Imam-i Gazâlî'den Hayatî Ögütler

Asil adi Ebû Hâmid Muhammed olan Imam-i Gazali Hazretleri Horasan bölgesinde Tus sehrinin Gazale köyünde 1058 yilinda dünyaya geldi 1111 yilinda ise dünyaya veda eyledi Islâm dünyasinda Hüccetü\'l-Islâm (Islâmin ispatlayicisi) olarak taninan Imam-i Gazâlî, Selçuklu döneminde yasamis, Islama yönelen hücumlara, dine yapilan taarruzlara karsi müdafaalarda bulunmus, dinin anlasilmasi için tartismaya açilmis olan meselelere çözümler getirmis bir müceddiddir, dinin yenileyicisidir

Imam-i Gazalî\'nin Islâm egitim ve ahlâki üzerinde getirmis oldugu yenilik, Islâmin özünden uzaklasma yoluna girmis olan Müslümanlari ahlâkî egitime tabi tutmustur En mühim eseri olan Ihyâu Ulûmi\'d-Din, basta iman ve ibadet olmak üzere, ahlâk sahasinda çok ciddî bir hizmet görmüs, dokuz asirdir tazeliginden bir sey kaybetmemistir

Imâm-i Gazalî\'yi halka tanitan hacimca küçük, fakat tesiri bakimindan büyük olan eseri Eyyühe\'l-Veled olarak bilinen ve dilimizde Ey Ogul seklinde bilinen eseridir

Gazali, üzerinde çalistigimiz \"Ey ogul\"un pîri ve üstadidir Bu alanda yapilmis olan çalismanin ilki ve en mükemmelidir Diger çalismalar büyük ölçüde bu kitabin üzerine bina edilmistir

Birçok dünya diline çevrilen, UNESCO tarafindan da yayinlanan Ey Ogul, batida ve doguda okuma rekoru kiran bir eserdir \"Müslümanin yirmi dört saati\" demek olan bu kitap, ayrica bir ögüt ve nasihatler bütünüdür

Bu çesit çalismalarin tamaminda oldugu gibi, Imam-i Gazalî\'nin bu eserinin bas kisminda iman ve Islâmin esaslari ile birlikte, ibadet konulan islenmektedir Ancak biz sadece ahlâkî bölümleri ve insan egitimine yönelik kisimlari aldik



Allah\'tan kork

Ey ogul!

Allah\'tan nasil korkulmasi gerekiyorsa öyle kork Ona kulluk görevini geregi gibi yap Haram kildigi seylerden mümkün oldugu nisbette kaçin Allah\'in saadete uzanan yolundan ayrilma Hayatini düzene sokan emirlerini sakin ihmal etme ki, yasayisin sihhat bulsun, gözlerin aydin olsun

Çünkü gizli ve kapali hiçbir sey Allah\'tan gizli ve kapali degildir



Babana itaat et

Ey ogul!

Senin hayatini renk katmak için güzel belgeler koydum Onlari korur ve dediklerime kulak verir, günlük yasayisini ona uydurursan hükümdarlarin gözleri ve gönülleri sana karsi ilgiyle dolup tasacaktir

O halde su anda da, bundan sonra da babana itaat et



Bos sözden uzak dur

Ey ogul!

Aklinin hemen kabul etmeyecegi seyi söyleme Lüzumsuz lâftan, çok gülmekten, saka ve alaya almaktan, din kardesinle tartismaktan sakin

Böyle yapmak saygidegerligi götürür, kin ve düsmanlik kapilan açar



Agirbasli ol

Ey ogul!

Agirbasli, terbiyeli, saygili ve nezaketli olmaya çok dikkat et ve itina göster Ancak böyle yaparken gurura kapilma Sonra senden bu sifatla söz edilir

Halka tepeden bakma Sonra senden bu sifatla bahsedilir



Herkese hosnut davran

Ey ogul!

