![]() |
Bitki Metabolizması |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Bitki MetabolizmasıBitki Metabolizması - Bitki Fizyolojisi - Bitki Su Metabolizması Bitki fizyolojisi bitkilerin hayatları süresince meydana gelen çeşitli hayati olay ve belirtilerini inceleyen bir bilimdir ![]() canlı maddesindeki kimyasal ve fiziksel değişimlerden ibarettir ![]() deyimle canlılarda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişimler sonucunda beliren olaylar fizyolojik olaylardır ![]() fizyolojisi cevap vermeye çalışır ![]() 1 ![]() ![]() Canlılarda ve aynı şekilde bitkilerde gerek yapı ve gerekse bileşim devamlı bir değişim halindedir ![]() ![]() bitkinin sadece yapı ve bileşimini incelemek bize hayat olaylarının, yani fizyolojik olayların tam bir açıklamasını vermez ![]() olan şekil değişimlerini de incelemek gerekir ![]() tümü genel anlamı ile metabolizma diye adlandırılır ![]() fizyolojisine de metabolizma fizyolojisi denir ![]() inceleyen bitki fizyolojisine de büyüme, gelişme ve hareket fizyolojisi denir ![]() 1 ![]() ![]() Bitki hücrelerinde meydana gelen kimyasal olaylara metabolizma denir ![]() Metabolizma iki çeşittir ![]() anabolizma (asimilasyon), yıkım olaylarına inceleyen metabolizmaya katabolizma (disimilasyon) denir ![]() Bitki hücrelerinde gerçekleşen olayları incelemeden önce, bir bitkinin yapısına hangi elementlerin katıldığı ve bunların bitki hayatı için önemlerinin ne olduğunu öğrenelim ![]() 1 ![]() ![]() ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Bitki ve bitki organlarının büyük bir kısmını su oluşturur ![]() faaliyetleri için zorunlu bir maddedir ![]() ![]() Ayrıca bitkilerin hayatında çok önemli rolleri olan, çeşitli besleyici madensel maddelerin eriticisi olması bakımından da önemlidir ![]() için de su gerekir ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Bitkiyi oluşturan kuru madde organik ve inorganik bileşiklerden oluşur ![]() bileşikler, karbonhidratlar, proteinler ve yağlardır ![]() ![]() Yapılan araştırmalar bitkilerin yapısında yeryüzünde bulunan 92 elementin de bulunabileceği yönündedir ![]() anlaşılmıştır ![]() ![]() C, H, O, N, K, Ca, Mg, Fe, S, P’dir ![]() Bitki fizyologlarının yaptığı araştırmalarda B, Zn, Cu, Mn, Mo ve Cl da bitkiler için gerekli olduğu anlaşılmıştır ![]() oldukları anlaşıldığından bunlara mikro elementler denmiştir ![]() Yukarıda mikro element diye tanımlanan elementlerle bunların dışında daha birçok başka elementlerin de bitkilerde çok az yoğunluklarda bulundukları ve belli bazı etkilerle bitki metabolizmasını etkiledikleri anlaşılmıştır ![]() ![]() Makro elementlerin görevleri şunlardır; Karbon: Karbonhidratların temel elementidir ![]() Azot: Protein yapısında yer alır ![]() Fosfor: Bazı proteinlerin yapısında yer alır ![]() katılır ![]() metabolizmasında da görev aldığı bilinmektedir ![]() Kükürt: Bazı proteinlerin yapısına katılır ![]() Magnezyum: Klorofil yapımında kullanılır ![]() Demir: Klorofil yapımında enzimatik faktör olarak görev yapar ![]() Kalsiyum: Hücre çeperi yapımı için zorunlu bir maddedir ![]() Potasyum: Bu elementin büyüme ve bölünme olaylarında iş gördüğü, klorofil yapımı ve karbonhidrat metabolizmasında enzimatik etki gösterdiği bilinmektedir ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() bulması gerekir ![]() gelişmesi bu elemente bağlı olarak sınırlanır ![]() bir dilimi yarım olursa, yarım olan kısmı kadar su alır ![]() ![]() 1 ![]() ![]() ![]() Su bitkileri ile havada bulunan sudan yararlanabilme yeteneğinde olan birkaç bitki hariç, diğer bütün bitkiler suyu topraktan almak zorundadır ![]() yapışmış ve tanecikler arasındaki boşlukları doldurmuş halde bulunur ![]() taneciklerinin büyüklükleri, bileşimleri toprağın su tutma kapasitesini farklılaştırır ![]() Toprak tanecikleri arasındaki suyu bitkilerin alabilmesi için, bitkilerin emme kuvvetine sahip olmaları gerekir ![]() ![]() Bitkilerin yapısını oluşturan maddelerin şişme yetenekleri, Bitki hücrelerinin öz sularının yoğunluğu Bitkilerde su ve suda erimiş maddelerin alınmasını incelemeden önce emme kuvvetini ortaya koyan fiziksel kuralları inceleyelim ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Tamamen su dolu bir testinin ağzı kuru ağaçtan bir tıpa ile kapatılırsa bir müddet sonra tıpanın testinin ağzına sıkıştığı görülür ![]() ![]() kolloid cisimlerin özellikleri olan katı yapılarını kaybetmeden su almaları ve hacimlerinin artması anlaşılır ![]() ![]() Kolloidleri oluşturan birçok molekülün bir araya gelmesiyle oluşan yapılara da misel adı verilir ![]() ![]() bir madde su alınca, su miseller arasını doldurur ve miseller birbirinden uzaklaşır ![]() sonucunda da şişen maddenin ilk hacmi artmış olur ![]() hacmin 15- 100 katına ulaştığı görülür ![]() ![]() şişme tohumlarda görülür ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Madde molekülleri, bulunduğu ortamda kendi kinetik enerjisiyle hareket eder ![]() hareket maddenin gaz, sıvı ve katı oluşuna göre değişir ![]() moleküllere göre daha hareketlidir ![]() Şekil 1 ![]() Moleküllerin, yoğunluklarının çok olduğu yerden az olduğu yere yayılmasına difüzyon denir ![]() ![]() hücre zarının kontrolü altında yapılır ![]() maddeler, difüzyon ile alınır ya da verilir ![]() asitleri gibi küçük moleküller difüzyon ile alınıp verilirken, nişasta ve glikojen gibi büyük maddeler difüzyonla alınıp verilemez ![]() Difüzyon hızına etki eden faktörler şunlardır: Yoğunluk farkı: Hücrenin içindeki ve dışındaki madde moleküllerinin arasındaki yoğunluk farkı yoksa difüzyon olmaz ![]() ![]() Sıcaklık: Sıcaklık artışı moleküllerin kinetik enerjisini artırdığından difüzyonu hızlandırır ![]() Molekül büyüklüğü: Moleküller küçüldükçe difüzyon hızlanır ![]() ![]() Yüzey genişliği: Yüzey arttıkça difüzyon hızlanır ![]() Hücrelerde difüzyon hızının yeterli olmadığı hallerde, difüzyon hızının artırılması gerekebilir ![]() proteinleri kullanır ![]() geçişine kolaylaştırılmış difüzyon denir ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Su moleküllerinin yarı geçirgen bir zarın kontrolü altındaki difüzyonuna ozmos denir ![]() ![]() kavrayabilmemiz için çözeltileri tanımamız gerekir ![]() maddeden oluşur ![]() ![]() İzotonik çözelti: Çözünen madde konsantrasyonu, hücre öz suyu ile eşit olan çözeltidir ![]() Hipotonik çözelti: Hücreye göre çözünen madde konsantrasyonu az olduğu çözeltidir ![]() Hipertonik çözelti: Hücreye göre çözünen madde konsantrasyonunun daha fazla olduğu çözeltidir ![]() Şekil 1 ![]() Difüzyonun özel bir şekli olan ozmos olayında su molekülleri, çok yoğun oldukları ortamdan az yoğun ortama geçer ![]() çözüneni çok olan, çözüneni az olan taraftan su emer ![]() basınç denir ![]() yükselir ![]() ![]() içinden çepere doğru yapılan basınç vardır ![]() ![]() basıncının nedeni hücre içine giren sudur ![]() basınç ise azalır ![]() ![]() ile turgor basıncı arasındaki fark emme kuvveti olarak adlandırılır ![]() basıncı eşit ise hücre ozmotik denge halindedir ![]() 1 ![]() ![]() ![]() Bitki hücreleri bulundukları ortamdan su ve suda çözünmüş maddeleri alır ![]() hücrede yarı geçirgen bir zar, selüloz, hücre çeperi, az veya çok yoğun bir eriyikle dolu koful bulunur ![]() ![]() eşitliği