Kabak Nedir - Kabak Yetiştiriciligi

KABAK YETİŞTİRİCİLİĞİ

Toprak İsteği: Çok ağır ve kumlu topraklar haricinde tüm topraklarda yetiştiriciliği yapılabilir Derin, geçirgen, su tutma kabiliyeti çok iyi, organik ve mineral maddelerce zengin tınlı topraklarda en iyi ürün alınır Kumlu topraklarda çiftlik gübresi ve ticari gübre kullanılır kabak yetiştiriciliği yapılabilir Bu topraklarda erkencilik sağlanır Toprak pH’sı 6-7 civarında olmalıdır



Toprak Hazırlığı, Ekim-Dikim: Ekim ve dikimden önce bir veya iki defa toprak işlenir, tırmık geçirmek suretiyle tarla tesviye edilir Toprak sıcaklığı 10-12 °C bulduğunda ekim ve dikim yapılır Yetiştirme kaplarına birer tohum ekilir Dikimden bir gün önce fidelerin topraklı olarak dikilebilmeleri için yetiştirme kapları sulanmalıdır 4-5 yapraklı oldukları dönemde esas yerlerine dikilir Kol atmayan ve toplu halde büyüyen kabak fideleri, sıra arası 60-80 cm, sıra üzeri 50-60 cm aralık mesafeyle dikim yapılır


Kışlık bal ve kestane kabakları çok dallanan, fazla boy atan çeşitler oldukları için sıra arası 240-300 cm, sıra üzeri 60-140 cm olacak şekilde dikilmelidir



Kabak ışıktan hoşlanan bir bitkidirGölgeli ve ağaç altlarında kabak yetiştiriciliği yapılmaz Gölgeli yerlerde bitki hem narin bir yapı kazanır,hemde bitki üzerinde dişi çiçek oluşturma ve meyve bağlama oranı azalır,verim düşer Kabaklarda vegatasyon süresi yazlık çeşitlerde yaklaşık 100, kışlık çeşitlerde ise 180-200 gündür


Tohum ekimden 4-8 gün sonra çimlenme olur Bitkiler büyümeye başlayınca, özellikle dallanan kışlık çeşitlerde ilk sürgünün 5-6 yapraklı olduğu dönemde sürgün ucu kesilerek dallanma teşvik edilir

Bakım İşleri: Yabancı ot durumuna göre ilk çapa yapılır İlk çapadan itibaren 2-3 hafta aralar ile 3-4 çapa tekerrür edilir Çapa işleri hem yabancı ot temizliği hem de toprağın havalandırılması ve bitkilerin boğaz doldurması amacı ile yapılır


İlk döller görülünceye kadar sulamadan kaçınılır Bu dönem kurak geçilirse aşırıya kaçmamak üzere su verilebilir İlk meyveler görüldükten sonra sulama işi büyük önem taşır Kabak meyveleri çok hızlı büyüdüğü için sulamayı oldukça sık aralarla ve mümkünse 3-4 gün aralarla yapmak bitkinin gelişmesi ve verim bakımından çok faydalıdır


Kabaklarda susuzluk sabah ve akşam saatlerinde yapraklarının anormal olarak pörsüyüp aşağıya doğru sarkmalarıyla kolayca anlaşılır Bitkilerde bu belirtiler görülmeden, zamanında sulama yapılmalıdır



Gübreleme: Kabaklar toprakta organik besin maddelerinin fazla olmasından hoşlanır Dekara 3-4 ton arasında iyice yanmış çiftlik gübresi sonbaharda ya da ekim ve dikimden bir ay önce toprağa verilmelidir


Ticari gübre olarak 25-30 kg/da %33 ANitrat ,20-25 kg/da TSP veya DAP, 20 kg potasyum sülfat ve gerekirse CAN gübresi (çiçek burun çürüklüğü görüldüğü zamanlarda)


Mücadelesi; yabancı otlarla mücadele en önemli konudur Çapa işleri ile hem yabancı ot temizliği hem de toprağın havalandırılması ve bitkilerin boğaz doldurulması yapılır


Uzun süreli kuraklık ve aşırı nem mantari hastalıkların yayılmasına neden olur Kabaklarda görülen en önemli hastalıklar külleme, mildiyö, kabak mozaik virüsü, fusariumdur



Zararlılar ise; nematod, kırmızı örümcek, trips ve afitlerdir


Mücadele yöntemleri aynen hıyarda olduğu gibi aksatılmadan düzenli bir şekilde yapılmalıdır



Hasat: Yazlık kabaklarda hasat iriliği 15-20 cm uzunluğundadır Hasat günlük yapılmalıdır Sabah veya akşam saatlerinde yapmaya dikkat edilmelidir


Hasat süresini uzatmak istiyorsak yaşlı yapraklar çıkartılarak normal bakım işlemlerine devam edilmelidir Bitki başına 2-4 kg ,dekardan da 5-8 ton ürün alınabilir