Dostuna da düsmanina da hosnutluk göster

Baskasina eza ve cefa etmekten kendini alikoy ve bunu onlardan korkup ürktügün için de yapma Sadece iyi bir huy oldugunu düsünerek öyle davran



Ortayolu tut

Ey ogul!

Bütün islerinde ortayolu tut Çünkü islerin en hayirlisi orta yoldur Az konus Karsilastigin her Müslümana selâm ver



Yürüyüsüne dikkat et

Ey ogul!

Ölçülü adimlarla yürü, ayaklarini yerde sürükleyerek yürüme Saga sola baka baka yürüme

Etrafi rahatsiz ederek, basini sunun bunun kapisina dogru döndürme



Toplantilarda sunlara dikkat et

Ey ogul!

1 Ugradigin bir toplantida yer alanlarin üzerine dikilip durma

2 Sokak ve caddeleri meclis gibi kullanma

3 Dükkânlari sohbet yeri olarak seçme

4 Fikrî tartismada kendini hakli çikarmak için inat gösterme

5 Edep ve terbiyesini yitirmis patavatsiz kimselerle tartisma Bir hüküm verirken \"sahsî görüsümdür\" de

6 Birseyi veya bir adami överken asiriya gitme

7 Bir mecliste oturmak istedigin zaman bagdas kurup otur

8 Sakin parmak çatlatma

9 Sakalinla oynama

10 Yüzügünle mesgul olma

11 Oturdugun bir yerde, bulundugun bir toplulukta dislerini kürdan ve benzeri seylerle temizlemeye kalkisma

12 Burnunla oynama

13 Parmagini burnuna sokma

14 Yüzüne sinek konarsa yavasça onu kovmayi ihmal etme

15 Esnememeye dikkat et

16 Halkin seni hafife alacagi söz ve davranistan sakin

17 Bulundugun topluluk yol gösterici olsun

18 Sözlerin çok kiymetli bir nesne gibi paylasilsin

19 Güzel sözlere kulak ver

20 Konusulan bir sözün tekrar edilmesini isteme Bu, onu dinlemedigini gösterir



Su kadindan uzak dur

Ey ogul!

Huysuz ve karaktersiz kadindan sakin Çünkü böylesinin dili kocasi üzerinde çirkin ve agirdir Dünyaya çocuk getirmesi, yüzündeki haya perdesini açmistir Artik ne ev halkindan utanir, ne de konu komsusundan

Böyle kadinlar ne dünyaya yararlar, ne de âhirete Bunlar ülfet ve sohbet edilmeye lâyik degildirler

Böylelerinin gizli hali olmaz Aile sirrini sokaga dökerler Iyilik ve hayri çoktan yere gömmüslerdir

Asik suratli olarak sabahlar, aksam nerede oldugu bilinmez

Onun sundugu bir yudum su serdir, zehirdir Yemegi öfke, konusmasi maskedir Evi perisan, elbisesi kir ve pastir Yilan gibi sokar, akrep gibi isirir

Kocasi evet dese, o hayir der Böylesi kadinlardan uzak dur

Kadinlarin bir kismi da geri zekâli ve hantaldir Agir canli ve kit anlayislidir Kocasini sever, kazancina razi olur; fakat günes dogup yükseldigi halde hâlâ sesi duyulmaz Yemekleri bayat, kaplari kirli ve paslidir



Su kadinla da hayatini kur

Ey ogul

Kadinlarin bir kismi da sevimli ve merhametlidir Bereketli ve feyizlidir Soylu çocuk dogurur

Kendisine her zaman güvenilir Komsulari arasinda itibarlidir

Aile sirlarim korur, kimsenin yaninda açmaz

Cömerttir, eli açiktir Bagirip çagirmaz, alçak sesle konusur

Evi ter temizdir Çocuklari çiçek gibi, gönül alicidir Hayri süreklidir Kocasi da o nisbette yumusak huyludur

Namus onun siari, terbiye degismez vasfidir



Firsatlari kaçirma

Ey ogul!

