İsrail

İsrail - Ülke İsmi'nin Tarihçesi - Tarihi - Cografyası

Başkent KudüsBu durum BM tarafından tanınmaz ve pek çok ülkenin temsilcilikleri Tel-Aviv kentindedir Bir kısmı da Ramat Gan ve Herzliya şehirlerindedir

31°09′ N 35°13′ E

En Büyük Şehir Kudüs

Resmi Dil İbranice, Arapça

Yönetim Parlamenter demokrasi

- Cumhurbaşkan Şimon Peres

- Başbakan Ehud Olmert

Bağımsızlık

- Birleşik Krallık'tan 14 Mayıs 1948

- Bağımsızlık ilânı 14 Mayıs 1948

Yüzölçümü

Toplam 20770 km² (151)

- Su (%) ~2

Nüfus

- 2008 tahmini 7282000[4] (96)

- Yoğunluk 324/km² (34)

İGE (2007) ▬ 0932 (yüksek) (23)

Para Birimi Yeni İsrail Şekeli (ILS)

Saat Dilimi UTC ((UTC+2))

İnternet alan adı il

Telefon Kodu +972





İsrail (İbranice: יִשְרָאֵל, Yisra'el; Arapça: إسرائيل, İsrā'īl), ya da resmî adıyla İsrail Devleti (İbranice: מדינת ישראל (yardım·bilgi), Medīnat Yisra'el; Arapça: دولة إسرائيل, Dawlat Isrā'īl), Asya ve Afrika kıtalarının kesiştiği yerde bulunan bir devlettir Coğrafi olarak, Asya kıtasında bulunmaktadır; batısında Akdeniz, kuzeyinde Lübnan ve Suriye, doğusunda Ürdün, güneyinde ise Mısır ve Kızıldeniz ile çevrilidir Başkenti Kudüs'tür Bu durum BM tarafından tanınmamaktadır İsrail, nüfusunun çoğunluğu Yahudi olan tek devlettir


Uzun ve dar bir şekile sahip olan İsrail, 470 km uzunluğunda olup, en geniş bölgesi yaklaşık 135 km'dir Sınırları ve ateşkes hatları içerisinde kalan toplam yüzölçümü 27817 km²'dir İsrail, yaklaşık 7282000'luk nüfusuyla, çeşitli din, kültür ve sosyal geleneklere sahip insanları bir araya getirmiştir Para birimi Yeni İsrail Şekeli'dir

Ülke İsmi'nin Tarihçesi


Tevrat'a göre; Yakup ailesi ile göç ederken, Tanrı'nın meleği bir adam kılığında Yakup'a görünür Ailesini nehrin karşısına taşıdıktan sonra o adam Yakup ile gün ağırıncaya kadar güreşir Adam Yakup'u yenemeyeceğini anlayınca Yakup'a, 'beni bırak gün ağarıyor' der Fakat Yakup 'beni kutsamadıkça seni bırakmam' der Adam da Yakup'a Tanrı adıyla güreşen manasına gelen İsrail adıyla kutsar Tevrat'ın yaratılış kısmında da (Eski Ahit Tekvin Bap 35) Tanrı Yakup'a görünür ve O'nu kutsayarak Yakup olan adını İsrail olarak değiştirir

Yakup'un soyunun devamı olarak kabul edilen kimselere Yakupoğulları yani İsrailoğulları denmektedir Keza Tevratta, Yakup'un Mısır'a göç ettikten sonra yanında gelen halkına da İsrailoğulları denmektedir

Tarihi

Yahudiler 19 yüzyılın sonlarında devlet kurma çalışmalarına başladılar Arz-ı mev’ut (vadedilmiş topraklar) üzerine devlet kurma çalışmaları ilk önce İngiltere’de görülür 1848’de İngiliz hükumeti bir genelgeyle Filistin’deki konsoloslarını, Yahudilerin himayesine verdi 1870’te Yahudi faaliyetlerinin merkezi İngiltere’den Rusya’ya geçti Siyonist hareketlerin başına geçen Theodor Herzl, Filistin’de bir Yahudi devletinin kurulması için birçok çalışmalarda bulundu Herzl, İngiltere gibi güçlü bir devleti arkasına alarak, gayesine ulaşma çabasındaydı Rusyadaki antisemit katliamlardan kacan yahudiler 1870 yılından itibaren Filistin toprakları üzerinde tarımsal yerleşme merkezleri kurmaya başladılar 1870-1896 yılları arasında Eretz Israel'de on yedi tarım kolonisi kuruldu


