Bitki Besleme

Bitki Besin Eksiklikleri - Bitkilerdeki Beslenme Bozuklukları - Bitkiler



Bitkilerde beslenme bozukluğu denildiğinde akla, bitki gelişiminde herhangi bir elementin yetersizliğinden kaynaklanan bozukluklar gelse de bu bozukluklar elementin fazlalığından da kaynaklanabilmektedir Ancak genelde problemlerin çoğu element eksikliklerinden dolayı ortaya çıkar




Besin Eksiklikleri;


1- Bitki gelişimini geriletir, daha şiddetli hallerde büyümeyi tamamen durdurur hatta bitkinin ölümüne sebep olabilir


2- Kalite bozulur, bitki aşırı sıcak, aşırı soğuk, susuzluk vb stres koşullarına dayanıksız olmasına sebep olur


3- Bitki hastalıklara karşı çok daha hassastır




Bütün bu yukarıda sayılan sebepler verim kaybı ve az ürün anlamına gelmektedir Bu nedenle böyle bir problem algılandığında hiç vakit kaybedilmeden, en hızlı şekilde giderilmesi gerekir Ancak bu problem giderildiğinde verimde bir düşüş yaşanmayacağını düşünmek çok yanlış olur Gübreleme yapılsa bile ürün miktarında bir miktar azalma olacaktır Verimdeki bu düşüş noksanlığın şiddetine ve süresine bağlıdır Bitkiden tam verim alabilmemiz için besin noksanlığının hiç görülmemesi gerekir




Bitkide besin eksikliklerinin sebepleri


1- Toprakta besin maddesinin mutlak eksikliği


2- Toprakta yeteri miktarda su ve hava bulunmaması


3- Dengesiz gübreleme


4- Toprak ph’sının çok yüksek yada çok düşük olması


5- Organik maddenin çok yüksek yada çok düşük olması


6- Toprakta fazla miktarda kireç bulunması


7- Drenaj yetersizliği




Bitkilerde beslenme bozukluğu kendini; Gelişmede yavaşlama, yapraklarda küçülme ve şekil bozuklukları, yapraklarda renk değişiklikleri, sürgün boyunda kısalma, sürgün sayısında azalma şeklinde belli eder




Bitkilerdeki beslenme bozukluklarının teşhisi basit bir iş olarak algılanmamalıdır Teşhiste yapılacak hatalar bitkide ürün kaybını arttıracağı gibi gereksiz bir sürü masrafa da sebep olacaktır




Bitki besin elementi eksiklikleri bir uzman tarafından tarla ya da bahçede göz ile değerlendirme yapılarakta belirlenebilir Bu hem masrafsız hem de çabuk bir yöntemdir Bu şekilde eksiklik bir an önce tesbit edilerek hiç vakit kaybetmeden uygulama yapılır Böylece beslenme yetersizliğinin bitkide daha ciddi problemler yaratması engellenmiş olur Ancak teşhiste tam emin olunamıyorsa mutlaka yaprak ve toprak analizleri de yapılmalıdır




Bitkilerde verimi etkileyen faktörler 2 grupta toplanır;


1-Genetik faktörler


2-Çevresel faktörler


a-İklim faktörleri


b-Toprak faktörleri




1-Genetik faktörler:


Bir bitkinin genetik özellikleri o bitkinin verim potansiyelini belirlerO bitkiden elde edilecek ürün miktarı bu genetik potansiyel ile sınırlıdır Çevresel faktörler ne kadar iyi olursa olsun, bitkinin verim potansiyeli üzerinde bir ürün elde edilemez