Fayda saglayacak firsatlari kaçirma Muhtaç oldugun seylere iyice sahip çik Görülmesini acele ettigin islerinde dikkatini baska taraflara dagitma

Içinde bulundugun toplumun âdet ve geleneklerine saygili ol

Âhirette seni rüsvay edecek çirkin âdet ve geleneklerden sakin

Birseyin neticesini iyice düsünüp hesaba katmadan yapmakta acele etme



Soysuz adamlarla tartisma

Ey ogul!

Soysuz adamlarla tartisma Sonra onun kötü arzularini kendine çekmis olursun

Namus ve serefini koruyan insanlara herkes izzet ve ikramda bulunur Böyle kimseler halk tarafindan itibar görür Hakki bilmek, dogruluktan gelen bir fazilettir

Kendini zavalli ve fakir göstermeye çalisan kimse hakarete ugrar



Az kelime ile çok sey anlat

Ey ogul!

Bir meseleyi yazarken gereksiz kelime kullanma Az kelimeyle çok sey anlatmaya çalis

Sonu gelmeyecek arzular pesinde kosmak, sapikliktir

Baskasini kinayan ve hep kusur söyleyen adamin dostu olmaz

Din süslerin en güzelidir

Kuru gürültü, bos yere vakit harcamaktir

Sarhosluk insanliktan uzaklasip seytanlasmaktir

Yapilan bir akdi bozan kimse sirtina bir kin yüklenmis olur

Yumusak söz büyüklerin ahlâkindandir



Evlenmek istedigin kizi iyi seç

Ey ogul!

Insanin hanimi huzur ve sükûnet kaynagidir Bir kizla evlenmek istediginde ailesini iyice arastir ve ögren Çünkü temiz ve asil bir aile tatli meyveler yetistirir

Bilmis ol ki kadinlar parmaklarimiz kadar birbirinden farklidirlar

Sirret ve karaktersiz kadindan sakin Onlarin dis görünüslerine aldanma, böyleleri kocasina karsi kaba ve hirçindir

Kocasi kendisine saygili oldugu zaman bunu bir üstünlük sanar Hiçbir iyilige karsi tesekkür etmesini bilmez Az seye de hiç kanaat etmez



Dostunu iyi seç

Ey ogul!

Iki çesit dost ve kardes vardir Birisi, basina bir bela geldigi zaman seni korur; digeri de mutluluk ve ikbal günlerinde senin dostundur

Belâ gelip ikbalden düstügünde dostluk yüzünü gösteren kardesi hakiki kardes ve dost bil ve dostlugunu korumaya çalis

Saadet günlerindeki dosta pek güvenme Sikintili günlerinde dostluk bagini uzatmiyorsa, onu düsmanlarin düsmani bil



Insanlari iyi tani

Ey ogul!

Heveslerine ve nefsine uyan asagilik çukuruna yuvarlanir Zarif görünümlü insanlar fazla ilgini çekmesin, dis görünüse pek aldanma Çünkü insan, kalbiyle, düsüncesiyle ve diliyle adamdir, kiyafetiyle degil

Benzi sari, zayif kimseleri hor görme Çünkü insan iki küçük et parçasiyla ölçülür: Kalbi ve dili Öyleyse insanlarin bu iki degerinden faydalanmaya çalis; gerisi et, kan ve kemiktir



Fitneden sakin

Ey ogul!

Düsman ülkesinde de olsan fitne ve fesat çikarmaktan sakin

Kendinden asagi kimselere karsi çoluk çocugunu, seref ve itibarini yaygi yapma

Malini kendinden fazla kiymetli ve üstün tutma



Fazla konusma

Ey ogul!

Fazla konusma Sonra bulundugun toplulukta tasinmasi güç bir yük olursun

Seninle beraber oturana karsi alicenap davran Yanina oturmak isteyene güzel, nazik, hareket et

Baskasinin gözüne dikkatle bakip durma

Fazla lügat parçalayip yaldizli söz söyleme Çünkü bu sözlerin dis görünüsü belki güzel sayilabilir, fakat gerçekte güzel degildir



Kendinden fazla söz etme

Ey ogul!

