 |
Azerbeycan Cumhuriyeti Anayasası |
 |
07-26-2012
|
#1 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Azerbeycan Cumhuriyeti Anayasası12 Kasım 1995 yılında kabul edilmiş ve 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla ) Azerbaycan halkı, asırlık devlet geleneklerini de*vam ettirerek, “Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Bağımsızlığı Hak*kında” Anayasa Akti’nde ifade edilen prensipleri esas alarak, bü*tün toplumun ve bireylerin refahının temin edilmesini arzu*la*ya*rak, adaletin, özgürlüğün ve güvenliğin sağlanmasını iste*ye*rek, geçmiş, şimdiki ve gelecek nesiller karşısında kendi sorum*lulu*ğu*nun bilincinde olarak, egemenlik hakkını kullanarak, görkemli şekilde aşa*ğı*daki niyetlerini açıklar: Azerbaycan devletinin bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bü*tünlüğünü korumak; Anayasa çerçevesinde demokratik yapıyı güvence altına al*mak; Sivil toplumun kurulmasını gerçekleştirmek; Halk iradesinin ifadesi olarak, kanunların üstünlüğüne dayanan hu*kuki, dünyevi devlet kurmak; Adaletli ekonomik ve sosyal kurallara uygun olarak herkese onur*lu bir yaşam seviyesi sağlamak; Evrensel değerlere sadık kalarak, bütün dünya halk*ları ile dostluk, barış ve huzurlu bir ortam içinde yaşamak ve bu amaçla karşılıklı faaliyette bulunmak  Yukarıda sıralanan ulvi amaçlarla genel halk oylaması - referandum yo*luyla bu Anayasa kabul edilir BİRİNCİ BÖLÜM GENEL HÜKÜMLER I FASILHALK HAKİMİYETİ Madde 1 Hakimiyetin Kaynağı Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet haki*mi*ye*ti*nin yegane kay**nağı Azerbaycan halkıdır Azerbaycan halkı, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında ve dışında yaşayan, Azerbaycan Devleti ve kanunlarına ta**bi olan, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarından ibarettir Bu konuda, uluslararası hukukla belirtilmiş normlar saklıdırMadde 2 Halkın Egemenliği Serbest ve bağımsız olarak, kendi kaderini tayin etmek ve yö**netim şeklini belirlemek Azerbaycan halkının egemen hakkıdır Azerbaycan halkı, kendi egemenlik hakkını, halkoylaması-re**ferandum ve genel, eşit ve tek dereceli seçim esasında, ser*best, gizli ve şahsi oy verme yolu ile seçilmiş temsilcileri vasıtasıyla ger**çekleştirir Madde 3 Genel Halk Oylaması - Referandum Yoluyla Çö*züm**lenen Ko*nu*lar Azerbaycan halkı, kendi hak ve çıkarları ile ilgili her ko**nuyu referandum yoluyla çözebilir Aşağıdaki konular yalnız referandum yolu ile çözülebilir: Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının kabulü ve de*ği*şik*lik*le*ri; Azerbaycan Cumhuriyeti devlet sınırlarının değiştirilmesi; Aşağıdakilerle ilgili referandum yapılamaz: 1) Vergi ve devlet bütçesi 2) Genel af ve af 3) Seçimi, atanması veya onaylanması, yasama ve (veya) yürütme organlarının yetkisine giren görevli kişilerin seçimi, atanması veya onaylanması Madde 4 Halkı Temsil Etme Hakkı Halkın seçtiği yetkili temsilciler dışında hiç kimsenin halkı temsil etme, halkın adına konuşma ve halkın adına müracaat etme hakkı yoktur Madde 5 Halkın Bütünlüğü Azerbaycan halkı bir bütündür Azerbaycan halkının bütünlüğü, Azerbaycan Devletinin temelini oluşturur Azerbaycan Cumhuriyeti, bütün Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının ortak ve bölünmez vatanıdırMadde 6 Hakimiyetin Zorla Ele Geçirilmesinin Kabul Edil*me**me*si Azerbaycan halkının her hangi bir kısmı, sosyal grup, örgüt veya hiçbir kişi hakimiyetin kullanılması yetkisini zorla ele geçiremez Hakimiyetin zorla ele geçirilmesi halka karşı en büyük suçtur II FASILDEVLETİN ESASLARI Madde 7 Azerbaycan Devleti Azerbaycan devleti, demokratik, hukuki, dünyevi ve üniter bir Cumhuriyettir Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyeti, iç sorunlarda yalnız hukukla, dış sorunlarda ise yalnız Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalardan ileri gelen hükümlerle sınırlanır Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyeti kuvvetler ayrılığı prensibine dayanır Yasama hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisince kullanılır; Yürütme hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına ait*tir; Yargı hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemelerince kullanılır Bu Anayasanın hükümlerine göre, yasama, yürütme, yargı or*ganları karşılıklı işbirliği esasında çalışır ve kendi yetkileri çer*çe*ve*sinde bağımsızdırlar Madde 8 Azerbaycan Devletinin Başı Azerbaycan Devletinin başı, Azerbaycan Cum*hu*ri*ye*ti*nin Cumhurbaşkanıdır O, ülkenin içinde ve dış ilişkilerinde Azerbaycan Devletini temsil ederAzerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan hal*kı*nın bütünlüğünü ifade eder ve Azerbaycan Devletinin de*va*mını sağlar Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Devl*etinin bağımsızlığının, toprak bütünlüğünün ve Azerbaycan Cum*huriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalara uyulmasının teminatıdır Azerbaycan Cumhurbaşkanı, yargı bağımsızlığının te*mi*natıdır Madde 9 Silahlı Kuvvetler Azerbaycan Cumhuriyeti, kendi güvenlik ve savunmasını te*min etmek amacıyla Silahlı Kuvvetler ve başka silahlı birlikler ku*rar Azerbaycan Cumhuriyeti, savaşı, başka devletlerin ba*ğım*sız*lığını ihlal etme aracı ve uluslararası anlaşmazlıkların çözüm yöntemi olarak kabul etmemektedir Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cum*huriyeti Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanıdır Madde 10 Uluslararası İlişkilerin Prensipleri Azerbaycan Cumhuriyeti, diğer devletlerle ilişkilerini, herkesçe ka*bul edilmiş uluslararası hukuk kurallarının öngördüğü ilkelere uygun olarak gerçekleştirir Madde 11 Ülke Azerbaycan Cumhuriyeti ülkesi bütündür, dokunulmazdır ve bö*lünmezdir Azerbaycan Cumhuriyetinin iç suları, Hazar denizinin (gö*lü*nün) Azerbaycan Cumhuriyetine ait bölümü, Azerbaycan Cum*hu*riyeti üzerindeki hava sahası Azerbaycan Cumhuriyetinin ülkesinin bir parçasıdır Azerbaycan Cumhuriyetinin toprakları başkasına devr*edi*le*mez Azerbaycan Cumhuriyeti kendi topraklarının hiç bir parçasını hiç bir şekilde kimseye vermez Yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Mec*lisinin kararı ile Azerbaycan’ın bütün halkı arasında yapılan re*fe*ran*dum yoluyla, Azerbaycan halkının iradesi doğ*rul*tu*sun*da devlet sınırları değiştirilebilirMadde 12 Devletin Yüce Amacı İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin temin edilmesi Dev*letin yüce amacıdır Bu Anayasada gösterilen insan ve vatandaş hak ve öz*gür*lük*leri, Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası ant*laş*malara uygun olarak uygulanır Madde 13 Mülkiyet Azerbaycan Cumhuriyetinde mülkiyet dokunulmazdır ve dev*let tarafından korunur Mülkiyet, devlet mülkiyeti, özel mülkiyet ve belediye mül*ki*yeti şeklinde olabilir Mülkiyet insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri, toplum ve dev*let menfaatleri, kişilerin haysiyeti aleyhine kullanılamaz Madde 14 Doğal Kaynaklar Doğal kaynaklar, herhangi bir gerçek veya tüzel ki*şi*le**rin hak ve menfaatine zarar vermemek şartıyla Azerbaycan Cum*hu*ri*yetine aittir Madde 15 Ekonomik Gelişme ve Devlet Azerbaycan Cumhuriyetinde ekonominin gelişmesi, çeşitli mül*kiyet şekilleri temelinde halkın refahının yükseltilmesine hizmet eder Azerbaycan Devleti, serbest pazar ilişkileri esasına göre eko*no*mi**nin gelişmesine ortam hazırlar, hür teşebbüsü güvence altına alır; eko*no*mik ilişkilerde tekelciliğe ve haksız rekabete müsaade etmez Madde 16 Sosyal Gelişme ve Devlet Azerbaycan Devleti, halkın ve her bir vatandaşın refahının yük**seltilmesi, sosyal güvenliğinin ve onurlu hayat seviyesinin sağlanması için çalışır Azerbaycan Devleti kültür, eğitim, sağlık, bilim ve gü*zel sa*natların gelişmesine yardım eder, ülkenin doğasını, halkın tari*hi, mad*di ve manevi mirasını korur Madde 17 Aile ve Devlet Toplumun temel çekirdeği olarak aile, devletin özel hi*ma*ye*sin*de*dir Çocukların bakımı ve onları terbiye etmek, ana ve babanın gö**revidir Bu görevin yerine getirilmesini devlet kontrol ederMadde 18 Din ve Devlet Azerbaycan Cumhuriyetinde din, devletten ayrıdır Bütün di**ni inançlar, kanun karşısında eşittirlerİnsan onurunu küçük düşüren veya hümanist prensiplere aykırı din*le*rin ya*yılması ve propagandası yasaktır Devletin eğitim sistemi dünyevi niteliktedir Madde 19 Para Birimi Azerbaycan Cumhuriyetinin para birimi Manat’tır Paranın tedavüle konulması ve tedavülden kaldırılması hak*kı, yalnız Milli Bankaya aittir Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Ban*ka*sı devletin müstesna mülkiyetindedirAzerbaycan Cumhuriyeti arazisinde Manat’tan başka para bi*rimlerinin ödeme aracı olarak kullanılması yasaktır Madde 20 Devlet Borçlarına Konan Sınırlamalar Azerbaycan Devletine karşı isyan veya devlet darbesine yardım et*mek amacıyla alınan borçlar, Azerbaycan Cumhuriyeti tarafından bir yükümlülük olarak kabul edilmez ve ödenmez Madde 21 Devlet Dili Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet dili Azerbaycan dilidir Azer*baycan Cumhuriyeti, Azerbaycan dilinin gelişmesini sağlarAzerbaycan Cumhuriyeti Devleti, halkın konuştuğu diğer dil*lerin serbestçe kullanılmasını ve gelişmesini sağlar Madde 22 Başkent Azerbaycan Cumhuriyetinin başkenti, Bakü şehridir Madde 23 Azerbaycan Devletinin Simgeleri Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet simgeleri, Azerbaycan Cum*huriyetinin Devlet bayrağı, Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet ar*ması ve Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Marşıdır Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet bayrağı eşit genişlikte üç yatay parçadan ibarettir Üst parça mavi, orta parça kırmızı, alt par*ça ise yeşil renklidir ve kırmızı parçanın ortasında bayrağın her iki yüzünde beyaz renkli hilal ve sekiz köşeli yıldız tasvir edilmiştir Bay*rağın genişliğinin uzunluğuna oranı 1:2’dirAzerbaycan Cumhuriyeti Devlet bayrağı ve Azerbaycan Cum*huriyeti Devlet armasının tasviri, Azerbaycan Cumhuriyeti Dev*let Marşının söz ve müziği Azerbaycan Cumhuriyeti anayasal kanunu ile belirlenir İKİNCİ BÖLÜM TEMEL HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER VE ÖDEVLER III FASILTEMEL İNSAN VE VATANDAŞ HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ Madde 24 İnsan ve Vatandaş Hak ve Özgür*lük*le*ri*nin Temel İlkeleri Herkesin, doğduğu andan itibaren dokunulmaz, ihlal edilemez ve devr*edilmez hak ve özgürlükleri vardır Hak ve özgürlükler, herkesin toplum ve diğer kişiler karşısındaki sorumluluğunu ve görevlerini de kapsar Madde 25 Eşitlik Hakkı Herkes kanun ve mahkeme karşısında eşittir Erkek ve kadının aynı hak ve özgürlükleri vardır Devlet, ırkına, milliyetine, dinine, diline, cinsine, kökenine, mal varlığına, görevine, görüşüne, siyasi parti, sendika ve diğer toplumsal bir*liklerdeki üyeliğine bakılmaksızın herkesin, hak ve özgürlüklerinin eşit*liğini güvence altına alır İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini ırk, mil*liyet, din,dil, cins, köken, görüş, siyasi ve sosyal kimlik nedeniyle sı*nırlandırmak yasaktırMadde 26 İnsan ve Vatandaş Hak ve Özgür*lük*le*ri*nin Savunulması Herkesin kanunen yasaklanmayan usul ve vasıtalarla, kendi hak ve özgürlüğünü savunma hakkı vardır Devlet herkesin hak ve özgürlüklerinin savunulmasına gü*ven*ce verir Madde 27 Yaşama Hakkı Herkes yaşama hakkına sahiptir Devlete silahlı saldırı zamanı düşman askerlerinin öldürülmesi, kesinleşmiş mahkeme kararına istinaden idam cezasının uygulanması ve kanunla belirlenen diğer haller dışında herkesin yaşama hakkı dokunulmazdır İstisnai ceza tedbiri olan ölüm cezası, tümüyle kaldırılıncaya kadar, yalnız devlete, insan hayatına ve sağlığına karşı işlenmiş en ağır suçlara göre kanunla