Limon Nedir - Limon Yetiştiriciliği

Limon


Limon Nedir?

Limon, ılıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilen yaprak dökmeyen, uçucu yağ taşıyan küçük Ağaçların meyvesidir En çok bilinen Narenciye türlerinden biridir


Limon Ağacı

Limon ( Citrus x Limon ); yıl boyunca büyümeyi sürdüren, kışın yapraklarını dökmeyen küçük bir Ağaç türüdür


Limonun anavatanı kesin olarak bilinmemektedir Ilıman iklime sahip bütün memleketlerde kültür şekilleri yetiştirilen yaprak dökmeyen, uçucu yağ taşıyan bu küçük ağaçların meyveleri ülkemizde çok sevilir Ege ve Akdeniz gibi bölgelerde neredeyse her evin bahçesinde bir limon Ağacı bulunurMeyve öncelikle Suyu için kullanılır,eti ve kabuğu Aşçılık ve fırında pişirmede kullanılır Limon suyu yaklaşık % 5 Asittirekşi mayhoş bir tat verir pH değeri 2 ila 3 arasındadırBu limon suyunu ucuz yapar Kolaylıkla elde edilebilen Asit bilimsel eğitim deneylerinde kullanılır


Sedefotugiller ( Turunçgiller ) familyasındandır 3-6 m boylanabilen ve kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaçtır Gövde ve dallarının kabuğu koyu gridir Almaşık dizili, elips biçimli iri yaprakları açık yeşil renkli, derimsi dokulu ve sivri uçludur Bazı limon ağacı türlerinde, yaprak koltuklarında sivri dikenler bulunur, ilkbahar aylarında açan hoş kokulu, dışı pembemsi ve içi beyaz renkli çiçekleri ya tek tek ya da birkaçı bir arada bulunur “Yediveren”limon türleri ise neredeyse bütün yıl çiçek açar ve meyve vermeye devam eder


Genelde sonbaharda olgunlaşan limon meyvesi yumurta biçimli, bir ucu sivri çıkıntılı, içi 8-10 bölümlü,çok ekşi ve bol Sulu olur Olgun limon meyvesinin açık sarı renkli dış kabuğunun üzerinde uçucu yağ ve esanslar içeren benekler bulunur Meyvenin kabuğunun içi ise, beyaz renkli ve sünger dokuludur


Meyvenin içinde yer alan beyaz tohumlan (çekirdekleri) küçük, oval biçimli ve bir uçları sivri olur Bol güneşli, rüzgardan korunmalı yerleri; hafif, suyu iyi akıntılı ve verimli toprakları seven limon ağacı, tohumlarıyla çoğaltılır Doğal bir C vitamini kaynağı olan limon meyvesinin suyunda ayrıca organik nitelikli sitrik asit,pektin ve şekerler bulunur Limon meyvesinin suyu ya da dilimleri kimi yemeklere, çorba ve salatalara katılır


Sevilen bir içit olan limonata yapımında kullanılır Bazı sebze yemekleri ve reçellerin yapımında, bunların kararmaması için eklenir Uçucu yağ ve esans içeren Limonun kabuğu sıkılarak ve damıtılarak elde edilen limon esansından kozmetikte ve kimi içkilerin yapımında yararlanılır Limon ile ilgili kullanılan benzetmeler çoktur Limon gibi, çok sarı çok sarı olmak anlamındadır


Deyim olarak da kullanılan örnekleri vardır Bir kimseyi limon gibi sıkmak, bir kimseden olabildiği kadar yararlanmak, posasını çıkaracak ölçüde onu söndürecek anlamındadır Renk benzetmelerinde de limon kullanılır Limon küfü, limon sarısı, açık sarı renk ya da bu renkte olan anlamındadır Kaliteli limon ağırlığında hoş kokusunda, soluk sarı renginden, lekesiz kabuğundan belli olur Limondan esansından dolayı kozmetikte ve çeşitlili körlerin ve içkilerin hazırlanmasında yararlanılır


Şeker katılan limon suyu yorgunluk giderici, gribal enfeksiyonlarda dayanıklılık verici (C vitamini fazla miktarda bulunduğundan) olarak içilir


Orijinal Adı Citrus limonum Anayurdu Hindistan ve Uzakdoğu ülkeleri olan Limon, İS 1000-1200 yıllarında İspanya ile Sicilya’ya getirilmiş, daha sonra Haçlı Seferleriyle Avrupa ve Ortadoğu’ya yayılmıştırGünümüzde dünyanın tüm astropikal iklim bölgelerinde ve ülkemizde de Ege ile özellikle Akdeniz bölgelerinde yetiştirilmektedir


Limonun faydaları - Yararları


Limon vücuda güç verir

İştah açıcıdır

Sindirimi kolaylaştırır ve sindirim sistemi rahatsızlıklarına iyi gelir

İdrar söktürücüdür

Damar sertliğini ve tıkanıklığını önler

Kanı temizler ve kan dolaşımını kolaylaştırır

Soğuk algınlığı, nezle, grip ve öksürük şikâyetlerini azaltır

Mikrop öldürücüdür Besin zehirlenmelerinde ve böcek ısırıklarında yararlıdır

Rahatlatıcı etkisi ile vücuttaki ağrıları hafifletir, ateşi ve tansiyonu düşürür

mide bulantısını ve baş dönmesini giderir

Kansızlığa karşı etkilidir

Diş ve dişetlerini kuvvetlendirir ve dişleri beyazlatır

Sivilceleri ve nasırı azaltır


Limonun tanımı

Limon ağacı 10 metreye ( 33 ayak ) kadar büyüyebilir, fakat genellikle daha küçüktür Dalları dikenlidir,ve çiçek demeti formu açıktırYaprakları yeşil,parlak ve ovaldirMeyve çiçeklerin altında büyürsağlıklı bir limon ağacında çiçekler ve meyveler aynı zamanda bulunur Limon meyvesi ovaldirOlgunlaştığı zaman parlak sarı bir burna sahiptirKüçük tohumlar genellikle “floopies” olarak bilinir ve meyvenin içinde bulunur