2-Çevresel faktörler:


a- İklim faktörleri; Sıcaklık, ışık, nem, rüzgar vb faktörleri içerir Örneğin sıcaklığın çok yüksek olması durumunda solunum hızı fotosentez hızından yüksek olacağından bitkiden besin kaybı artar ve bir süre sonra bitkide hastalık belirtileri gibi belirtiler başlar Sıcaklığın çok düşük olması durumunda ise ,bitkide gelişme geriliği, solgunluk, döllenme yetersizlikleri gibi durumlar ortaya çıkar Rüzgarlar bitkiden su kaybının fazla olmasına sebep olur Şiddetli rüzgarlar ise dal kırılmalarına, meyvelerin dökülmesine sebep olarak verim kayıplarına neden olur


b- Toprak faktörleri; Toprak reaksiyonu (Ph), havalanma, geçirgenlik vb bitki gelişimini dolayısıyla da verimi dolaylı olarak etkileyen toprakla ilgili faktörlerdir






Bitkisel üretimde , genetik faktörlere de iklim faktörlerine de (seralar haricinde) fazla bir müdahale şansımız yoktur Bitkisel üretim artışı için iki imkanımız vardır Bunlar sulama ve gübrelemedir Gübreleme ile bitkilere sürekli besin elementlerinin sağlanması başarılı bir yetiştiriciliğin vazgeçilmez bir koşuludur




Besin elementleri makro ve mikro elementler olmak üzere 2 gruba ayrılır




Makro elementler; Bitki tarafından nisbeten daha fazla miktarda ihtiyaç duyulan ve bitki bünyesinde fazla bulunan elementlerdir Bunlar; Azot (N), Fosfor(P), Potasyum (K), Kalsiyum (Ca), Magnezyum (Mg), Kükürt (S)’tür




Mikro elementler; Bitki bünyesinde az bulunan ve bitkiye az alınan elementlerdir Bunlar; Demir (Fe), Çinko (Zn), Mangan (Mn), Bakır (Cu), Molibden (Mo), Bor (B), Klor (Cl)




Toprakta besin maddesinin yeterli düzeyde bulunmaması besin eksikliğinin ortaya çıkmasında en önemli etken olsa da ,bazen toprakta yeteri kadar besin elementi bulunduğu halde bitkide eksiklik belirtileri görülür Dolayısı ile bitkinin beslenmesi bakımından önemli olan, bir besin elementinin toprakta bulunan toplam miktarı değil, alınabilirlik derecesidir




Toprakta bulunan besin maddelerinin yarayışlılığını sınırlandıran etmenler




1-Kimyasal Faktörler


a-Toprak Ph’sı; Bir çok bitki besin maddesinin alınabilirliği açısından en uygun ph derecesi 65 -75 ‘tirToprak ph’sının yüksek olması durumunda Fosfor ve mikro elementlerin alınabilirlikleri azalır Toprak ph’sının düşük olması durumunda ise mikro elementler çözünerek topraktan yıkanır


Bu sebeplerden dolayı toprak ph’sı yüksek ise ph’yı düşürmek için Kükürt (S), toprak ph’sı düşük olan topraklarda ise ph’yı yükseltmek için kireç kullanılmalıdır




b-Besin elementlerinin birbirine antagonistik etkileri ; Besin elementleri arasındaki antagonizm, bir besin elementinin, başka bir elementin alınabilirliği üzerine olumsuz etki yapması anlamına gelir Toprakta çok yüksek miktarda bulunan bir elementin diğer bazı elementlerin bitkiye yarayışlılığını olumsuz yönde etkilediği pratikte çok rastlanan bir durumdur Örneğin , Kalsiyum fazlalığı Potasyum ve Magnezyum noksanlığına sebep olurken, Fosfor fazlalığı çinko noksanlığına sebep olur




c-Toprağın katyon tutma kapasitesinin düşüklüğü; Katyon tutma kapasitesi düşük olan topraklarda besin katyonları, toprakta iyi şekilde tutunamadığından dolayı kolayca yıkanabilirler Bu nedenle, katyon tutma kapasitesinin düşüklüğü besin maddelerinin alınabilir miktarların azalması sonucunu doğurur, neticede bu topraklar üzerinde yetiştirilen bitkilerde beslenme bozuklukları görülür Bu topraklara örnek olarak humusça hafif kumlu toprakları verebiliriz




