Fena Fil-Hak Ne Demektir Fena Fil-Hak Ne Anlama Gelir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-27-2012

Fena Fil-Hak ne demektir Fena Fil-Hak ne anlama gelir? Mumine Sitesi
Hak'ta yok olmak

Fenâ filhak, Arapça bir terim olarak Fenâ fillâh ile eşanlamlı olarak ta değerlendirilebilir

Hak, lügatta batılın zıddı, yerine getirilen hüküm, varlığı sabit olan, doğruluk ve adalet anlamlarına gelir

Fiil olarak üç harfli kökten kullanıldığında Hak; gerçekleşmek, gerçek olmak demektir

Cenab-ı Allah'ın vasfı olarak; inkârı mümkün olmayan, varlığının kabûl olunması gereken, varlığı ve ulûhiyeti kesin olan manalarına gelir

Bu manada Kur'an-ı Kerîm'de Mekkî ve Medenî ayetlerde tekrarla geçer

Genellikle tek başına kullanılır

Bazen esmâı hüsnâdan birine bitiştiği görülür; "el-Mehkü'l-Hak" (Tahâ, 20/1 14) gibi

Hak kelimesinin Kur'ân-ı Kerîm'de, bundan başka birkaç vecih üzerine kullanıldığı ifade edilmektedir (Suat Yıldırım, Kur'ân'da ulûhiyet, İstanbul 1927, s

216-217)

Hak kelimesini Beydâvî, tefsirinde Allah manasında olduğunda ''es-Sâbitü rübûbiyyetuhu'' yani Rablığı sabit ve gerçek olan diye tarif eder

Böylece Hak, sâbit anlamında açıklanır

Hak, masdar olarak ele alındığında, enfüs ve âfâkın mutabakatını anlatır

Enfüs'te, sıdk ve sevab gibi söz ve fikre sıfat olur

Âfâkta ise, tahakkuk ve vukû demek olur

İşte, bundan dolayı, hak, manen ve sûreten her veçhile "vücud"diye târif olunur

Hakk'ın vücudu "Vâcibü'l- Vucûd lizâtihi" halkın vücudu ise, buna bağlı olarak "Vâcibü'l-Vücud liğayrihi"dir

Hak kelimesinin çeşitli manalara gelmesi, bu ikincisinden kaynaklanmaktadır

Bütün hak ve hukukun mercii olan Hak Teâla, Vâcibül-Vücud lizâtihi olduğundan, ulûhiyyet ve rubûbiyyet O'nun haklarındandır (Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, IV, 2675-2676)

Hakk'ın Allah'ın ta kendisi olarak kullanıldığını Hz

Peygamber (s

a

s

)'in "Allah'ım, sen'sin Hak

" (el-Buhâri, Daavât, 9) hadisinden anlaşılmaktadır

Tasavvufî hak demek olan hakka'l yakînin son derecesidir

Bilmek, görmekten öte, olmak demektir

Bir diğer ifadeyle, abdin (kulun) Hak'ta fânı olması ve O'nun ile yalnız ilmen değil, hem ilmen, hem şuhûden, hem de halen bekası manasına gelir

Basit bir anlatımla ilmel yakın, her akıllı kişinin ölümü bilmesidir

Melekleri görmesi aynel yakîn, ölümü tatması da hakkal yakîndir (Elmalılı, a

g

e

, VII, 4726)

Tasavvufî anlayışta, Fena fi'ş-şeyh (şeylikte yokolma) ve fenâ fi'r-Resul (Peygamberde yokolma) merhaleleri fena fi'l-Hakk'a giderken aşılacak merhalelerdendir diye kabul edilir

Hülasa, mutassavıflara göre fenâ fi'l-hak, sufînin tarikat yolunda marifeti geçerek, en son varacağı merhale olarak kabul edilir

Hakka'l-yakın de denilen bu merhaleye kişi, gözle görmüş gibi tahkik ve ilimle tahkik mertebelerinden geçerek, hak içinde fenâ bulma (fena fi'l-hak) haline ulaşır

