Oruca Dair Bazı Meseleler

Oruca dair bazı meseleler
ORUCA DAİR BAZI MESELELER

Hadisler
1245 Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Sizden biriniz unutarak bir şey yer veya içerse, orucunu tamamlasın Çünkü onu Allah yedirmiş ve içirmiştir"
Buhârî, Savm 26, Eymân 15; Müslim, Sıyâm 171 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Sıyâm 39; Tirmizî, Savm 26; İbni Mâce, Sıyâm 15
Açıklamalar
Unutarak bir şey yemek veya içmek, oruç tutanların en çok karşılaştıkları bir olaydır Nevevî merhum oruca dair meseleler diye açtığı başlık altında hemen bu konuyla ilgili bir hadisi zikretmek suretiyle böyle bir durumla karşılaşanları rahatlatmak istemiştir Peygamber Efendimiz'in beyânı gayet açıktır: "Sizden biriniz unutarak bir şey yer veya içerse, orucunu tamamlasın Çünkü onu Allah yedirmiş ve içirmiştir"buyurmaktadır
Bu demektir ki, unutarak bir şey yiyip içmek oruca zarar vermez, orucu bozmaz Oruçlu olduğunu hatırladığı ya da hatırlatıldığı andan itibaren yiyip içmeyi terkederek o günü oruçlu olarak tamamlamak gerekir Bunun dışında hiçbir şey gerekmez Çünkü ona Allah Teâlâ ikrâmda bulunmuştur Unutturan da O’dur, yediren içiren de
Oruçlunun unutarak bir şey yiyip içmesi, bir gün içinde tekerrür edebilir Yani birkaç defa aynı şeyi yapabilir Yine netice değişmez Hatta bu konuda hoş bir olay nakledilir
Bir adam Hz Ebû Hüreyre'ye gelir ve:
- Oruç tutmak niyetiyle sabahleyin kalktım Fakat oruçlu olduğumu unuturak yedim içtim Ne dersiniz, orucum bozuldu mu? der Ebû Hüreyre:
- Hayır, hiç bir zararı yoktur, der Adam:
- Sonra birisinin yanına gitmiştim, getirilen yemeği unutarak yedim, der Ebû Hüreyre yine:
- Olsun, orucun bozulmaz, der Adam tekrar:
- Daha sonra bir başka arkadaşın yanına gitmiştim Orada da unutarak bir şeyler yedim, içtim, der Bu defa Ebû Hüreyre:
- Anlaşılan sen oruç tutma alışkanlığı olmayan birisin, der
Tabiatıyla unutarak yemek - içmek orucu bozmaz ama, oruçlu olanın farklı bir uyanıklığı, bir irâde disiplini kazanmış olması da aranır Bu yüzden oruçlu iken özellikle ilk günlerde biraz daha dikkatli olmak gerekir
Bazı âlimler konuyu detaylandırmaya kalkmışlarsa da unutarak yiyip içmenin ve hatta cinsî ilişkide bulunmanın orucu bozmayacağı bu ve benzeri hadislerin ortaya koyduğu açık bir gerçektir
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 Allah Teâlâ'nın kullarına lutfu ve ikramı pek büyüktür
2 Unutmak sorumluluğu düşürür
3 Unutarak bir şey yiyip içenin farz olsun nâfile olsun orucu bozulmaz Yiyip içtiğini Allah'ın bir ikramı kabul edip orucunu tamamlaması gerekir Oruç bozulmayınca da ne kazâ ne de kefâret gerekir


