Zehirlenme Çeşitleri Nelerdir?

Zehirlenme çeşitlerinin neler olduğu ve çeşitleri hakkında tüm bilgileri öğrenmek istiyorsanız uzmanların yapmış olduğu araştırma ve açıklamaları okumanızı öneririm Bakalım zehirlenme kaç çeşitmiş?


Gaz Zehirlenmeleri


Gaz, buhar ve dumanlar, yakıcılıkları nedeniyle gözleri, solunum yollarını tahriş ederek ürkütücü bir etki yaratabilir, kesik ve boğucu bir öksürükle birlikte, kazazedeyi boğacak hale getirip, bu nefes alınamayacak ortamdan tek başına çıkamayacak kadar sarsabilir


Göz yaşartıcı bombaların gazları, klor ga zının yayılması (önceden soda konan bir tu valet küvetine asla çamaşır suyu dökmeyin), plastik maddelerden yayılan dumanlar, teh likeli ve boğucu olabilir


Bazı gazlar da, oksijen taşıyan kan alyu varları için zehirlidir: Renksiz ve kokusuz bir gaz olup, yanma iyi gerçekleşmediği takdirde yayılan karbon oksidi gibi Rölantide ça lışan araba motorları, kömür sobaları, ocak lar, iyi kurulmamış gazlı su ısıtma aygıtları, apartmanların alt katlarındaki çatlak boru lar vb aynı gazı yayabilirler


Bu olayda zehirlenme, baş ağrıları ve kus malarla başlar; besin zehirlenmesi izlenimi ve rir Ardından kazazedenin üzerine, yerinden kalkıp yardım istemesini engelleyecek kadar şiddetli bir yorgunluk çöker Bazen bütün aile bireylerinin ölümüne bile sebep olan bu zehirlenmeler, bazı kimseler üzerinde, ölümü atlatsalar dahi, iyileşmesi imkânsız pek çok be yin arızası bırakabilir


Yine bazı küvet ve çukurlardan yayılan, kokusuz veya kötü kokulu başka gazlar da, karbon oksidi zehirlenmesine sebep olur Genellikle bu kazalar, gerekli tedbirlerin alınma dığı işyerlerinde meydana gelir ve işçilerin ölü müne yol açar
Buna karşılık evlerde, mutfakta kullanılan bütan, propan gibi birtakım doğal ve tüple dağıtılan gazlar, zehirleyici değildir


Bir odadaki gaz sızmasının içerdeki bütün oksijeni yok edip had bir boğulmaya sebep ol ması, çok enderdir Ancak bu gazlar da çok çabuk parlayıp, infilak edebilir Bu infilak ise, yaralının akciğerlerini parçalayarak ya da sebep olduğu yıkıntıyla, ölümlere sebep olur




Yakıcı Madde Zehirlenmesi ? Asit vb Zehirlenmeleri


Yakıcı maddeler genellikle gözden uzak kalan küçük çocuklar tarafından, merakla ka rıştırıldıkları şişe, tüp ve kaplardan içilir Üze rinde "Tehlikelidir", "Asit" ve "Yakıcıdır" yazılı etiket bulunan bu tür maddeler, çocuk ların erişebilecekleri yerlerde bırakılmamalı dır Ayrıca bu maddeler asla besin konan şi şe ve kaplarda saklanmamalıdır Aksi halde yetişkinler dahi bir kaza kurbanı olabilirler


Yakıcı maddelerin etkisi


Yakıcı maddele rin yutulması, üst sindirim yollarında ıstırap verici yaralanmalara ve felaketle bitecek du rumlara yol açabilir Dudaklar, ağız, boğaz, yemek borusu ve mide yanabilir, yemek borusu ve midede delinmeler görülebilir Baş langıçtaki yanıklar tedavi edilse bile, çok çe şitli cerrahi müdahaleler gerekebilir Boğaz da, solunum yollarının girişi de (larenks ve soluk borusu ağzı) aynı şekilde yanabilir Bu sırada meydana gelebilecek ödem (şişme), so lunumu aksatabilir
Belirtiler ? Yakıcı maddelerin içildiğinin be lirtileri çok açıktır:


? Ağız düzeyinde yanma, büyük acı;
? Ağız içinde kızarıklık ve ufunet;
? Yutma güçlüğü ve göğüste ağrılar;
? Solunum güçlüğü, ses tonunda değişiklik (solunum yollarında berelenme belirtisi)


