Nicolai Hartmann Kimdir? Hayatı

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-28-2012

Nicolai Hartmann Kimdir?

Nicolai Hartmann (Nicolai Hartmann Kimdir? - Nicolai Hartmann Hakkında)

Nicolai Hartmann

Nicolai Hartmann (Niklāvs Hartmanis; d

1882, Riga, Letonya - ö

1950), ünlü Alman spekülatif metafizikçisi ve düşünürüdür

Agnostik (bilinemezci), usaaykırıcı (irrasyonalist) ve düşünceci (idealist)dir

Marburg ve Berlin üniversitelerinde profesörlük yapmıştır

Kendine özgü ve Husserl’in olaybilimine (fenomonoloji) dayanan bir varlıkbilim (ontoloji) geliştirmiştir

Bilgi ve varlık öğretisi dışında, insan ve insani değerleri ön plana çıkartan ahlak anlayışıyla da, 20

yüzyıl felsefesinin en önemli düşünürlerinden biri olan Hartmann Batı felsefesi geleneğinin, Descartes'tan beri, düşünen özneden hareket ettiğini ve bunun da büyük bir yanlış olduğunu savunmuştur

Ona göre, bağımsız bir gerçekliğe ilişkin bir kavrayış, bene ilişkin kavrayış kadar doğrudan ve aracısızdır

Hartmann bu bağlamda tüm felsefi problemlerin ontolojik nitelikte problemler olduğunu söylemiştir; onlar, bize verilen varlık türünü anlama yönündeki girişimlerdir

Hartmann'a göre, bilgi, her zaman bir nesnenin kavranmasıdır

Bu kavrayış da nesnelerin kendiliğinden bizim bilincimize düşmesiyle değil de, tam tersine düşünen varlık olarak öznenin kendisini aşıp nesneleri kavramasıyla gerçekleşir

Bu ise, bir tasarım yoluyla olur

Bilgi, nesnenin bilinçteki yansıması olan tasarımlar yoluyla gerçekleşir

Hartmann'a göre, tasarım her ne kadar bilginin nesnesi ile var olsa da, nesnenin kendisi, bilgi söz konusu olmadığı zaman bile varolmaya devam eder

Bundan dolayı, Hartmann ontolojinin bilgi kuramına değil, fakat bilgi kuramının ontolojiye dayandığını savunmuştur

Çünkü ona göre, nesnenin bilgisinin söz konusu olabilmesi için, önce nesnenin varolması gerekir

Hartmann’a göre insan dünyada tek başına değildir, varlık ilişkilerinin oluşturduğu bir sistem içindedir

Bu sistem insana özgü de değildir, insanın bulunmadığı yerde de vardır

İnsanın da bir parçası olduğu dünya, varlık ilişkileriyle kurulmuştur

İnsan kendini bu ilişkilerden soyutlarsa içinde bulunduğu dünyayı kavrayamaz

Varlık ilişkilerini tanımadan ne tarihin oluşumunu, ne de yaşamın toplumsal biçimleri anlaşılabilir

Bu ilişkiler bilinmedikçe insanın ruhi yapısı da anlaşılamaz

Bunun içindir ki, bir felsefi temel bilim aramak zamanımızda bir ihtiyaç olmuştur

İşte bu temel bilim, varlıkbilimdir

Başlıca yapıtlarından birkaçı:

Zur Grundlegung der Ontologie (Varlıkbiliminin Temelleri – 1935)

Möglichkeit und Wirklichkeit (Olabilirlik ve Gerçek – 1938)

Der Aufbau der realen Welt (Gerçek Dünyanın Kuruluşu – 1940)

Philosophie der Natur (Doğa Felsefesi – 1950), Aesthetik (Estetik – 1953)

07-28-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Nicolai Hartmann Kimdir? Hayatı Nicolai Hartmann Kimdir? Nicolai Hartmann (Nicolai Hartmann Kimdir? - Nicolai Hartmann Hakkında) Nicolai Hartmann Nicolai Hartmann (Niklāvs Hartmanis; d 1882, Riga, Letonya - ö 1950), ünlü Alman spekülatif metafizikçisi ve düşünürüdür Agnostik (bilinemezci), usaaykırıcı (irrasyonalist) ve düşünceci (idealist)dir Marburg ve Berlin üniversitelerinde profesörlük yapmıştır Kendine özgü ve Husserl’in olaybilimine (fenomonoloji) dayanan bir varlıkbilim (ontoloji) geliştirmiştir Bilgi ve varlık öğretisi dışında, insan ve insani değerleri ön plana çıkartan ahlak anlayışıyla da, 20 yüzyıl felsefesinin en önemli düşünürlerinden biri olan Hartmann Batı felsefesi geleneğinin, Descartes'tan beri, düşünen özneden hareket ettiğini ve bunun da büyük bir yanlış olduğunu savunmuştur Ona göre, bağımsız bir gerçekliğe ilişkin bir kavrayış, bene ilişkin kavrayış kadar doğrudan ve aracısızdır Hartmann bu bağlamda tüm felsefi problemlerin ontolojik nitelikte problemler olduğunu söylemiştir; onlar, bize verilen varlık türünü anlama yönündeki girişimlerdir Hartmann'a göre, bilgi, her zaman bir nesnenin kavranmasıdır Bu kavrayış da nesnelerin kendiliğinden bizim bilincimize düşmesiyle değil de, tam tersine düşünen varlık olarak öznenin kendisini aşıp nesneleri kavramasıyla gerçekleşir Bu ise, bir tasarım yoluyla olur Bilgi, nesnenin bilinçteki yansıması olan tasarımlar yoluyla gerçekleşir Hartmann'a göre, tasarım her ne kadar bilginin nesnesi ile var olsa da, nesnenin kendisi, bilgi söz konusu olmadığı zaman bile varolmaya devam eder Bundan dolayı, Hartmann ontolojinin bilgi kuramına değil, fakat bilgi kuramının ontolojiye dayandığını savunmuştur Çünkü ona göre, nesnenin bilgisinin söz konusu olabilmesi için, önce nesnenin varolması gerekir Hartmann’a göre insan dünyada tek başına değildir, varlık ilişkilerinin oluşturduğu bir sistem içindedir Bu sistem insana özgü de değildir, insanın bulunmadığı yerde de vardır İnsanın da bir parçası olduğu dünya, varlık ilişkileriyle kurulmuştur İnsan kendini bu ilişkilerden soyutlarsa içinde bulunduğu dünyayı kavrayamaz Varlık ilişkilerini tanımadan ne tarihin oluşumunu, ne de yaşamın toplumsal biçimleri anlaşılabilir Bu ilişkiler bilinmedikçe insanın ruhi yapısı da anlaşılamaz Bunun içindir ki, bir felsefi temel bilim aramak zamanımızda bir ihtiyaç olmuştur İşte bu temel bilim, varlıkbilimdir Başlıca yapıtlarından birkaçı: Zur Grundlegung der Ontologie (Varlıkbiliminin Temelleri – 1935) Möglichkeit und Wirklichkeit (Olabilirlik ve Gerçek – 1938) Der Aufbau der realen Welt (Gerçek Dünyanın Kuruluşu – 1940) Philosophie der Natur (Doğa Felsefesi – 1950), Aesthetik (Estetik – 1953)