Herzl, devrin Osmanlı Sultanı İkinci Abdülhamid ile görüşerek, ondan Filistin’de bir Aristokratik Cumhuriyet kurmak için izin istedi ve bazı tekliflerde bulundu Fakat Sultan Herzl’in talep ve israrlarını kabul etmedi


I Dünya Savaşı sonunda, 2 Kasım 1917’de İngiltere dışişleri bakanı Arthur Balfour'un girişimiyle Balfour Deklerasyonu, 1917 süreci başlatıldi Birleşmiş Milletler Cemiyeti de 1920 yılında, Filistin üzerinde İngiliz mandasını tanıdı Bundan sonra kurulan bir Yahudi bürosu İngiltere nezdinde Yahudi haklarını temsil etmeye başladı


Bundan sonraki yıllarda Nazi Almanyası'nın Yahudilere soykırım uygulamaya girişmeye başlamasıyla Filistin’e büyük bir Yahudi göçü başladı Filistin’deki Araplar bu göçe karşı koyduklarından İngiltere, Yahudi göçlerinin durdurulmasına karar verdi Bunun üzerine Sion’a bağlı Askeri Yahudi Teşkilatı Hagana, Filistin’e göç konusunda İngiltere’nin aldığı bu kısıtlayıcı kararı protesto amacıyla silahlı terör eylemlerine girişti Filistin yonetimi Nazi liderligi ile isbirligine giristi Bu amacla Kudus muftusu Almanya'ya bircok ziyarette bulundu


Filistin’e de gizli Yahudi göçleri düzenlemeye başladı İkinci Dünya Harbinin müttefiklerin galibiyetiyle bitmesinden sonra, Filistin meselesi son safhasına ulaşmıştı İngiltere daha sonra Amerika’nın yardımını sağladıktan sonra, Filistin meselesini Birleşmiş Milletler'e ***ürüp, meselenin çözülmesini istedi Birleşmiş Milletler 1947 Kasımında Filistin’in biri Yahudi öteki Arap olmak üzere iki devlet arasında paylaşılmasına karar verdi Yahudiler bu karari kabul ederken Araplar red etti Kudüs şehrine ise Birleşmiş Milletler denetiminde milletlerarası bir bölge statüsü tanındı Bu çözüm Arapları tatmin etmedi Israil Filistin savaşı başladı


14 Mayıs 1948’de BM paylaşım planı uyarınca David Ben-Gurion tarafından İsrail Devleti’nin kuruluşu ilan edilmiştir 24 saat sonra, Mısır, Ürdün, Suriye, Lübnan ve Irak orduları saldırıya geçerek İsrail topraklarına girmişlerdir


1949 yılının ilk aylarında BM nezdinde İsrail ile onunla savaşan Arap ülkelerinin herbiri (o dönemden beri İsrail’le müzakere masasına oturmayı reddeden Irak hariç) arasında doğrudan müzakereler düzenlenmiş ve bunların sonucunda bir ateşkes anlaşması imzalanmıştır Ateşkes anlaşması uyarınca sahil şeridi, Celile ve tüm Necef İsrail’e, Yehuda ve Samiriye (Batı Şeria) Ürdün’e, Gazze Mısır yönetimine ve Kudüs’ün ise Eski Şehrin de dahil olduğu doğu kısmı Ürdün’e, batısı da İsrail’e bırakılmıştır İsrail'in Filistinliler ile olan gerginliği ise sürmektedir

Coğrafya

İsrail, Ortadoğu’da Doğu Akdeniz kıyısındadır Batısında Akdeniz, kuzeyinde Lübnan ve Suriye, doğusunda Ürdün, güneybatısında Sina Yarımadası ve Gazze vardır Ülkenin güney bölgesi, Necef Çölünden meydana gelir Kuzeydoğu kesimi ise Şeria Hendeğine açılır Güneydoğuda dik yükseltiler vardır Lut Gölü bu bölgededir Akdeniz kıyı bölgesinin kuzey bölümü Yafa’dan Karmel Dağına kadar uzanarak, Şaran Ovası adını alır