İzlenecek yol


önce kazazedeyi sakinleşti riri Yakıcı maddenin içinde bulunduğu şişe veya tüpün üzerindeki tarifi okuyun Doktoru aradıktan sonra, nasıl davranmanız gerekti ği konusunda sizi aydınlatması için tarifi ona da okuyun
Hafif zehirlenmelerde, size çocuğu ara bayla en yakın hastaneye götürmeniz ve te laştan hızlı sürmemeniz hatırlatılacaktır Dra matik bir durum söz konusuysa, doktor ken disi gelecektir


Yakıcı madde yalnız dudakları ve yüzü tahriş etmişse, on dakika süreyle bol suyla yı kayın Su yutturmamaya dikkat edin Diğer bütün durumlarda, kazazedeye kesinlikle su veya başka bir sıvı içirmeyin, çünkü tahrişat daha da yayılabilir




İlaç zehirlenmeleri


İlaç Zehirlenmesi Sebepleri:


Kaza veya hata


ilaçların nasıl kullanılması gerektiği ile il gili prospektüsleri özenle okuyun Hap ve ampulleri çocuklarınızın erişebileceği yerler de bırakmayın Büyüklere ait ilaçlan, çocuk larınıza vermeyin


Yaşamamak isteği


Tehlikeli ilaçları, ruhsal durumları bozuk kişilerin yanında bırakmayın Özellikle uyu mak için hiçbir yerden çekinmeyecek uykusuzluktan yakınanlardan çekinin


Aşırı ilaç alma


Bazı insanlar nasıl kurtuluşu alkolde arar sa, bazıları da selameti, ilaçlarda bulacakla rını zannederler Dikkatli olun


İlaçların etkisi


ilaçlar, genellikle bazı organlar üzerinde etkili olurlar Uyku ilaçları, ağrı kesici ilaç lar ve morfinin türevleri olan bazı ilaçlar, si nir merkezlerinde doğrudan etkilidir Bazıları da solunumu etkiler (solunum güçlükleri) Kalp-damar hastalığı ilaçları, kalbin sinirsel kumandası nı etkileyip, kalp atışlarında bozukluklara sebep olur, hatta bazen kan dolaşımı bozukluk larına bile yol açabilirler Bazı ilaçların da karaciğer, böbrekler, akyuvarlar üzerinde etkileri vardır Bu tür ilaçlardan ze hirlenme halinde, tasfiyeleri doğal yollardan aranır (tenkiye, kusma) Yapay böbreğe bağ lanma, özel antidostlar da, çıkar yollardır


İntihar Amaçlı İlaç Zehirlenmeleri


İntihar etmek amacıyla aşırı dozda ilaç al dığını söyleyen biriyle de karşı karşıya gele bilirsiniz Dikkat! Bu iddiayı hiçbir zaman tehdit olarak kabul etmeyin ve olayı ciddiye alın İddiaya karşı çıkmak yerine, hangi sa atte ilaç aldığını saptamaya çalışın Boş ilaç kutularını arayın Özellikle şunu bilin: Bazı kalp ilaçları, bilinci hemen etkilemez, ama bir süre sonra çok ciddi kalp-damar rahatsızlık larına veya diğer organlarda arızalara sebep olabilirler Böyle bir kişiyi asla tek başına bı rakmayın Çünkü ikinci bir girişimde daha bulunabilir


Bu arada doktorunuza veya bir hastane ye başvurmanızda yarar vardır




Kokain Zehirlenmesi


Kokain bir uyarıcıdır Mental aktiviteyi arttırır Tozu buruna çekilir


Belirti ve Bulgular


Hastalar ajitedir Midriyazis, koku ve tat duyusu kayıpları, disritmi ve konvülsiyonlar gözlenir Bu vakalarda akciğer ödemi sıktır


Tedavi ve Bakım


Genel tedavi prensipleri uygulanır Konvülsiyonlara karşı diazem ampul, taşikardi ve hipertansiyon için propranolol uygulanır




Bakır Zehirlenmesi


Bakır Zehirlenmesi, Bakır oksit karbonat ve sülfat halinde endüstride sık olarak kullanılır Bağlarda ve bahçelerde bakır sülfat fungusit olarak kullanılır Ayrıca iyi kalaylanmamış bakır kaplarda asitli yiyeceklerin yenilmesi, yemeğe geçen bakır tuzları ile zehirlenme oluşabilir 10 g bakır sülfatın alınması öldürücü olabilir


Belirti ve Bulgular


Mavi-yeşil renkli kusma, ağır ishal, vücudda aşırı sıvı kaybı, şok, hemoliz, akut tübüler nekroz ve karaciğerde bakır birikimine bağılı olarak hepatit görülebilir

