Silo Yem Bitkileri Ve Silaj

Silo Yem Nedir - Silo Yem Nasıl Yetişir - Silo Yem Hakkında - Silaj Hakkında

1 Giriş


Yıllardan beri her fırsatta yem kaynaklarının yetersizliği nedeni ile hayvansal üretimde istenilen düzeye ulaşılamamasından şikayet edilmektedir Yapılan çalışmalar ve gösterilen gayretler de bu konudaki arayışı sergilemektedir En önemli kaba yem kaynağımız çayır meralar, aşırı ve zamansız otlatma nedeni ile elden çıkma aşamasına gelmiştir Bu alanlarımızdaki otlatma yoğunluğunu azaltmak amacıyla yem bitkileri tarımına ağırlık verilmiştir hayvansal üretimi artırma yolunda verim potansiyelleri düşük olan yerli ırklarımız giderek azalmıştır Bunun yanında kültür ırkı ithali yoğunluk kazanmıştır Ne yazık ki gösterilen tüm bu gayretlere rağmen hayvansal üretimde arzu edilen seviyeye ulaşılamamıştır Ülkemiz hayvan varlığımıza baktığımızda, özellikle Ege ve Marmara bölgelerindeki mevcut hayvanların %90’nının kültür ırkı ve melezi olduğu görülmektedir Ancak söz konusu bölgelerin çayır mera, yem bitkileri alanı ve üretimleri incelendiğinde ihtiyacı karşılamaktan uzak olduğu görülmektedir Hayvanların toplam kaba yem ihtiyacı ülke düzeyinde ele alındığında, çayır mera ve yem bitkilerinden sağlanan bölümün % 2598, tarla tarımı artıklarından karşılanan bölümün ise % 4351 düzeyinde olduğu bildirilmektedir Yüksek verimli kültür ırklarından maksimum verimin alınabilmesi iyi bir besleme ile mümkündür


Ülke düzeyinde mevcut hayvanların tümü kültür ırkı olsa da mevcut kaba yem üretimimiz karşısında alacağımız verim yine değişmeyecektir Üreticilerimiz kaba yem sıkıntısının yaşandığı dönemlerde genelde hayvanlarını zorunlu olarak, besin maddesi içeriği düşük tahıl samanı ile beslemektedir Bunun yanında taze ve suca zengin, karbonhidrat içeriği yüksek yem bitkilerinin parçalandıktan sonra havasız ortamda belirli bir süre bekletildikten sonra elde edilen ve silaj adı verilen kaba yem de tercih edilmeye başlanmıştır Silaj, besin maddelerindeki değer kaybını en aza indiren su içeriği yüksek kaba yem özelliği ile tarımı ileri ülkelerde yoğun olarak kullanılmaktadır


Ülkemizde ise gerek alışkanlıklar gerekse bilgi eksikliği dolayısı ile silaja gereken önem verilmemiştir Aslında bu uygulama milattan önceye dayanmakta dır18yy sonlarında tüm Orta ve Kuzey Avrupa’da geniş uygulama alanı bulmuştur İlk çalışmalar 1862’de Almanya, 1877’de Fransa ve 1883’te Amerika’da yapılmıştır Silaj konusunda birçok ülkede yapılan araştırmalar ile günümüze kadar gelinmiştir


Silajın sağladığı yararları özetlemek gerekirse; Kaba yemlerin silo edilerek saklanmasında, kurutularak yığın yapılmasına oranla daha az iş gücüne gereksinim duyulur Ayrıca kış döneminde ihtiyaç duyulan kabayem daha az bir emekle elde edilebilir Kurutma problemi bulunan Karadeniz Bölgesi gibi yörelerde silaj uygun bir depolama yöntemidir Kısa süreli güneşli, açık ve rüzgarlı ortamlar besleme değeri yüksek silaj eldesi için yeterlidir Bu uygulama ile yem ve hayvansal ürün kaybı da önlenmektedir Yeşil yemlerin bulunmadığı özellikle kış aylarında, hayvanların suca zengin ve kaliteli yem ihtiyacı karşılanmaktadır Yapay kurutma yöntemi dışındaki diğer muhafaza yöntemlerine göre yemlerin fermantasyon yolu ile saklanması besin maddelerindeki kaybı önler