Karmel Dağı'nın doğusunda Kişon Irmağı vadisi boyunca uzanan Esdradelon Ovası yer alır Ova, Taberiye Gölü'ne kadar uzanır Ürdün Nehri buradan geçerek deniz yüzeyinden 394 m aşağıdaki Lut Gölüne dökülür Lut Gölü'nün sadece güneybatı sahili İsrail’indir İsrail’in doğu bölgeleri dağlıktır Buralar Şamiriye ve Yahudiye tepelerinden Necef Dağı'na kadar uzanır İsrail’in en yüksek noktası 1208 m’lik Nyron Dağı, Taberiye Gölü'nün kuzeybatısındadır Golan Tepeleri de kuzeydoğudadır Şamiriye ve Yahudiye tepeleri üzerinde Kudüs’ün bulunduğu yaylanın bir kısmı yer alır



İklim


İsrail’de yazlar kurak ve sıcak geçer Yağmur ancak Aralık, Ocak ve Şubat aylarında yağar Yıllık ortalama yağış miktarı 1000 mm civarındadır Yıllık sıcaklık ortalaması yazın 24-32°C arasında, kışın ise 7 ila 16°C arasındadır Bu ortalama Necef çölünde 38°C’yi aşar

Kaynaklar


Ülke topraklarının yarıdan fazlasını meydana getiren Necef Çölü, çorak volkanik engebelerle sınırlanmış, geniş bir bozkır ovasıdır Batı kesiminde kuru yaylalar bulunur Galilea ve Carmel’in yüksek tepeleri Halep çamları ve meşe ağaçları ile kaplıdır En tipik bitki örtüsü Akdeniz makileridir Akdeniz kıyı bölgesi verimli ve yeşilliktir İsrail’de hızlı bir ağaçlandırma çalışmaları yapılmaktadır Yabani hayvanlarının soyu gittikçe azalmıştır Çok çeşitli kuş türleri vardır

Madenler


İsrail’in en verimli ve değerli maden yatakları, Lut Gölü bölgesinde bulunan potasyum, sodyum, mağnezyum ve tuz kaynaklarıdır Bakır, kaya fosfatları, manganez, cam toprağı, kaolin, demir cevheri, petrol ve tabii gaz Necef’te bulunur

Simgeler


İsrail Devleti'nin bayrağı Musevi dua şalı tallit'in deseninden esinlenilmiştir ve rengi Davud'un Kalkanı'nın (Magen David) rengi olan mavidir


İsrail Devleti'nin resmi amblemi Yedi Kollu Şamdan'dır (Menora), bu şamdanın şeklini eski çağlardan beri varolduğu bilinen moriah isimli yedi dallı bitkiden aldığı söylenir İki yanındaki zeytin dalları İsrail'in barış arayışlarını simgelediği iddia edilir Menora'nın kökeni ve anlamı ile ilgili birçok iddia ortaya atılmıştır

Siyasi sistem


Devlet Başkanı - Cumhurbaşkanı (İsrail Cumhurbaşkanı (İbr Nasi) yedi yılda bir Knesset (Meclis)'in çoğunluğunun oyu ile seçilir Devlet Başkanı genellikle törensel ve resmi görevleri yerine getirir; ancak af yetkisi gibi yürütme yetkilerine de sahiptirBaşbakanlığa Cumhurbaşkanı tarafından çoğunluğu kazanan partinin lideri seçilir Hükümete parlamento dışından bakan tayin edilebilmektedir

Meclis - Tek Meclis (Parlamento) Knesset: 120 üye

Seçim Sistemi - Nispi Temsil

En düşük oy verme yaşı - 18 yaş

En uzun hükümet dönemi - 4 yıl

Ekonomi


İsrail ekonomisi, yüksek teknolojik araç gereç üretimi, tarım, sanayi, elmas işlemeciiği ve turizme dayalıdır Kişi başına düşen milli gelir, Avrupa ortalamasına yakındır Kibbutz adı verilen kommünal tarım çiftlikleri gıda üretiminin tamamına yakınını gerçekleştirerek ülkenin gıdada kendi kendine yetmesini sağlar Teknoloji alanında İsrail ekonomisi dünyanın en hızlı gelişen ülkesidir Intel, IBM, Motorola, Google gibi firmaların İsrail'de Ar-Ge merkezleri bulunur, bunun nedeni silikon üretimi için ülkenin elverişli olması ve en önemlisi kişibaşına düşen bilgi teknolojilerinde çalışan sayısının çok yüksek olmasıdır NASDAQ endeksinde İsrail Firmaları en çok işlem görenler sıralamasında ABD ve Kanada'dan sonra üçüncü gelir İsrail çeşitli güvenlik sorunlarına rağmen sürekli kaliteli insan gücü yetiştirmeye önem vererek ekonomisinin büyümesini sağlamıştır Bu gelişme Filistin için de faydalıdır Bugün Gazze'dce kişi başına milli gelir Afrika'nın neredeyse tamamından ve Arap ülkelerinin bir çoğundan yüksektir Filistin 8 üniversitesi ile Arap dünyasının en kültürlü bölgelerinden biridir