Tedavi ve Bakım


Mide yıkaması yapılır Potasyum ferrosiyanür 0,6 g bir bardak suda eritilerek içirilir Bulunmazsa bir bardak süt içinde 2 yumurta akı karıştırılarak içirilir Penisilamin 20 mg/kg oral verilir British Anti Leviside (BAL), dimerkapto süksinik asit tedavisinin yararı sınırlıdır




Kurşun Zehirlenmesi


Ağır Metal Zehirlenmelerinden Akut kurşun zehirlenmesi nadirdir Buharların solunmasıyla oluşur Absorbe olan kurşunun öldürücü dozu 0,5 g Kanda 50 mg/dl üzeri akut zehirlenmeyi gösterir


Belirtiler ve Bulgular


Akut zehirlenmelerde bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı, ağızda metalik tad, oligürü, kardiyovasküler (kalp ve damar yetmezliği) yetmezlik, havale, ve koma görülürken daha sık olarak karşılaşılan kronik zehirlenmelerde gastrointestinal ve nöromusküler (Kas hastalıkları) belirtiler, ensefalopati (beyin hastalığı) ve hematolojik anomaliler görülür


Tedavi ve Bakım


%1 sodyum sülfat ya da yumurta akı ve süt karışımı ile mide yıkanır Forse ve ozmotik diürezden yararlanılır BAL ve EDTA (Etilen diamin tetra asetik asit) birlikte uygulanır BAL her 4 saatte bir 4mg/kg IM uygulanır İlk 5-7 günlük tedaviden sonra penisilamin tedavisi devam eder Konvülsiyonlarda (Havale) diazepam, karın ağırısında kalsiyum glukonat, ağrı geçmezse morfin kullanılır




Korozif Madde Zehirlenmeleri


Korozif etki gösteren maddeler; sülfirik asit, nitrik asit, hipoklorik asit gibi mineral asitler ve soda, potas, amonyak (amonyak zehirlenmesi), hipoklorid (çamaşır suyu) gibi kostik alkalilerdir


Belirti ve Bulgular


Temas eden mukoza bölgesindeki ağrının şiddeti kusma ile birlikte artar Kanlı kusmalar sıktır Glottis ödemi gelişebilir Akut dönem atlatılırsa özofagus iltihaplanması ve mediastinit, gastrik perforasyon (bağırsak delinmesi) ve özofagus (yemek borusu) darlığı gelişebilir


Tedavi ve Bakım


Mide yıkama, kusturma yada asit ve baz gibi nötrolizan tedavisi uygulanmaz Aktif kömürün yararı yoktur 200 ml su veya süt içilir IV sıvı tedavisi yapılır Ciddi glottis ödemi varsa trakeostomi (gırtlağa nefes alımı için delik açılması) yapılır Darlık gelişmemesi için kortikosteroidler kullanılır Perforasyon veya peritonit ya da geç dönemde ortaya çıkan darlıklarda cerrahi girişim yapılır




Böcek İlaçları İle Zehirlenme


Haşere (Böcek) İlaçları ile zehirlenmeler, Organik fosfor içeren bileşiklerdir Asetil kolin yükselir kolinerjik kriz yapar Etkisi alınan ilacın dozuna göre değişir


Belirti ve Bulgular


Baş ağrısı ve ataksi (düzensiz kas hareketleri) gibi nörolojik belirtiler ve bradikardi, pupillalarda kontraksiyon, hipotansiyon, sekresyonlarda artma, pulmoner ödem, diyare, bronkospazm gibi kolerjinik belirtiler görülür Ölüm nedeni genellikle solunum merkezi ve solunum kaslarının felci ve bronkospazm sonucu solunum durması ile olur Bazen kalp durması gözlenebilir


Tedavi ve Bakım


ABC değerlendirilir Cilt üzerindeki bulaşmalar sabunlu su ile yıkanarak temizlenir Ağızdan alınan durumlarda özofagusta problem yoksa Mide yıkaması ve aktif kömür uygulanır Kolinerjik krizi kontor altına almak için atropin (toplam doz 50 mg'a kadar) yapılır Antidot olarak pralidoksim kullanılır Pralidoksim, asetil kolinesteraz enzimine yapışan organik fosfatlı molekülü yerinden koparır 2 dakika içinde 1 g verilir