Örneğin, yaprak içeriği fazla yonca ve üçgül gibi türlerin kurutularak depolanmasında besin maddeleri kaybı artmaktadır Silo yemi yapımında ise kurutma kayıpları en aza indirilir Kuru ot eldesinde % 15-30 olan kuru madde kaybı, silo yeminde % 5’e, % 25-35 düzeyindeki sindirilebilir protein kaybı ise % 5’e düşmektedir Aynı şekilde nişasta değerindeki kayıp kuru otta % 50’ye kadar çıkarken, silo yeminde en fazla % 10 olmaktadır Fermantasyon sonucu yemlerin taze yumuşak yapısının korunması güzel kokuya sahip olması dolayısı ile hayvanlar tarafından sevilerek tüketilmektedir Taze olarak yedirildiğinde hayvanlara zararlı etkisi olan bazı türler, silaj yapımından sonra bu özelliklerini kaybederler Söz konusu farklı türlerin tohumları da fermantasyon sonunda çimlenme özelliklerini kaybettikleri için yabancı ot yayılımı da önlenir Silaj uygulamaları ile birim alanda daha fazla yem muhafaza edilmektedir 1 ton kuru ot için 14 m3 gerekli iken, aynı miktar otun silolanmasında 15 m3'lük hacim yeterli olmaktadır Kısa vejetasyon süresine sahip olan silaj bitkilerinin hasadından sonra tarlaya bir diğer ürünün ekimine olanak sağlanır Bir yılda birden fazla ürün alma şansı elde edilir Uzun yıllar değer kaybetmeden saklanabilmesi, bazı yıllar yaşanan doğal afetler sonucu meydana gelebilecek yem sıkıntısında güvence kaynağını oluşturmaktadır Silajın provitamin A içeriği de oldukça fazladır


Bugün bilinçli hayvancılık yapılan işletmelerde silo yemi, hayvanların kış beslenmesinde verimliliği güvence altına alan önemli bir uygulamadır


2 Silaj Yapımında Kullanılan Bitkiler


Her türlü yeşil yemden silaj yapmak mümkündür Fakat bu amaçla en fazla kullanılan bitkiler mısır, sorgum, sudanotu, sorgum-sudanotu melezi, fiğ-tahıl karışımları, İtalyan çimi, arpa, buğday hasılları, ayçiçeği vb bitkilerdir Silaj üretimi amacı ile çoğunlukla tercih edilen bitkiler yanında yonca, yanında doğal çayırlardan da yararlanmak mümkündür Baklagil yem bitkilerinde protein oranı fazla, karbonhidrat içeriği az olduğu için, silolanmaları sırasında karbonhidratça zengin katkı maddelerine gerek vardır Örneğin patates, şeker pancarı yaprağı, şeker endüstri artığı posaları, hayvan pancarı yaprakları ve konserve sanayi artıkları da silolanarak hayvan beslenmesinde kullanılabilir Ülkemizde silaj yapımında kullanılabilecek türlere ilişkin bilgiler tür bazında özetlenmeye çalışılmıştır


21 Mısır


Çok yönlü kulanım alanına sahip mısırın son yıllarda yeşil yem ve silaj üretimi amacı ile ekim alanı artmıştır Birim alan veriminin yüksekliği, silaj yapımına uygunluğu ve elde edilen silajın besleme değerinin yüksekliği gibi nedenlerle tercih edilen türler arasındadır Mısır, sıcak iklim bitkisi olması dolayısıyla baharın son haftası ile yaz başlangıcında ekilir Ekimden önce diğer türlerde olduğu gibi tohum canlılığının bilinmesi gerekir Ekimde sıra arası 50-60 cm, ekim normu 6-8 kg/da olarak hesaplanır, ekim derinliği 4-7cm’dir


Ülkemizde kıyı ve geçit iklime sahip yörelerde tahıl (buğday, arpa) hasadından sonra mısır, silo yemi amacıyla ikinci ürün olarak yetiştirilmektedir Bunun yanında ikinci ürün tarımına uygun olmayan Doğu Anadolu bölgesinde erkenci mısır çeşitleri kullanılarak silaj yapılması mümkündür Silaj üretimi için ülkemizde yeterli sayıda mısır çeşidi bulunmamakla birlikte Sakarya Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilmiş olan Ada, Sapanca ve Arifiye çeşitleri silaj üretimi için önerilmektedir Bununla birlikte ülkemizde ticari olarak üretimine izin verilen ve daha çok tane mısır verimine uygun olan çok sayıda mısır çeşidi silaj üretimi için kullanılmaktadır Burada dikkat edilmesi gereken diğer önemli konu, silaj üretimi amacıyla yetiştirilecek mısırın vejetasyon süresidir Ekilen çeşidin hasat zamanında koçan bağlamış olması verim ve kalite bakımından çok önemlidir Çünkü yapılan bir çok çalışmada mısırda yeşil aksam veriminin %50’si ve besleme değerinin %70’i koçanlardan elde edilmektedir Özellikle ikinci ürün tarımının yapıldığı geçit bölgelerinde vejetasyon süresi kıyı bölgelerine göre daha sınırlı olduğu için hasat zamanında yanlış çeşidin ekimi nedeni ile bir çoğu koçan bağlamadan silaj yapımı için biçilmektedir Koçanın içermiş olduğu karbonhidrat miktarı fermantasyonun istenilen düzeyde olmasını sağlamaktadır Aksi durumda kalitesi düşük silo yemi elde edilmekte ve silo yeminden beklenen fayda sağlanmaktadır Bu nedenle bölge düzeyinde önerilecek çeşitlerin en az 2 yıl boyunca denemeleri yapılarak silajlık özellikleri belirlenme lidirSilajlık mısır üretiminde dikkat edilmesi gereken önemli nokta, üretim yapılacak bölgenin I veya II ürün tarımı olanaklarına göre çeşit seçiminin yapılması gerekir Silajlık olarak ekimi yapılacak mısır çeşitlerinin özellikleri;