belirlenebilir Kanunla öngörülen meşru müdafaa, zaruret hali, suçlunun yakalanması ve tutuklanması, tutuklunun bulunduğu yerden kaçmasının önlenmesi, devlete karşı isyanın bastırılması veya darbenin önlenmesi, ülkeye karşı silahlı saldırı durumları dışında, insana karşı silah kullanımı yasaktır Madde 28 Özgürlük Hakkı Herkesin özgürlük hakkı vardır Özgürlük hakkı, yalnız kanunla belirlenmiş şekilde yakalama, tu*tuk*la*ma veya özgürlüğü bağlayıcı cezaya çaptırılma yo*luyla sınırlanabilir Yasal şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında bulunan her*kes, serbest hareket edebilir, kendine ikamet yeri seçebilir ve Azer*baycan Cumhuriyeti toprakları dışına çıkabilir Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşının her zaman engelsiz kendi ülkesine dönme hakkı vardır Madde 29 Mülkiyet Hakkı Herkesin mülkiyet hakkı vardır Mülkiyetin hiçbir türüne üstünlük verilmez Mül*ki*yet hakkı, ayrıca özel mülkiyet hakkı, kanunla korunurHerkesin mülkiyetinde menkul ve gayri menkul malvarlığı ola*bi*lir Mülkiyet hakkı, malikin tek başına veya başkaları ile bir*likte malvarlığına sahip olma, kullanma ve onun üzerinde karar ver*me haklarından ibarettirHiçkimse mahkeme kararı olmadan mülkiyetten yoksun bı*ra**kı*lamaz Malvarlığının tamamı müsadere edilemez Devlet veya toplum ih**tiyaçları için mülkiyetin kamulaştırılmasına ancak önceden de**ğerinin ödenmesi şartıyla izin verilebilirDevlet miras hakkını güvenceye alır Madde 30 Fikri Mülkiyet Hakkı Herkesin fikri mülkiyet hakkı vardır Telif hakkı, icat hakkı ve fikri hakların başka çeşitleri ka*nun*la korunur Madde 31 Güvenli Yaşam Hakkı Herkesin güvenli yaşama hakkı vardır Kanunda belirtilen haller dışında, kişinin hayatına, fiziksel ve ruhsal sağlığına, mülkiyetine, konutuna dokunmak, ona karşı zor kul*lanmak yasaktır Madde 32 Kişisel Dokunulmazlık Hakkı Herkesin kişisel dokunulmazlık hakkı vardır Herkesin özel ve aile sırlarını saklama hakkı vardır Ka*nun*la öngörülen haller dışında özel hayata müdahale etmek yasaktırKendi rızası olmadan, bir kimsenin özel hayatı hakkında bil*gi toplanmasına, saklanmasına, kullanılmasına ve yayılmasına izin verilmez Herkesin yazışma, telefon konuşmaları, posta, telgraf ve diğer haberleşme araçlarıyla verilen bilgilerdeki sırların sak*la*nıl*ma*sı hakkını devlet güvence altına alır Bu hak, kanunla öngörülen şe*kil*de, suçun önlenmesi veya soruşturma sırasında gerçeğin or*taya çıkarılması için sınırlanabilir Madde 33 Konut Dokunulmazlığı Hakkı Herkesin konut dokunulmazlığı hakkı vardır Kanunla belirtilmiş haller veya mahkeme kararı dışında, konutta yaşayanların rızası olmadan hiç kim*se konuta giremez Madde 34 Nikah Hakkı Herkesin, kanunla öngörülen yaşa geldiğinde aile kurma hakkı vardır Nikah gönüllü razıya dayanarak yapılır Hiçkimse zorla evlendirilemez Nikah ve aile, devletin himayesindedir Analık, babalık ve ço*cukluk kanunla korunur Devlet çok çocuklu ailelere yardım ederKarı ve kocanın hakları eşittir Çocukların bakımını üst*len*mek ve onları terbiye etmek anne ve babaların hem hakkı, hem de gö*revidirEbeveyne saygı göstermek ve onların bakımını üst*len*mek, çocukların görevidir 18 yaşında ve çalışma gücü olan ço*cuk*lar, çalışma gücü olmayan ebeveynlerine bakmakla gö*re*vlidirlerMadde 35 Çalışma Hakkı Çalışma, bireysel ve toplumsal refahın temelidir Herkesin çalışma yeteneğine göre, serbest şekilde kendisine faaliyet türü, meslek, uğraş alanı ve iş yeri seçme hakkı vardır Hiç kimse zorla çalıştırılamaz İş sözleşmeleri serbestçe yapılır Hiç kimse iş sözleşmesi yapmaya zorlanamaz Şartları ve süresi kanunla belirlenen ve bir mahkeme kararı ile zorunlu çalıştırma, askerlik hizmeti sırasında yetkililerin emir*le*rini yerine getirmeye bağlı çalıştırma, olağanüstü hal ve sıkıyönetim du*rumlarında vatandaşlara gereken işleri yaptırma halleri mümkündür Herkesin güvenli ve sağlıklı ortamda çalışma, hiç bir ay*rım gözetmeksizin işine göre devlet tarafından belirlenmiş asgari üc*ret miktarından az olmayan ücret alma hakkı vardır İşsizlerin devletten sosyal yardım alma hakkı vardır Devlet, işsizliğin ortadan kaldırılması için bütün imkanları kul*lanır Madde 36 Grev Hakkı Herkesin tek başına veya başkaları ile birlikte grev yapma hakkı vardır İş sözleşmesi esasına göre çalışanların grev hakkı, yalnız ka*nunda öngörülen hallerde sınırlanabilir Azerbaycan Cumhuriyeti Si*lahlı Kuvvetlerinde ve diğer silahlı birliklerde görev yapan askeri ve sivil personel grev yapamazBireysel ve toplu iş anlaşmazlıkları kanunla öngörülen usul*ler*le halledilir Madde 37 Dinlenme Hakkı Herkesin dinlenme hakkı vardır İş sözleşmesiyle çalışan kişilere kanunla öngörülmüş fakat gün*de 8 saatten fazla olmayan iş günü, tatil ve bayram günleri, yıl*da en azından bir defa 21 takvim gününden az olmayan ücretli izin ve*rilir Madde 38 Sosyal Güvenlik Hakkı Herkesin sosyal güvenlik hakkı vardır Yardıma muhtaç olanlara yardım etmek, ilk önce onların aile üyelerinin görevidir Herkes kanunla öngörülmüş yaşa ulaştığında; hastalık, sa*kat*lık, aile reisinin kaybı, çalışma gücünü yitirme, işsiz ol*ma ve kanunla öngörülen diğer durumlarda sosyal güvenlik hak*kı*na sahiptir Emeklilik maaşı ile sosyal yardım tutarlarının asgari oranları kanunla belirlenir Devlet hayırseverlik faaliyetini, isteğe bağlı sosyal sigortayı ve sos*yal güvenliğin diğer türlerini destekler ve onların gelişmesi için im*kanlar yaratır Madde 39 Sağlıklı Çevrede Yaşama Hakkı Herkesin sağlıklı çevrede yaşama hakkı vardır Herkesin çevrenin gerçek durumu hakkında bilgi toplamak ve çevre hukukuna aykırı hareketler sonucunda, sağlığına ve malvarlığına verilmiş zararın tazminatını alma hakkı vardır Madde 40 Kültür Hakkı Herkesin kültürel hayata katılma, kültür tesislerinden ve kültür değerlerinden yararlanma hakkı vardır Herkes tarihi, kültürel ve manevi mirasa saygıyla yak*laş*malı, ona özen göstermeli, tarihi ve kültürel eserleri korumalıdır Madde 41 Sağlığın Korunması Hakkı Herkesin sağlığını koruma ve tıbbi yardım alma hakkı var*dır Devlet, çeşitli mülkiyetteki sağlık kuruluşlarının gelişmesi için gerekli tedbirler alır, hıfzısıhha-epidemioloji düzeninin sağ*lan*ma*sını güvence altına alır, sağlık sigortasının çeşitli türleri için im*kan*lar yaratır İnsanların hayatı ve sağlığına zarar veren gerçekleri ve du*rum*ları gizleyen görevli kişiler, kanun gereği sorumludur Madde 42 Eğitim Hakkı Her bir vatandaşın eğitim alma hakkı vardır Devlet parasız, zorunlu genel ilk öğretim hakkını temin eder Eğitim sistemi devletin denetimindedir Maddi durumuna bakmaksızın özel yetenekli kişilerin eği*ti*mi*ni devam ettirmesi, devlet tarafından temin edilir Devlet, asgari eğitim standartlarını belirler Madde 43 Konut Hakkı Hiç kimse yaşadığı yerden kanunsuz olarak yoksun bı*ra*kı*la*maz Devlet, toplu konutların ve evlerin yapılmasını teşvik eder, ki*şilerin konut hakkını gerçekleştirmek için özel tedbirler alır Madde 44 Milli Mensubiyet Hakkı Herkesin milli mensubiyetini koruyup muhafaza etme hakkı var*dır Hiç kimse milli mensubiyetini değiştirmeye mecbur edilemez Madde 45 Ana Dilini Kullanma Hakkı Herkesin ana dilini kullanma hakkı vardır Herkesin istediği dilde eğitim ve öğrenim görme, yaratıcılıkla uğ*raşma hakkı vardırHiç kimse ana dilini kullanma hakkından yoksun bı*ra*kı*la*maz Madde 46 Şeref ve Onurun Korunması Hakkı Herkesin kendi şeref ve onurunu savunma hakkı vardır Kişi onuru devlet tarafından korunur Hiçbir durum kişi onu*runun aşağılanmasına hak veremezHiç kimseye işkence ve eziyet edilemez, hiç kimse insan onu*runu alçaltan muamele veya cezaya maruz bırakılamaz Ken*disinin rızası olmadan, hiç kimsenin üzerinde tıbbi, bilimsel veya başka deneyler yapılamazMadde 47 Düşünce ve İfade Özgürlüğü Herkesin düşünce ve ifade özgürlüğü vardır Hiç kimse kendi düşünce ve inancını açıklamağa veya dü*şün*ce ve inancından dönmeye zorlanamaz Irki, milli, dini, sosyal kin ve düşmanlığı teşvik etmeye ve pro*paganda yapmaya izin verilemez Madde 48 Vicdan Özgürlüğü Herkesin vicdan özgürlüğü vardır Herkesin dini tutumunu bağımsız olarak belirleme, herhangi bir dine tek başına veya başkalarıyla birlikte inanma veya hiçbir dine inanmama, dini inancıyla bağlı görüşlerini ifade etme ve ya*y*ma hakkı vardır Dini törenlerin yapılması, kamu düzenini bozmadığı tak*dirde veya genel ahlaka aykırı değilse serbesttir Dini itikat ve inanç, hukuka aykırı hareketlere hak ka*zan*dır*maz Madde 49 Serbest Toplanma Özgürlüğü Herkesin başkalarıyla birlikte serbest toplanma özgürlüğü vardır Herkesin başkalarıyla birlikte devlet organlarını önceden ha*ber*dar etmek şartıyla olaysız, silahsız bir araya gelmek, toplantı, miting, gös*teri, yürüyüş düzenleme, protesto etme hakkı vardır Madde 50 Bilgilenme Özgürlüğü Herkesin, istediği bilgiyi yasal yolla aramak, elde etmek, ulaş*tırmak, hazırlamak ve yayınlamak özgürlüğü vardır Kitlesel bilgilenme özgürlüğü güvence altına alınır Kit*le iletişim araçlarında, ayrıca basında devlet sansürü yasaktırMadde 51 Yaratıcılık Özgürlüğü Herkesin yaratıcılık özgürlüğü vardır Devlet edebi-bedii, bilimsel-teknik ve diğer yaratıcılık çeşit*le*rinin serbestçe yapılmasını güvence altına alır Madde 52 Vatandaşlık Hakkı Azerbaycan devletine mensup olan, onunla siyasi ve hukuki bağ*lılığı, ayrıca karşılıklı hak ve ödevleri olan kişi Azerbaycan Cumhuriyetinin vatandaşıdır Azerbaycan Cumhuriyetinin toprağında veya Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarından doğmuş ki*şi Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşıdır Ebeveynlerinden birisi Azerbaycan Cum*huriyeti vatandaşı olan kişi Azerbaycan Cumhuriyeti vatan*da*şı*dırMadde 53 Vatandaşlık Hakkının Güvencesi Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı hiç bir durumda Azer*bay*can Cumhuriyeti vatandaşlığından mahrum edilemez Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı hiç bir durumda Azer*bay*can Cumhuriyetinden kovulamaz veya yabancı bir devlete ve*ri*le*mez Azerbaycan Cumhuriyeti, toprakları dışında geçici veya sürekli olarak yaşayan vatandaşların hukuken korunmasını gü*ven*ce altına alır ve onları himaye eder Madde 54 Toplumun ve Devletin Siyasi Yaşamına Katıl*ma Hakkı Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının, toplum ve dev*le*tin siyasi yaşamına serbest katılma hakkı vardır Devlete isyan veya darbe girişimine karşı serbestçe di*ren*mek, her bir Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşının hakkıdır Madde 55 Devlet Yönetimine Katılma Hakkı Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet yönetimine ka*tılma hakları vardır Onlar bu hakkı doğrudan veya temsilcileri vasıtasıyla gerçekleştirebilirlerAzerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları devlet organlarında gö*rev yapma olanağına sahiptirler Devlet organlarının görevlileri, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları arasından se*çi*lir Yabancılar ve vatandaşlığı olmayanlar devlet görevine, kanunla belirlenen şekilde kabul edilebilirlerMadde 56 Seçim Hakkı Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının, devlet or*gan*la*rı*na seçme ve seçilme, aynı zamanda referanduma katılma hakkı var*dır Mahkeme kararıyla fiil ehliyetsizliyi tasdik olunan kişiler se*çim*lere, ayrıca referanduma katılma hakkına sahip değildirler Askeri personelin, hakimlerin, devlet memurlarının, din gö*rev*lilerinin, mahkemenin yürürlüye girmiş kesin hükmüyle ceza infaz ku*rum*larında bulunan kişilerin, bu Anayasa ve kanunda ön*gö*rül*müş diğer kişilerin seçimlere katılma hakkı, kanunla sı*nır*lan*dı*rı*labilir Madde 57 Müracaat Hakkı Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet organlarına şah*sen müracaat etmek, ayrıca ferdi ve topluca