Barbitüratlarda Zehirlenme


Tedavide sedatif, hipnotik ve antikonvülsan olarak kullanılır İlaç bağımlılığı, intihar ya da kaza sonucu zehirlenmeler oluşur Sekobarbital ve pentobarbital gibi kısa etkili olanlar çok toksiktir Etkileri 15 dakikada başlar, 2-3 gramlık tek doz öldürücü olabilir Öldürücü kan düzeyi 35 g/ml üzerindedir Fenobarbital (luminal) gibi uzun etkili olanin etkisi 3-6 saatte başlar 5 gram ve üzerindeki dozlar öldürücüdür


Belirti ve Bulgular


Hafif vakalarda baş dönmesi, nistagmus, ataksi ve dizartri, hipotoni, yüzeyel solunum, apne, hipotansiyon, hipotermi, ağır vakalarda MSS depresyonu ve derin koma gözlenir


Tedavi ve Bakım


Antidotu yoktur Semptomatik tedavi yapılır İlk 6 saat içinde gastrik laval yapılır Aktif kömür uygulanır Solunum yakından izlenir Fenobarbital zehirlenmesinde idrar alkalileştirilir (pH 7,5) Sıvı infizyonu ile şok önlenir Gerekirse dopamin yapılır Hasta komadaysa hemoperfüzyon ve hemodiyaliz uygulanır Kardiyak aritmiye neden olduklarından MSS uyarıcıları kullanılmamalıdır




Parasetamol Zehirlenmesi


Parasetamol Zehirlenmesi (Asetominofen), Analjezik ve antipretik olarak yaygın kullanılır Toksik doz 140 mg/kg Karaciğer toksisitesi yapar


Belirtiler ve Bulgular


Bulantı ve kusma ilk görülen belirtidir 24-48 saat içinde karaciğer enzimlerinde hafif yükselme, 2-3 gün sonra sağ kadran ağrısı, hepatomegali, sarılık ve kanama gelişebilir İlacı plazma konsantrasyonu ilk 4 saat içinde 250 mg/litre, 12 saat içinde 50 mg/litre'den ve protrombin zamanı 22 saniyeden uzun ise prognoz kötüdür


Tedavi ve Bakım


Destekleyici tedavi yapılır İlk 1 saat içinde ipeka şurubu ile kusturma, 1 saati geçmişse gastrik lavaj yapılır Müshille beraber aktif kömür verilir Asetilsistein (mucomyst), assist şurup antidot olarak kullanılır İlacın alımından sonra ilk 16 saat içinde verilmelidir Başlangıç dozu 140 mg/kg, %5 dekstroz içinde 15-30 dakikada verilir 70 mg/kg 4 saatte verilir Oral kullanımın kusmalardan dolayı faydası yoktur




Salisilat Zehirlenmesi (ASA)


Bu grup ilaçlar kanın kohsantrasyonunu değiştirir ve beyinde solunum sistemini etkilerler İntihar amacıyla alınabileceği gibi yüksek tedavi dozlarında da görülebilir Toksik doz; 150 mg/kg dan yüksek dozlar alındığında gözlenir Alınmasından sonraki ilk 6 saatte 50 mg/dl den yüksek salisilat düzeyi hafif, 70 mg/dl den yüksek düzey orta şiddette, 100 mg/dl'nin üstü ise ağır zehirlenmeyi düşündürür


Belirti ve Bulgular


Solunum sistemini etkiler, medullayı uyardığı için hiperventilasyon (aşırı soluk alıp verme durumu) yapar Gastrointestinal sistem (GİS) iritasyonu; bulantı, kusma, hematemez, melana, metabolizma hızlanır; beden ısısı artar, hipogisemi görülür, kalsiyum ve potasyum seviyesi düşer Nörolojik bulgularda; tinnitus (kulak çınlaması), laterji, yüksek dozlarda halüsinasyon, nöbetler, komalar görülür


Tedavi ve Bakım


GİS temizleme yöntemi (İpeka şurubuyla kusturma, mide yıkama ve aktif kömür), hipoglisemiye karşı dextroz, IV sıvı verilir, serum içinde K verilir (K seviyesine göre), Metabolik asidoz (pH 7,1'in altında) için gerekli ise, NaHCO3, nöbetler başlarsa diezepam, mide kanamasını önlemek amcıyla antiasit (ulcuran), kanı temizlemek için yapılacak son işlem hemodiyaliz yapılır Antidotu yoktur




İyod Zehirlenmesi


İyot Zehirlenmesi, İyot ile iyod bileşimlerinin tüketilmesi durumunda zehirlenme ve deride alerjik yönde aktiviteler ortaya çıkar Kronik zehirlenmeler çoğunlukla tedavi niyetiyle alınan iyod bileşikleri ile gerçekleşir