-Uzun boylu olmalı

-Yaprak sayısı ve yaprak oranı fazla olmalı

-Bitkide tane bağlayan koçan ağırlığı yüksek olmalı

-Silaj kalitesine olumsuz etkisi nedeni sap çapının fazla kalın olmaması

-II ürün olarak ekilen bölgelerde erkenci özellikte olması istenir


Mısırın silolanmasında katkı maddesine gerek duyulmaz Fermente özelliği nedeniyle proteince zengin ve tek başına silolanmayan bitkilerin silajının yapımında katkı maddesi olarak kullanılır Özellikle baklagil yem bitkileri ile yapılan silajda %25-50 oranında mısır karışıma dahil olabilir Mısır depolanacağı yere yayılmadan önce parçalanması gerekir Parçalanma ne kadar fazla olursa silolamada başarı o denli yüksek olur Karışım olarak düşünüldüğünde kesinlikle birlikte parçalama yoluna gidilmelidir Süt olum devresinde yapılan biçimlerde protein oranı ve kuru maddenin sindirilebilirliği yüksek düzeydedir Ancak son yıllarda yapılan araştırmalarda hamur olum döneminde yapılan biçimlerde protein oranının düşmesine karşılık verim, kuru maddenin sindirilebilirliği ve hayvanlar tarafından tüketimin arttığı görülmüştür Mısırda, en uygun biçim zamanı nem oranı %65-70’e düştüğü dönemdir Bu nem oranı, bitki maksimum kuru tane ağırlığına ulaşmasından 2-3 hafta öncesinde elde edilmektedir Tüm bitkide nem % 65 olduğunda koçan nemi % 48, tane nemi de % 44 dolayındadır Tanenin verime katkısı %35-40, düzeyindedir Eğer mısır erken biçilirse siloda sızıntı kayıpları yükselir, fermantasyon düzenli sürmez Çok geç biçildiğinde de tam sıkışma sağlanamayacağı için siloda bol oksijen kalır Oksijenli (Aerob) fermantasyon uzun süre devam eder Mısır silajının kalitesini çeşit, hasat zamanı, koçan oranı, parça boyutu, silonun şekli, doldurma süresi, sıkıştırma derecesi gibi özellikler belirlemektedir Bunların birinde meydana gelebilecek olumsuzluk ürünün kalitesini düşürecektir


Silajın besin değeri karışımdaki türlere, orana, kuru madde ve besin maddeleri içeriğine göre az veya çok farklılık göstermektedir Baklagil ilavesi dışında mısır silajının protein içeriği üre vb bileşiklerin ilavesi ile (% 05) problem olmamaktadır Atılacak miktarın iyi ayarlanması gerekir Fazla olması durumunda hayvanlarda çeşitli rahatsızlıklar görülmektedir Mısırda organik madde sindirim derecesi % 66-72 ve ham proteinin % 54-68 arasında değişim gösterir Vejetasyon dönemine bağlı olarak organik madde içeriği artar Kuru madde içindeki azotsuz öz madde miktarı yükselirken ham kül, ham protein ve ham selüloz miktarı düşer Besin maddeleri oldukça yüksektir N içeriğinin artırmak için vejetasyon dönemi içinde azotlu gübre miktarını artırmakla mümkün değildir Fazla gübrelemede bitkideki nitrat birikimi de yükselir Bu durumda silajın olgunlaşması döneminde bazı bakterilerin asimilasyonu ve denitrifikasyonu aracılığı ile silajın nitrat içeriği düşer Bazı durumda yemde yine bir miktar nitrat ve nitrit kalabilir