Yemek içinde hazırlanışı

Limon ve misket Limonu halihazırda limonata olarak sunulur, veya içeceklerde garnitür olarak,buzlu çay veya Alkolsüz içeceklerde bir dilim şeklinde bardağın içinde veya kenarında kullanılır Limon suya tat vermesi içinde kullanılır Oda sıcaklığında uzun süre tutulursa kolayca çürümeye yüz tutar Limon suyu balık yemeği üzerine sembolik olarak sıkılır İlave olarak limon suyu salamuraya yatırılmış et pişirilmeden önce bir parça kullanılır Bazı insanlar limonu bir meyve gibi yemeyi sever Fakat daha sonra sitrik asit ve şekeri dişlerden temizlemek için Su kullanmak gereklidir Limon kendisi veya misket limonu ile birlikte reçel yapımında kullanılır


Kimya

Limon ve diğer turunçgiller farklı tutarlarda kimyasal içerirler Bunların sağlığa faydalı olduğu düşünülür Terpene ( hidrokarbon ) olarak adlandırılan D-limone içerirler Bunlar limonun koku ve tadını verirler Limonlar önemli miktarda sitrik asit içerirler Bu nedenle düşük değerde pH ve ekşi tada sahiptirler Ayrıca onlar C Vitamini( asorbik asit ) içerirler Bunlar insan sağlığı için gereklidirler 100 miliLitre limon suyu yaklaşık olarak 50 miligram C Vitamini ( tavsiye edilen günlük değerin % 55′i) ve 5 gram sitrik asit içerirler Limonlar yağ ve esans özünü çıkartmak için işleme tabi tutulabilirler


Limonun Sağlığa yararları

Bazı kaynaklar limonun flavoroid bilişimlerini içerdiğini ifade ederler Bunlar antioksidan ve anti - kanser donanımlarına sahiptir Bunlar kanser hücrelerinin büyümelerini önler Limonda bulunan Limoninler ayrıca anti- kansorejen olabilirler Yüksek miktarda C Vitamini içermesinden dolayı limon Alternatif tıp da tüyo olarak verilebilir Tonik olarak Gastrointestional tract sindirim sistemi ilacı, Bağışıklık sistemi ve deri için Ayurveda uygulamalarında bir inanış vardır,bir fincan Sıcak limon suyu ciğerleri temizler Japonların Aromaterapi ( alternatif tıbbın bir çeşidi ) deki çalışmalarında essential oil in buhar şeklinin farelerde stresi azalttığı görüldü


Limonun alternatifleri

Pek çok diğer Bitki limonların ayni tadına sahiptirYakın zamanlarda Avustralya ‘da Lemon Myrtle limonu popüler bir alternatif haline getirdi Sıkılan ve kurutulan yaprakları yenilebilen karakteristik yağı bir güce sahip olup ve tadı limon tadındadır Fakat sitrik asit içermezLemon myrtle yiyecekler içinde popülerdir, limon suyunu pıhtılaştırır, peynir tatlısı , Dondurma gibi

Geliştirilen saklama teknikleri ve yatak limonculuğu sayesinde, yılın her zamanında limon adlı meyvesini piyasada bulabildiğimiz Limon ağacı, Turunçgiller'dendir (Narenciyeler) Anayurdu Hindistan ile Uzakdoğu ülkeleri olan limon ağacı, 12 yüzyılda Sicilya'ya getirilmiş, oradan Akdeniz havzasına ve daha sonra tüm sıcak ılıman iklimli bölgelere yayılmıştır


Ülkemizde Akdeniz ve Ege bölgelerinde bolca yetiştirilen limon ağacı, 3-6 m kadar boylanır ve kışın yapraklarını dökmez Gövde ve dallarının kabuğu koyu gridir Almaşık dizili, açık yeşil renkli, elips biçimli iri yapraklarının dokusu sert ve ucu sivri olur Bazı limon çeşitlerinde ağacın yaprak koltuklarında sivri dikenler bulunur


İlkbahar aylarında tek tek ya da birkaçı bir arada açan çiçeklerinin dışı pembemsi, içi beyaz renklidir "Yediveren" limon çeşitleri, neredeyse yıl boyunca çiçek açar ve meyve vermeyi sürdürür Genelde sonbahar mevsiminde olgunlaşan dışı açık sarı renkli limon meyvesi yumurta biçimli, bir ucu sivri çıkıntılı, içi sekiz-on bölümlü eti çok ekşi tatlı ve bol suludur


Meyvenin içinde beyaz tohumları (çekirdekleri) yer alır Bu tohumların biçimi oval ve bir ucu sivridir Limon meyvesinin sıkılmasıyla elde edilen suyu, bazı çorba, yemek ve salatalara katılır Limonatası yapılıp serinletici olarak içilir Kimi sebze yemekleri ve reçeller yapılırken kararmamaları için içine limon suyu eklenir Limon kabuğundan elde edilen esans, kozmetik maddeleri ve içki yapımında kullanılır


BESİN DEĞERLERİ


100 mi taze sıkılmış limon suyunun içerdiği besin değerleri şöyle sıralanabilir: 7 kalori; 0,3 gr protein; 1,6 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; eser miktarlarda yağ ve lif; 10,3 mgr fosfor; 0,4 mgr kalsiyum; 0,14 mgr demir; 1,5 mgr sodyum; 142 mgr potasyum; 6,6 mgr magnezyum; 0,02 mgr B1 vitamini; eser miktarda B2 vitamini; 01 mgr B3 vitamini: 0,06 mgr B6 vitamini; 7 mcgr folik asit ve 50 mgr C vitamini