1246 Lakît İbni Sabire radıyallahu anh şöyle dedi: Ben:
- Ey Allah'ın Resûlü! Bana abdest almayı anlat! dedim O da:
- "Güzelce abdest al, parmak aralarına suyu ulaştır Oruçlu olmadığın zaman suyu burnuna iyice çek!" buyurdu
Ebû Dâvûd, Tahâret 56, Savm 27; Tirmizî, Savm 68 Ayrıca bk Nesâî, Tahâret 70; İbni Mâce, Tahâret 44
Lakît İbni Sabire
Ebû Âsım künyesiyle bilinen Lakît, dedesi Sabire'ye nisbetle İbni Sabire diye bilinir Babasının adı Abdullah'tır Benî Müntefik kabilesindendir Lakît, bu kabilenin elçileri arasında Medine’ye gelmiştir Rivayetlerini Buhârî, el-Edebül-müfred'de sünen sahipleri de sünen'lerinde nakletmişlerdir Kendisinden oğlu Âsım rivayette bulunmuştur Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur
Allah ondan razı olsun
Açıklamalar
Hadisin konumuzu ilgilendiren kısmı son cümlesidir:"Oruçlu olmadığın zaman suyu burnuna iyice çek" Abdestin tam ve güzel alınması, el ve ayak parmaklarının aralarının oğuşturularak suyun oralara intikalinin sağlanması ve oruçlu değilken buruna suyun iyice çekilmesi gibi hususları içermektedir Farz, vâcip ve sünnetlerine riayet ederek alınan abdest, tam ve güzel bir şekilde alınmış olmaktadır Ancak oruçlu iken buruna suyu fazla çekmemek gerektiği, zira suyun boğaza kaçması halinde oruca zarar vereceği anlaşılmaktadır İşte bu sebeple oruçlu iken genize ulaşacak kadar buruna su çekmek mekruh sayılmıştır
Hadisteki soru ile cevap arasında bir farklılık görülmektedir Bunun sebebi şu olabilir: Hz Peygamber'in, Lakît'in sualinden, onun abdestin nasıl alındığını değil, mükemmel olması için nelere dikkat etmek gerektiğini sorduğu sonucunu çıkararak ona göre cevap vermiştir Ya da Hz Peygamber, Lakît'a abdestin nasıl alınacağını iyice tarif etmiş olmasına rağmen, râviler ilgisi dolayısıyla cevabın sadece son bölümünü rivayet etmişlerdir Bu tür durumlara rivayetlerde zaman zaman rastlanır
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 Bilinmeyen konular bilenlerden sorulmalıdır
2 Oruçlunun burnuna su çekerken ve ağzına su alırken dikkatli olması gerekir Oruçlu değilken gerek buruna su çekmekte gerekse ağıza su almakta mübâlağa edilebilir
3 Soruya bilenlerin cevap vermesi gerekir
1247 Âişe radıyallahu anhâ şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in, ailesiyle ilişkide bulunup cünüp olarak sabahladığı olurdu Sonra yıkanıp, orucunu tutardı
Buhârî, Savm 22, 25; Müslim, Sıyâm 76

Aşağıdaki hadis ile birlikte açıklanacaktır
1248 Âişe ve Ümmü Seleme radıyallahu anhümâ şöyle dediler:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ihtilâm olmaksızın cünüp olarak sabahlardı Sonra ( yıkanır ve ) oruç tutardı
Buhârî, Savm 25; Müslim, Sıyâm 75-77

Açıklamalar
Yukarıdaki hadisler Hz Âişe ve Ümmü Seleme annelerimizden rivayet edilmiştir Rivayetler, gusül abdesti alması gerektiği halde, sabaha kadar yıkanmayan kimsenin yıkandıktan sonra oruç tutup tutamayacağı, daha doğrusu orucuna devam edip edemeyeceği konusuna açıklık getirmektedir Sahurdan evvel veya sonra ihtilâm olan kimsenin sabah olduktan sonra yıkanıp oruç tutabileceği bilinmektedir Bu rivayetlerde, Hz Peygamber'in ihtilâm olduğu için değil, cinsel ilişki sonucu cünüp olarak bazan sabahladığı ve yıkanıp orucuna devam ettiği bildirilmektedir Vâlidelerimizin, üzerine basa basa Hz Peygamber'in ailesiyle ilişkiden dolayı cünüp olarak sabahladığına dikkat çekmeleri, bu konuda kimsenin zihninde herhangi bir şüphe kalmamasını sağlamak içindir Bazı hallerde itiraz edilemez delillere ihtiyaç duyulur Cünüp olarak sabahlayan bir kimsenin orucuna devam edip edemeyeceği konusu da ancak Hz Peygamber'in davranışı ile kesinlik kazanabilecek bir konudur Validelerimiz işte bu sebeple Efendimiz'in zaman zaman başına gelen durumu haber vermektedirler
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 Cünüp olarak sabahlamak oruca mâni değildir
2 Herhangi bir sebeple cünüp olarak sabahlamış olan kimse yıkanır ve orucunu tutar
3 Peygamber Efendimizin ibadetler konusundaki davranışları ümmeti için tartışılmaz ve vazgeçilmez ölçüdür
Riyazüs salihin