yazılı müracaatlar gön*dermek hakkı vardır Her bir müracaata, kanunla belirlenmiş usul*de ve sürede yazılı olarak cevap verilmelidirAzerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları, devlet organ*la*rı*nın ve onların yetkililerinin, siyasi partilerin, sendikaların ve diğer toplumsal örgütlerin ve ayrıca tek tek vatandaşların faaliyetlerini veya işleri*ni eleştirme hakkına sahiptir Eleştiri yüzünden takip etmek ya*sak*tır Hakaret ve iftira eleştiri sayılmazMadde 58 Örgütlenme Hakkı Herkesin başkalarıyla birlikte örgütlenme hakkı vardır Herkes istenilen örgütü, ayrıca siyasi partiyi, sendika ve diğer toplumsal örgütleri kurma veya mevcut bir örgüte katılma hakkına sa*hiptir Bütün örgütlerin serbestçe faaliyet göstermeleri güvence altına alınırKimse herhangi bir örgüte katılmaya veya onun üyeliğinde kal*maya zorlanamaz Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının tamamında veya herhangi bir böl*gesinde yasal devlet hakimiyetini zorla devirme amacı güden ör*gütler yasaktır Anayasa ve kanunları ihlal eden ör*güt*le*rin faaliyetlerine ancak mahkeme kararı ile son verilirMadde 59 Hür Teşebbüs Hakkı Herkes kanunla öngörülen usullerde, kendi imkanlarını, ye*te*ne*ği*ni ve malvarlığını serbestçe kullanarak tek başına veya başkaları ile bir*likte hür teşebbüs faaliyeti veya kanunla yasaklanmamış diğer eko*nomik faaliyet çeşitleri ile uğraşabilir Madde 60 Hak ve Özgürlüklerin Mahkeme Güvencesi Herkesin hak ve özgürlüğünü mahkemede savunmasına gü*ve*nce verilir Herkes devlet organları, siyasi partileri, sendikaları, di*ğer toplumsal birlikleri ve görevli kişileri karar ve hare*ket*le*rin*den (veya hareketsizliğinden) dolayı mahkemeye şikayette bulunabilir Madde 61 Hukuki Yardım Alma Hakkı Herkesin yüksek seviyede hukuki yardım alma hakkı var*dır Kanunla belirlenmiş durumlarda hukuki yardım ücretsizdir ve devlet tarafından karşılanır Herkesin yetkili devlet organları tarafından tutuklandığı, hap*se atıldığı ve suç işlemekle itham edildiği andan itibaren avu*ka*tı*nın yardımından yararlanma hakkı vardır Madde 62 Davaya Bakan Mahkemenin Değiştirilememesi Herkesin, davasına kanunla öngörülen mahkemede bakılması hak*kı vardır Kişinin rızası olmadan davasına başka mahkemede ba*kıl*masına izin verilmezMadde 63 Suçsuzluk Karinesi Herkesin suçsuzluk karinesi hakkı vardır Suç işlemekle suçla*nı*lan herkes, suçu kanunla öngörülen şekilde ispat edilmemişse ve bu konuda mahkemenin kesinleşmiş bir kararı yoksa o kişi suç*suz sayılırKişinin suçlu olduğuna dair esaslı şüpheler varsa, suç*lu olarak kabul edilemez Suç işlemekle suçlanan kişi, kendisinin suçsuzluğunu ispat et*mek zorunda değildir Muhakeme sürecinde kanuna aykırı şekilde elde edilmiş de*lil*lerden yararlanılamaz Mahkeme kararı olmadan hiç kimse suçlu sayılamaz Madde 64 Aynı Suçtan Tekrar Mahkumiyet Kararı Verilememesi Hiç kimse aynı suçtan tekrar mahkum edilemez Madde 65 Mahkemeye Tekrar Başvuru Hakkı Mahkeme tarafından mahkum edilen herkesin, kendisi hakkında ve*ril*miş bir hükme, kanunla öngörülen usullerde yeniden üst merci mah*ke*me*de bakılması, ayrıca kendisinin affedilmesi ve cezanın ha*fifletilmesi ile ilgili başvuru hakkı vardır Madde 66 Akrabaları Aleyhine İfade Verme Yasağı Hiç kimse kendisine, karısına (kocasına), evlatlarına, ebeveynlerine, erkek ve kız kardeşlerine karşı ifade vermeye zorlanamaz Aleyhinde ifa*de verilmesi zorunlu olmayan akrabaların tam listesi kanunla be*lir*le*nirMadde 67 Yakalanan, Tutuklanan ve Suç İşlemekle İtham Edilenlerin Hakları Yetkili devlet organlarının yakaladığı, tutukladığı, suç iş*le*mek*le itham ettiği her bir kişiye derhal hakları bildirilir ve yakalanmasının, tutuklanmasının ve suçlanmasının sebepleri izah edilir Madde 68 Zararın Tazmin Edilmesini İsteme Hakkı Suç işleme, ayrıca yetkinin kötüye kullanılması sonucunda zarar gören kimsenin hakları kanunla korunur Zarar görmüş kim*senin yargılama sürecine iştirak etme ve ken*di*si*ne verilen zararı isteme hakkı vardırHerkesin, devlet organlarının, ya da bu organlardaki gö*rev*li kişilerin kanuna aykırı hareketleri veya hareketsizlikleri sonucunda uğradığı zararı, devletten talep etme hakkı vardır Madde 69 Yabancıların ve Vatandaşlığı Olmayan Kişile*rin Hakları Yabancılar ve vatandaşlığı olmayan kişiler Azerbaycan Cum*huriyetinde bulunurken, kanunla veya Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalarla belirlenmiş başka bir durum söz konusu değilse, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları gibi bütün haklardan yararlanır ve bütün görevleri yerine getirirler Azerbaycan Cumhuriyetinde devamlı yaşayan veya ge*çici olarak ikamet eden yabancıların ve vatandaşlığı olmayan kişilerin hak ve özgürlükleri yalnız uluslararası hukuk kurallarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygun olarak sı*nırlan*dı*rı*la**bilir Madde 70 Siyası Sığınma Hakkı Herkes tarafından kabul edilmiş olan uluslararası hukuk norm*larına uygun olarak Azerbaycan Cumhuriyeti yabancılara ve va*tan*daşlığı olmayan kişilere siyasi sığınma hakkı verir Siyasi görüşüne, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyetinde suç sayılmayan eylemlere göre takip edilen kişiler başka devlete veri*le*mez Madde 71 İnsan ve Vatandaş Hak Ve Özgürlüklerinin Güvencesi Anayasada belirlenen insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini kollamak ve korumak, yasama, yürütme ve yargı organlarının görevidir İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımını hiç kimse sınırlayamaz Savaş, sıkıyönetim ve olağanüstü hal, ayrıca seferberlik ilan edilirken insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımı Azerbaycan Cumhuriyetinin uluslararası yükümlülükleri dikkate almak şartı ile kısmen ve geçici olarak sınırlandırılabilir Kullanılması sınırlandırılan hak ve özgürlükler hakkında halka önceden bilgi verilir Hiçbir şekilde, hiç kimse din, vicdan, düşünce ve inancını açıklamaya mecbur edilemez ve bu yüzden suçlanamaz Bu Anayasanın hiç bir hükmü, insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kaldırılmasına yönelik bir norm olarak yorumlanamaz Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri doğrudan yürürlüktedir İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesiyle ilgili çekişmeler mahkemelerce çözülür Hiç kimse işlediği zaman hukuka aykırı sayılmayan bir davranıştan sorumlu tutulamaz Hukuk ihlali yapıldıktan sonra yeni kanunla bu harekete göre sorumluluk ortadan kaldırılmışsa veya hafifletilmişse, yeni kanun hükümleri uygulanırIV FASILVATANDAŞLARIN TEMEL ÖDEVLERİ Madde 72 Vatandaşların Ödevlerinin Esası Devlet ve toplum karşısında herkesin, hak ve özgürlüklerinden kaynaklanan görevleri vardır Her bir kişi Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına uymalı, başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı gös*ter*meli, kanunla belirlenmiş diğer ödevleri yerine getirmelidir Kanunu bilmemek, sorumluluktan kurtarmaz Madde 73 Vergiler ve Devlete Yapılan Diğer Öde*me*ler Kanunla belirlenmiş vergileri ve devlete yapılacak diğer ödemeleri zamanında ödemek herkesin borcudur Hiç kimse kanunla öngörülmüş durumlar dışında ve kanunla belir*tilenden fazla vergi ve diğer devlet ödemeleri yapmağa zorlanamaz Madde 74 Vatana Sadakat Vatana sadakat kutsaldır Göreve seçilme veya tayin yolu ile yasama, yürütme veya mah*keme organlarında çalışan kişiler, kendi görevlerini dürüst ve la*yıkıyla yapmamalarından dolayı sorumluluk taşırlar ve kanunla belirtilen hallerde bu konuda yemin ederler Göreve seçilme veya tayin yoluyla yasama, yürütme veya mah*keme organlarında çalışan, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti Ana*yasasına sadık kalacağına dair yemin etmiş kişi, devlet aleyhine suç işlemek, ya da devlete karşı isyan veya darbe ile suç*lan*mış ve bu suçtan dolayı mahkum olmuşsa bu görevden ay*rıl*mış sayılır ve bir daha bu göreve gelemez Madde 75 Devlet Simgelerine Saygı Her vatandaş Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet simgelerine - bay*rağına, armasına, Devlet marşına saygı göstermelidir Madde 76 Vatanı Savunma Vatanı savunmak her bir vatandaşın borcudur Kanunla belirlenmiş şekilde vatandaşlar askeri hizmette bulunurlarVatandaşların inancı askeri hizmet yapmaya ters düşü*yor*sa, kanunla belirlenmiş durumlarda askerlik hizmetinin alternatif bir hizmetle değiştirilmesi mümkündür Madde 77 Tarih ve Kültür Anıtlarının Korunması Tarih ve kültür eserlerini korumak herkesin borcudur Madde 78 Çevrenin Korunması Çevreyi korumak herkesin borcudur Madde 79 Kanuna Ters Düşen Görevlerin İcrasına Müsaade Edilmemesi Hiç kimse Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına veya kanun*la*rı*na ters düşen görevleri icra etmeye zorlanamaz Madde 80 Sorumluluk Anayasanın ve kanunların ihlal edilmesi, ayrıca bu Anayasada ve kanunlarda belirtilen hakların kötüye kullanılması veya görevlerin ye*ri*ne getirilmemesi kanunla öngörülen sorumluluklara neden olur ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DEVLET HAKİMİYETİ V FASILYASAMA HAKİMİYETİ Madde 81 Yasama Hakimiyetinin Kullanılması Azerbaycan Cumhuriyetinde yasama hakimiyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi tarafından kullanılır Madde 82 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Sayı*sal Oluşumu Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi 125 milletvekilinden oluşur Madde 83 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilleri Seçimlerinin Esasları Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, çoğunluk seçim sistemi üzere genel, eşit ve doğrudan seçim hakkı esasında serbest, şahsi ve gizli oylama yolu ile seçilirler Madde 84 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Gör*ev Süresi Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görev süresi 5 yıldır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekillerinin seçimi her 5 yılda bir Kasım ayının ilk Pazar günü yapılır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekillerinin görev süresi, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görev süresi ile sınırlıdır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilliğinden ayrılanların yerine, yeni seçim yapılırsa, yeni seçilen milletvekilinin görev süresi, ayrılan milletvekilinin kalan görev süresi ile sınırlıdır Madde 85 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi* Mil*let*vekili Adaylarında Aranan Özel*lik*ler Azerbaycan Cumhuriyetinde, yaşı 25’den aşağı olmayan her bir vatandaş, kanunla belirlenen şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili seçilebilir İkili vatandaşlığı olan, başka devletler karşısında yükümlülüğü olan, yürütme veya yargı organlarında çalışan, bilimsel, pedagojik ve yaratıcı faaliyetler istisna olmak üzere, diğer ücretli faaliyetle uğraşan kişiler, din görevlileri, fiili ehliyetsizliyi mahkemece tasdik edilenler, ağır suçlardan mahkum olmuş kişiler, mahkemenin yürürlüye girmiş kesin kararıyla ceza infaz yerlerinde hükümlü bulunan kişiler Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili seçilemezler Madde 86 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi* Mil*let*vekillerinin Seçim Sonuçlarının Denetimi ve Onaylan*ma*sı Seçim sonuçlarının doğruluğunu, kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, denetler ve onaylar Madde 87 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Mil*l*e*t*ve*killerinin Görev Sürelerinin Sona Er*mesi Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis milletvekillerinin görev süreleri, yeni seçilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplantı günü sona erer Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilliğinden ayrılanların yerine