SAĞLIĞIMIZA YARARLARI


Yukarıda saydığımız besin değerlerinin yanı sıra;


o Limon, zengin C vitamini içeriğiyle iskorbüt hastalığını önler ve iyileştirir: Bu etkisinden yararlanmak için diyete bolca limon suyu katılır


o Gene yüksek C vitamini oranı sayesinde birdenbire yükselen tansiyonun düşürülmesine yardıma olur: Bunun için yarım limon meyvesi bir bardak suyun içine sıkılır ve bu su içilir


o Limon, içerdiği antioksidan maddelerle bedenin kansere yakalanma rizikosunu azaltır


o İdrar söktürücüdür İdrar yollarını temizler Bu etkisinden yararlanmak için her şekliyle bolca limon suyu alınması yeterli olur


AĞACININ ÜRETİLMESİ


Limon ağaçlan, tohumuyla (çekirdekleriyle) üretilebilir Ancak bu yolla elde edilen çöğürden fidan ve ağaç elde edilebilmesi çok uzun zaman aldığından, genellikle limon ağacı, turunç anaçlarına istenen limon çeşitlerinin aşılanmasıyla çoğaltılmaktadır


Oldukça uzun ömürlü ve üretken bir ağaç olan limonun fidanlarını karşımıza çıkan ilk üreticiden, çeşidini ve sağlık durumunu bilmeden satın almamız yanlış bir davranış olur Bunun yerine inanılır ve güvenilir fidan üreticilerinden çeşidi belli ve sağlıklı fidanları almak gerekir İlkbahar mevsiminde tüp içinde satılan böyle limon fidanlarım, hava sıcaklığı yükselip de toprak sıcaklığı 13 dereceye ulaştığında, bahçemizde açacağımız 30-35 cm genişlik ve derinlikteki ocaklara dikmeliyiz Limon ağaçları için ocak aralığı 7 m olmalıdır


AĞACININ YETİŞTİRİLMESİ


İklim isteği: Tüm turunçgiller gibi, limon ağacının da önde gelen isteği, sıcak iklimli bir yerde yetiştirilmektir Limon ağaçlarının yetiştirildiği yerde, hava sıcaklığının O derecenin altına düşmemesi iyi olur Çünkü -8, -9 derecelerin altına düşen sıcaklıklarda, limon ağaçları donar ve ölür Dayanamadığı en yüksek sıcaklıklar ise, 45 derece ve üzeridir


Limon ağaçlarının gelişmesi 12 derece sıcaklıkta başlar Ortalama 23 derece, limonun en hızlı geliştiği sıcaklıktır 37-39 dereceden sonra limon ağacının gelişmesi durur Soğuk ya da sıcak esen rüzgârlar limon ağaçlarını kötü yönde etkiler Yörede esen hâkim rüzgârlara karşı rüzgârkıranlar kurulması yararlı olur Ayrıca limon ağaçları, bulundukları yerin havasının nem oranından da etkilenir Düşük nem oranları da limon ağaçlarının gelişim ve ürün verimini kötü yönde etkiler


Toprak isteği: Tüm turunçgiller gibi limon ağaçları da en iyi, bol humuslu, derin, süzek (suyu iyi akıntılı), kumlu-tınlı ya da killi tınlı topraklarda yetiştirilir İyice derinlere inen köklerinin oksijen gereksinimi fazla olduğundan, limon ağacı kesinlikle ağır topraklarda yetiştirilmemelidir Limonun yetiştirildiği yerde taban suyunun, yüzeyden 1,5 m aşağıda olması gerekir Aksi takdirde toprakta drenaj işlemi yapılmalıdır Toprağın kirecine karşı da duyarlı olan limon ağaçları için en uygun toprak pH'ı 5,5-6 olmalıdır


Toprak işleme: Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarının çok derinlere inen kökleri vardır Ama, kök yapısının %90'ı, 0-90 cm derinlikteki yüzlek toprak tabakasında yer alır Bu nedenle toprak işlemesi yüzeyden 10 cm derinliğe kadarki tabakada yapılmalı ve limonun kökleri kesinlikle parçalanmamalı-dır Bahçenin, ilkbahardan başlayarak yılda dört kez, 15-20 gün aralıklarla çok yüzeysel olarak çapalanması yeterli olur Böylece yabani ot mücadelesi sürdürülür Ayrıca bu amaçla yabani ot öldürücü (herbisit) ilaçlar da kullanılabilir


Sulama: Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarının yıllık su gereksinimi de toprak ve iklim durumu ile ağaç gelişmesine bağlı olarak 800-1200 cm arasında değişir Sulama dönemi olan nisan ortalarından ekim ayı ortalarına kadarki yedi aylık sürede, havaların kurak, sıcak ve yağışsız olduğu zamanlarda ağaçlara toplam 600-700 mm su verilmesi gerekir


Sulama yetersiz yapılırsa, limon ağacı köklerini toprakta yayar Gelişimi yavaşlar, ürün verim ve niteliği düşer Aşırı sulamada kökler havasız kalacağından kök çürüklüğü hastalığı oluşur Yine ağacın meyve verimi ve niteliği düşer Limon ağacının sulama zamanının gelip gelmediği en kolay şöyle anlaşılır: Ağacın yaprakları akşam saatlerinde güneş batmadan önce solgunluk gösteriyor ve gece canlanıyorsa sulama zamanı gelmiş demektir, öğle zamanında meydana gelen geçici solgunluğa aldanılmamalıdır