Çocugunu çok begendigini baskalarina anlatma

Hizmetçinin çok hünerli oldugundan baskalarina söz etme

Atindan ve kilicindan bahsetme

Gördügün rüyalari her yerde anlatmaya kalkisma Çünkü gördügün rüyadan sevinç duydugunu belirttigin zaman beyinsiz ve seviyesiz insanlar bu konuda seni rahatsiz etmeye baslarlar



Kisiligini korumak için sunlara dikkat et

Ey ogul!

1 Saçini sakalini tarayip öyle sokaga çik

2 Beyaz killari koparmaya kalkma

3 Lüzumundan fazla güzel kokulu seyler sürünme

4 Bir ihtiyacini dile getirirken üzerinde israrla durma

5 Birtakim arzularinin yerine gelmesi için küçülme

6 Servetinin tam listesini, mevcut paranin tam rakamim çoluk çocuguna verme Çünkü bunlar onu az görecek olurlarsa kendilerini zayif sanarlar Çok görecek olurlarsa yasayislarinda degisiklik yapmak isterler Onlari hirpalamadan belli ölçüde idare etmeye çalis



Tartismada sunlara dikkat et

Ey ogul!

1 Birisiyle tartisirken vakar ve efendiligini elden birakma

2 Bilgisizligini ortaya koyma Bu konuda aceleci olma

3 Delillerini getirirken çok iyi düsün

4 Tartistigin kimseyle aranda hakem olarak yumusak huyunu gör

5 Elinle ve parmaginla fazla isarette bulunma

6 Fazla heyecanlanip yüzün turp gibi olmasin

7 Sakaklarin terlemesin

8 Karsindaki adam sana ölçüsüz davranir, küstahlikta bulunursa sen de nezih ve agirbasli davran

9 Seni kizdiracak olursa, yine ölçülü konusmaya çalis, kendi serefini düsün



Hükümdarla görüsmede sunlara dikkat et

Ey ogul!

1 Devrin hükümdari sana yakinlik gösterirse, onunla mizrak ucunda bulundugunu hesapla

2 Hiçbir zaman onu bu yakinligindan cesaret alip haddini asma ve kendini güven içinde hissetme

3 Son derece efendi ve yumusak davran

4 Ilâhî hükümlerden biri zedelenmedikçe hükümdarin hosuna gidecek sekilde konus

5 Onun sana lütuflari seni ölçüsüzlüge sürüklemesin

6 Sakin hükümdarla yakini arasina girme Ancak iyilik ve hayirli islerde gir Çünkü hükümdarla yakinlari arasina giren kisinin düsüsü çok ani ve sür\'atli olur



Konusurken su noktalara dikkat et

Ey ogul!

1 Söz verdiginde onu mümkün oldugu ölçüde yerine getir

2 Konustugunda ancak dogruyu söyle

3 Sagirlara seslenir gibi konusma

4 Dilsizlere hitap eder gibi sesini kisma

5 Makbul söz söyle, güzel konusmaya çalis

6 Seni dinleyenin oldugu takdirde konus

7 Ilgi duyulmayan yerde konusma

8 Halkin kabul etmeyecegi ve garip karsilayacagi olaylardan söz etme

9 Bazi sözleri devamli olarak tekarlayip durma: \"Yani, ondan sonra, evet evet evet, hayir hayir hayir,\" ve benzeri gibi



Büyüklerin sofrasinda dikkatli ol

Ey ogul!

Büyüklerle bir sofraya oturdugun zaman fazla su isteme Etin kemigi ile fazla mesgul olma Hiçbir yemegi ayiplama ve sofradaki hiçbir yiyecegi küçümseme Sonra sofra sahibini üzmüs olursun



Gözü aç ve savurgan olma

Ey ogul!