seçimler, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görev süresinin bitimine 120 günden daha az bir süre kalmışsa, yapılmaz Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi, 83 milletvekilinin yetkileri onaylandığında, yetkili sayılır Madde 88 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Dönem Toplantıları Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi bahar ve güz dönem toplantıları olmak kaydıyla her yıl iki olağan yapar Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin 83 milletvekilinin yetkisi onaylandıktan sonra Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk oturumu aynı günden başlayarak en geç bir hafta içinde yapılır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine seçimlerden sonra, Ekimin 10’dek veya Martın 10’dek 83 milletvekilinin yetkileri onaylanmazsa, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplantısının yapılma zamanını, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi belirler Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisini olağanüstü toplantıya, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın veya Azerbaycan Milli Meclisinin 42 milletvekilinin talebi üzerine çağırır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin olağanüstü toplantısının gündemini, toplanmasını talep edenler belirler Bu gündemdeki konular görüşüldükten sonra olağanüstü toplantı sona ererMadde 89 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilliğinden Mahrum Etme ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekillerinin Yetkilerinin Kaybedilmesi Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekili, aşağıdaki hallerde yetkisinden mahrum edilir; Seçimlerde oyların düzgün sayılmadığı ortaya çıktığında; Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlığından çıktığında veya başka bir devletin vatandaşlığına geçtiğinde; Suç işlediğinde ve mahkemenin bu konuda yürürlüğe girmiş kesin hükmü bulunduğunda; Devlet organlarında görev aldığında, din görevlisi olduğunda, özel teşebbüs, ticari ve diğer ücretli bir faaliyetle (bilimsel, pedagojik ve yaratıcı faaliyet hariç) uğraştığında; Kendisi istifa ettiğinde; milletvekilinin mensup olduğu parti kapatıldığında Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekilliğinden mahrum etme hakkında karar, kanunla belirlenmiş şekilde kabul edilir Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, yetkilerini sürekli kullanamadığında ve kanunla öngörülmüş diğer durumlarda yetkilerini kaybederler Bu konudaki kararın kabul edilme şekli kanunla belirlenirMadde 90 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Mil*let**ve*kil*le*rinin Dokunulmazlığı Yetki süresi boyunca Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilinin kişiliği dokunulmazdır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekili yetki süresi boyunca suçüstü yakalanma durumu hariç, suçlanamaz, tutuklanamaz, hakkında mahkemece idari ceza uygulanamaz, üzeri aranamaz, muayene edilemez Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Milletvekili suçüstü yakalanırsa tutuklanabilir Böyle bir durumda Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekilini tutuklayan organ, derhal Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına haber vermelidir Azerbaycan Cumhuriyeti milletvekilinin dokunulmazlığına, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının talebi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin kararıyla son verilebilir Madde 91 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilinin So*rum*lu Tutulmasına Konan Yasaklar Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi milletvekilleri, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisindeki faaliyet, oy verme ve ifade ettiği düşünceleri nedeniyle sorumluluk altına alınamazlar Kendi rızası olmadan bu durumlara ilişkin açıklama istenemez ve ifade alınamazMadde 92 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Çalışma Düzeni Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi kendi çalışma düzenini belirler ve Milli Meclisin ilgili organlarını oluşturur, ayrıca kendi başkan ve yardımcılarını seçer, daimi ve diğer komisyonlar kurar, Bütçe Denetleme Kurulunu oluşturur Madde 93 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Düzen*le**meleri Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi yetkisine giren konularda Anayasal kanunlar, kanunlar ve kararlar alır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde Anayasal kanunlar, kanun ve kararlar bu Anayasa ile öngörülen şekilde kabul edilir Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Milletvekilleri oy kullanma hakkını bizzat yerine getirirler Kanunlarda ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi kararlarında yürütme ve mahkeme organlarına açıktan emirler verilemez Madde 94 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Belir*le*di*ği Genel Hususlar Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi aşağıdaki konulara ilişkin genel hususları belirler: Bu Anayasada tespit edilmiş insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinden yararlanma, bu hak ve özgürlüklerin devlet güvencesi; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının seçimleri; Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi seçimleri ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerinin statüsü; Referandum; Mahkeme yapısı ve hakimlerin statüsü:savcılık; avukatlık ve noterlik; Yargılama usulü, mahkeme kararlarının icrası; Belediye seçimleri ve belediyelerin statüsü; Olağanüstü hal rejimi; sıkıyönetim rejimi; Devlet ödülleri; Gerçek ve tüzel kişilerin statüsü; Medeni hukuk konuları; Akitler, medeni hukuk anlaşmaları, temsilcilik ve veraset; Mülkiyet hakkı, ayrıca devlet, özel ve belediye mülkiyetinin hukuki rejimi, fikri mülkiyet hakkı; diğer eşya hakları; borçlar; Aile ilişkileri, ayrıca vesayet ve kayyumluk; Maliye faaliyetinin esasları, vergiler, rüsumlar ve ödemeler; İş ilişkileri ve sosyal güvenlik; Suç ve diğer hukuk ihlallerinin belirlenmesi, onların işlenmesine göre sorumluluğun belirlenmesi; Savunma ve askeri hizmet; Devlet memurluğu; Güvenliğin esasları; İdari yapısı, devlet sınırı rejimi; Uluslararası antlaşmaların onaylanması ve iptali; Haberleşme ve ulaştırma; İstatistik, meteoroloji ve standartlar; Gümrük işi; Ticaret ve borsa faaliyeti; Banka, muhasebe, sigorta; Bu maddenin 2 , 3, 4 bentlerinde belirtilen konular hakkındaki kanunlar 83 oy çoğunluğu ile, diğer konulara dair kanunlar ise 63 oy çoğunluğu ile kabul edilirBu maddenin I fıkrasına anayasal kanunla ilaveler yapılabilirMadde 95 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Çözümleyeceği Konular Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi aşağıdaki konuları çözümlemekte yetkilidir Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin çalışma düzeninin belirlenmesi; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti diplomatik temsilciliklerinin kurulması; İdari-arazi birimlerinin belirlenmesi; Devletlerarası antlaşmaların onaylanması ve iptal edilmesi; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, devlet bütçesinin onaylanması ve uygulanmasının denetimi; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkilinin seçilmesi; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti askeri stratejisinin onaylanması, Bu Anayasada öngörülen durumlarda, Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanının fermanlarının onaylanması; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanının göreve atamasına onay verilmesi; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri hakimlerinin atanması; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının göreve atanması ve görevden alınmasına onay verilmesi; Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhurbaşkanının impeachment usulü ile görevden uzaklaştırılması; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifiyle, hakimlerin görevlerinden uzaklaştırılması; Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kuruluna güvenoyu meselesinin halledilmesi; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankası Yönetim Kurulu üyelerinin göreve atanması ve görevden uzaklaştırılması; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının teklifi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin fonksiyonu dışındaki görevlerin icrası için görevlendirilmesine izin verilmesi; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının müracaatı üzerine savaş ilanı edilmesi ve barış sağlanmasına izin verilmesi; Referanduma karar verilmesi; Genel af Bu maddenin 1-5’nci bentlerinde belirtilen konular üzere 63 oy çokluğu ile kanunlar, diğer konularda ise Anayasada başka bir usul belirlenmemişse aynı usulde kararlar kabul edebilir Bu Anayasada Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin yetkilerine ait edilen diğer konulara, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin işleyişli ile ilgili konulara, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin fikir bildirmesi gereken konulara ilişkin karar kabul edilir Bu maddenin I fıkrasına anayasal kanunla ilaveler yapılabilirMadde 96 Yasama Teşebbüsü Hakkı Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde yasama teşebbüs hakkı (kanun taslakları ve diğer konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin görüşmesine sunma hakkı) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesine, Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığına ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisine aittir Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin yasama teşebbüsünde bulunarak, Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclisinin müzakeresine sunduğu kanun ve karar taslakları sunulduğu şekliyle görüşülür ve oylamaya konur Bu kanun veya karar taslaklarında değişiklikler, yasama teşebbüsünde bulunan organın rızasıyla yapılabilir Yasama teşebbüsünde bulunarak, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyetinin Savcılığının veya Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclisine sunduğu kanun ve karar taslakları sunulduğu günden itibaren iki ay içinde oylamaya konur Kanun veya karar taslağı Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Ali Mahkemesi veya Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi tarafından acil ilan edilirse, bu süre 20 gündür Madde 97 Kanunların İmzaya Sunulma Süresi Kanunlar kabul edildiği günden itibaren 14 gün içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının imzasına sunulur Acil ilan edilen kanun taslağı, kabul edildiği günden itibaren 24 saat içinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına imzaya sunulur Madde 98 Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Dü*zen*leme*lerinin Yürürlüğe Girmesi Kanun ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin almış olduğu kararların içeriğinde başka bir usul belirtilmemişse, kanun ve karar yayınlandığı günden itibaren yürürlüğe girmiş olur VI FASILYÜRÜTME HAKİMİYETİ Madde 99 Yürütme Hakimiyetinin Sahibi Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yürütme hakimiyeti, Azerbaycan Cumhurbaşkanına aittir Madde 100 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı A*d*ay*larında Aranan Özellikler Yaşı 35’den aşağı olmayan, Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde 10 yıldan fazla sürekli yaşamış, seçimlere iştirak etme hakkına sahip olan, ağır bir suçtan mahkum olmamış, başka devletlere karşı yükümlülüğü olmayan, yüksek öğrenim yapmış, ikili vatandaşlığı olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı seçilebilir Madde 101 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Seçimlerinin Esasları Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı genel, eşit ve doğrudan seçim esasına göre serbest, şahsi ve gizli oylama yolu ile 5 yıllık süre için seçilir Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, oylamaya katılanların yarıdan fazlasının oy çoğunluğu ile seçilir Bu oy çoğunluğu, oylamanın birinci aşamasında sağlanmazsa oy verme gününden sonraki ikinci Pazar günü, oylamanın ikinci aşaması yapılır İkinci aşamaya birinci aşamada en çok oy alan iki aday, ya da en çok oy alan ve adaylığını geri alan adaylardan sonra gelen iki aday katılabilirOylamanın ikinci aşamasında, oy çoğunluğunu sağlayan aday Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı seçilmiş sayılır Hiç kimse iki defadan fazla Cumhurbaşkanı seçilemez Bu maddenin uygulanma usulü kanunla belirlenir Madde 102 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Seçimlerinin Sonuçları Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçim sonuçları hakkındaki bilgi, seçim gününden 14 gün içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından resmen ilan edilir Madde 103 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Se*çil*miş Kişinin Andı Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilen kişi, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçim sonuçlarının ilan edildiği günden itibaren 3 gün içinde Anayasa Mahkemesi hakimlerinin de katıldığı törende şu şekilde aşağıdaki andı içer: "Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı yetkilerini kullanırken Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasını esas alacağıma, devletin bağımsızlığını ve ülke bütünlüğünü koruyacağıma, halka liyakatle hizmet edeceğime and içerim " And içtiği günden itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı kendi yetkilerinin icrasına başlamış olur Madde 104 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhur*başkanı*nın Ken*di Yetkilerini Devamlı Olarak Yerine Getirememesi Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, istifa ettiğinde, sağlık nedeni ile yetkilerini kullanamaması halinde, bu Anayasa ile öngörülen durumlarda ve usulüne göre görevinden uzaklaştırıldığında, zamanından önce görevinden ayrılmış sayılır Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının istifası durumunda, istifa dilekçesi Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine sunulur Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, istifa dilekçesinin Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının kendisi tarafından verildiğine emin olduktan sonra, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının istifasının kabulüne dair karar verir Bu andan itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevinden ayrılış sayılırAzerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının sağlık nedeniyle görevini yerine getirme yeteneğini tamamen kaybettiği konusunda bilgi verildiğinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi bu gerçeğin aydınlatılması için Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine başvurur Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu konudaki kararı, hakimlerin 6 oy çokluğu ile kabul eder Eğer Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu bilgiyi gerçek bulmazsa konu kapanmış olurMadde 105 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının Görevinden Ayrılması Durumunda Yetkilerinin Kullanılması Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı süresinden önce görevinden ayrıldıktan sonraki 3 ay içinde Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanlığına olağanüstü seçim yapılır Bu durumda Azerbaycan Cumhuriyetinin yeni Cumhurbaşkanı seçilinceye kadar, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyetinin Başbakanı kullanırBu süre içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın yetkilerini kullanan Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı istifa ederse veya sağlık durumuna göre yetkileri kullanma yeteneğini tamamen kaybederse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı kullanır Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen sebeplerle, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Başkanı tarafından da kullanılamaması durumunda, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yetkilerinin başka bir yetkili kişi tarafından kullanılacağına karar verir Madde 106 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaş*ka*nı*nın Do*kunulmazlığı Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı dokunulmazlık hakkına sahiptir Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının şeref ve onuru kanunla korunurMadde 107 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının Görevden Alınması Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının görevden alın*ması önerisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ağır suç işlemesi durumunda Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin girişimiyle, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin 30 gün içinde vereceği görüş üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine sunulabilir Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin milletvekillerinin 95 oy çokluğu ile alınan karara göre Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevden uzaklaştırılabilir Bu kararı Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Başkanı imzalar Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bir hafta içinde bu kararın imzalanmasına taraf olmazsa, karar yürürlüğe girmezAzerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının görevden uzaklaştırılması hakkında karar Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine başvurduğu günden başlayarak, 2 ay içinde kabul edilmelidir Bu süre içinde söz konusu karar kabul edilmezse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına karşı yapılan suçlama reddedilmiş sayılırMadde 108 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının Teminatı Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve ailesinin harcamaları devlet tarafından temin edilir Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve onun ailesinin güvenliği, özel güvenlik birimleri tarafından sağlanılırMadde 109 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının Yetkileri Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı: 1) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi seçimlerini belirler; 2) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar; 3) Devletin iktisadi ve sosyal programlarını onaylar; 4) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla Azerbaycan Cumhuriyetinin Başbakanını göreve atar; Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanını görevden alır; 5) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu üyelerini göreve atar ve görevden alır; gerektiğinde Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu toplantılarına başkanlık eder; 6) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun istifası hakkında karar kabul eder; 7) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesinde yürütme hakimiyeti için ayrılmış harcamalar çerçevesinde merkezi ve yerel yürütme organlarını kurar; 8) Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu ve Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirlerini, merkezi ve yerel icra organlarının düzenlemelerini iptal eder; 9) Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkeme ve Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri hakimlerinin göreve atanmasıyla bağlı Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur; Azerbaycan Cumhuriyetinin diğer mahkemelerinin hakimlerini göreve atar; Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısını Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızası ile göreve tayin eder ve görevden alır; 10) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankası Yönetim Kurulu üyelerinin göreve atanması ve görevden alınmasıyla ilgili Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine teklif sunar; 11) Azerbaycan Cumhuriyeti askeri doktrinini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar; 12) Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinin yüksek komuta heyetini göreve atar veya görevden alır; 13) Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğini kurar ve onun yöneticisini tayin eder; 14) Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkilinin seçilmesine ilişkin Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur 15) Azerbaycan Cumhuriyetinin dış ülke ve uluslararası teşkilatlardaki diplomatik temsilciliklerinin tesis edilmesi için Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur, Azerbaycan Cumhuriyetinin dış ülkelerde ve uluslararası teşkilatlardaki diplomatik temsilcilerini atar ve geri çağırır; 16) Yabancı devletlerin diplomatik temsilcilerinin güven mektuplarını ve avdetnamelerini kabul eder; 17) Devletlerarası ve hükümetler arası antlaşmalar yapar, devletler arasındaki uluslararası antlaşmaların onaylanması veya iptal edilmesi için Milli Meclise sunar; tasdiknameleri imzalar; 18) Referandum belirler; 19) Kanunları imzalar ve yayınlar; 20) Vatandaşlıkla bağlı sorunları halleder; 21) Siyasi sığınma hakkı verilme sorununu halleder; 22) Af kararı çıkarır; 23) Devlet ödülleri ile ödüllendirir; 24) Yüksek askeri ve yüksek özel rütbeler verir; 25) Genel ve kısmi seferberlik ilan eder; seferberlik nedeniyle göreve çağrılanları terhis eder; 26) Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarını süreli askerlik hizmetine çağırma ve askerlik hizmetinde bulunan görevlilerin yedeğe alınmasıyla bağlı kararlar kabul eder; 27) Azerbaycan Cumhuriyeti Güvenlik Kurulunu kurar; 28) Azerbaycan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerini, onların fonksiyonu ile bağlı olmayan görevlerin icrası için görevlendirmesine izin vermek amacıyla, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine öneride bulunur; 29) Olağanüstü hal ve sıkıyönetim ilan eder; 30) Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla savaş ilan eder ve barış yapar; 31) Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesinde ilgili amaçlar için belirlenmiş harcamalar çerçevesinde özel güvenlik birimleri kurar; 32) Bu Anayasa ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ve mahkemelerin yetki alanına dahil edilmeyen diğer konuları idari usulle çözer; Madde 110 Kanunların İmzalanması Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, kanunları, sunulduğu günden itibaren 56 gün içinde imzalar Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı kanuna itiraz ederse, kanunu imzalamayıp kendi itirazları ile birlikte belirtilen süre içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine geri gönderebilirAnayasal kanunlar Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından imzalanmazsa, yürürlüğe girmez Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin 83 oy çokluğu ile kabul ettiği kanunları 95 oy çokluğu ile, 63 oy çokluğu ile kabul ettiği kanunları ise 83 oy çokluğu ile yeniden kabul ederse, bu kanunlar tekrar oylandıktan sonra yürürlüğe girer Madde 111 Sıkıyönetim İlan Edilmesi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının belli bir kısmı fiilen işgal edildiğinde, yabancı devlet veya devletler Azerbaycan Cumhuriyetine savaş ilan ettiğinde, Azerbaycan Cumhuriyetine karşı gerçek silahlı saldırı tehlikesi belirdiğinde, Azerbaycan Cumhuriyeti toprağı ablukaya alındığında, ayrıca abluka için gerçek tehlike olduğunda Azerbaycan Cumhuriyeti genelinde veya ayrı ayrı bölgelerinde sıkıyönetim ilan eder ve bu konudaki fermanını, 24 saat içerisinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar Madde 112 Olağanüstü Hal İlan Edilmesi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, doğal