2-Toprağın Fiziksel Özellikleri




a-Toprak strüktürünün bozulması; Kötü toprak strüktürü, bitki köklerinin geniş bir toprak kesimiyle temasta bulunmasını engellediğinden bitkinin topraktaki besin elementlerinden yeterince yararlanmasını önler


b-Toprakta oluşan pulluk tabanı; Toprağın sürekli aynı derinlikte işlenmesi sonucu oluşan ve adına pulluk tabanı adı verilen sert toprak katmanı, bitki köklerinin alt toprak katmanlarına ulaşmasını engeller


c-Topraktaki oksijen yetersizliği; Topraktaki oksijen yetersizliği bitkilerin besin alınımını engeller ve beslenme bozuklukları yaratır




3-Biyolojik Faktörler




a-Hastalık ve zararlıların etkileri; Hastalık ve zararlılar bitkilerin kök ,gövde ve yapraklarına zarar verdiklerinden dolayı zarar gören bitkiler besin absorbsiyonunda yetersiz kalır


b-Yabancı otlar; Kültür bitkilerinin besin elementlerine ortak olarak, noksanlık yaratabilirler




4-İklim faktörleri

a-Yağış; Sulama imkanı olmayan yerlerde yağışların yetersiz kalması durumunda toprakta yeterli nem bulunmayacağından bitki besin maddeleri bitki tarafından alınamaz Ayrıca kök sisteminin gelişimini de zayıflattığından dolaylı olarak besin noksanlıklarına sebep olur Fazla yağışta yıkanma ile besin kaybına sebep olduğu gibi toprakta fazla su birikiminden dolayı oluşan oksijensiz ortamda bazı besin elementlerinin alınımı engellenir




b-Hava ve toprak sıcaklıkları; Düşük hava sıcaklıklarında bitkideki fizyolojik olaylar yavaşladığından besin elementlerinin alımı düşer Düşük toprak sıcaklıklarındada kök gelişimi yavaşlayacağından kök gelişimi geriler




BESLENME BOZUKLUKLARINA BENZER BELİRTİLER GÖSTEREN DİĞER FAKTÖRLER




1-İklim faktörleri: Don koşulları veya düşük hava sıcaklığı, kuraklık, rüzgar gibi hava koşulları yapraklarda kızarıklara ve kenarlarda solma ve korumalara yol açarak, azot, fosfor ve potasyum eksikliklerine benzer semptomlar ortaya çıkabilmektedir Ayrıca hava sıcaklıklarının normalden düşük seyretmesi, kuraklık gibi iklim koşuları bitkinin besin alımını azaltır ve geçici besin eksikliği semptomları görülür Olumsuz koşullar ortadan kalktıktan sonra belirtiler kaybolur


2-Toprak faktörleri: Toprağın uzun süre ıslak kalması yapraklarda sararma ve kızarıklıklara neden olarak azot ve fosfor noksanlıklarına benzer görüntüler yaratır


3-Bitki zararlıları ve hastalık etmenleri; Birçok hastalık etmeni bitkilerde besin noksanlıklarına benzer arazlar oluşturur Bu arazlar genelde gerçek besin noksanlıkları semptomlarıdır Ancak besin noksanlığı sekonder olarak ortaya çıkar Özellikle kök hastalıkları ve kök zararlıları, kökten besin alınımını engellediği için beslenme bozukluklarında görülen semptomlara sebep olur Çeşitli virüs ve fungal hastalıklarda bitkilerde azot, fosfor, potas , magnezyum, bor gibi bir çok besin elementi noksanlıklarına benzeyebilmektedir


4- İlaç, hormon ve gübre etkileri;Bitkilere püskürtülen ilaçlar, hormonlar ve gübreler, özellikle yaprak kenarlarında yanmalar, yaprak ayasında nekrozlar ve bazende yaprak dökümlerine sebep olabilir