ve turizm ili olarak bilinmesine rağmen antik dönemden günümüze kadar madencilik faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı bir yöredir
Yurdumuzun önemli metalojenik yörelerinden biri olan Kuzeybatı Anadolu Bölgesi’nde yer alan Balıkesir İli, metalik cevherleşmeler,enerji hammaddeleri ve özellikle endüstriyel hammadde kaynakları yönünden ülkemizin madencilik sektöründe ve dış ticaretinde önemli yer tutan yataklara sahiptir

Yörede antik dönemlerden bu yana çeşitli uygarlıklar tarafından işletilmiş olan bir çok maden sahasının varlığı bilinmektedirAntik dönemlerde Edremit-Altınoluk-Papazlık ve Kepsut-Beyköy’de altın,Şamlı–Ilıca’da bakır,Dursunbey-Demirboku Sırtı’nda ve Balya’da kurşun madenciliği yapıldığı arkeolojik ve antik madencilik bulgularıyla sabittirYine Marmara Adası Saraylar beldesinde,çok sayıdaki antik mermer ocağının,özellikle Roma ve Bizans döneminde yoğun faaliyet gösterdiğini belgeleyen çok sayıda arkeolojik malzeme mevcuttur

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra ülkenin büyük bir kalkınma hamlesine girmesi, madencilik konusunun önemini ortaya koymuş ve ülkemiz yeraltı servetlerinin devlet eliyle meydana çıkarılması ve değerlendirilmesi amacıyla 1935 yılında Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü (MTA) kurulmuştur MTA, kuruluşundan günümüze uzanan süreçte tüm yurtta olduğu gibi Balıkesir İlini içine alan bölgede de yoğun bir maden arama çalışması yürütmüştür ve halen yürütmektedir Bunun sonucunda birçok yeni maden yatağı ve zuhuru tespit edilmiş, bilinen maden yataklarına yeni rezervler ilave edilerek yatakların gelişmesi sağlanmıştır

Günümüzde metalik madenlere, enerji hammaddelerine ve özellikle endüstriyel hammaddelere yönelik madencilik çalışmaları ilimiz sınırları içersinde devlet ve özel sektör kuruluşları tarafından yoğun bir şekilde sürdürülmektedir Önümüzdeki yıllarda Balıkesir ilinin ekonomisinin lokomotifi madencilik olacaktır

ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER

BOR TUZLARI :
Türkiye günümüzde dünyanın en büyük bor tuzu rezervlerine sahip (Dünya bor rezervinin % 63 ü) ülkesidir
Dünya bor tuzu rezervleri 3405000000 tondur ve bunun 2737000000 tonu ülkemizde bulunmaktadır
Ülkemizdeki mevcut bor rezervi, tüm dünya için tek başına 400 yıl süre ile yeterli olabilecek durumdadır
Ham cevher üretiminde Türkiye dünya üretiminin yarısından fazlasını gerçekleştirmektedir
Türkiye bu kadar büyük rezerv ve üretime karşın, dünya bor pazarında % 25 civarlarında pay sahibidir
Toplam maden ihracatımızdan elde edilen gelirin yaklaşık yarısı bor tuzu yataklarından karşılanmaktadır

a)Susurluk–Sultançayır Yatağı :

Türkiye’nin bilinen en eski borat yatağıdır İlk işletme 1865 yılında bir Fransız kuruluşu tarafından Aziziye ocağında başlatılmıştır1950’li yılların sonlarına kadar İngiliz ve Fransız şirketlerinin tekelinde olan bu saha kapalı ocak olarak işletilmiştir İşletilen cevher mineralleri pandermit ve havlittir Buradan çıkarılan pandermitler Bandırma (Panderma) limanından yurtdışına taşındığından,pandermit minerali dünya literatüründeki ismini bu limandan almıştır

Halen Etibank’ın denetiminde olan bu saha, bor rezervinin büyük bir bölümünün tükenmiş olması ve Batı Anadolu’da açık işletmeye uygun yeni bor yataklarının bulunmasıyla (Kestelek, Bigadiç, Emet, Kırka) günümüz Türkiye’si için ekonomik olma özelliğini yitirmiştir

b) Bigadiç Bor Tuzu Yatakları :