felaketler, salgın ve bulaşıcı hastalıklar, büyük ekolojik ve diğer felaketler meydana geldiğinde, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti toprak bütünlüğünün ihlaline, devlete karşı isyana veya darbeye yönelik hareketler yapıldığında, şiddet olayları içeren toplumsal kargaşa ortamı meydana geldiğinde, vatandaşların yaşamı ve güvenliği veya devlet organlarının normal işleyişi için tehlike doğuran diğer durumlarda Azerbaycan Cumhuriyetinin ayrı ayrı bölgelerinde olağanüstü hal uygular ve bununla ilgili verdiği fermanı 24 saat içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayına sunar Madde113 Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı*nın Düzenlemeleri Azerbaycan Cum*hu*ri*ye*ti Cumhurbaşkanı genel esasları belirleyen hususlarda fermanlar, diğer konular hakkında ise emir*ler verir Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ferman ve emir*leri, bu metinlerde başka bir usul öngörülmemişse yayınlandıkları günden iti*ba*ren yürürlüğe girer Madde 114 Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun Statüsü Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yürütme yetkisini gerçekleşmek amacı ile Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunu kurar Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yüksek yürütme organıdır Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına tabidir ve ona karşı sorumludur Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun çalışma esaslarını, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı belirler Madde 115 Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu*nun Oluşumu Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, yardımcıları, bakanlar ve diğer merkezi yürütme organları başkanlarından oluşur Madde 116 Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu*nun İstifası Yeni seçilen Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı görevini aldığı ve yetkilerini kullanmaya başladığı günden itibaren, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına istifasını sunar Madde 117 Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun Toplantıları Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu toplantılarına, genelde Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı başkanlık eder Madde 118 Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanının Atan*ma*sı Usulü Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızası ile Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlığı görevine adaylık önerisini, görevine başladığı günden itibaren bir ay veya Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun istifasından sonra en geç iki hafta içinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin müzakeresine sunar Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlığı görevine adaylık hakkındaki kararını, bu adaylığın sunulduğu günden itibaren en geç bir hafta içinde kabul eder Belirtilen usule uyulmazsa veya Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerdiği adayların Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlık görevine atanması üç defa reddedilirse, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin onayı olmadan, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanını atayabilirMadde 119 Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Ku*ru*lunun Yetkileri Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu: Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçe taslağını hazırlayıp Azer*bay*can Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına sunar; Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bütçesinin kullanımını sağlar; Maliye-kredi ve para politikasının uygulanmasını sağlar; Devlet ekonomi programlarının uygulanmasını sağlar; Devlet sosyal güvenlik programlarının uygulanmasını sağlar; Bakanlıklara ve diğer merkezi yürütme organlarına rehberlik eder, onların düzenlemelerini iptal eder; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetki verdiği diğer görevleri yapar Madde 120 Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun Düzenlemeleri Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, genel hususlarda kararlar, diğer konularda emirler verir Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirleri, başka bir usul öngörülmediyse yayınlandıkları tarihten itibaren yürürlüğe girer Madde 121 Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Üye Adaylarında Aranan Özellikler Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanlık görevine 30 yaşını doldurmuş, seçime katılma hakkına sahip, yüksek öğrenimli, hiçbir yabancı devlet karşısında yükümlülüğü olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı atanır Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı, bakan, diğer merkezi yürütme organı başkanları görevine, yaşı 25’den aşağı olmayan, seçilme hakkına sahip, yüksek öğrenimli, hiçbir yabancı devlete karşı yükümlülüğü olmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları atanabilir Madde 122 Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Üye*le*rin*de Aranan Özellikler Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı, yardımcıları, bakanlar, diğer merkezi yürütme organları yöneticileri, seçimli veya atamalı hiç bir görev alamaz, bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyeti dışında hiç bir özel teşebbüsle, ticari ve diğer ücretli faaliyetlerle meşgul olamaz, görev maaşından, ayrıca bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetinden kazandığı paradan başka ücret alamazlar Madde 123 Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanının Dokunulmazlığı Görev süresi boyunca, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanının şahsi dokunulmazlığı vardır Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı suçüstü yakalanma durumları dışında suçlanamaz, tutuklanamaz, hakkında mahkemece idari ceza uygulanamaz, üzeri aranamaz, muayene edilemez Başbakan suçüstü yakalanma durumunda tutuklanabilir Böyle bir durumda tutuklayan organ derhal Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına haber vermelidirAzerbaycan Cumhuriyeti Başbakanın şahsi dokunulmazlığı, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından kaldırılır Madde 124 Yerel Yürütme Hakimiyeti Yerel yürütme hakimiyeti, yerel yürütme organlarının başkanlarınca kullanılır Yerel yürütme organları başkanlarını, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı atar veya görevden alır Yerel yürütme organlarının yetkilerini Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı belirler VII FASILYARGI HAKİMİYETİ Madde 125 Yargı Hakimiyetinin Kullanılması Azerbaycan Cumhuriyetinde yargı hakimiyeti yargılama yoluyla yalnız mahkemeler kullanır Yargı hakimiyetini, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri, Azerbaycan Cumhuriyetinin genel mahkemeleri ve diğer ihtisaslaştırılmış mahkemeler kullanır Yargı hakimiyeti Anayasa, medeni ve cezai mahkeme icraatı vasıtasıyla ve kanunla öngörülmüş diğer vasıtalarla kullanılır Ceza yargılaması sürecine Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı ve savunan taraf katılır Mahkeme kuruluşu ve yargılama usulü kanunla belirlenir Mahkeme yetkisinin değiştirilmesi amacıyla, önceden belirlenmemiş hukuki usullerin uygulanması ve olağanüstü mahkemelerin kurulması yasaktır Madde 126 Hakim Adaylarında Aranan Özellikler 30 yaşın üstünde olan, seçilme hakkına sahip, yüksek hukuk öğrenimine sahip ve hukuk alanında 5 yıldan fazla çalışma tecrübesine sahip olan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları hakim olabilir Hakimler, seçimle veya atamalı olan başka bir görevde çalışamaz, bilimsel, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetler hariç hiç bir özel teşebbüs, ticari ve diğer ücretli faaliyetle meşgul olamazlar, siyasi faaliyette bulunamazlar ve siyasi partilere üye olamazlar, bilimsel, görev maaşı, ayrıca, pedagojik ve yaratıcılık faaliyetten elde edilen gelir dışında başka bir gelir elde edemezler Madde 127 Hakimlerin Bağımsızlığı, Adil Yargılanmanın Yerine Getirilmesinin Esas Prensipleri ve Şartları Hakimler bağımsızdır, yalnız Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasına ve kanunlara tabidirler ve görev süresi boyunca değiştirilemezler Hakimler davalara iyi niyetli, adil, tarafların hukuki eşitliğine, olgulara dayanarak ve kanuna uygun olarak bakarlar Her hangi bir kişi tarafından ve her hangi bir nedenle doğrudan, yahut dolayısıyla mahkeme faaliyetinin sınırlandırılması, kanuna ters etkisi, baskı ve müdahale gösterilmesi yasaktır Adil yargılama, vatandaşların kanun ve mahkeme karşısındaki eşitliği doğrultusunda gerçekleştirilir Bütün mahkemelerde yargılamalar açık şekilde yürütülür Mahkeme, açık duruşmanın devlet, çalışma, ticari sırrın ortaya çıkmasına sebep olacağını tahmin ederse, ya da vatandaşların şahsi veya aile hayatının sırlarının koruması zaruretini belirlerse dava kapalı oturumda yürütülebilirKanunla öngörülmüş durumlar hariç, ceza duruşmalarının gıyabi olarak yürütülmesi yasaktır Yargılama, çekişme prensibi esasında yapılır Yargılamanın her hangi bir aşamasında, herkesin savunma hakkı güvenceye alınır Adil yargılama suçsuzluk karinesi esasında yürütülür Azerbaycan Cumhuriyetinde mahkeme icraatı, Azerbaycan Cumhuriyeti devlet dilinde veya ilgili bölgedeki çoğunluğun konuştuğu dilde yürütülür Davaya katılan, fakat duruşmanın yürütüldüğü dili anlayamayan kişilerin, davayla ilgili belgelerle gerçek temas sağlayabilmesi için, mahkemeye tercüman aracılığıyla iştirak etme ve mahkemede kendi ana dilinde konuşma hakkı güvenceye alınırMadde 128 Hakimlerin Dokunulmazlığı Hakimler dokunulmazdır Hakimler, yalnız kanunla öngörülen usullerde suçlanabilir Hakimlerin görevlerine yalnız kanunla öngörülmüş esaslarla ve kanuna uygun usullerle son verilebilir Hakimlerin suç işlemesi halinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin görüşünü alarak suç işleyen hakimin görevden alınması talebini Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine sunar Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi söz konusu görüşü Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının talebinden sonra en geç 30 gün içinde sunmak zorundadırAzerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi hakimlerinin görevden uzaklaştırılması hakkında karar, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 83 oy çokluğu ile kabul edilir, diğer hakimlerin görevden uzaklaştırılması hakkında karar ise Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 63 oy çokluğu ile kabul edilir Madde 129 Mahkeme Kararları ve İcrası Mahkemenin kararları devlet adına alınır ve icrası zorunludur Madde 130 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi 9 hakimden oluşur Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi hakimlerini, Azerbaycan Cumhurbaşkanının önerisi üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi atar Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcılığının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin sorusuna esasen aşağıdaki konuları çözümler; Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının ferman ve emirlerinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin kararlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun karar ve emirlerinin, merkezi yürütme organlarının normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğu; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları fermanlarının, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının, merkezi yürütme organlarının normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygunluğu; Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının, merkezi yürütme organların