Hasan Fehmi KUMANLIOĞLU

07-27-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Fena Fil-Hak Ne Demektir Fena Fil-Hak Ne Anlama Gelir? *Fena Fil-Hak ne demektir Fena Fil-Hak ne anlama gelir?* Mumine Sitesi Hak'ta yok olmak Fenâ filhak, Arapça bir terim olarak Fenâ fillâh ile eşanlamlı olarak ta değerlendirilebilir Hak, lügatta batılın zıddı, yerine getirilen hüküm, varlığı sabit olan, doğruluk ve adalet anlamlarına gelir Fiil olarak üç harfli kökten kullanıldığında Hak; gerçekleşmek, gerçek olmak demektir Cenab-ı Allah'ın vasfı olarak; inkârı mümkün olmayan, varlığının kabûl olunması gereken, varlığı ve ulûhiyeti kesin olan manalarına gelir Bu manada Kur'an-ı Kerîm'de Mekkî ve Medenî ayetlerde tekrarla geçer Genellikle tek başına kullanılır Bazen esmâı hüsnâdan birine bitiştiği görülür; "el-Mehkü'l-Hak" (Tahâ, 20/1 14) gibi Hak kelimesinin Kur'ân-ı Kerîm'de, bundan başka birkaç vecih üzerine kullanıldığı ifade edilmektedir (Suat Yıldırım, Kur'ân'da ulûhiyet, İstanbul 1927, s216-217) Hak kelimesini Beydâvî, tefsirinde Allah manasında olduğunda ''es-Sâbitü rübûbiyyetuhu'' yani Rablığı sabit ve gerçek olan diye tarif eder Böylece Hak, sâbit anlamında açıklanır Hak, masdar olarak ele alındığında, enfüs ve âfâkın mutabakatını anlatır Enfüs'te, sıdk ve sevab gibi söz ve fikre sıfat olur Âfâkta ise, tahakkuk ve vukû demek olur İşte, bundan dolayı, hak, manen ve sûreten her veçhile "vücud"diye târif olunur Hakk'ın vücudu "Vâcibü'l- Vucûd lizâtihi" halkın vücudu ise, buna bağlı olarak "Vâcibü'l-Vücud liğayrihi"dir Hak kelimesinin çeşitli manalara gelmesi, bu ikincisinden kaynaklanmaktadır Bütün hak ve hukukun mercii olan Hak Teâla, Vâcibül-Vücud lizâtihi olduğundan, ulûhiyyet ve rubûbiyyet O'nun haklarındandır (Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, IV, 2675-2676) Hakk'ın Allah'ın ta kendisi olarak kullanıldığını Hz Peygamber (sas)'in "Allah'ım, sen'sin Hak" (el-Buhâri, Daavât, 9) hadisinden anlaşılmaktadır Tasavvufî hak demek olan hakka'l yakînin son derecesidir Bilmek, görmekten öte, olmak demektir Bir diğer ifadeyle, abdin (kulun) Hak'ta fânı olması ve O'nun ile yalnız ilmen değil, hem ilmen, hem şuhûden, hem de halen bekası manasına gelir Basit bir anlatımla ilmel yakın, her akıllı kişinin ölümü bilmesidir Melekleri görmesi aynel yakîn, ölümü tatması da hakkal yakîndir (Elmalılı, age, VII, 4726) Tasavvufî anlayışta, Fena fi'ş-şeyh (şeylikte yokolma) ve fenâ fi'r-Resul (Peygamberde yokolma) merhaleleri fena fi'l-Hakk'a giderken aşılacak merhalelerdendir diye kabul edilir Hülasa, mutassavıflara göre fenâ fi'l-hak, sufînin tarikat yolunda marifeti geçerek, en son varacağı merhale olarak kabul edilir Hakka'l-yakın de denilen bu merhaleye kişi, gözle görmüş gibi tahkik ve ilimle tahkik mertebelerinden geçerek, hak içinde fenâ bulma (fena fi'l-hak) haline ulaşır Hasan Fehmi KUMANLIOĞLU