Bigadiç yöresinde bor ilk kez 1950 yılında bir maden çavuşu tarafından bulunmuş,daha sonra MTA tarafından yapılan araştırmalarla bugünkü yataklar ortaya konmuştur Ekonomik olarak işletilen cevher mineralleri kolemanit ve üleksittir Bigadiç havzasındaki yataklar ülkemizin en büyük bor tuzu yataklarıdır Görünür rezervi 1029722000 ton olup, buda dünya bor tuzu rezervlerinin yaklaşık 1/3 üne karşılık gelmektedirB2O3 tenörü % 35 dirB2O3 itibarıyla görünür rezervi 360403000 tondur

KAOLEN :
a) Sındırgı-Düvertepe Kaolen Yatakları :

Yurdumuzun en önemli kaolen yatakları Balıkesir-Sındırgı-Düvertepe yöresindedir Burada çeşitli kalitelerde yaklaşık 70 milyon ton görünür, muhtemel rezerv bulunmaktadır Bunun da yaklaşık 25 milyon tonu işletilebilir görünür rezervdirSeramik sanayiinde kullanılan Türkiye kaolen üretiminin büyük bir kısmı bu bölgeden karşılanmaktadır

b) Sındırgı-Mumcu Yatağı :

2000000 ton görünür rezerve sahip olan yatak,alunit ve bol miktarda serbest kuvars içeriği nedeniyle düşük kalitededirGeçmiş yıllarda sınırlı miktarda üretim yapılmıştır Tenör: % 13-23 Al2O3 , %1 Fe2O3

c) İvrindi-Küçükyeniceköy Yatağı :

970000 ton görünür, muhtemel rezervi olan yatak işletilmektedir
Tenör: % 20-31 Al2O3
Ayrıca Çamağız yöresinde 520000 ton mümkün,Çakmakdere’de 100000 ton mümkün rezervli kaolen yatakları vardır

d) Gönen-Ilıcaoba,Söğüt Köyü Yatağı :

Rezerv : 100000 ton görünür, 375000 ton görünür + muhtemel
Tenör : % 21 Al2O3 , % 3 Fe2O3

e) Ayvalık-Alibeytepe,69 Rakımlı Tepe,Küçükköy-Direnli Tepe Yatağı:

Rezerv: 4410094 ton görünür, 5264876 ton görünür, muhtemel 2893000 ton muhtemel 11185094 ton mümkün
Tenör: % 9-345 Al2O3 , % 01-95 Fe2O3

BENTONİT :

Balıkesir-Merkez-Çağış, Konakpınar-Bereketli,Bigadiç-Dereli,Kepsut-Akçakertil çevresinde büyük rezervler oluşturan bentonit sahaları bulunmaktadır Özel sektör tarafından işletilen bu sahalardan üretilen bentonitler Avrupa,ABD,Japonya ve Tayland’a ihraç edilmektedir

ZEOLİT :

Çağımızın endüstriyel hammaddesi olarak anılan fakat yurdumuzda henüz yaygın kullanım alanı olmayan zeolitler Bigadiç civarındaki tüfler içersinde yaygın olarak bulunmaktadır Zeolit mineralleri klinoptilolit ve höylandittir Özellikle üst tüf birimindeki klinoptilolit içeriği % 82' lere ulaşmaktadır Milyarlarca tonluk zeolitli tüf rezervinin özellikle 12 milyar tonluk kesimi yüzeyden kolaylıkla alınabilecek (açık işletme madenciliğine uygun) niteliktedir Bu zeolitli tüfler çevre kirliliğinin kontrolü, enerji tasarrufu, tarım ve hayvancılık ile çimento, kağıt ve diş macunu üretimi gibi alanlarda önemli uygulama potansiyeline sahiptir

Ekonomisinin temelini tarım ve hayvancılığa dayalı sektörlerin oluşturduğu Balıkesir İli için zeolitlerin önemi büyüktürÖzellikle bu sektörlerde kullanılma olanaklarının araştırılmasına önem verilmelidir

HALLOYSİT :

Balıkesir ve Gönen civarında 4 ayrı sahadaki yataklardan özel sektör tarafından halloysit üretimi yapılmaktadır

Gönen çevresinde, Ilıcaoba, Karasukabaklar ve Şahbaz ile Balıkesir-Balya arasındaki Turplu ocağında Esan tarafından üretim yapılmaktadır Turplu ocağı (Turplu ve Alidemirli köyleri yakınında) 1987 yılından beri çalışmaktadır

