Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Faktörler

Yeryüzü sıcaklık dağılışını etkileyen faktörler nelerdir

Sıcaklık Dağılışını Etkileyen Etmenler Nelerdir



Sıcaklığın dağılışını etkileyen faktörler:
1)Dünya'nın şekli

2)Mevsimler

3)Günün Saati

4)Güneş ışınlarının geliş açısı

5)Bakı ve eğim

6)Güneşlenme Süresi

7)Kara ve denizlerin dağılışı

8)Yükselti

9)Okyanus akıntıları

10)Rüzgarlar

11)Bitki Örtüsü

12)Nem



BİRAZ KONUYU AÇALIM


SICAKLIK DAGILISINI ETKiLEYEN FAKTÖRLER (SICAKLIK ETMENLERi)

1 Günes isinlarinin yeryüzüne düsme açisi

Yeryüzünde sicaklik dagilisini etkileyen en önemli faktördür Günes isinlari bir yere ne kadar dik düserse, orasi o kadar fazla isinir Düsme açisi küçüldükçe isinma azalir Düsme açisini belirleyen etkenler sunlardir:

a Dünya’nin sekli ve enlem: Dünya’nin sekline bagli olarak, Ekvator’dan kutuplara dogru gidildikçe günes isinlarinin yere düsme açilari küçülür Bunun sonucunda da Ekvator’dan kutuplara gidildikçe sicaklik azalir


b Yasanan Mevsim: Dünya’nin eksen egikligi ve yillik hareketine bagli olarak günes isinlarinin düsme açisi yil boyunca degisir

Buna göre, Kuzey Yarim Küre, yaz mevsiminde günes isinlarini daha dik, kisin daha egik alir

c Günün Saati: Dünya’nin günlük hareketine bagli olarak, günes isinlarinin bir noktaya gelis açisi gün boyunca degisme gösterir Günes isinlari sabah ve aksam egik açiyla, ögle vakti ise gelebilecegi en dik açi ile gelir

d Baki ve egim: Günes isinlarinin düsme açisi, yersekillerinin Günes’e bakma durumuna göre (Bakiya göre) ve yersekillerinin egimine göre degisir


2 Günes isinlarinin atmosferde katettigi yol

Günes isinlarinin atmosferde aldigi yol uzadikça enerji kaybi o oranda artar Dik açi ile gelen isinlar daha kisa bir yoldan yeryüzüne ulasir ve daha az kayba ugrar (Ekvator çevresi gibi)

Dar açi ile gelen isinlar ise, daha uzun bir yoldan yeryüzüne ulasir ve daha fazla kayba ugrar (Kutup çevreleri gibi)

3 Güneslenme Süresi

Güneslenme süresi arttikça sicaklik artar Yaz aylarinda güneslenme süresi fazla oldugundan sicaklik degerleri yüksektir Yine gün içinde en yüksek sicakliklarin tam ögle vakti degil, ögleden birkaç saat sonra olmasi güneslenme süresi ile ilgilidir Geceleri ise, Günes’ten enerji alinmadigi için soguma görülür Bu nedenle günün en soguk ani, sabah Günes dogmadan önceki andir

4 Yükselti

Troposfer katinda, yerden yükseldikçe sicaklik degerleri her 100 m de 0,5 °C azalirken, alçaldikça her 100 m de 0,5°C artar

5 Kara ve Denizlerin Dagilisi

Ayni miktarda günes enerjisi alan karalar ve denizler ayni derecede isinmazlar Karalar denizlere oranla daha fazla ve çabuk isinirken, denizler daha az ve geç isinirlar Yine karalar denizlere oranla daha fazla ve çabuk sogurken, denizler daha az ve geç sogurlar

Denizler karalara oranla geç isinip geç sogudugu için, karasal iklimlerde en sicak ay Temmuz, en soguk ay Ocak iken, denizel iklimlerde en sicak ay Agustos, en soguk ay Subattir

6 Nem Miktari

Nem, bir yerin fazla isinmasi ve sogumasini önler Sicaklik farkini azaltir Günes isinlarinin dik ve dike yakin geldigi Ekvator çevresi Dünya’nin en sicak yerleri olmasi gerekirken, nemin fazlaligindan dolayi olmamistir Dünya’nin en sicak yerleri ise Dönenceler civari (Tropikal çöller) olmustur

Kis mevsiminde, havanin bulutlu oldugu günlerde, isi kaybi azaldigindan sicaklik degerleri yüksektir Havanin bulutsuz oldugu günlerde ise, isi kaybi daha fazla oldugundan sicaklik degerleri düsüktür Kuru ve ayaz bir hava yasanir

Nemin fazla oldugu deniz yüzeylerinde, vadilerde ve alçak ovalarda nemin fazlaligindan dolayi sicaklik kaybi az iken, dag zirvelerinde nemin azligindan dolayi sicaklik kaybi fazladir

7 Okyanus Akintilari

Okyanus akintilari, hem denizler hem de karalar üzerinde havanin sicakligini etkilerler Bu akintilar sicakligin Ekvator’dan kutuplara dogru düzenli olarak azalmasini engeller

Ekvator yönünden gelen Gulf - Stream, Brezilya, Kurosivo ve Alaska gibi akintilar sicakligi yükseltir Buna karsilik, kutup yönünden gelen Labrador, Kanarya, Oyasivo, Benguela ve Kaliforniya gibi akintilar sicakligi düsürür

8 Rüzgârlar

Kuzey Yarim Küre’de güneyden, Güney Yarim Küre’de de kuzeyden esen rüzgârlar, Ekvator yönünden geldikleri için sicakligi artirir Kutup yönünden gelen rüzgârlar ise, sicakligi düsürürler Bu durum enlem - sicaklik iliskisine örnektir

Denizden karaya dogru esen rüzgârlar kisin ilitici, yazin ise serinletici etki yapar

Karadan denize dogru esen rüzgârlar ise, kisin sicakligi düsürücü, yazin ise sicakligi yükseltici etki yapar

9 Bitki Örtüsü

Bitki örtüsü, günes isinlarinin bir kismini emerek gündüz yerin fazla isinmasini önler Gece ise, yerden isiyan sicakligin bir bölümünü tutarak fazla sogumayi engeller Bunun sonucunda, bitki örtüsünün gür oldugu alanlar ile seyrek oldugu alanlar arasinda, sicakligin dagilisi açisindan önemli farklar ortaya çikar