normatif hukuki düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına uygunluğu; Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi kararlarının kanunla öngörülmüş durumlarda, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlara uygunluğu; Belediye düzenlemelerinin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına, (Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde aynı zamanda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına) uygunluğu; Azerbaycan Cumhuriyetinin yürürlüğe girmemiş devletlerarası anlaşmaların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğunu; Azerbaycan Cumhuriyetinin hükümetler arası antlaşmalarının Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına uygunluğu; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasasının, kanunlarının Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin kararlarının ve Bakanlar Kurulunun kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına uygunluğu; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti kanunlarının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygunluğu; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararlarının Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına uygunluğu; Yasama, yürütme ve yargı arasında yetki paylaşımı ile ilgili uyuşmazlıklar; Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin, Azerbaycan Cumhuriyeti savcılığının, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin sorusu üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa ve kanunlarını yorumlar Herkes, yasama ve yürütme hakimiyeti organlarının ve belediyelerin kendi hak ve özgürlüklerini ihlal eden normatif düzenlemelerinden, mahkeme kararlarından bu maddenin III fıkrasının 1-7 bentlerinde belirtilmiş konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından çözülmesi için ihlal edilmiş insan hak ve özgürlüklerin konusunda kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Anayasa Mahkemesine şikayette bulunabilir Mahkemeler, insan hak ve özgürlüklerinin gerçekleşmesine ilişkin Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının ve kanunlarının şerh edilmesi için Azerbaycan Cumhuriyetinin kanunları ile belirlenmiş şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilirler Azerbaycan Cumhuriyetinin İnsan Hakları Müvekkili; yasama ve yürütme hakimiyeti organlarının ve belediyelerin kendi hak ve özgürlüklerini ihlal eden normatif düzenlemelerinden, mahkeme kararlarından bu maddenin III fıkrasının 1-7 bentlerinde belirtilmiş konuların Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından çözülmesi için ihlal edilmiş insan hak ve özgürlüklerin konusunda kanunla belirlenmiş şekilde Azerbaycan Anayasa Mahkemesine soru yöneltebilir Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bu Anayasada öngörülmüş diğer yetkileri de kullanır Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kendi görevlerine ait konularda kararlar kabul eder Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin kararı Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde herkesi bağlarKanunlar ve diğer düzenlemeler, ya da onların ayrı ayrı hükümleri, Azerbaycan Cumhuriyetinin hükümetler arası antlaşmaların, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kararıyla belirlenmiş olan süre içinde yürürlükten kalkar, Azerbaycan Cumhuriyetinin devletlerarası antlaşmalar ise yürürlüğe girmez Madde131 Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi, genel ve ihtisaslaştırılmış mahkemelerde yürütülen mülki, ceza ve diğer davalar konusunda yüksek mahkeme organıdır; o, temyiz usulü ile yargılama işlemlerini gerçekleştirir; mahkeme uygulamalarıyla ilgili meseleler üzerine izahatlar verir Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesinin hakimlerini Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi üzerine Azerbaycan Cumhuriyetinin Milli Meclis atar Madde132 Azerbaycan Cumhuriyetinin İstinaf Mahkemeleri Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemeleri kanunla kendi yetkilerine ait edilmiş davalarla ilgili üst düzey mahkemeleridir Azerbaycan Cumhuriyeti istinaf mahkemelerinin hakimlerini, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi atar Madde 133 Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı, kanunla belirlenmiş şekilde ve hallerde kanunların yerine getirilmesine ve uygulanmasına nezaret eder; kanunla belirlenmiş hallerde cezai kovuşturması başlatır ve soruşturma yürütür; mahkemede devlet ithamını savunur; mahkemede iddia kaldırır, mahkeme kararlarına itiraz eder Azerbaycan Cumhuriyeti Savcılığı, bölge ve ihtisaslaşmış savcıların Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısına bağlı olarak çalışan tek merkezileştirilmiş bir organdır Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısı, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin rızasıyla Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcı yardımcılarını, ihtisaslaştırılmış savcılıklara başkanlık eden savcılar ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Savcısını Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısının önerisi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı atar ve görevden alır Bölge ve ihtisaslaştırılmış savcıları, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının rızasıyla, Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısı göreve atar ve görevden alır VIII FASILNAHÇIVAN ÖZERK CUMHURİYETİ Madde 134 Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Statüsü Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan Cumhuriyetine bağlı özerk bir devlettir Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti statüsü, bu Anayasa ile belirlenir Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyetinin ayrılmaz bir parçasıdır Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, kanunları, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanları ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ülkesinde bağlayıcıdır Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Ali Meclisinin kabul ettiği Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Anayasası ve kanunları Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kabul ettiği kararlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına aykırı olmamalıdır Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Anayasası Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisine Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından sunulur ve anayasal kanunla onaylanır Madde135 Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde Kuvvetler Ayrılığı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nde yasama hakimiyeti Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, yürütme hakimiyeti Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, yargı hakimiyeti ise Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti mahkemeleri tarafından kullanılır Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunları ile onun yetkisi dahilindeki konuları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, kanunları ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı fermanları ile onun yetkisi dahilindeki konuları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti mahkemeleri ise Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa ve kanunları ile onların yetkisi dahilindeki konuları çözümlemede bağımsızdır Madde 136 Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Yüksek Görevli Kişisi Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanı, Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin yüksek görevli kişisidir Madde137 Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi 45 üyeden oluşur Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin görev süresi 5 yıldır Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin Başkanını ve onun yardımcılarını seçer, daimi ve diğer komisyonlarını kurar Madde138 Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin Belirlediği Genel Hususlar Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi aşağıdaki konulara ilişkin genel hususları belirler: Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis seçimleri; Vergiler; Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin ekonomik gelişme politikası; Sosyal güvenlik; Çevre koruması; Turizm; Sağlık, bilim ve kültür Bu maddede belirtilen konularda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisi kanunlar kabul edebilir Madde139 Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin Çözümlediği Konular Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi aşağıdaki meseleleri çözümler: Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis faaliyetinin teşkili, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti bütçesinin onaylanması; Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin ekonomik ve sosyal programlarının onaylanması; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanının göreve atanması veya görevden alınması; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun onaylanması; Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kuruluna güven oyu verilmesi; Bu maddede belirtilen konularla bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi kararlar alır Madde140 Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun oluşturulması Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanının önerisi üzerine Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisince onaylanır Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Başbakanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının önerisi ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi tarafından atanır Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu: Özerk Cumhuriyetin bütçe taslağını hazırlayarak, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisinin onayına sunar; Özerk Cumhuriyetin bütçe harcamalarını yapar; Özerk Cumhuriyet ekonomik programlarının hayata geçirilmesini temin eder; Özerk Cumhuriyetin sosyal programlarının hayata geçirilmesini temin eder; Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından, onun yetki alanına bırakılan diğer konuları çözümler; Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin Bakanlar Kurulu karar ve emirler kabul eder Madde141 Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yerel Yürütme Hakimiyeti Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti yerel yürütme organları başkanları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanının önerisi üzerine, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanır DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YEREL YÖNETİMLER IX FASILBELEDİYELER Madde 142 Yerel Yönetimlerin Oluşumu Yerel yönetim belediyeler tarafından gerçekleştirilir Belediyeler seçim esasında kurulurlar Belediyelerin statüsünün esasları bu Anayasayla, belediye seçimleri usulleri ise kanunla belirlenir Madde 143 Belediyelerin Çalışma Şekli Belediyeler çalışmalarını toplantılar, daimi ve diğer komisyonlar aracılığıyla yürütür Belediye toplantıları, belediye başkanının çağrısı üzerine düzenlenir Madde 144 Belediyelerin Yetkileri Belediye toplantılarında aşağıda belirtilen konular çözümlenir: Belediye üyelerinin yetkilerinin tanınması, kanunla belirtilen durumlarda yetkilerinin kaybedilmesi veya sona erdirilmesi; Belediyenin İçtüzüğünün onaylanması; Belediye Başkanının, yardımcılarının, daimi ve diğer komisyonların seçimi; Belediye vergilerinin ve resimlerin belirlenmesi; Yerel bütçenin ve onun kullanılması ile ilgili raporun onaylanması; Belediye mülkiyetine sahip olma, ondan yararlanma ve onlara ilişkin emirler verme; Yerel sosyal güvenlik ve sosyal gelişme programlarının kabulü ve uygulanması; Yerel