Hasat olgunluğuna gelmiş kışlık bal ve kestane kabakları bitki üzerinde yapraklar kuruyup sararıncaya kadar bekletilir


Mevsim sonunda sonbaharın ilk donları başlamadan ve meyve üzerine kırağı düşmeden hasat edilir Verim yazlık kabaklara göre daha yüksektir Dekardan 6-10 ton arasında değişen kabak ürünü hasat edilir

Nefis yaz sebzelerinden biri olan Kabağı veren, Kabakgillerin örnek bitkisidir Anayurdunun Kuzey Amerika olduğu sanılmakta ve Amerikan İngilizcesindeki kabak sözcüğünün Kızılderililerin dilinden alındığı savunulmaktadır Ülkemizin hemen her yerinde yetiştirilen otsu kabak bitkisinin, boyu birkaç metre uzayabilen köşe kesitli sürüngen bir gövdesi vardır Bu gövdenin üzerinde, diken gibi sert tüyler ile bitkinin tutunmasına yarayan sülükleri bulunur Bitkinin yaprakları iri, kaba ve diken gibi tüylerle kaplıdır Tekevcikli sarı renkli çiçeklerinde, çanak ve taç yapraklarının dibi bitişiktir


Bitkinin kabak adı verilen meyvesi etli ve suludur İçinde kabak çekirdeği denilen tohumları yer alır Taze sebze olarak çeşitli sadeyağlı, zeytinyağlı ve etli yemekleri yapılan bu meyvenin iyice olgunlaşmış olan tohumları çıkarılıp kavrularak çerez olarak tüketilir Ayrıca bazı yörelerde kabağın erkek çiçekleri toplanıp dolma yapımında asma yaprağı gibi kullanılır


BESİN DEĞERLERİ


100 gr taze kabağın içerdiği besin değerleri şunlardır: 14 kalori; 0,5 gr protein; 3,1 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,1 gr yağ; 0,6 gr lif; 25 mgr fosfor; 25 mgr kalsiyum; 0,4 mgr demir; l mgr sodyum; 141 mgr potasyum; 390 IU A vitamini: 0,05 mgr B1 vitamini; 0,08 mgr B2 vitamini; 0,8 mgr B3 vitamini ve 10 mgr C vitamini


SAĞLIĞIMIZA YARARLARI


Kolay sindirilebilen bir sebze olduğu için hasta ve yaşlı kişilerin diyetinde sıkça yer alan kabağın yukarıda sayılan besin değerlerinin yanı sıra;


o Özellikle başta akciğer kanseri olmak üzere, bedenin kansere yakalanma rizikosunu azaltan etkileri vardır: Elimizdeki çok inanılır kaynaklara göre kabak, yemek borusu, mide, mesane (idrar torbası), gırtlak ve prostat kanserlerine yakalanma rizikosunu en aza indirgemektedir Bu etkisinden yararlanmak için kabağın günlük diyetimize katılması ve bolca yenmesi yeterli olur


o Kabağın olgun ve taze çekirdekleri, aynen tatlı kabaklarınınki gibi hiçbir zehirli madde içermedikleri halde bedendeki tenya ve diğer kurtları düşürücü etkiler taşımaktadır: Bunun için kabuğu soyulmuş ama kavrulmamış çekirdeklerinden yetişkinlere günde 50-100 gr, çocuklara 30-40 gr aç karnına yedirilir


Alınmasını kolaylaştırmak için bu çekirdekler kabukları soyularak havanda dövülür Bal ya da şekerle karıştırılıp macun haline getirilir Bağırsak asalaklarını atabilmek üzere kişiye, çekirdekleri yedirdikten bir saat sonra müshil içirilir


BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ


Kabak bitkisi tohumlarıyla (kavrulmamış çekirdekleriyle) çoğaltılır Bunun için iki yöntem kullanılır Zamandan kazanmak üzere, ilkbaharda ya tohumları sıcak yastıklara veya orta boy saksılara ekilip elde edilen fideler don tehlikesi ortadan kalktıktan sonra bahçemizde hazırlanmış asıl yerlerine şaşırtılır Ya da toprak ve hava koşulları izin verir vermez gene ilkbaharda tohumları bahçedeki yerine doğrudan doğruya ekilirler Kabak fidelerinin ya da çekirdeklerinin bahçemizdeki sıra aralıkları 60 cm ve çekirdeklerin toprakta dikilme derinliği 3-5 cm'dir Bu çekirdekler ekildikten sonra üzerleri bastırılıp can suyu verilir


BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ


İklim isteği: Kabak, ılık ve sıcak iklimlerin bitkisidir Soğuklardan korkar Sıcaklık -2, -3 derecelere düştüğünde donar ve ölür Kabak tohumlarının normal çimlenme gösterebilmesi için toprak sıcaklığı 10-12 derece olmalıdır Kabak bitkisi yazın çok sıcak ve kurak hava koşullarından da hoşlanmaz İlkbahar ekiminde tohumları geciktirilmeden yerlerine ekilmeli, hasat dönemi çok sıcaklara bırakılmamalıdır Sonbahar ekimi ise, ağustos içinde ya da eylül başında yapılmalıdır