Besin maddelerinde kaybı önlemek için sıkıştırma ve izolasyonun çok dikkatli yapılması gerekir Olgunlaştıktan sonra silajın bozulmasını önlemek için alındığı bölümün dar olması istenir

22 Sorgum Tür ve Melezleri


Morfolojik yapı olarak mısıra benzeyen sorgum, insanoğlunun ilk kültüre aldığı bitkilerdendir Son yüzyıla kadar insan beslenmesinde önemli rol oynayan sorgum, tarım ve hayvancılığı gelişmiş ülkelerde tamamen hayvan beslenmesinde kullanılmaktadır Kısa boylu tane tipi çeşitler tane üretimi amacıyla yetiştirilmektedir Sorgumun süt olum döneminde %16 kadar olan suda eriyebilir karbonhidrat oranı, sert hamur olum döneminde %5’in altına inmektedir Bu nedenle sorgum ile yapılacak silajlarda bitkinin süt olum döneminde biçilmesi, iyi bir laktik asit üretimi için, önerilmektedir süt olum döneminde yapılan sorgum silajında da kuru madde ve özellikle proteinin oranı uygun düzeydedir Lezzetli oluşu nedeni ile hayvanlar tarafından sevilerek yenir


Melez sorgumun erken hasat edilmesi sonucu yapılan silajda kalite düşer Nitelikli silaj eldesi için hamur olum dönemi tercih edilmelidir Erken gelişme döneminden sonraki dönemde silaj kalitesinde bir artış elde edilir Ancak silolamadan önce parçalanmış olması gerekir Silajın hazırlık aşamasında havasız ortamın oluşturulması gerekir Olumsuz koşullar sonucunda sıcaklık 60° C’ye yükselir Bu durumda kuru maddenin sindirim derecesi %64’ten %50’ye; ham protein %55’ten %44’e azotsuz öz maddelerin %71’den %64’e düştüğü belirlenmiştir Sorgum silajı beslenen hayvanlarda, aynı yemin yeşil olarak tüketilmesi ile yaşanan HCN zehirlenmesi meydana gelmez Mısır silajına oranla daha az besleme değerine sahiptir


Sorgum türleri birbirleri arasında kolayca melezlenebilmekte ve yüksek verimli döller vermektedir Bu nedenle sorgum tür ve çeşitleri arasında büyük bir genetik varyasyon görülmektedir Sorgum (Sorgum bicolor (L) Moench) ile Sudanotu (S sudanense (Piper) Stapf)’nun melezlenmesi sonucu sorgum-sudanotu melezleri elde edilmiştir Sudanotundan daha verimli olan arası melezler, ekim alanı ve kullanım bakımından büyük gelişim göstermiştir Sorgum tür ve melezleri ülkemizde birinci ve ikinci ürün olarak otlatma, yeşil ve kuru ot üretimi yanında silo yemi amacıyla da yetiştirilebilmektedir Ekim normu 1-3 kg/da, sıra arası 30-40 cm dir


Fosforca fakir topraklarda 5-10 kg/da P2O5, sulanan yerlerde ekimle beraber 5-6 kg/da azot, Amonyum sülfat, 30-40 cm boylandığında yine aynı miktarda azot amonyum nitrat halinde atılmalıdır Ayrıca her biçimden sonra 4 kg/da amonyum nitrat atılmalıdır Kıraç bölgelerde sadece 4 kg/da N vermek yeterlidir Çok biçimli olan bu bitkilerden değişik bölge şartlarında 6-15 ton/da arasında yeşil yem elde etmek mümkündürSorgum tür ve melezlerinde silolama tekniği mısırla hemen hemen aynıdır Mısırın silolanmasında yonca, üçgül vb baklagil bitkileri kullanılabildiği gibi sorgum silajına da bu bitkiler 1/2 veya 1/3 oranında ilave edilebilir Sudanotu diğer sorgum türlerine göre daha erken kabalaştığı için parçalama ve silolama işlemleri dikkatli bir şekilde yerine getirilmelidir Ülkemizde Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde silaj üretimi amacıyla geliştirilen kocadarı (Rox, Early Sumac) ve sudanotu (Gözde-80, Aksu-78) çeşitleri bulunmaktadır Bunun yanında özel tohumculuk firmalarının üretim izni aldığı veya ithal ettiği sorgum-sudanotu melez (P988, N2 Grazer, vb) çeşitleri bulunmaktadır