Kendini iyice sikintiya sokmus bir miskin gibi gözü aç; mal kiymeti bilmeyen, ilerisini görmeyen bir sefih gibi savurgan olma Sana ait haklari belirle Dostuna saygili, düsmanina insafli ol



Nimetlere sükret

Ey ogul!

Allah\'in verdigi nimete dâima sükret

Musa Aleyhisselâm, münacatinda, \"Yâ Rabbi! Âdemogullarina el, ayak, göz, kulak ve sair birçok nimetler verdin Âdemogullari bu nimetlerin sükrünü nasil îfa edebilir?\" diye sordu

Cenab-i Hak ona söyle buyurdu:

\"Yâ Musa! Verdigim nimeti Benden bilip, kendi isinden ve çalismasindan bilmeyen kulum, ona verdigim nimetin sükrünü eda etmis olur Verdigim nimetleri kendinden ve çalismalarindan bilip, Benden bilmeyen kulum da nimetin sükrünü eda etmemis olur Kula lâyik olan gece ve gündüz Bana tesbih ve hamd etmektir\"



Fakirlere ihsan et

Ey ogul!

Cenab-i Hakkin ihsan buyurdugu nimetten fakirleri ve muhtaçlari hissedar etmek sükürdür Eger kapina bir fakir gelirse, onun kalbini hos et, öyle gönder



Sadakayi gizli ver

Ey ogul!

Sadaka verirken gizli vermek, kendine bir musibet geldiginde bagirip çagirmayarak, yaygara yapmayarak gizlemek gerekir

Bir günah islediginde ceza gelmeden hemen tevbe et Sadaka vermek siddiklar nisanidir Onlar siddiklar zümresindendir



Tamahkâr olma

Ey ogul!

Tamahkâr olma Kalbin kati ve kara olur Çok mal arttirmak için hasislik etme



Salih insanlarin sohbetinde bulun

Ey ogul!

Âlimlerin ve sâlih insanlarin sohbet ve meclisinde bulunmayi elden birakma Peygamber Efendimiz bir hadislerinde söyle buyurmuslardir:

\"Bir kimse ulema ve sâlihlerin meclis ve sohbetine giderse Cenab-i Hak o kimsenin herbir adimina karsilik kabul olunmus bir hac sevabi ihsan eder\"

Âlim ve sâlih zatlar Allah\'in dostlaridir Onlari ziyaret edenin sevabi Allah\'in evini ziyaret edenin sevabi gibidir



Darginlari baristir

Ey ogul!

Dargin ve küsülü olanlari baristir ki, sen de yarin Kiyamet gününde mesrur ve sad olasin

Musa Aleyhisselâm münacatinda, \"Yâ Rabbi! Küsülü iki kisiyi baristirana ne ecir verirsin? Senin rizani kazanmak için halka zulmetmeyenlere nasil bir mükâfat verirsin?\" diye sordu

Hak Teâlâ söyle buyurdu:

\"Ben de yarin Kiyamet gününde ona selâmet verip korktugundan emin ederim\"



Merhametli ol

Ey ogul!

Cenab-i Hak sefkati ve merhameti sebebiyle Musa Aleyhisselâma peygamberlik verdi Ey ogul! Sen de sefkat ve merhameti elden birakma ki merteben yüce olsun

Yeryüzünde olan mahlukata merhamet eyle Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) söyle buyurmustur:

\"Yâ Ebâ Hüreyre! Yeryüzünde olan mahlukata merhar met eylersen, Allah da sana merhamet eder\"



Anne-babanin rizasini al

Ey ogul!

Anne-baban yaslaninca elinden geldigi kadar onlara yardim et Çünkü ebeveynin, sen küçükken türlü türlü zahmetini çektiler Devamli onlarin hayir duasini al Beddua ederlerse dünyan da, âhiretin de yikilir Anne-babanin rizasi Allah\'in rizasidir Onlarin öfkelenmesi Allah\'in gazabidir

Resul-i Kibriya Efendimiz (asm), \"Cennet onlarin ayagi altindadir\" buyurmustur

Bir hadiste söyle buyurmustur: \"Anne-babasina iyilik edenin, onlarin gönlünü alanin ömrü bereketli ve uzun olur Yarin kiyamette azap görmez\"



Yakin akrabalarina iyilikte bulun

Ey ogul!