Gübreleme: Tüm turunçgiller gibi, hepyeşil yapraklı limon ağacı da topraktan fazla besin kaldırdığından, gübreye gereksinimi çok olur Ağaçlara, bulunduğu ortam, yaş ve gelişmelerine uygun ve dengeli gübreleme yapmak için bütün bu faktörlerin ortak etkisini ortaya koyan yaprak ve toprak analizleri uygulanmalı; buna göre verilecek azotlu, fosfatlı ve potaslı kompoze fenni gübre miktarları saptanmalıdır


Ayrıca limon ağaçlarına, eksikliği duyuluyorsa magnezyum, demir, mangan ve çinko da verilir Limon ağacına, mineral gübrelerden başka, gerek görülürse iyi yanmış çiftlik gübresinin 2-3 yılda bir verilmesi de büyük yararlar sağlar


Budama: Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarına da şekil ve ürün budaması uygulanır ve genellikle bu ağaçlara kâse biçimi verilir Şekil budaması ağaçların ürünlenmesiyle birlikte başlar Turunçgillerden olan ağaçların budanması ustalık isteyen bir iştir Bu nedenle budamanın, ağacı iyi tanıyan kişiler tarafından uygulanması olumlu sonuçlar verir Ağaçların kurumuş, kırılmış, ezilmiş, hastalanmış, yaralanmış ve berelenmiş, yaşlanmış dalları kesilip çıkarılmalıdır Ayrıca obur dalların da ayıklanıp çıkarılması gerekir


Hasat (Derim): Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçları da sonbaharda başlayıp ilkbahara kadar meyveler tam olgunlaştıkça hasat edilir Hasatta meyveler elle tutulup sapı bükülerek kopardır ya da daha iyisi meyve sapı keskin bir bıçakla kesilir Hasat sırasında dal uçları kesinlikle kırılmamalı; meyve toplama işi açık, kuru, güneşli ve ılık havalarda yapılmalıdır Meyvelerin üzerinde çiy ve kırağı varsa bunların kuruması beklenmelidir


Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Limon ağaçlarına dadanan zararlı ve hastalıklarla, en yakın tarım kurumuna danışılıp tavsiyeleri alınarak ve uygun koruma ilaçları kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir

LİMON NEDEN EKŞİDİR?


Bu soru 'limonun ekşi olmasına yol açan nedir' şeklinde sorulsaydı cevabı basitti, 'içindeki asit oranı' Ekşiliğin asit oranının yüksekliğinden kaynaklandığı kabul edilir ama ikisi arasındaki bağ bu kadar basit değildir Değişik asitler farklı tatlardadırlar Ekşilik asidin miktarı ve çeşidinin yanı sıra gıdanın diğer bileşenleri özellikle şekerlerin varlığı ile de ilgilidir


'Limonun tadı niçin ekşidir' sorusunun cevabı ise tam belli değildir Tabiat kurallarına göre limonun ekşi olmaması gerekiyor Limon parlak renkli, hoş kokulu bir meyvedir Meyve ise bitkide tohumlan taşıyan organdır Genellikle tatlı, sulu ve etli olur Meyvelerin en temel görevlerinden biri tohumların olabildiğince uzak bir alana yayılmalarını sağlamaktır Böylece tohumların ana bitkinin dibine düşerek onun besinini bölüşmesi ve burada çimlenen fidelerin sıkışık biçimde büyümeleri önlenmiş olur


Bazı meyve türlerinde tohumlar paraşüte benzeyen tüy demetlerinin yardımıyla uçarak bitkiden uzaklaşırlar Bazı kuru meyveler kendiliklerinden yarılıp açılırlar ve bitki rüzgârda sallandıkça tohumlan çevreye saçılırlar Bazıları ise birdenbire patlayarak tohumlarını hızla çevreye fırlatırlar Doğadaki meyvelerin çoğunluğunda ise tohumlar başta kuşlar olmak üzere çeşitli hayvanlar tarafından çevreye yayılırlar


Meyveler parlak renkleri, hoş kokuları ve tatları ile hayvanların dikkatlerini çekerler Hayvanlar, yedikleri meyvelerin etlerini sindirip sert çekirdeklerini yani tohumlarını dışkılarıyla kilometrelerce öteye atarlar Böylece tohumların çok uzaklara yayılmalarına aracı olurlar


Limon meyvesinin etli içi o kadar ekşidir ki, insanlar tarafından doğrudan yenmez, daha çok sıkılarak yemeklere, salatalara, içkilere katılır Öyleyse limonu diğer meyvelerden ayıran nedir? Niçin tadı, hayvanların ilgisini çeksin, tohumları dağılabilsin diye tatlı değildir?


Aslında limonun ekşi tadından hoşlanan başta maymunlar olmak üzere birçok hayvan vardır Bunların gerçekten ekşi tattan hoşlandıkları için mi limon yedikleri yoksa vücutlarındaki C vitamini dengesini sağlamak için içgüdüsel olarak mı böyle davrandıkları tam bilinmemektedir


Anayurdunun Hindistan'ın kuzeybatı kesimleri olduğu sanılan limon ağaçları yüzyıllardır Güney Asya'da ve Anadolu'da yetiştirilmektedir 12 yüzyılda Araplar tarafından İspanya'ya götürülmüş ve oradan tüm Avrupa'ya yayılmıştır Turunçgillerin en önemli özelliği eski çağlardan beri insanlar tarafından bilinçli olarak yetiştirilmeleridir


Turunçgiller ailesinin fertlerini yani limon, portakal, turunç ve greyfurtu ticari olarak sınıflandırmak oldukça kolaysa da türlerin bitki bilimi açısından ayırt edilmesi son derecede güçtür, çünkü günümüzde birbirlerinden kolaylıkla ayırt edilebilen turunçgiller fertlerinin yüzyıllar boyu melezlenerek nasıl oluştuklarını, hele tabiattaki ilk hallerini kestirmek zordur