23 Fiğ-Tahıl Karışımları


Fiğ türlerinin tarımı oldukça yaygındır Yarı tropik iklim kuşağından, karasal iklimin hüküm sürdüğü alanlara; serin ve nemli bölgelerden yarı kurak bölgelere kadar geniş alanda tarımı yapılmaktadır Ülkemizde değişik ekolojilerde fiğ türleri tohum ve kuru ot üretimi amacıyla yaygın olarak yetiştirilmektedir Fiğ türleri koca fiğ dışında gövdelerinin zayıf olması nedeniyle kolayca yatarlar Yatan fiğ zor biçildiği gibi bitkilerin alt kısımlarında çürümeler başlar Bu nedenle kaliteli ot üretimi için fiğin tahıllarla karışık yetiştirilmesi önerilir Böylece bitkiler tahıllara sarılarak dik olarak gelişir Biçim daha kolay olacağı gibi, otun verim ve kalitesi de artmaktadır


Macar fiği+arpa karışımında %50 çiçeklenme döneminde yapılan biçimde en yüksek verimin 10 kg/da ekim normu, 20 cm sıra arası 60/40 ve 20/80 karışımından sağlanmaktadır


Fiğlerde protein oranı yüksek, fakat karbonhidrat içeriği düşüktür Bu sebeple tek olarak silaj üretimi amacı ile yetiştirilmemektedir Fermantasyonun arzulanan seviyede devam etmesi için tahıllarla (Arpa, yulaf, tritikale, buğday) karışık yetiştirilmesi gereklidir Karışık yetiştirmede fiğ-tahıl karışım oranları tür, çeşit ve ekolojik bölgelere göre belirlenmelidir


Ege, Akdeniz ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerimizde pamuk yetiştirilen alanlarda fiğ yalın veya tahıllarla karışık kışlık ara ürün olarak yetiştirilmektedir Fiğ-tahıl karışımlarından silaj yapmak için fiğin tam çiçeklenme döneminde hasat edilmesi gerekir Fakat ana ürün olan pamuk ekimini geciktirmemek için bazı yıllar fiğ-tahıl karışımı daha erken biçilir Bu durumda nem oranı yüksek ve kuru madde oranı düşük olan yemin silolanmasında soldurma yapılamadığı durumlarda silaj kalitesinde kayıpları yükselir


24 Şeker Pancarı Yaprağı


Şeker pancarı yaprağı, pancar hasadı sonrası geriye kalan başlı artıklardır Baş oranı elde edilen yeşil artığın yaklaşık 1/3-1/4 dolayındadır Modern şeker pancarı hasat makinalarının kullanımı ile yaprakta kalan baş oranını azaltmak mümkündür Şeker pancarı yaprağının silolanmasında ve yem değerinin artırılmasında toprakla olan kirlenme önemli rol oynamaktadır Yaprak ne kadar toprakla fazla kirlenirse yemin toprak bakterileriyle bulaşma yoğunluğu o derece artar ve fermantasyonun seyri olumsuz yönde etkilenir Bu nedenle silolanacak materyalin elden geldiği ölçüde temiz olmasına dikkat edilmelidir


Pancar yaprağı silo yemi hayvanlar tarafından sevilerek tüketilir, fakat tek taraflı olarak yedirildiğinde okzalik asit içerdiğinden ishale neden olur Bu yüzden kuru ot ile birlikte hayvanlara verilmesi gereklidir Şekerpancarı yaprağının silolanmasında parçalama olumlu bir etkiye sahiptir Parçalama özellikle baş oranının çok az olması durumunda daha etkin bir rol oynar Katkı maddesi, materyalin kirli olduğu durumda kullanılabilir Genel olarak pancar yaprağı protein içeriği yüksek diğer yemlerle ve mısırla birlikte de silolanabilir Şeker pancarı yapraklarının silolanmasında pörsütme yapılmamalıdır Çünkü pörsütmede zedelenmiş ve kopmuş yapraklar çürümeye başlar ve sağlam yaprakları da etkileyebilir Yine pörsütmede daha fazla besin kaybı ortaya çıkabilir ve istenilen kalitede yem elde edilmez Pörsütme esnasında yağmur altında kalmış otlar kesinlikle siloya doldurulmamalıdır


25 Ayçiçeği


Silaj yapımının ekonomik anlamda hayvancılık yapmak için şart olmasıyla birlikte değişik ihtiyaçlara cevap verecek bitki alternatifleri de gündeme gelmiştir Ülkemizin farklı ekolojik bölgeye sahiptir Sulu tarımın uygulanmadığı yörelerde ikinci ürün yetiştirme şansı bulunmamaktadırBu özelliğe sahip yerlerde kısa sürede silajlık biçime gelen ve kurağa toleransı nedeniyle ayçiçeği, alternatif silaj bitkisi olarak değerlendirilebilir Vejetasyon süresinin kısa olduğu Doğu Anadolu Bölgemizde tahıl hasadından sonra silajlık olarak yetiştirilebilir