Amcan ve halan baban hükmündedir, teyzen ve dayin da ana hükmündedir Onlara anne-babana ettigin hürmet gibi hürmet et Hayir dualarini almaya çalis, sakin ihmal etme



Âmâ akrabana iyilik et

Ey ogul!

Senin evindeki bereket diregi, rahmetin vesilesi, sana gelecek musibetlerin gidericisi evindeki yasli âmâ akra-bandir \"Idare edemiyorum, geçimim dardir\" deme Onlarin vesilesiyle gelen bereket olmasaydi, geçimin daha da darlasacakti



Hocana hürmet et

Ey ogul!

Hocana tazim ve hürmet et Çünkü hoca hakki ana-baba hakkindan fazladir Ana-baban dünyani mamur ederken, hocan âhiretini mamur eder Onun içindir ki, hocaya hürmet, ana-babaya hürmetten efdaldir

Hocani gördügün zaman elini öp, hürmet et, diz çöküp edeple otur Senden bir istegi olursa, kendi isini birak, önce onun isini gör

Eger fakir ise elinden geldigi kadar yardim ederek hayir duasini al Çünkü hocanin talebesine duasi, ana-babanin evladina duasi gibidir



Kardesinin ayibini gizle

Ey ogul!

Mü\'min kardesinin bir ayip ve kusurunu görürsen onu gizle, ifsa edip yayma

Resul-i Ekrem (asm) söyle buyurmustur:

\"Kim bir mü\'min kardesinin kusurunu görür de, halkin yâninda onu rüsvay etmezse, Allahü Taâla Kiyamet gününde onun ayiplarini örter, mahserde halkin huzurunda rüsvay etmez\"



Hayirli islerde devamli ol

Ey ogul!

Hayirli amellerinde sebat et ve islemede devamli ol Birgün yapip birgün terk etme

Peygamber Efendimiz (asm) söyle buyurmustur: \"Allah katinda en sevgili amel, daimi yapilan ameldir Daimî yapilan amel kisiyi maksuduna ulastirir\"



Anne babana karsi gelme

Ey ogul!

Anne-babana karsi gelme Gönüllerini kirma Kalblerini incitme

Bir kimseden anne-babasi razi olmazsa o kimse için Cehennemden iki kapi açilir

Bir kimsenin anne-babasi zâlim olsa bile onlara karsi âsi olmamalidir

Cenab-i Hak, Musa Aleyhisselâma söyle buyurmustur: \"Ya Musa bil ki, günahlarin içinde bir günah vardir ki, mizanda en agir o gelir O da anne-babasi çagirdigi zaman, çocugun onlara \'efendim\' deyip cevap vermemesidir



Anne babani dariltma

Ey ogul!

Anne-baban sana darilirsa, sen onlara karsi gelme Bir köle efendisine nasil hürmet ve itaat ederse, sen de ana-baban bir is buyururlarsa o isi çabucak yap ki, sana beddua etmesinler Eger sana darilirlarsa onlara karsi kafa tutma Ellerini öpüp hiddetlerini teskin et



Izzet-i nefsini koru

Ey ogul!

Fakirlere karsi mütevazi ol Zenginlere karsi zillet gösterme Izzet-i nefsini koru



Kimseyi incitme

Ey ogul!

Âhirette selâmet istersen kimseyi incitme Bir çocuk görünce, \"Bu günâh islememis masumdur Ben günahkârim, bu benden üstündür\" de Kendinden yasli birisini gördügün zaman da, \"Bu benden çok ibadet etmistir Benden efdaldir\" de



Kendini herkesten asagi gör

Ey ogul!

