Karadeniz Bölgesinin Ekonomik Yapısı Ve Durumu

Karadeniz Bölgesinin Ekonomik Durumu

Karadeniz Bölgesinin Ekonomik Özellikleri

Karadeniz Bölgesi Ekonomik Yapısı

Karadeniz Bölgesi


Bölge adını komşu olduğu Karadeniz’den almıştır Bölgenin tümü doğal, ekonomik ve beşeri özellikler bakımından benzer özellikler gösterir Ancak yer şekilleri, iklim, tarım, yerleşme ve ekonomik etkinliklere bağlı olarak 3 bölüme ayrılmıştır Bunlar Batı, Orta ve Doğu Karadeniz’dir


Yer şekilleri


Dağlar : Batı Karadeniz’de birbirine paralel 3 sıra halinde uzanan dağlar, Orta Karadeniz’de kıyıdan uzaklaşıp, tek sıra halinde uzanır Ortalama yükselti azalmıştır Doğu Karadeniz’de ise dağlar iki sıra halinde uzanır Bölgenin en yüksek dağları bu bölümdedir Dağ sıraları arasında batı-doğu yönlü uzanan çöküntü ovaları ile Çoruh-Kelkit, Gökırmak ve Devres vadiler yer alır


Ovalar : Bölgenin en geniş kıyı ovaları Çarşamba ve Bafra delta ovalarıdır İç kesimlerde Suluova, Taşova, Turhal, Merzifon, Tosya, Boyabat gibi çöküntü ovaları yer alır Bu çöküntü ovaları Türkiye’nin en aktif deprem bölgeleridir


Akarsular ve Göller


Akarsular : Yenice, Bartın, Kızılırmak, Yeşilırmak ve Çoruh bölgenin önemli akarsularıdır Yatak eğimleri fazla, rejimleri düzensiz akarsulardır Kar erimelerine bağlı olarak ilkbahar aylarında akım yüksektir


Göller : Bölgede buzul gölleri ve heyelan set gölleri fazladır Özellikle Doğu Karadeniz Dağları’nda buzul etkisiyle oluşmuş buzul gölleri yaygındır Sera (Uzungöl), Tortum, Borabay, Abant ve Yedigöller başlıca heyelan set gölleridir Ayrıca bölgede çok sayıda baraj gölü bulunmaktadır


İklim


Bölgenin kıyı şeridinde her mevsim yağışlı, yazları serin, kışları ılık geçen Karadeniz iklimi etkilidir Bu iklimi etkileri Orta Karadeniz’de yer şekillerine bağlı olarak iç kesimlere kadar ulaşır Batı ve Doğu Karadeniz’in iç kesimlerinde iklim karasallaşır, yağış miktarı azalır



Doğal Bitki Örtüsü


İklim koşullarının orman yetişmesine uygun olduğu Karadeniz Bölgesi’nde özellikle denize dönük dağ yamaçlarında sık orman örtüsü görülür Ormanlar deniz seviyesinden başlar ve 2200 metrelere kadar ulaşır


Nüfus ve Yerleşme


Bölge, nüfus sayısı bakımından 3 sırada yer alır Nüfusun büyük bölümü Doğu Karadeniz kıyıları , Orta Karadeniz’deki ovalar ve Batı Karadeniz’de Zonguldak Yöresi’nde toplanmıştır Bölgede iklimin nemli olması ve tarımsal koşullar, kırsal nüfusun fazlalığına yol açmıştır Arazinin engebeli olması, su kaynaklarının bolluğu dağınık yerleşmeyi yaygınlaştırmıştır Konut tipi olarak ahşap evler yaygındır


İller


Amasya, Artvin, Bartın, Bayburt, Bolu, Çorum, Giresun, Gümüşhane, Karabük, Kastamonu, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat, Trabzon, Zonguldak


Ekonomik Özellikler


Tarım


Bölge ikliminin nemli olması, kıyıda yaz mevsiminin yağışlı geçmesi, buğday arpa gibi tahıl tarımını engellemiştir Bol neme gereksinim duyan tarım ürünlerini yaygınlaştırmıştır Tarım arazileri parçalı ve dar olup, genellikle eğimli arazilerdir Bu durum tarımda makine kullanımını engellemiştir Doğu Karadeniz kıyılarında bahçe tarımı yaygındır


Tarım Ürünleri


Mısır : Kıyı kesiminde buğdayın yerini almıştır Halkın temel besin maddesidir Bölge mısır üretiminde 1 sırada yer alır Ancak üretilen mısırın tümü bölge içinde tüketildiğinden ticari değeri yoktur


Tütün : Karadeniz Bölgesi, üretimde Ege Bölgesi’nden sonra 2 sırada yer alır Bafra Ovası (Samsun) en yoğun ekim yapılan alandır Ayrıca Tokat, Amasya, Düzce Ovası (Bolu) ve Rize Yöresi’nde yetiştirilir