Ayçiçeği silajı özellikle süt hayvanlarının beslenmesinde önemli bir yemdir Yapılan değişik araştırmalarda ayçiçeği silo yemi ile yemlemeden sonra süt yağında önemli bir yükselme görülmektedir Siloya doldurulmadan önce vejetatif aksamı iyi gelişen ayçiçeği çeşitlerinin çiçeklenme döneminde biçilerek 05-10 cm uzunluğunda parçalanması fermantasyonun seyrinin güvence altına almada önemli bir işlemdir Silo yemi tadının daha iyi duruma gelmesi ve 1/3 oranında üçgül, yonca, mısır ve şeker pancarı yaprağı ile karıştırılarak silolanabilir


26 Tarımsal Sanayi Artıkları


Ülkemizde tarıma dayalı gıda sanayinin geliştiği değişik bölgelerde domates, bezelye, elma ve arpa posaları silaj yapılarak değerlendirilmesi mümkündür Örneğin Bursa ilimizde 1995 yılı istatistiklerine göre toplam silaj üretiminin % 37’si gıda sanayi artıklarının değerlendirilmesiyle elde edilmektedir


3 Silaj Yapımı


31 Silaj Yapımında Kullanılan Alet ve Ekipmanlar


311 Silaj Makinaları


Silaj yapımında kullanılan en önemli ekipman silaj makinesidir Kaliteli silaj elde etmek için amaca uygun makine seçilmelidir Silaj makinaları kullanıldıkları bitki tür ve amaca göre farklılık gösterir Gelişmiş bitki yapısına sahip mısır, sorgum ve ayçiçeği gibi bitkilerde sıraya biçen silaj makinaları kullanılır Bunlar bir, iki veya üç sıra biçecek şekilde tipte olabilir Ülkemizde yaygın olan ve üretilen bir sıralı mısır silaj makineleridir Bir sıralı makinalarla ortalama 15 da/saat alan hasat edilebilmektedir Fiğ-tahıl karışımları veya çayır otları için ise vurmalı tip (Ot silaj makineleri) makinalar kullanılır Bu tip makinalar bitkiyi hemen biçip parçalayarak silaj romörkuna vermeleri dolayısı ile soldurma yapmaya imkan vermez Biçim dönemlerinde %15-20 kuru madde içeren çayır otları ve benzeri yem bitkilerinden kaliteli silaj yapmak için biçimden sonra 12 veya 24 saat soldurularak kuru madde oranının yükseltilmesi gerekmektedir Bazı ot silaj makinalarında biçilen otun suyunu uçurmak için örseleyici ve koşullandırıcı denilen ilave bir düzenekte bulunur


312 Silaj Makinalarına Yardımcı Ekipmanlar


Traktör


Silaj makinaları yapılacak hasat ve parçalama işleminde bitkinin üretim alanına bağlı olmak üzere en az üç traktör gereklidir Traktörlerden birisi silaj makinasına bağlanır Diğeri doldurulmuş romörkleri silaj deposuna getirip-götürmek için kullanılır Diğeri ise siloya getirilen yemin iyi sıkışması ve içinde hava kalmaması için sürekli çiğneme işlemini sürdürür


Farklı silaj makinaları için 65-70 beygir gücündeki traktörler yeterlidir Silaj makinasının traktör kuyruk miline bağlantı şaftı, kullanılacak traktöre uyumlu olmalıdır Çiğneme işi için ise genellikle en ağır traktör tipleri kullanılmalıdır Çiğneme esnasında şoförün dikkatli olması, hızlı ve sert hareketlerden kaçınmalıdır Silajın depolanması esnasında yapılacak bir ihmal silaj kalitesini olumsuz yönde etkiler