Cahil birisini görürsen, \"Bu bilmeyerek günah isler, ben ise bile bile günah islerim, bu benden efdaldir\" de

Bir fakiri görürsen \"Bu imân ve saadetle gider Ben ise nasil gidecegimi bilmiyorum Bu benden efdaldir\" diye düsün

Eger bu sekilde kendini herkesten asagi görmezsen Allah katinda yüce olamazsin



Mü\'min kardesini sevindir

Ey ogul!

Mü\'min kardesini sevindir Peygamber Efendimiz (asm) söyle buyurmustur:

\"Bir kimse dünyada bir mü\'min kardesim sevindirirse, Cenab-i Hak kiyamet gününde onun kalbini ferahlatir\"

Baska bir hadiste de söyle buyurmustur:

\"Bir kimse bir çocugu sevindirirse, Allah onu sirkten baska bütün geçmis günahlarini bagislar\"



Mü\'min kardesinin ihtiyacini gör

Ey ogul!

Elinden geldigi kadar mü\'min kardesinin ihtiyacini gör

Peygamber Efendimiz (asm) söyle buyurmustur:

\"Kim dünyada bir mü\'min kardesinin ihtiyacini giderirse, Cenab-i Hak, on\'u dünyada, altmisi da âhirette olmak üzere yetmis ihtiyacini giderir\"



Küçük ve büyük kardesine güzelce davran

Ey ogul!

Eger kardesin senden küçük ise, ona edep ve terbiyeyi ögret Okut ve tahsil yapmasini temin et Tatli sözlerle ögüt ver, fena hallere düsmesine mâni ol

Sayet kardesin senden büyükse, ona saygi ve hürmet göster, sözünü dinle, anlattiklarina kulak ver Âhiret kardesine ise tazimde kusur etme Senden bir haceti varsa, çabuk yerine getir Çünkü, ana-baba bir kardesten âhiret kardesin daha hayirlidir

Resul-i Ekrem Efendimiz (asm) söyle buyurmustur:

\"Birbirleriyle Allah için âhiret kardesi olanlara, Cenab-i Hak âhirette bir derece ihsan eder ki, hiçbir amelle o manevî dereceye erisilemez\"

Eger âhiret kardesin uzakta ise ara sira ziyaret et, ihmal etme



Oglunu ve kizini iyi yetistir

Ey ogul!

Ogluna ve kizina küçükken edep ve terbiye ögret Onlari iyi yetistir Büyüdükleri zaman ögretmen güç olur Haniminin ve çocuklarinin bir suçu olursa bagisla

Peygamber Efendimiz (asm) söyle buyurmustur:

\"Çocuklarinizin, haniminizin ve hizmetçinizin suçunu bagislayiniz\"

Küçüklerin kabahatim affetmek, büyüklerin sanidir

En efdal sadaka ehline, evladina ve hizmetçisine verdigin sadakadir Bir hadiste söyle buyurulmustur:

\"Bir kimse hanimina, çocuklarina ve hizmetçisine gönlünün istedigi yemegi yedirirse, Allah Taalâ ona bin derece ihsan eder\"

Oglunu yabanci kadinlarla ülfet ettirme Yedi yasinda namazi, dokuz yasinda orucu ögret Günah ve haram olan seyleri bellet



Misafire ikram et

Ey ogul!

Evine misafir gelirse kapida karsila, selâmini al Izzet ve ikram ile \"Hos geldiniz, safa geldiniz\" diyerek önlerine düs

Odada üst basa oturt Sen de asagiya otur Yemek vaktinden önce gelmisse yemek çikar Yemek vaktinden sonra gelmislerse tatli birsey ikram et

Kalkip giderken \"Rahatsiz oldunuz, özür dilerim\" diyerek kapiya kadar ugurla

Gece kalmak için aksam üstü gelen misafire de bu sekilde ikram et, yemek yedirdikten sonra gece fazla oturma Belki misafir yorgundur Münasip bir yere yatagini yap, yanina su koy, tuvaleti de göster \"Allah rahatlik versin\" diyerek kendi odana çekil Sabah olunca kahvalti çikar Eger kalici misafir ise, kalincaya kadar gönlünü hos tut Gidecegi vakit yemek yedirmeden birakma Belli bir yere kadar yolcu et, \"Allah selamet versin\" diye dua et



Yiyip içerken sunlara dikkat et

Ey ogul!

1 Sofraya oturmadan önce ellerini yika

2 Sag dizini dikip sol dizinin üzerine otur

3 Tabagin ortasindan degil, kendi önünden ye

4 Sofrada saga sola egilerek yanindakileri rahatsiz etme

5 Agzinda lokma varken konusma

6 Agzindaki lokmayi kimseye gösterme

7 Etrafina çok bakma

8 Ekmegi isirip yemege batirma

9 Vücudunun rahatini istersen az ye ve az iç

10 Sofradan kalkinca da az su iç

11 Cemaat içinde sümkürüp tükürme

12 Su içerken acele ile bardagi dikerek, hort hort içme Vücuda zarardir Yavas yavas arada nefes alarak iç

13 Ayakta su içme Sihhate zarardir

14 Bir kimse su isterken sen de isteme

15 Terli iken su içme

16 Gece uyanip su içmek dogru degildir

17 Eger çok susamissan önce agzini çalkala, sonra az iç

Çarsi pazarda sunlara dikkat et

Ey ogul!

1 Çarsi pazarda yürürken kimseye omuz vurma, incitme

2 Kimse ile alay etme

3 Meydanda yere sümkürme ve tükürme

4 Elle çekisip kavga etme

5 Sattigi seyi geri getirirlerse al

6 Yalan söyleme

7 Kimseyi aldatma

8 Dükkânini erken aç, geç kapa ve kaparken Besmele çek ve \"La havle velâ kuvvete illâ billahi\"l-aliyyilazîm\"i oku

9 Halkla tatli konus

10 Yenecek birsey alirken sahibinin izni olmadan alip tatma

11 Aldigin yiyecegi evine açiktan götürme \"O nedir?\" diyene tattir



Arkadaslik hukukuna riayet et

Ey ogul!

Bir kimseyle yol arkadasligi yaparsan onun ayaginca yürü, hizli yürüme

Öteye beriye sapma

Yol arkadasini birakip da bir tarafa savusma Bir isle mesgul olup da bekletme

Arkadaslik hakkini ve onun aliskanliklarini gözet ki, senden hosnut olsun

Ondan ayrilacagin vakit helâllesip veda et ve elini sik



Hasta ziyaretine git

Ey ogul!

Hastanin halini hatirini sormak görgü kuralidir

Hastayi ziyaret ettigin zaman odasina habersiz girme

Içeri girerken selâm ver, hastanin sag yanina oturup elini oksa \"Neren agriyor, hastaligin nedir, simdi nasilsin?\" diye sor \"Insâallah geçer\" diye teselli et ve ümitlendir

Hastanin yaninda çok oturma

Ihtiyaci varsa elinden geldigi kadar yardim et

Eger hasta agir ve kendini bilmiyor veya doktor, kimse ile görüsmesini yasaklamissa odasina girme, ev halkindan haber al veya bir adam gönderip sordur:

Hasta ziyareti insanî bir vazife oldugu gibi, sünnettir ve sevabi çoktur



Cenazeye katil

Ey ogul!

Akrabandan, dostlarindan veya memleketin ileri gelenlerinden biri vefat ederse cenazesine katil

Cenaze sahibine, evlat ve akrabasina orada hazir bulunanlara selâm ver

Vefat eden fakir ise cenaze masraflarina yardim et Cenazeyi yaya olarak takip, etmek sünnettir Mazeretin yoksa mezara kadar yaya git

Cenazeye katilamiyorsan ailesine mektup yazarak bassagligi bildir

Cenazede bulunmak ve cenaze namazini kilmak çok büyük sevaptir