Tarım


İsrail tarımının temel birimini kibbutzlar teşkil eder Kibbutz, bir kollektif üretim teşkilatıdır Necef Çölü uzun çalışmalardan sonra ekilebilir duruma getirilmiş ve tarımsal üretim artmıştır Kibbutz, kollektif çiftlikleri biçiminde teşkilatlanmış olmasına rağmen kooperatif şeklinde birimler de vardır Bu birimlere moşavim denir Tarım bu teşkilatlar tarafından yapılır İsrail toplam işgücünün % 6,5’u tarım sektöründe çalışmaktadır İsrail’de sulama şebekesi çok gelişmiştir 400000 hektardan büyük bir alan sulanabilmektedir Ana tarım bölgesi Eşdraelon’dur Sahil ovaları da vadiler kadar verimlidir Yetiştirilen başlıca tarım ürünleri; tahıllar, turunçgiller, şekerpancarı, üzüm ve vişnedir

Hayvancılık


Otlakların az olması sebebiyle hayvancılık gelişmemiştir İsrail’de sığır ve koyun yetiştirilir Son yıllara kadar yasak olan domuz besiciliği önemli boyutta değildir zira Yahudiler domuz yemezler Bunun yanında kümes hayvanları çoktur Hayvanlardan elde ettiği ürünler kendi ihtiyacını karşılar Balıkçılık çok gelişmiş olup, Hint ve Atlas Okyanusu'na çıkardığı gemilerle yapılan avcılık ile yılda 25000 tondan fazla balık avlanır

Sanayi


İsrail’de sanayi giderek gelişmektedir Sanayi devrimi 1958-1965 yılları arasında gerçekleşmiştir Bu dönemde ülke sanayisi % 142 oranında artış göstermiştir Potasyum ve bakır sanayii bunların başlıcalarıdır Toplam işgücünün % 334’ü sanayii alanında çalışmaktadır Sanayi bölgeleri Tel Aviv ve Hayfa’da toplanmıştır Gelişen sanayi sektörlerinin başlıcaları; ilaç, optik, elektrik malzemesi, elmas işletmeciliği, silah sanayisidir

Ticaret


Dış satımının üçte birinden fazlasını elmas sanayii sağlamaktadır İhraç ettiği malların başında turunçgiller gelmektedir Bunlar, portakal, muz, narenciye ve üzümdür Bugün dışarıya uçak ve silah satmakta, fakat ticaret dengesi devamlı açık vermektedir İthalat özellikle mamül eşya ve sanayide kullanılan hammaddeler üzerinde yoğunlaşmıştır Ticaretinin büyük bir kısmını ABD, İngiltere ve Almanya ile yapar


Cumhurbaşkanlığı Köşkü, bakanlıklar ve parlamento (Knesset) Kudüs'tedir 1980 yılında İsrail Parlamentosu (Knesset) Kudüs Yasası'na dayanarak "Kudüs'ün bütün ve birleşik olarak İsrail'in başkenti" olduğunu ileri sürmüştür Ancak bu tanım Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilmemiştir Birçok ülke Kudüs'ün uluslararası Corpus Separatum (Bölünmüş Gövde) statüsüne dayanarak İsrail büyükelçiliğini hala Tel Aviv'de tutmaktadır ve İsrail ile Filistin yönetimi arasındaki görüşmelerin sonuçlanmasını beklemektedir Kosta Rika ve El Salvador yönetimleri halen Kudüs'te olan büyükelçiliklerini Tel Aviv'e taşıyacaklarını ilan etmişlerdir (Reuters Ajansı 082506, 22:43 ) Filistin yönetimi Doğu Kudüs'ü başkenti yapmak istemektedir