-Romörk


Silaj yapımında silaj makinaları yanında onu tamamlayan diğer önemli bir ekipmanda silaj romörku olmaktadır Silaj romörkleri toplayıcı düzenli, silajı arkadan veya yandan boşaltabilme düzenine sahip özel romörk olabileceği gibi, ülkemizde yaygın olarak kullanılan 4 tekerlekli tercihen yandan devirmeli tip romörk bu iş için kullanılabilir Ancak mevcut romörklerin silajda kullanımı sırasında biçilen yeşil yemlerin rüzgardan dışarı savrulup meydana gelebilecek kaybın önlenmesi için romörkun arkası ve iki yanı tel kafes veya tahtadan yapılan ilave yan kapaklarla yükseltilir Bu ekler aynı zamanda daha fazla biçilmiş daha fazla ürünün taşınmasını da sağlar Silaj yapımı sırasında silaj makinasının boş beklememesi için en az iki romörkle çalışılması ve birinin daima yedekte beklemesi zorunludur Biçim yapan silaj makinası sayısı birden fazla olduğunda veya silaj deposunun biçim yapılan tarlaya uzak olduğu durumlarda ihtiyaç duyulan romörk sayısı artırılabilir


4 Silo


41 Siloların Genel Özellikleri


Silo yerinin ve tipinin belirlenmesi silaj yapmaya karar veren yetiştiricinin atacağı ilk adımlardan birisidir Silonun ahıra yakın olması, silo yeminin kolayca boşaltılması ve alınmasına elverişli olmalıdır Ancak burada dikkat edilmesi gereken diğer bir hususta; silo kaba yeminin, ahıra ve yerleşim yerlerine hakim rüzgarlarla taşınmasına engel olacak şekilde silonun yerleştirilmesidir İşletmedeki hayvan sayısına göre silo hacmi belirlenir Genellikle yetişkin bir sığıra günde 20-30 kg silaj verildiği düşünülerek, işletmedeki hayvan sayısına göre hacim belirlenir ve bundan sonra uygun silo tipi seçilir Toprak altı silolarında taban suyu seviyesi üst toprak seviyesinden en az 2 m derinde olmalı ve silo derinliği de buna göre ayarlanmalıdır Ayrıca sızan sular bir pompa aracılığı ile çekilmelidir Yüzeysel siloların yeri de her yıl değiştirilmelidir Silo yapımında kullanılan yapı malzemesi yemin kalitesini bozmayacak ve suyu emebilecek özellikte olmalıdır Sızan sular uygun bir şekilde şerbet çukuru adı verilen fazla derin olmayan kuyularda toplanmalıdır Genel olarak ülkemizde toprak üstü plastik örtülü silolar ve yüzeysel beton, prefabrik beton veya taş örgülü silolar bulunmaktadır Silo tiplerinin belirlenmesinde çiftçi imkanları, teknik bilgi, hayvan sayısı ve ekonomik düzey önemli yer tutmaktadır

42 Toprak Üstü Plastik Örtülü Silolar


Basit ve düşük maliyetle yapılabilecek silo tipleridir Plastik siloların çok değişken olan kapasiteleri ve işletmedeki sayıları; hayvan sayısı ekiliş alanı, üretim miktarı gibi faktörlere bağlıdır Silaj yapımına yeni başlayan üreticilere tavsiye edilir Yapımı için ahıra yakın, su tutmayan, düz ve sert bir zemin seçilir Bu amaçla 4-5 m genişlikte ve depolanacak ürün miktarına uygun uzunlukta bir alan silo için yeterlidir


Yüksekliği bir traktörün rahatça çiğneme ve sıkıştırma yapabileceği şekilde 1-2 m olmalıdır Uygun zemin özelliğine sahip alana 5-10 cm kalınlığında sap-saman serilmelidir Silonun üzeri biçim ve çiğneme işi bittikten sonra kaliteli, kolay yırtılmayan tek parça plastik örtü ile tamamen kaplanır Örtünün kenarları biraz daha uzatılarak üzeri 10-15 cm kalınlıkta toprak tabakasıyla kaplanır Toprak tabakası silo üzerine örtülen toprak siloya basınç yaparak silo içindeki havanın dışarı çıkmasına yardımcı olur Ayrıca silaj ve plastik örtüyü dış etkenlerden korur Silonun doldurulma işlemi tamamlandıktan sonra yağışlı günlerde silo tabanını sulardan korumak için silo etrafında 25-30 cm derinliğinde drenaj kanalı kazılmalıdır Silaj olgunluğuna doğru üründe 1/3 oranında çökme görülür Depolanacak ürün miktarı çökme oranı dikkate alınarak hesaplanmalıdır