Toprak isteği: Kabak bitkisi, çok aşırı nitelikleri içermediği sürece birçok toprak tipinde yetiştirilebilir Ancak, bitkiye en uygunu derin, geçirgen, su tutma yeteneği yerinde, humuslu ve organik madde yönünden zengin topraklardır


Toprak işleme: Kabak bitkilerinin bahçeye ekiminden sonra, 3-4 yapraklı olduklarında yabani ot mücadelesi ve toprağın kabartılması amacıyla ilk çapalaması yapılır Bundan 3 hafta sonra ikinci çapalama, gerekiyorsa aynı aralıklarla üçüncü ve dördüncü çapalamalar yapılır


Sulama: Kabak bitkilerine, ilk meyveleri görülünceye kadar su verilmesinden kaçınılır Bu dönemde havalar çok kuraksa aşırıya kaçmamak koşuluyla 1-2 kez sulama yapılır Bitkilerde meyve görüldükten sonra, sulama düzenli ve yeterli olarak yapılmalıdır 2-4 gün arayla bitkiye su verilmesi, ürün verimini artırır


Bitkinin yaprakları sabah ve akşamları porsuyup sarkıyorsa bitkinin suya gereksindiği anlaşılır Aslında bu duruma meydan verilmeden sulama aralıksız sürdürülmelidir Son olarak şunu da ekleyelim, kabak bitkileri sulanırken yapraklarına kesenkes su sıçratılmamalıdır


Gübreleme: Kabak bitkisi gübreyi çok sever Çünkü, gelişme ve ürün verme dönemlerinde topraktan çok miktarda besin kaldırmaktadır Bu nedenle kabak bitkisine iyi yanmış çiftlik gübresiyle azot, potas ve fosfatlı kompoze fenni gübre verilir


Hasat (Derim): Kabak, tohumları bahçeye ekildikten ortalama 10-14 hafta sonra hasat edilir Normal büyüklüğüne erişen kabak meyveleri, keskin bir bıçak kullanılarak kesilir Bitkinin gövdesine zarar vermemek için meyveler zorlanarak elle koparılmamalıdır


Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Kabak bitkisinin iyi gelişmesi, bol ve iyi nitelikli ürün vermesi için üzerlerinde hastalık ve zararlıları görülünce uzmanların direktiflerine göre uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak bunlarla zamanında, aksaksız ve yeterli mücadele sürdürülmelidir

Alem : Plantae

Bölüm : Magnoliophyta

Sınıf : Magnoliopsida

Takım : Cucurbitales

Familya : Cucurbitaceae

Cins : Cucurbita


Lifi bol bir sebze olan kabak, bağırsakları tembel olanlar için tercih edilmesi gereken sebzelerdendir Kabak sebzesi potasyum, fosfor, kalsiyum, magnezyum, sodyum, demir gibi madensel elementler içerir Kabak bedeni temizler, sinirleri yatıştırır Besin değerinin kaybolmaması için kabağı buğuda pişirmek önerilir Kabak çiğ olarak rendelenip salatalara da katılabilir Latincesi Cucurbita pepo olan kabak, Kabakgiller familyasından bir sebzedir


Bu familyanın diğer üyeleri:

Kavun

Karpuz

Salatalık

Acur

Kabak Türleri:

Balkabağı (C moschata)

Helvacıkabağı ( C maxima )

Sakızkabağı ( C pepo )

Kabak çekirdeğinin iç kısmında rezin, sabit yağ (% 45-50), steroller ve etkili madde olarak kukurbitin isimli bir amino asit bulunmaktadır Bu bileşiğin miktarı, türe ve varyeteye bağlı olarak,% 05-2 arasında değişir Etki ve kullanılış: İnsanlarda zehirliliği bulunmayan bir kurt ve şerit düşürücüdür Yakın Doğuda tenya düşürücü olarak geniş bir şekilde kullanılır Özellikle çocuklarda rahatlıkla kullanılabilir Kullanılış şekli: Dış kabuğu (beyaz renkli ve sert olan kısım) soyulmuş taze tohum (Semen Cucurbitae excorticatum)'dan çocuklara 30-40 gr, yetişkinlere ise 50-100 gr, bir defada aç karnına verilir Sindirimin kolay olması ve etkisini daha kısa sürede göstermesi için kabuğu soyulmuş tohumlar bir havanda ezilir, bal veya şeker ile karıştırılarak macun haline getirilir Barsak parazitlerini kolaylıkla dışarı atmak için, çekirdekler alındıktan bir saat sonra, bir müshil (yetişkinler için 30-40 gr hintyağı) alınabilir