Limon ağaçları hala üstün nitelikli ağaçlardan alınan sürgünlerin dayanıklı anaçlarla çapraz şekilde aşılanmaları yolu ile çoğaltılırlar Bu iş için de anaç olarak genellikle tadı ekşi ve acı olan turunç ağaçlan seçilir


Görünen odur ki, limona ekşilik tabiat tarafından verilmemiştir Muhtemelen ilk limonlar tatlıydı Tohumlarının saçılması için artık hayvanlara ihtiyacı kalmayan limon, insanlar tarafından sürekli aşılanarak istenilen özelliği kazanması sağlandı ve ekşi hale getirildi


SAĞLIKTA LİMON


Dolaşım sorunlarına limon suyu eğer dolaşım sorunlarından yakınıyorsanız limon günlük beslenmenizde yer almalı Her gün yarım limon suyunu ılık suya ekleyip balla tatlandırın


Yorgunluğa Karşı Limonata


Spor yapanlar için bir bardak ılık suya ilave edilmiş birkaç damla limon suyu hem susuzluğu gideriyor hem de terleme ile kaybedilen mineralleri geri kazandırıyor Özellikle bal ya da şeker eklenmiş limonata, ani enerji verici etkisiyle spor sonrası için ideal


Strese Karşı Limon Yaprağı


Limonun rahatlatıcı etkisi var Birkaç taze limon yaprağını 2 bardak suda haşlayıp süzün Bal ilave edip ılık olarak günde birkaç çay bardağı için Stresten uzak durmak için limon yaprağı çayı kürünü birkaç hafta devam ettirin

İştahsız çocuklara birkaç damla limon suyu

Çocuğunuz iştahsız ise yemeklerden önce birkaç damla limon suyu içirin Bu mideyi etkileyip iştahını artıracaktır


Hazımsızlığa Limon Çayı


1 limonu dilimleyin ve üzerini örtecek kadar su ekleyip kaynatın Süzüp ılık olarak için Ya da sıcak suya birkaç damla limon suyu damlatıp 1 çay kaşığı şeker ile tatlandırın ve 1 hafta boyunca her gün 1–2 bardak sıcak olarak için


Mide Bulantısına


Mide bulantısından şikâyetçiyseniz 3–4 limonu dilimleyip çaydanlığa alın Üzerine 1 litre su ilave edip kaynatın Süzüp sıcak olarak için


LİMON, İLAÇ GİBİDİR


Limon İlaç Gibidir Ve Faydası Sayılamayacak Kadar Çoktur


Bunlardan Bazıları:

Ağız Kokusunu Giderir,

Kalp Çarpıntısını Teskin Eder,

Balgam Yaptırmaz,

Karaciğerdeki Harareti Söndürür,

Safrayı Söktürür,

Basur Hastalığına İyi Gelir,

İştahı Arttırır, Ağrı Ve Sızıyı Dağıtır,

Mide Bulantısını Önler,

Cilde Sürülünce Güzelleştirir,

Kusmaları Keser,

Yüzdeki Çillere Faydalıdır,

Hazmı Kolaylaştırır,

Parlatıcı Ve Temizleyicidir,

Şişkinliği Giderir,

Mürekkep Lekesini Çıkarır,

Mideyi Kuvvetlendirir,

Kabuğu Güvelenmeye Engel Olur,

Susuzluğu Teskin Eder,

Kabuğu Yakılınca Odayı Temizler


TÜRKİYE’DE LİMON ÇEŞİTLERİ

LİMON ÇEŞİTLERİ


Köken olarak limonun anavatanı Himalaya Dağlarının güney etekleridir Anavatan olarak belirtilen bu bölgede bildiğimiz limonlara rastlanılmamakta ve daha çok limon benzerleri yada melezleri bulunmaktadır Limon (Citrus limon) aslında Akdeniz Havzası ve Ortadoğu’da oluşmuş bir türdür Çok eski tarihlerde oluşmuş bir göz mutasyonu yada tesadüf çöğüründen ortaya çıkmış olduğu kabul edilmektedir Limon genellikle kuzey ve güney yarıkürenin subtropik iklim bölgelerinde yetiştirilen bir türdür


Limonlar 3–7 m civarında, orta büyüklükte ağaçlar oluştururlar 8 metreyi geçenlere de rastlanılabilmektedir Taç yapıları dağınık olup; zamanla taç yapısı orta sıklığa ulaşır Genç sürgünlerinde köşeli dal oluşumu çok belirgin bir özelliktir Limon yapraklarının rengi, diğer birçok Turunçgile göre daha açık yeşildir Yaprakları orta boyda olup yaklaşık 10 cm ’dir Limonlarda kanatçıklar iz şeklindedir Dişi organ kısırlığı çok rastlanan bir özelliktir Meyveleri 7–10 dilimlidir Limonlarda meyve şeklinin genelde yuvarlak ve silindirik olmasının yanında; stil yanında “meme” adı verilen bir çıkıntı bulunmaktadır İklim koşulları iyi oldukça, limonlarda çiçeklenme ve meyve verme eğilimi bütün yıl boyunca sürer Buna “yediverenlik” özelliği adı verilir ve bu duruma sık rastlanır Yediverenlik özelliği çevre koşullarına çabuk tepki vermekten kaynaklandığı gibi; bu özellik genetik olarak ta vardır Limon bölgemizde; genel bir ifadeyle nisan ayında çiçek açar Çeşit özelliğine göre değişmekle birlikte olgunlaşma periyodu ekim-ocak ayları arasında dağılım göstermektedir