Fındık : Kış ılıklığına gereksinim duyan fındık Karadeniz iklimine en uyumlu üründür Türkiye üretiminin %84’ü Karadeniz Bölgesi tarafından karşılanır Bütün Karadeniz kıyılarında, yer yer iç kesimlerde yetişmesine karşın, en yoğun olarak Ordu ve Giresun’da üretilir


Çay : Muson iklimine uyumlu bir tarım ürünüdür Bol nem ve kış ılıklığına gereksinim duyar Trabzon – Rize arasında Doğu Karadeniz kıyılarında, denize dönük yamaçlarda yetiştirilir Ülke üretiminin tamamını Karadeniz Bölgesi karşılar


Pirinç : Bol suya gereksinim duyar Akarsu vadi tabanlarında ekimi yapılır Tosya, Boyabat, Çarşamba ovaları başlıca ekim alanlarıdır


Şekerpancarı : Bol yağışlı olan Doğu Karadeniz kıyıları dışında tüm bölgede yetişme koşulları vardır Ekim alanları Kastamonu, Çorum, Tokat, Amasya illerinde geniştir


Keten-kenevir : Nemli iklim bitkisi olan keten Batı Karadeniz Bölümü’nde Kastamonu ve Sinop’ta yetiştirilir Kenevir ise uyuşturucu özelliği nedeniyle devlet kontrolünde üretilir


Meyve : Amasya’da elma, Kastamonu’da erik, Rize’de turunçgiller, Orta Karadeniz’de üzüm, Batı Karadeniz’de kestane tarımı yaygındır


Hayvancılık


Gür otlaklar ve nemli iklimi büyükbaş hayvancılığı yaygınlaştırmıştır


Batı ve Orta Karadeniz iç kesimlerinde tiftik keçisi yetiştirilir


Balıkçılık önemli geçim kaynağıdır


Bolu Yöre’sinde arıcılık ve kümes hayvancılığı yaygındır


Ormancılık


Ormanların geniş yer kaplaması, ormancılığı önemli bir geçim kaynağına dönüştürmüştür Batı ve Doğu Karadeniz’de kereste, tomruk, parke ve kağıt fabrikaları bulunur


Madenler ve Enerji Kaynakları


Madenler : Doğu Karadeniz’de Artvin ve Murgul (Göktaş), Batı Karadeniz’de, Kastamonu – Küre’de bakır çıkartılır Bölgede çıkarılan bakır, Samsun bakır fabrikasında işlenir


Enerji Kaynakları : Zonguldak havzasında taşkömürü çıkartılır Türkiye üretiminin tamamını burası karşılar Demir-çelik endüstrisinde enerji kaynağı olarak kullanılır Taşkömürü tozundan Çatalağzı termik santralinde elektrik üretilir Bolu, Çorum, Amasya ve Havza’da linyit yatakları işletilmektedir


Enerji Üretim Tesisleri : Kızılırmak üzerinde Altınkaya, Yeşilırmak üzerinde Almus, Hasan ve Suat Uğurlu hidroelektrik santralleri kuruludur Hopa’da petrolle çalışan termik santral yer alır


Endüstri


Başlıca endüstri tesisleri şunlardır :


UYARI : Endüstri Batı Karadeniz Bölümü’nde gelişmiştir Zonguldak Havzası Türkiye’nin ağır sanayi bölgesidir


Şeker : Kastamonu, Turhal (Tokat), Suluova (Amasya), Çorum, Çarşamba (Samsun)


Çay : Rize ve çevresi


Demir – çelik : Ereğli (Zonguldak) ve Karabük


Kağıt : Çaycuma (Zonguldak), Taşköprü (Zonguldak), Aksu (Giresun)


Kereste : Bolu, Düzce, Bartın, Ayancık


Ulaşım


Yer şekilleri nedeniyle Orta Karadeniz Bölümü dışında bölgede ulaşım zordur Samsun ve Zonguldak dışında demiryolu ile ard bölgesine bağlı olan liman yoktur Samsun ve Trabzon bölgenin gelişmiş liman kentleridir Trabzon Limanı, Zigana ve Kop geçitleri ile bölge içine ve oradan da komşu ülkelere bağlanmıştır


Turizm


Bölgede gerek tarihi kalıntılar gerekse doğal güzellikler turizm için önemli potansiyel oluşturmaktadır Bölge iklimi deniz turizminin gelişmesini engellemiştir Batı Karadeniz’de Amasya ve Sinop’ta deniz turizmi gelişmeye başlamıştır Özellikle Kaçkar Dağları’ndaki buzul gölleri, değişik bitki türleri bölgenin deniz turizmindeki açığını kapatacak derecede ilgi görmektedir Bolu Aladağlar ve Abant çevresi kış sporlarının yapıldığı önemli merkezlerdir


Bölgenin Ülke Ekonomisindeki Yeri


Karadeniz Bölgesi ekonomik gelişmişlik açısından 5 sırada yer alır Aşağıda bölge ekonomisinde önemli yer tutan ürün ve ekonomik faaliyet türlerinin listesi verilmiştir


Çay


Fındık


Kenevir


Pirinç


Mısır


Tütün


Deniz ürünleri


Taşkömürü


Bakır