ekonomik gelişme programlarının kabulü ve uygulanması; Yerel ekoloji programlarının kabulü ve uygulanması Belediyelere yasama ve yürütme organları tarafından da diğer görevler de verilebilir Bu görevlerin uygulanabilmesi için belediyeye gerekli ödenek de ayrılmalıdır Bu gibi görevlerin yerine getirilmesini yasama veya yürütme organları denetlerMadde 145 Belediyelerin Kararları Belediye toplantılarında görüşülen konularla ilgili kararlar kabul edilir Belediye kararları, belediye üyelerinin salt çoğunluğu ile kabul edilir Yerel vergi ve resimler ile ilgili kararlar, üyelerin üçte iki oy çoğunluğu ile kabul edilir Madde 146 Belediyelerin Bağımsızlığının Güvencesi Belediyelerin mahkeme tarafından korunmasına, devlet organları kararları neticesinde ortaya çıkmış ilave harcamaların ödenmesine güvence verilir BEŞİNCİ BÖLÜM HUKUK VE KANUN X FASILYASAMA SİSTEMİ Madde 147 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının Hukuki Gücü Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyetinde en yüksek hukuki güce sahiptir Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası doğrudan hukuki güce sahiptir Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası, Azerbaycan Cumhuriyeti yasal sisteminin temelidir Madde 148 Azerbaycan Cumhuriyeti Yasama Sistemine Dahil Olan Düzenlemeler Yasama sistemi aşağıdaki normatif hukuki düzenlemelerden ibarettir: Anayasa; Referandumla kabul edilmiş düzenlemeler; Kanunlar; Fermanlar; Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararları; Merkezi yürütme organlarının normatif düzenlemeleri; Azerbaycan Cumhuriyetinin taraftar olduğu uluslararası sözleşmeler Azerbaycan Cumhuriyeti yasama sisteminin ayrılmaz bir parçasıdır; Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde aynı zamanda, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Anayasası ve kanunları, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları hukuki güce sahiptir Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinin yasama sistemi, Azerbaycan Cumhuriyeti yasal sistemine uygun olmalıdır Yerel yürütme organları kendi yetkileri dahilinde, yasama sistemine dahil olan düzenlemelere aykırı olmayan normatif düzenlemeler kabul edebilirler Madde149 Normatif Hukuki Düzenlemeler Normatif hukuki düzenlemeler, hukuka, hak ve adalete (eşit menfaatlere eşit münasebet) uygun olmalıdır Referandum yoluyla kabul edilmiş düzenlemelerin uygulanması ve yürütülmesi, yalnız yayınlandıkları hallerde vatandaşlar, yasama, yürütme ve yargı organları, tüzel kişiler ve belediyeler için zorunludur Kanunlar Anayasaya aykırı olmamalıdır Sadece yayınlanmış kanunların uygulanması ve yürütülmesi vatandaşlar, yasama, yürütme ve yargı organları, tüzel kişiler ve belediyeler için zorunludurAzerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanları, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına aykırı olmamalıdır Yalnız yayınlanmış fermanların uygulanması ve yürütülmesi bütün vatandaşlar, yürütme organları, tüzel kişiler için zorunludurAzerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına aykırı olmamalıdır Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun kararları yayınlandıktan sonra, vatandaşlar, merkezi ve yerel yürütme organları ve tüzel kişiler için uygulanması ve uyulması zorunludurMerkezi yürütme organlarının düzenlemeleri Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına aykırı olmamalıdır Özel ve tüzel kişilerin hukuki durumunu iyileştiren, hukuki sorumluluğunu ortadan kaldıran veya hafifleten normatif hukuki düzenlemelerin yürürlüyü geriye şamil edilir Diğer normatif hukuki düzenlemelerin gücü geriye şamil edilmezMadde150 Belediye Düzenlemeleri Belediyeler tarafından kabul edilen kararlar hak-adalete (eşit menafilere eşit münasebet) uygun olmalı, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının fermanlarına, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına, (Nahçivan Özerk Cumhuriyetinde ise, aynı zamanda Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlarına, Nahçivan Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu kararlarına) aykırı olmamalıdır Belediyenin kabul ettiği düzenlemenin uygulanması, onun arazisinde yaşayan vatandaşlar ve bu sınırlar içinde yerleşen tüzel kişiler için mecburidir Madde151 Uluslararası Düzenlemelerin Hukuki Gücü Azerbaycan Cumhuriyeti yasama sistemine dahil olan normatif hukuki düzenlemeler ile (Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve referandumla kabul edilen düzenlemeler hariç) Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu devletlerarası antlaşmalarla arasında uyuşmazlık ortaya çıkarsa, söz konusu uluslararası antlaşmalar uygulanır XI FASILAZERBAYCAN CUMHURİYETİ ANAYASASINDA DEĞİŞİKLİKLER Madde152 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasın*da De*ği*şik*lik*lerin Kabul Edilme Usulü Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası metninde değişiklikler, yalnız referandum yoluyla yapılabilir Madde153 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası Metninde Değişiklik Teklif Edilmesi Usulü Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa metninde değişiklik yapılmasını Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi veya Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı teklif ederse, önerilen değişiklikler ile ilgili önceden Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin reyi alınır Madde154 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mah*ke*me*sinin* Yetkilerinin Sınırlandırılması Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, referandum yoluyla kabul edilen Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası metninde değişikliklerle ilgili karar alamaz Madde155 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklikler Teklif Etme Teşebbüsünün Sınırlandırılması Bu Anayasanın 1 , 2, 6, 7, 8, ve 21’nci maddelerinde değişiklik yapılması veya iptal edilmesine ilişkin teklifler, III fasılda öngörülmüş insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin iptali veya Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası anlaşmalarda öngörüldüğünden fazla sınırlandırılmasına ilişkin teklifler referanduma çıkarılamazXII FASILAZERBAYCAN CUMHURİYETİ ANAYASASINA İLAVELER Madde156 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına İlavelerinin Ka*bul Edilmesi Usulü Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde 95 oy çokluğu ile, Anayasal kanunlar şeklinde kabul edilir Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde iki kez oylanır İkinci oylama, birinci oylamadan 6 ay sonra yapılırAzerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar gerek birinci, gerekse ikinci oylamadan sonra kanunlarla bağlı bu Anayasada belirlenmiş usulde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının imzasına sunulur Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler hakkında Anayasal kanunlar, ikinci oylamadan sonra, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı onayladığında yürürlüğe girer Anayasal kanunlar, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının ayrılmaz bir parçasıdır ve Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının esas metnine aykırı olmamalıdır Madde 157 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına İlavelerin Önerilmesi Teşebbüsü Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasasına ilaveler, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı veya Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin en az 63 milletvekili tarafından önerilebilir Madde158 Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına İlavelerin Önerilmesi Teşebbüsünün Sınırlandırılması Bu Anayasanın birinci bölmesinde belirtilmiş hükümlerle ilgili Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasına ilaveler önerilemez GEÇİCİ HÜKÜMLER Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası referandumla kabul edilerek resmen yayınlandığı günden itibaren yürürlüğe girer Bu Anayasanın yürürlüğe girdiği günden itibaren 21 Nisan 1978 tarihinde kabul edilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası (Esas Kanun) yürürlükten kalkarBu Anayasanın yürürlüğe girmesinden önce seçilmiş olan Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, bu Anayasa ile Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına tanınmış yetkileri kullanır Bu Anayasanın 101’inci maddesinin 5’inci fıkrası bu Anayasa kabul edildikten sonra seçilen Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına şamil edilir Azerbaycan Cumhuriyeti halk temsilcileri ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Sovyetinin oluşturduğu Milli Meclisin yetkileri yeni seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk toplandığı gün sona erer Yeni seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk oturumu, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin en az 83 milletvekilinin seçildiği günden itibaren bir hafta sonra yapılır Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin ilk çalışma dönemi 31 Mayıs 1996’ya kadar devam eder12 Ağustos 1995’de kabul edilmiş olan “Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis Seçimleri Hakkında” Azerbaycan Cumhuriyeti Kanununun 85’inci maddesi, bu Kanuna göre seçilmiş Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin birinci oluşumunun yetkileri sona erene kadar yürürlüktedir Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren bu Anayasada belirtilen yetkilerini kullanır Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren, Azerbaycan Cumhuriyeti yerel Halk Temsilcileri Sovyetlerinin yetkileri sona erer Azerbaycan Cumhuriyetinde yasal olarak yerel Halk Temsilcileri Sovyetlerine verilmiş yetkileri, yerel yürütme organları hayata geçirir Bu Anayasa yürürlüğe girdikten sonra iki yıl içinde yerel yönetim hakkında kanun kabul edilmeli ve belediye seçimleri yapılmalıdır Bu Anayasa kabul edildiği güne dek, Azerbaycan Cumhuriyeti ülkesinde yürürlükte olan kanunlar ve diğer normatif hukuki düzenlemelerin bu Anayasaya aykırı hükümleri yürürlükte kalır Bu Anayasa yürürlüğe girene kadar faaliyet gösteren Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemeleri, adil yargılamayı bu Anayasada belirtilen yetki ve prensiplere uygun olarak yerine getirir Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden başlayarak bir yıl içinde, hakimlerin statüsü, mahkeme yapısı ve mahkeme reformu ile ilgili Azerbaycan Cumhuriyetinin bu Anayasaya uygun mevzuatı kabul edilmeli ve Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemelerinin hakimleri yeniden atanmalıdır Söz konusu mevzuat kabul edilene kadar hakimlerin göreve atanması ve görevden alınması, bu Anayasa yürürlüğe girene kadar yürürlükte olan kanunlar çerçevesinde yapılır 11 Bu Anayasa yürürlüğe girdiği günden itibaren bir yıl içinde, Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi hakkında Azerbaycan Cumhuriyetinin Kanunu kabul edilmeli ve Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi kurulmalıdır Azerbaycan Cumhuriyetinin Anayasa Mahkemesi oluşturulana kadar, bu Anayasada öngörülen Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin yetkileri kullanılmaz Bu Anayasanın 130 maddesinin 3fıkrasının 7 bendinde belirtilmiş meseleyi Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Mahkemesi halleder12 Azerbaycan Cumhuriyetinin Ali Arbitraj Mahkemesi, bu Anayasanın yürürlüğe girdiği günden itibaren Azerbaycan Cumhuriyeti İktisat Mahkemesi olarak adlandırılır ve yürürlükte olan kanunlarla belirlenmiş görevlerini yerine getirir
|
|
 |
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
«
Önceki Konu
|
Sonraki Konu
»
|
|
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.