Limon çeşitleri; Ekşi limonlar, Tatlı limonlar ve Farklı grup (Limon benzerleri) olmak üzere üç grupta incelenir Ticari anlamda yetiştirilen limon çeşitleri Ekşi limonlar grubunun üyeleridir Ekşi limonlar grubu da; Eureka ve Lisbon olarak adlandırılan iki büyük alt grupta sınıflandırılmıştır Eureka grubu limonlar iri ve yuvarlağa yakın bir taç yapısına sahiptirler Limonların ortak özelliği olan tepe tomurcuğu baskınlığının, Eureka grubu limonlarda daha az olması sebebiyle taç şekli yuvarlaktır Eureka grubunun yaprak rengi Lisbon grubuna göre daha açık renklidir Ayrıca meyveleri daha yuvarlak şekilli ve meme oluşumu daha az belirgindir Eureka grubu limonlar Uçkurutan Hastalığına ( Phoma tracheiphila ) çok duyarlıdır Eureka grubu limonlar düşük sıcaklıklara karşı da daha duyarlıdırlar Yaprakları, yaprak uçları daha az sivri ve küttür Meyve kabuğu daha pürüzlüdür Eureka grubunda meyve kabuğu kalınlığı orta-kalın olup; Lisbon grubundan daha kalındır


Lisbon grubu ise genetik özellikleri bakımından dik büyüme eğilimindedir Yaprakları daha koyu renkli, Eureka’ya göre daha sivri ve meyveleri genelde biraz daha uzun meyve oluşumuna eğilimlidir Meme kısmı daha belirgin olup; düşük sıcaklıklara Eureka’ya göre daha dayanıklıdır Meyve kabuğu daha pürüzsüzdür Uçkurutan Hastalığına göreceli olarak daha dayanıklıdır


Uçkurutan Hastalığı ( Phoma tracheiphila ) Doğu Akdeniz Bölgemizde çok etkin bir hastalık olup; Ülkemizin limon üretimini % 50 oranında olumsuz yönde etkileyen önemli bir etmendir Ülkemiz kalite anlamında çok önemli bir limon ekolojisine sahip olmasına karşın; düzenli bir yaşam döngüsü bulunmayan Uçkurutan Hastalığı sebebiyle limon yetiştiriciliğinde bazı sorunlar yaşanmaktadır Hastalık etmeninin yaşam döngüsünün düzenli olmaması sebebiyle ilaçla mücadele olanağı ortadan kalkmaktadır Bu sebeple Uçkurutan Hastalığına dayanıklı çeşit arayışları devam etmektedir

Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan ve yetiştiricilik yapılan bölgelere uyum göstermiş olan başlıca limon çeşitlerimiz şunlardır:


Kütdiken:


Eureka grubunun Feminello alt grubunda yer alır Bu çeşit köken olarak bütün limonlar gibi İtalya kökenlidir fakat Türkiye’ye getirilişine dair herhangi bir bilgi yoktur Tamamen bir Türk Çeşidi haline gelmiştir En eski limon çeşidimiz Kütdiken’dir İç kalitesi, su ve koku özellikleri bakımından değerlendirildiğinde dünyanın en üstün ve en kaliteli çeşididir Bu özelliklerinden dolayı “bütün limonların kraliçesi” diyebiliriz Ülkemizde geniş çapta yetiştiriciliği yapılmaktadır Yüksek kalitelidir Periyodisite göstermez Düzenli ve yüksek verimli bir çeşittir Ülkemizin en çok depolanan çeşididir Depolamaya ve taşımaya son derece elverişlidir Kütdiken’in depolama süresi 11–12 ay kadardır Meyve kabuğu rengi açık yeşil-sarı yada limon sarısıdır Kabuk pürüzsüz, parlak ve sıkı bir şekilde bağlıdır Meme kısmı iyi gelişmemiştir; fazla belirgin değildir Meyveleri elips şekillidir Olgunlukta % 32,96 oranında meyve suyu içerir Asit oranı % 7,16 olup; meyve başına çekirdek sayısı 10-11’dir Kuvvetli denebilecek bir ağaç yapısına sahiptir Kütdiken, bir orta mevsim çeşididir Muhafazaya en uygun meyveler kasım yağmurlarından önce hasat edilenlerdir Uygun koşullarda hasat şubata kadar devam eder Uzun süreli muhafazaya uygunluğu sebebiyle ihraç talebinin yükseldiği periyoda kadar depolanabilmektedir Kütdiken çeşidinin en sakıncalı tarafı Uçkurutana hassas olmasıdır


İNTERDONATO:


Dünyada bu çeşidi en çok yetiştiren ve ihraç eden ülke Türkiye’dir Ülkemizin limon ihracatının yaklaşık olarak 2/3’ü İnterdonato’dur Lisbon grubunda yer alan bu çeşidin orijini Sicilya’dır Türkiye’ye girişi 1936’da Antalya Turunçgil Araştırma Enstitüsüne getirilişiyle olmuştur Bu çeşidin saf bir limondan çok; limon x ağaç kavunu melezi olduğu kabul edilmektedir Ağacı yuvarlak taçlıdır Tepe tomurcuğu baskınlığı diğer limonlar kadar belirgin değildir Çevre koşullarına karşı çok duyarlıdır, hemen yapraklarını döker Orta verimli bir çeşittir Meyveleri uzunca silindirik şekilli, meme çok belirgin ve sanki bir yöne bastırılmış şekilde eğik gibidir Meyveleri orta kalın kabuklu ve orta sulu bir çeşittir Olgunlukta meyve ağırlığının % 31,39’unu meyve suyu teşkil eder Asit içeriği % 7,02’dir Başlıca özelliği erkenci bir limon çeşidi olmasıdır Ülkemizdeki limon çeşitlerinin en erkenci olanıdır Olgunlaşma zamanı eylül sonu ve ekim ayı ortasıdır Aslında depolama ve taşımaya elverişli bir çeşittir Genellikle pazar isteği doğrultusunda kısa süreli muhafazası yapılır Diğer limon çeşitleri ile kıyaslandığında; Uçkurutan Hastalığına karşı oransal olarak en çok dayanıklılık gösteren çeşitlerden biridir