halinde sona erer ![]() ![]() da metabolik faaliyetlerle sağlanır ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Hücrenin su alarak zarının gerilmesine turgor denir ![]() da turgor basıncı denir ![]() ![]() Evimizdeki saksı çiçeklerinin susuz kaldıklarında yapraklarının pörsümesi, su verilince yeniden eski haline dönmesi bu nedenledir ![]() farklıdır ![]() basınçları oluşur ![]() hareketleri oluşturur ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Bitki hücresi kendi koful öz suyunun yoğunluğundan daha yoğun bir eriyiğin içine konursa o zaman hücre yavaş yavaş su kaybeder ve dış ortama su verir ![]() hücre büzülür ![]() kadar sürer ![]() ![]() Şekil 1 ![]() Bu şekilde plazmolize uğramış hücre, saf suyun içine konursa su alarak eski haline döner ![]() ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Hücrede belli maddelerin alınıp verilmesi onun hayatiyetinin temel fizyolojik olaylarındandır ![]() vermez ![]() permeabilite (geçirgenlik ) denir ![]() ![]() denir ![]() ![]() bazıları ise geçmez ![]() ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Protoplazmik zarların geçirgenlik özelliği hücrenin hayatiyetiyle ilgilidir ![]() hayatiyetinin çeşitli sebeplerle zarar görmesi hücre zarının seçici geçirgenlik özelliğinin değişime uğramasına sebep olur ![]() ![]() kofullarındaki maddeler dışarı çıkar ![]() ![]() suyun içine çiçek veya meyve atılırsa renkleri hemen suya geçer ![]() durum görülmez ![]() ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Bitkiler için mineral tuzlarının önemi büyüktür ![]() çok kullanılırken, bazı mineral tuzlarının çok az miktarı bitkinin yaşaması için yeterlidir ![]() Suyla birlikte alınan mineral tuzlarının hücrede fazla birikmeleri sakıncalı olabilir ![]() kurallara göre belli bir iyonun hücrede yoğunluğu dış ortamdakine eşit olunca alınması durur ![]() yoğunluğa kadar koful içinde birikir ![]() ![]() duruma iyon birikimi denir ![]() ![]() %0,0002’dir ![]() ![]() ![]() Canlı olmayan hücrelerde iyon birikimi durur ![]() dolayısıyla enerji isteyen özellik taşıdığı solunumla ilişkisi anlaşılmıştır ![]() taşınma sayesinde gerçekleşir ![]() 1 ![]() ![]() ![]() ![]() Bitkinin yaşadığı ortamda birçok tuzların iyonları tek başlarına bulundukları zaman bitki için zehirli etkiler yaptıkları halde, aynı iyon başka bir iyonla birlikte bitkiye verildiğinde zehir etkisi görülmez ![]() kaldırmış olur ![]() ![]() kalsiyum klorür ayrı ayrı verildiklerinde fidelerin gelişmediği görülür ![]() karıştırılıp verildiğinde ise fidelerin normal geliştiği görülmektedir ![]() 2 ![]() 2 ![]() ![]() Bitkilerde bitki yapısına alınan su, çeşitli hayat belirti ve faaliyetlerinde çok önemli rol oynar ![]() dışarıya verildiği de bilinmektedir ![]() bitkilerden buhar halinde havaya verilişi veya sıvı halinde çıkışı şeklindedir ![]() Biliyorsunuz ki, havanın kurak ve nemli oluşuna göre değişen, belli bir su buharını emme kuvveti vardır ![]() ![]() Havanın emme kuvveti, nemli havada az olduğundan böyle havada çamaşırlar kurumaz ![]() Hâlbuki kurak havada havanın emme kuvveti fazla olduğu için çamaşırlar çabuk kurur ![]() havanın emme kuvveti sayesinde bitkinin hava ile temasta olan kısımlarından su buharının dışarıya verilmesine transpirasyon (terleme) denir ![]() Transpirasyon olayı sadece fiziksel bir buharlaşma olayı değil, aynı zamanda bitkinin canlılığı ile ilgili fizyolojik bir olaydır ![]() olduğundan, bitkilerde de yüzeylerinin geniş olması nedeniyle terleme öncelikle yapraklar tarafından yapılmaktadır ![]() yoğunluğu artar ve dolayısıyla emme kuvveti artmış olur ![]() hücreleri gövdenin iletim borularından su emer ![]() kısımları arasında su yüzey gerilimi bakımından ortaya çıkan değişiklik suyun yukarı doğru çekilmesini sağlar ve bunun sonucunda gövde kökten su emer ![]() alabilecek duruma gelir ![]() 2 ![]() ![]() ![]() Bildiğiniz gibi yaprak ve diğer organların dış yüzeyi, genel olarak kütikula ile örtülüdür ![]() ![]() genellikle alt yüzeyinde, bazen üst yüzeyinde, bazen de hem alt hem üst yüzeyinde bulunan stoma = gözenek adı verilen yapılarla olur ![]() sağlar ![]() ![]() fazlaca su kaybına uğraması engellenir ![]() Şekil 2 ![]() Stomalar iki kapatma hücresi ile komşu hücrelerden oluşur ![]() kloroplastlı olup, sırt çeperleri ince, karın çeperleri kalındır ![]() ![]() Bol kloroplastlı stoma hücreleri, ışıklı ortamda yoğun bir şekilde fotosentez yaparak glikoz sentezler ![]() stoma hücrelerine yoğun su girişi olur ![]() hücrelerinin ince sırt çeperlerini gererek stomaların açılmasını sağlar ![]() boşluğundaki su buharı havaya verilir ![]() Stoma hücreleri karanlıkta fotosentez yapmadığından glikoz yoğunluğu düşerek ozmotok değerleri azalır ![]() ![]() kaybeden stoma hücresi büzülerek kapanır ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() Terlemeyi etkileyen etmenleri ikiye ayırarak inceleyebiliriz ![]() Genetik faktörler: Stomaların yapısı, bulundukları yerler, stomaların sayısı ve kütikula kalınlığı, yapraktaki tüy miktarı, yaprak alanı, yaprak hücrelerinin ozmotik basıncı genetik faktörler içinde yer alır ![]() Çevresel faktörler: Havanın nemi, rüzgâr, ışık ve ısı, topraktaki su miktarı çevresel faktörlerin içinde yer alır ![]() 2 ![]() ![]() ![]() Traspirasyonun bitkiler için önemini iki ana başlıkta toplayabiliriz ![]() Bitkiye devamlı su ve suda çözünmüş madde sağlamak Bitkinin aşırı ısınmasını engelleyerek şiddetli ışınım zararlarından bitkiyi korumak 2 ![]() ![]() ![]() farkından doğan ozmotik basınç nedeniyle topraktan kök hücrelerine yoğun su girişi olur ![]() Böylece suyla dolan kök hücrelerinden odun borularına doğru bir su basıncı oluşur ![]() oluşan bu kuvvete kök basıncı denir ![]() zamanlarda toprağa yakın bir yerden kesilirse bu bölgeden sıvı çıktığı görülür ![]() basıncının varlığını kanıtlar ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() su kaybeder ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() Açılan yaralardan (budama) kök basıncı etkisiyle sıvı olarak su kaybına yaşarma denir ![]() aşağıdan yukarıya itmesiyle belirir ![]() 2 ![]() ![]() ![]() Kök basıncının suyu yukarıya doğru itmesi, doğal durumlarda bazı bitkilerin yapraklarında hidatot adı verilen özel yapılardan suyun damlacıklar halinde çıkmasına sebep olur ![]() basıncının etkisiyle beliren bu olaya gutasyon (damlama) denir ![]() Kısaca açıkladığımız damlama ve yaşarma olayları da kökün alınan suyun yukarıya çıkmasını sağlayan itici bir güce sahip olduğunu ispat etmektedir ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Bitki Metabolizması |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Bitki Metabolizmasıtranspirasyona sıcaklık mı daha çok etki eder rüzgar mı |
![]() |
![]() |
![]() |
Bitki Metabolizması |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Bitki Metabolizmasıbiyologduygu Nickli Üyeden Alıntı transpirasyona sıcaklık mı daha çok etki eder rüzgar mı aSLında Buna GeneL Cevap Vermek YanLı$ oLur KanımCa ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Yine de Net Cevabı Bende Merak Ettim ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() EkLeme: Aynen Dediqim Gibiymi$ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|