Belirti ve Bulgular


İyod Zehirlenmelerinde, 20-30 gram tentürdiyot öldürücü bir etki yaratabilir Koyu renkte kusma, Ağız da yanma, ağrı ve irritasyon gerçekleşir Ağızda kötü bir tat ve yanık durumu oluşur Deri kısmında alejik döküntüler meydana gelebilir Böbrek yetmezliği, Şok, hafıza kaybı (kollaps), İshal yanında ölümede yol açabilir


Tanı ve Tedavi


Hastaya Nişasta ile karıştırılmış su içirtirilr ve kusturulmaya çalışılır Yumurtanın akı ve unlu çorba verilir Kusturma işlemi, hastanın kusmuğunun rengi normale dönünceye kadar sürdürülmelidir Emme (Absorban) olarak aktif kömür ile süt verilir Mide yıkaması nişasta karıştırılmış su ile yapılır Vücuttaki iyod nişastanın mavi renge dönüşmesine yol açar Bu durumda, vücudda halen İyodun bulunduğu anlamına gelir




Karbondioksit Zehirlenmesi


Karbondioksit Zehirlenmesi, Karbondioksit oranının havada yoğun bulunduğu yerlerde solunum yapılması halinde zehirlenme etkisi vardır


Belirtiler ve Bulgular


Nefes Darlığı (dispne), baş ağrısı, kulakta çınlama, kan basıncında meydana gelen artış, zehirlenmenin yoğun olması halinde hastanın koma ve şok geçirme ihtimali yüksektir


Tanı ve Tedavi


Karbondioksit Zehirlenmeleri durumunda, Hasta karbondioksit oranının yoğun olduğu ortamdan çıkartılır ve Temiz hava aldırılır Hastaya suni solunum uygulanır Yüz çevresine ve göğüs kısmına soğuk su ile masaj yapılır




Bal Zehirlenmesi


Bal Zehirlenmeleri, Toplumda Deli Bal olarak bilinen, çoğunlukla Kuzey Anadolu Bölgesinde üretilen balların tüketilmesiyle meydana gelen zehirlenme durumudurYüksek duyarlılığa bağlı meydana çıkar


Belirti ve Bulgular


Deride kaşıntı, ürtiker (deride pembemsi döküntüler), kalp atışlarında meydana gelen yavaşlama, kan basınçlarının düşmesi, bayılma, larenks ödemi (boğaz içi şişlik) oluşabilir


Tanı ve Tedavi


Antihistaminikler (kaşıntı, alerji önleyici) bu tip haplar Ürtiker ve larenks (boğaz şişliği) ödemi gibi belirtiler meydana gelenlerde kullanılır




Besin Zehirlenmesi


Gıda Zehirlenmesi, Yeteri kadar pişirilmemiş et, besin zehirlenmesine neden olur Kusma,bulantı, ishal, halsizlik gibi belirtilere yol açan salmonellabakterisinin bulunması ihtimali yüksektir Yemek hazırlamaya başlamadanönce ellerin ve araç gereçlerin sabunlu ve sıcak su ile yıkanması gerekirçiğ haldeki kıyma ellenildiği takdirde eller ağıza götürülmemelidir


Belirtiler (Gıda Zehirlenmeleri)


Besin Zehirlenmelerinde sıklıkla bulantı, kusma, Karın ağrısı,ishal durumları görülür Belirtiler 1 saat ile 4 günlük süre içinde başlayabilirbirçok bakteri besin zehirlenmesine neden olur Midye tarzı kabuklu denizürünleri önemli yer tutar Kimyasal besin zehirlenmeleri; bulantı, kusmaishal, halsizlik, aşırı tükürük üretimi, bilinç kaybı, gibi belirtiler yaratırGıdaların sağlıksız yöntemlerle saklanması etkendir


Tedavi Yöntemleri


Ağır şikayet yoksa doktora başvurulmadan tedavi sonuçlanabilirKusma, ishal gibi durumlar zehiri atmaya yardımcıdır İlk 24 saatdoktora başvurulmaması kaydiyle herhangi bulantı yada ishal hapları kullanılmamalıdır Sıvı tüketilebilecek durumlarda temiz su ve sulugıdalar alınmalıdır Genellikle Çorba, Haşlanmış Patates tüketilmelidirbu yolla vücudun su kaybı giderilmeye çalışılır Yüksek ateş olmaması durumundaantibiyotik ilaçların kullanılması gerekmez Sıvı kaybı fazlaysa ve buna bağlıolarak şok gelişirse, damarlardan sıvı enjekte edilmesi gerekebilir