İtalyan Memeli:


Bu da İtalya kökenli bir çeşittir Fakat Türkiye’ye giriş tarihi bilinmemektedir Doğu Akdeniz Bölgesinde İtalyan Memeli ismiyle anılmasına rağmen; Batı Akdeniz Bölgesinde Kara Limon olarak adlandırılmaktadır Çok tipik bir çeşittir Meyveleri topaç gibidir Verimli, yüksek kaliteli; muhafaza ve taşımaya elverişlidir Kütdiken’den sonra Ülkemizde en çok yetiştirilen çeşittir Turunç üzerine aşılandığında uyuşması çok iyi değildir Aşı noktasında yaşlı ağaçlarda anaç-kalem ilişkisinden kaynaklanan pürüzsüz şişkinlikler görülür Bu özelliği nedeniyle Phytophtora Hastalığına duyarlıdır Meyve kabuk rengi limon sarısıdır Meyve kabuğu orta kalınlıkta olup; yüzeyi ince ve küçük gözeneklerle kaplıdır Meme kısmı belirgin ve nokta misali kısa bir çıkıntı şeklindedir Sulu bir çeşittir Meyve suyu miktarı % 35,64 ve asit oranı % 6,44’tür Meyve başına çekirdek sayısı 8-9’dur Ağacı verimlidir ve düzenli olarak meyve verir Meyveleri kasım ayı ile ocak ayı ortası arasında olgunlaşır

Molla Mehmet: Mersin ilinde geniş çapta yetiştirilir Kökeni bilinmemektedir Meyve rengi sarıdır Kabukta küçük gözenekler bulunur ve hafif pürüzlüdür Kabuk orta kalınlıktadır Meyveleri elips şeklinde ve sap kısmında belirgin bir boyun mevcuttur Meme kısmı kısa ve kabadır Meyve suyu içeriği % 34,47 ve asit miktarı % 6,98’dir Meyve başına çekirdek sayısı 11-12’dir Çok önemli yöresel bir çeşittir Nadiren Uçkurutan Hastalığına dayanıklıdır Ağaçları yüksek verimli olup; meyve verimi düzenlidir


Kıbrıs Limonu:


1920’li yıllarda Anamur-Alanya bölgesine Kıbrıs’tan getirilmiştir Meyve şekli yuvarlakça; kabuk rengi sarı ve parlaktır Meyve kabuğu pürüzlü ve kalın kabuklu bir çeşittir Meme belirgin fakat gömülmüş bir görünüme sahiptir Çok dik büyüme özelliğine sahip olup; ağaçları kuvvetlidir Yüksek kaliteli ve verimlidir Meyve suyu içeriği % 31,57; asit miktarı ise % 6,45’tir Meyve başına çekirdek sayısı 8-9’dur Meyveleri kasım ayı ortasında olgunlaşır Muhafazaya uygun bir çeşit değildir Phytophtora hastalığına çok duyarlı bir çeşittir


Lamas:


En eski ve en ünlü Türk limon çeşididir Adını; Mersin İli, Erdemli İlçesine bağlı Limonlu Beldesinde bulunan Lamas Çayı ve Vadisinden almaktadır Meyveleri sarı renklidir Son derece yüksek kaliteli meyveli, bol sulu, aromalı verimi yüksek bir çeşittir Pürüzsüz ve orta kalın kabukludur Meyveler uzun ve silindiriktir Stil ucu belirgindir Bu yüzden meyveler açıkça belirgin bir şekilde sivridir Meyve suyu içeriği %34,96; asit miktarı ise %7,19’dur Meyve başına çekirdek sayısı 8-9’dur Ağaçları kuvvetlidir Meyveleri erken olgunlaşır Hasat kasım ayı başında başlar Oransal olarak dikenli bir çeşittir Muhafazaya uygundur Dikenliliği göz önünde bulundurularak depolanacak meyvelerin hasat esnasında yaralanmamasına dikkat edilmelidir Bütün bu olumlu özelliklerine rağmen Lamas Çeşidi olağanüstü derecede ekoloji seçici bir çeşittir Yetiştiği yöre haricinde uygun olmayan ekolojilerde meyve kalitesi düşer Bu yüzden yaygın bir çeşit değildir

Ağacının Üretilmesi:


Limon ağaçlan, tohumuyla (çekirdekleriyle) üretilebilir Ancak bu yolla elde edilen çöğürden fidan ve ağaç elde edilebilmesi çok uzun zaman aldığından, genellikle limon ağacı, turunç anaçlarına istenen limon çeşitlerinin aşılanmasıyla çoğaltılmaktadır


Oldukça uzun ömürlü ve üretken bir ağaç olan limonun fidanlarını karşımıza çıkan ilk üreticiden, çeşidini ve sağlık durumunu bilmeden satın almamız yanlış bir davranış olur Bunun yerine inanılır ve güvenilir fidan üreticilerinden çeşidi belli ve sağlıklı fidanları almak gerekir İlkbahar mevsiminde tüp içinde satılan böyle limon fidanlarım, hava sıcaklığı yükselip de toprak sıcaklığı 13 dereceye ulaştığında, bahçemizde açacağımız 30-35 cm genişlik ve derinlikteki ocaklara dikmeliyiz Limon ağaçları için ocak aralığı 7 m olmalıdır


Ağacının Yetiştirilmesi:


İklim isteği:


Tüm turunçgiller gibi, limon ağacının da önde gelen isteği, sıcak iklimli bir yerde yetiştirilmektir Limon ağaçlarının yetiştirildiği yerde, hava sıcaklığının O derecenin altına düşmemesi iyi olur Çünkü -8, -9 derecelerin altına düşen sıcaklıklarda, limon ağaçları donar ve ölür Dayanamadığı en yüksek sıcaklıklar ise, 45 derece ve üzeridir

Limon ağaçlarının gelişmesi 12 derece sıcaklıkta başlar Ortalama 23 derece, limonun en hızlı geliştiği sıcaklıktır 37-39 dereceden sonra limon ağacının gelişmesi durur Soğuk ya da sıcak esen rüzgârlar limon ağaçlarını kötü yönde etkiler Yörede esen hâkim rüzgârlara karşı rüzgârkıranlar kurulması yararlı olur Ayrıca limon ağaçları, bulundukları yerin havasının nem oranından da etkilenir Düşük nem oranları da limon ağaçlarının gelişim ve ürün verimini kötü yönde etkiler


Toprak isteği:


Tüm turunçgiller gibi limon ağaçları da en iyi, bol humuslu, derin, süzek (suyu iyi akıntılı), kumlu-tınlı ya da killi tınlı topraklarda yetiştirilir İyice derinlere inen köklerinin oksijen gereksinimi fazla olduğundan, limon ağacı kesinlikle ağır topraklarda yetiştirilmemelidir Limonun yetiştirildiği yerde taban suyunun, yüzeyden 1,5 m aşağıda olması gerekir Aksi takdirde toprakta drenaj işlemi yapılmalıdır Toprağın kirecine karşı da duyarlı olan limon ağaçları için en uygun toprak pH'ı 5,5-6 olmalıdır


Toprak işleme:


Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarının çok derinlere inen kökleri vardır Ama, kök yapısının %90'ı, 0-90 cm derinlikteki yüzlek toprak tabakasında yer alır Bu nedenle toprak işlemesi yüzeyden 10 cm derinliğe kadarki tabakada yapılmalı ve limonun kökleri kesinlikle parçalanmamalı-dır Bahçenin, ilkbahardan başlayarak yılda dört kez, 15-20 gün aralıklarla çok yüzeysel olarak çapalanması yeterli olur Böylece yabani ot mücadelesi sürdürülür Ayrıca bu amaçla yabani ot öldürücü (herbisit) ilaçlar da kullanılabilir


Sulama:


Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarının yıllık su gereksinimi de toprak ve iklim durumu ile ağaç gelişmesine bağlı olarak 800-1200 cm arasında değişir Sulama dönemi olan nisan ortalarından ekim ayı ortalarına kadarki yedi aylık sürede, havaların kurak, sıcak ve yağışsız olduğu zamanlarda ağaçlara toplam 600-700 mm su verilmesi gerekir

Sulama yetersiz yapılırsa, limon ağacı köklerini toprakta yayar Gelişimi yavaşlar, ürün verim ve niteliği düşer Aşırı sulamada kökler havasız kalacağından kök çürüklüğü hastalığı oluşur Yine ağacın meyve verimi ve niteliği düşer Limon ağacının sulama zamanının gelip gelmediği en kolay şöyle anlaşılır: Ağacın yaprakları akşam saatlerinde güneş batmadan önce solgunluk gösteriyor ve gece canlanıyorsa sulama zamanı gelmiş demektir, öğle zamanında meydana gelen geçici solgunluğa aldanılmamalıdır


Gübreleme:


Tüm turunçgiller gibi, hepyeşil yapraklı limon ağacı da topraktan fazla besin kaldırdığından, gübreye gereksinimi çok olur Ağaçlara, bulunduğu ortam, yaş ve gelişmelerine uygun ve dengeli gübreleme yapmak için bütün bu faktörlerin ortak etkisini ortaya koyan yaprak ve toprak analizleri uygulanmalı; buna göre verilecek azotlu, fosfatlı ve potaslı kompoze fenni gübre miktarları saptanmalıdır

Ayrıca limon ağaçlarına, eksikliği duyuluyorsa magnezyum, demir, mangan ve çinko da verilir Limon ağacına, mineral gübrelerden başka, gerek görülürse iyi yanmış çiftlik gübresinin 2-3 yılda bir verilmesi de büyük yararlar sağlar

Budama: Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçlarına da şekil ve ürün budaması uygulanır ve genellikle bu ağaçlara kâse biçimi verilir Şekil budaması ağaçların ürünlenmesiyle birlikte başlar Turunçgillerden olan ağaçların budanması ustalık isteyen bir iştir Bu nedenle budamanın, ağacı iyi tanıyan kişiler tarafından uygulanması olumlu sonuçlar verir Ağaçların kurumuş, kırılmış, ezilmiş, hastalanmış, yaralanmış ve berelenmiş, yaşlanmış dalları kesilip çıkarılmalıdır Ayrıca obur dalların da ayıklanıp çıkarılması gerekir


Hasat (Derim):


Tüm turunçgiller gibi, limon ağaçları da sonbaharda başlayıp ilkbahara kadar meyveler tam olgunlaştıkça hasat edilir Hasatta meyveler elle tutulup sapı bükülerek kopardır ya da daha iyisi meyve sapı keskin bir bıçakla kesilir Hasat sırasında dal uçları kesinlikle kırılmamalı; meyve toplama işi açık, kuru, güneşli ve ılık havalarda yapılmalıdır Meyvelerin üzerinde çiy ve kırağı varsa bunların kuruması beklenmelidir


Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Limon ağaçlarına dadanan zararlı ve hastalıklarla, en yakın tarım kurumuna danışılıp tavsiyeleri alınarak ve uygun koruma ilaçları kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir