Güzel Âhlak

Güzel Âhlak
GÜZEL AHLÂK

Âyetler
1 "Sen elbette büyük ahlâk sahibisin"
Kalem sûresi (68), 4

Allah Teâlâ en güzel şekilde yaratıp kendisine en güzel ahlâkı öğrettiği sevgili peygamberine böyle hitap etmektedir
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, peygamber olmadan önce de herkesin hayran kaldığı üstün bir ahlâka sahipti Herkesle iyi geçinir, kimseyi incitmezdi Kimseye haksızlık etmediği, kimsenin malına göz dikmediği için ona, güvenilir kimse anlamında "el-Emîn" derlerdi Hz Peygamber bu üstün ahlâka, en güzel huylara sahip olarak yaratılmıştı Resûlullah'ın davranışlarının en güzel ahlâk örneği olduğunu belirten âyet-i kerîme onun bu özelliğine işaret etmektedir Hz Âişe onun ahlâkının Kur'an ahlâkı olduğunu söylerken yine onun bu tarafına işaret etmiştir
Demek oluyor ki, Resûlullah Efendimiz'de Kur'an'da anlatılan üstün ahlâkın hepsi vardır Bununla beraber Kur'an'da yasaklanan çirkin huyların hiç biri onda yoktur Çünkü o güzel ahlâkı öğretmek ve mükemmel bir ahlâk örneği ortaya koymak için gönderilmiştir Böylesine büyük bir ahlâkın mükemmelliğini sözle anlatmak elbette mümkün değildir

2 "Allah'dan korkan kimseler, öfkelerini yutarlar ve insanları affederler Allah iyilik edenleri sever"
Âl-i İmrân sûresi (3), 134

Nefsin derinliklerinden köpüre köpüre gelen öfke selini durdurmak, bir adım daha öteye giderek kusur işleyeni bağışlamak büyük bir fazilettir Şahsına karşı yapılan kabalıklara tahammül etmek, insanların hatalarını hoşgörmek üstün ahlâk sahiplerinin yapabileceği bir büyüklüktür
Peygamber Efendimiz'in sevgili torunu Hz Hasan'ın, öfkeyi yutup suç bağışlama konusunda pek güzel bir davranışı vardır Bir gün Hz Hasan'ın kölesi elindeki tabağı düşürerek efendisinin elbisesini kirletmişti Bu dikkatsizliği sebebiyle ceza göreceğini zanneden köle, yukarıdaki âyet-i kerîmenin "Onlar ki, öfkelerini yenerler" kısmını okuyuverdi Hz Hasan köleye bakarak: "Yendim" dedi Köle âyetin "Ve onlar insanları affeder" bölümünü okuyunca Hz Hasan "Bağışladım" dedi Buna çok sevinen köle âyeti tamamlayarak "Ve Allah iyilik edenleri sever" deyince, Hz Hasan: "Ben de seni âzâd ettim" dedi ve köleye 400 gümüş akçe vererek onu hürriyetine kavuşturdu Bu olay tâbiînin büyük âlimlerinden Meymûn İbni Mihrân için de anlatılır
Öfkeyi yutmak, hatayı bağışlamak şahsa karşı işlenen suçlarda söz konusudur Yapılan suç toplumu ilgilendiriyorsa, o zaman her şeyden önce âdil davranmak, doğruyu yanlışı ortaya koymak gerekir Cemiyete karşı işlenen suçları bağışlamaya kimsenin yetkisi yoktur Böyle bir suçlu bağışlanacak olursa, daha büyük haksızlıkların yapılmasına göz yumulmuş olur
Şahsî meseleler için kızmak iyi bir davranış değildir Fakat Allah'a ve onun dinine karşı işlenen suçlar için suçlulara kızmak bir fazilettir
Hadisler
622 Enes radıyallahu anh şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem insanların en güzel ahlâklısı idi
Buhârî, Edeb 112; Müslim, Mesâcid 267, Edeb 30 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Edeb 1; Tirmizî, Birr 69
Açıklamalar
Resûl-i Ekrem Efendimiz'in insanların en güzel ahlâklısı olduğunu söyleyen Enes İbni Mâlik, bir sonraki hadiste okuyacağımız üzere, 8-9 yaşından itibaren on yıl boyunca ona hizmet etmiştir Bu sebeple Enes, Allah Resûlü'nü en iyi tanıyanlardan biridir
Enes'in bu özelliği sebebiyle ashâb-ı kirâm ve tâbiîler zaman zaman kendisine Resûlullah'ı sormuşlar, onu anlatmasını istemişlerdir Enes de Resûl-i Ekrem'in bazan kendi evlerine gelip ailesiyle birlikte namaz kıldığını, küçük kardeşi Ebû Umeyr'i üzüntülü gördüğü bir gün onunla ilgilenip gönlünü aldığını, on yıl boyunca kendisine kızmadığı gibi, bunu niçin böyle yaptın veya niçin şöyle yapmadın diye azarlamadığını, Resûlullah'ın kendisini gönderdiği yere gitmeyip oyuna daldığı zaman bile ona çıkışmadığını anlattığı muhtelif rivayetlerinde, onun eşi bulunmaz ahlâkından söz etmiş, Hz Peygamber'in mükemmel insan olduğunu söylemiştir
Cenâb-ı Hakk'ın âlemlere rahmet olarak gönderdiği [Enbiyâ sûresi (21), 107], sonra kendisini "Sen büyük ahlâk sahibisin" diye övdüğü [Kalem sûresi (68), 4] sevgili peygamberini, sîmaca insanların en güzeli (Buhârî, Menâkıb 22) olarak yarattığı gibi, ahlâk bakımından da en güzel yapması gayet tabiidir Çünkü peygamber olmadan önce ona ahlâkın en güzelini öğretmiş, 23 yıl süren peygamberliği süresince onun bütün hareketlerini kontrol etmiş ve asla yanlış bir şey yapmasına izin vermemiştir
İnsanların en güzeline, elbette ahlâkın en güzeli yakışır
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 Resûlullah Efendimiz, Allah Teâlâ tarafından eğitildiği için, ahlâkın en güzeline sahipti
2 İyi ahlâka sahip olmak ve çocuklarını güzel ahlâklı olarak yetiştirmek isteyenler, Resûlullah Efendimiz'i örnek almak zorundadırlar
Riyazüs salihin