Türk halloysiti doğal ve saf olması nedeniyle prosesten geçmiş benzerlerine oranla çok daha üstün özelliklere sahiptir ve bu nedenle günümüzde İngiltere’de üretilen yüksek kaliteli porselen ve seramik ürünlerinin yapımında tercihan kullanılmaktadırGünümüzde Çanakkale-Balıkesir bölgesinde yılda 5 bin ton halloysit üretilmekte ve çoğu ihraç edilmektedir

WOLLASTONİT
Balıkesir-Kepsut-Serçeören Yatağı: 1968 yılında bulunan yatak 500000 ton mümkün rezerve sahiptir % 50 tüvenan wollastonit içeriklidirYatağın küçük ve düzensiz oluşu işletmecilik problemlerine neden olmaktadırZaman zaman üretim yapılan yatak,şu an çalışmamaktadırYataktan şimdiye kadar yaklaşık 100000 ton üretim yapılmıştır

DOLOMİT
Marmara Adası’ndaki kalın mermer istifinin önemli bir bölümü dolomittir veya dolomitiktir % 20-21 MgO içerikli 95000 ton görünür + muhtemel dolomit rezervi vardır

FELDSPAT

Bandırma’daki aplit - pegmatitlerde 20500 ton sodyumlu feldspat rezervi vardır

KALSİT

Erdek civarında 2000000 ton görünür,4000000 ton muhtemel olmak üzere toplam 6000000 ton kalsit rezervi vardır

ALÇITAŞI ( JİPS )

Susurluk-Demirkapı civarında en az 1000000 ton jips rezervi mevcuttur

DOĞAL TAŞLAR :

GRANİT : Ayvalık-Bağyüzü Köyü, Erdek-Ocaklar Köyü (Bandırma Mavi Granit)

YAPI TAŞLARI

Balıkesir İl sınırları içersinde geniş alanlarda yüzeyleyen Neojen volkanitleri (Andezit, Tüf, Tüfit) yapıtaşı açısından önemli potansiyel rezerv oluşturmaktadır

MERMER

Antik dönemde tapınakların, sunakların ve heykellerin yapımında kullanılan beyaz-gri renkli kolay işlenebilen taşlara Marbre veya Marmor ismi verilmiştir Erdek ilçesinin kuzeybatısında yer alan ve tamamen beyaz-gri renkli Marmor kayalarıyla kaplı olan adaya antik dönemde Marmor Adası; içinde bulunduğu denize de Marmor Denizi denilmiştir Antik dönemden günümüze kadar Marmor kelimesi telaffuz edilirken değişikliğe uğrayarak Mermer olarak söylenmeye başlanmıştır Bu nedenle Marmor Adası ile Marmor Denizinin isimleri de günümüzde Marmara Adası ve Marmara denizi olarak söylenmektedir

Manyas, Erdek, Susurluk, Kepsut, Merkez, Savaştepe, İvrindi, Balya, Havran, Edremit, Bigadiç, Dursunbey çevresinde önemli miktarda potansiyel mermer rezervleri bulunmaktadır

METALİK MADENLER
ALTIN

Altının simgesi olan “Au” Latince “Aurum” dan gelmektedirBu sözcük Anadolu (Anatolia) kökenlidirHavran’ın antik dönemdeki adı olan “Aureline” da altın ülkesi anlamındadır

Ayvalık-Bağyüzü,Havran-Küçükdere,Kepsut -Beyköy’de altın cevherleşme sahaları ortaya çıkarılmış olup,Havran,Edremit ve Sındırgı’da önümüzdeki yıllarda yapılacak çalışmalarla ortaya çıkarılabilecek potansiyel altın sahaları mevcuttur

GÜMÜŞ

Eti Holding AŞ’ne ait ruhsat sahasında yapılan çalışmalar sonucunda 300-350 gr/ton Ag tenörlü Bigadiç-Davutlar cevherleşme sahası bulunmuştur

ANTİMUAN

İvrindi-Taşdibi,Büyük Yenice ve Küçük Yenice’de 178320 ton antimuan rezervi bulunmaktadır

MOLİBDEN

Havran-Kalabak-Atizi mevkiinde molibden cevherleşmesi bulunmaktadır

MANGANEZ

Kepsut-Mezitler’de 692213 ton manganez rezervi bulunmaktadır

BAKIR-KURŞUN-ÇİNKO

Edremit-Alyınoluk-Doyran,Ayvalık-Alibey Adası,Ayvalık-Maden Adası,Dursunbey-Demirboku Sırtı,Dursunbey-Kulatçiftliği cevherleşme sahalarında toplam 7226855 ton rezerv bulunmaktadır

MÖ 500 yıllarından günümüze kadar işletilen Balya madeninde ise işletilebilir % 449 Pb , % 761 Zn tenörlü 15726580 ton rezerv bulunmaktadır

DEMİR

Merkez-Şamlı,Ayvalık-Ayazmant ve Havran-Eymir’de 29300000 ton demir rezervi bulunmaktadır

ENERJİ HAMMADDELERİ

Dursunbey-Çakırca, Odaköy: AID: 2400-3325 Kcal/kg Rezerv: 34685000 ton
Balya-Mancılık: AID: 1762 Kcal/kg Rezerv: 7200000 ton
Balya-Sebebli: AID: 2500-5000 Kcal/kg Rezerv: 570000 ton
Balya-Bengiler: AID: 3900 Kcal/kg Rezerv: 300000 ton
Gönen-Şaroluk: AID: 2898 Kcal/kg Rezerv: 600000 ton
Ayrıca; Gönen-Ayvacık, Küpçıktı, Köteyli linyit oluşumları da bilinmekle beraber, bunlar önemli olabilecek rezervlere sahip değildir

JEOTERMAL ENERJİ

Türkiye jeotermal potansiyel bakımından Avcrupa’da ilk dünyada ise yedinci ülke konumundadırÖzellikle Batı Anadolu ülkemiz jeotermal kaynaklarının oldukça yoğun olduğu bölgedirBu bölgede yer alan Balıkesir ili ; jeotermal kaynak suları açısından önemli bir potansiyele sahiptir MÖ yıllarından günümüze kadar bu termal sulardan kaplıca olarak tedavi amaçlı yararlanılmıştır Günümüzde ise bu jeotermal kaynaklardan kaplıcanın yanı sıra şehir ısıtmacılığında ve sera ısıtmacılığında yararlanılmaktadır

Ülkemizde ilk jeotermal ısıtma uygulaması 1964 yılında Gönen Park Otelin ısıtılması ile gerçekleştirilmiştirTürkiye’nin ilk jeotermal merkezi şehir ısıtması da yine 1987 yılında Gönen’de uygulanmış ve 3400 konut için ısıtma yapılmıştır

• Balıkesir-Pamukçu: Sıcaklık (Ortalama): 610 C Debi (Toplam): 88 Lt/sn
• Balıkesir-Bigadiç-Hisarköy: Sıcaklık (Ortalama): 978 0C Debi(Toplam): 120 Lt/sn
• Balıkesir-Sındırgı-Hisaralan: Sıcaklık (Ortalama):45-98 T Debi (Toplam): 100 Lt/sn
• Balıkesir-Edremit-Güre: Sıcaklık (Ortalama): 50 T Debi (Toplam): 25 Lt/sn
• Balıkesir-Edremit-Derman: Sıcaklık (Ortalama): 55 T Debi (Toplam): 99 Lt/sn
• Balıkesir-Balya-Şamlı-Ilıca: Sıcaklık (Ortalama): 65 T Debi (Toplam): 3,5 Lt/sn
• Balıkesir-Gönen: Sıcaklık (Ortalama): 77 T Debi (Toplam): 63 Lt/sn
• Balıkesir-Manyas-Ilıcaboğazı: Sıcaklık (Ortalama): 60 T Debi(Toplam): 3 Lt/sn
• Balıkesir-Manyas-Kızık: Sıcaklık (Ortalama): 50 0C Debi (Toplam): 7 Lt/sn
• Balıkesir-Susurluk-Ömerköy: Sıcaklık (Ortalama): 30 T Debi (Toplam): 2 Lt/sn
• Balıkesir-Susurluk-Yıldız: Sıcaklık (Ortalama): 35-78 T Debi (Toplam): 18 Lt/sn

Dünyada ticareti yapılan 90 çeşit mineral bulunmaktadır Bu minerallerin 57 çeşidi Ülkemizde olup, 37 çeşidi ise Balıkesir ilindedir Bu nedenle maden ruhsatı sayısı açısından Türkiye’de en çok ruhsata sahip il konumundadır Kütahya ise ruhsat alanı açısından en fazla alana sahip olan ildir