Siyasal Partiler - Siyasi Parti Nedir?

Siyasal partiler, Anayasa ve yasalara uygun olarak;milletvekili ve yerel yönetim seçimleri yoluyla, tüzük ve programlarında belirlenen görüşleri doğrultusunda çalışmaları ve açık propogandaları ile milli iradenin oluşmasını sağlayarak, demokratik bir Devlet ve toplum düzeni içinde ülkenin çağdaş uygarlık seviyesine ulaşması amacını güden ve ülke çapında faaliyet göstermek üzere örgütlenen tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır (Siyasi Partiler Kanunu m 2) Anayasa’da demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurları olarak nitelenen siyasal partiler, ulusal iradenin oluşmasına aracılık etmektedirler Teorik olarak herhangi bir partiye mensup olmadan bağımsız adaylık koyma imkanı vardır Ancak, günümüzde bu yolu kullanmak çok güçtür Çünkü milli iradenin temsil esasına dayalı olarak gerçekleşmesi, siyasal partileri güçlendirmiş, siyasal yaşama egemen kılmıştır

Siyasal partilerin demokratik yaşamda söz sahibi olmalarının yanı sıra bir diğer önemli gelişme, siyasal partilerin üst düzey yöneticilerin etkisine girmiş olmalarıdır Bu gelişme, milli iradenin ne kadar yansıdığı tartışmasını da beraberinde getirmektedir Bir başka söyleyişle milli irade, siyasal partilerin liderlerinin iradesi haline gelmiştir Ülkemizde milletvekilllerinin, parti yönetimi karşısında etkisiz kalmaları, parti yönetimi kararları doğrultusunda faaliyette bulunmaları şikayet konusudur Ancak,şu noktayı unutmamak gerekiyor, parti yöneticileri, toplum dışında, toplum üstünde, kutsallıkları kabul edilen kişiler değillerdir Padişahlara benzetilen parti liderlerinin kararları toplumda ve medyada serbestçe tartışılır, eleştirilir Hatta, gülünç ve zor duruma sokulacak biçimde parti liderleri karikatürize edilebilir Unutulmamalıdır ki hiç bir diktatör ya da padişaha böylesi bir davranışta bulunulamaz


Bu nedenle, siyasal partileri demokrasiyi fiilen ortadan kaldıran kurumlar olarak nitelemek doğru değildir Parti içi demokrasiye ağırlık verilmesiyle bu sorunlar çözülebilir Günümüzde liderlerin milletvekili adaylarını belirlemesinden şikayet edilmekte, liderler sultası deyimi kullanılmaktadır 1980 öncesinde milletvekili adayları önseçimlerle, yani parti temsilcilerinin yaptıkları seçimlerle belirlenirdi Bu dönemde ise delege denilen parti temsilcilerinin saltanatından şikayet edilirdi Delege saltanatını önlemek için yapılan düzenleme, lider sultası olarak şikayet konusu ediliyor Bu durumda asıl sorunun başka yerde olduğu ortaya çıkmaktadır Bu sorun demokratik toplum olma sorunudur Bu konu, siyasal partilerin uyacakları genel esasları gördükten sonra, incelenecektirAnayasa’ya göre 18 yaşını dolduran vatandaşlar siyasal parti kurabilir, bir parti üyesi olabilirler Ancak, üniversite öğretim üyeleri dışında, kamu görevlilerinin siyasal parti üyesi olmaları yasaklanmıştır Bu yasak da demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırıdır Kamu görevlilerinin görevlerini tarafsız yapmalarını sağlayacak yasa kuralları mevcutken, partili kamu görevlisinin görevi gereği gibi ifa edemeyeceğini ileri sürmek, siyasal partilere ve insanlara güvensizliğin eseridir Siyasal partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz;suç işlenmesini teşvik edemez Anayasa, siyasi parti faaliyetlerinin demokrasi ilkelerine uygun olarak yasayla düzenlenmesini emretmektedir


Siyasi Partiler Kanunu, partilerin kurulmasını faaliyetlerini, yasakları ve bu yasaklara uymamanın yaptırımını (kapatma dahil) düzenlemektedir Anayasa’nın 69 maddesine göre, temelli kapatılan bir parti bir başka ad altında kurulamaz, kapatılan partinin yöneticileri beş yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi , yöneticisi ve denetçisi olamaz Siyasi parti kapatma davaları Anayasa Mahkemesi’nde görülür