43 Yüzeysel Beton, Prefabrik Beton veya Taş Örgülü Silolar


Yatırım maliyeti yüksek olmasına karşın silaj kalitesini artırması ve işçilik kolaylığı sağlayan zemin üstü beton silolar entansif süt sığırcılığı işletmeleri için idealdir İşletme hacmine bağlı olarak kapasite sayıları değişir İki tarafı kapalı veya üç tarafı kapalı tipleri vardır Silo iç yüzeyinin çok düzgün ve şaplı sıvalı olması istenir Yapımında siloyu doldurma esnasında alet ve ekipmanların rahat çalışmasını sağlayacak şekilde planlanmalıdır Üç tarafı kapalı olanlarda arkada veya yanlarda boşaltma rampa ve platformları bulunmalıdır Silolar yan devirmeli çift dingilli romörkle boşaltma yapmaya uygun olmalıdır Silo zemini öne veya ortada yapılan bir drenaj kanalına doğru % 1-2 meyilli olmalı, silo suları silo önünde yapılacak bir kanalla tahliye edilmeli, silonun önünde su birikmesine izin verilmemelidir Silo tabanı ve duvarlar asitlere dayanıklı, yapıya sahip olmalıdır


Beton silolarda genişlik bir traktörün rahat çiğneme yapabilmesi için genişlik en az 3-5 m, uzunluk ise 10-20 m olabilir Hayvanların silo yemini kendi kendilerine yemelerine imkan veren sistemler dışında, çok geniş silolar, özellikle küçük işletmeler için tavsiye edilmez Her gün silonun önünde en az 5-10 cm’lik bir kısmını yedirilmesi gerektiğinden ön yüzeyin genişliği silaj kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir Silo boyutlarını hesaplarken silo yemi, tüketecek hayvan sayısı, günlük yedirilecek silo yemi, silo yemi yedirilecek gün sayısı ve tarlada üreteceğimiz yem miktarı dikkate alınmalıdır Mevcut değerlere göre silo boyutları belirlenir Bunun yanında bir işletmede büyük silo yerine küçük boyutta bir kaç tane silo yapmak daha uygun olabilir


44 Kule Tipi Yüksek Silolar


Prefabrik beton veya galvaniz metalden yapılabilir Yükleme, boşaltma elektrik motoru veya traktör kuyruk milinden güç alan bir sistemle gerçekleşir 300-2000 ton kapasitede olabilir Ülkemizde sayıları çok az olup, tesis maliyeti oldukça yüksektir Fakat çok büyük hacimli süt sığırcılığı yapan işletmeler için önerilebilir


45 Silonun Doldurulması


Silaj yapılacak ürün önce temiz ve üstün nitelikte olması gerekir Toprak, çakıl ve kum gibi yabancı maddelerden arınmış olmalıdır Depolanacak ürünün temizliği fermantasyonu olumlu yönde etkiler Materyalin parça büyüklüğü de silolama da önemlidir Araştırmalar başlangıç yemlerinde parça büyüklüğünün büyükbaş hayvan grubu için 10-20 mm, küçükbaş hayvanlar için ise 10 mm’den daha küçük olması gerektiği belirtilmektedir Bu yüzden hasat öncesi söz konusu ayarın kontrol edilmesi gerekir


Doldurma işleminin bir iki gün içerisinde tamamlanmasında büyük yarar vardır Bunun için işletmede o gün her işin geriye bırakılarak bütün işgücünün silonun doldurulmasında kullanılması gerekir Buna rağmen işlem devam ediyor ise silonun doldurulan kısmı iyice kapatılarak bekletilmeli, üstü hiçbir zaman açık bırakılmamalıdır Yemin siloya dolumu esnasında yem materyalinin durumuna göre belli aralıklarla katkı maddeleri kullanılabilir Yüzeysel beton silolarda doldurma işlemi 80-100 cm yükseklikten yapılmalıdır Doldurma aşamasında sıkıştırma işlemine özen gösterilmelidir


Sıkıştırma ile ortamdaki hava uzaklaştırıldığı gibi, süt asidi bakterilerinin etkinlikte bulunacağı 30ºC lik Ortam ısısının sağlanmasına çalışılır Sıkıştırma derecesi siloda ortam sıcaklığını etkileyen faktörler arasında bulunmaktadır Sıcaklık derecesi fermantasyon seyrine, besin maddeleri kaybına ve silaj kalitesini etkilemektedir Sıkıştırma işlemi silonun doldurulma aşamasında alt tabakadan başlanmalı ve dolum işlemi bitene kadar devam etmelidir Yemler silo tipine bağlı olarak 20 ile 60 cm‘lik tabakalar halinde doldurularak sıkıştırma yapılmalıdır


Doldurma ve sıkıştırma işlemi biter bitmez, silajın üzeri plastik örtü ile örtülerek üzerine toprak vb maddeler çekilerek düzenli bir basınç sağlanmalı ve daha sonra üzeri sap balyası vb ağırlıklarla kapatılarak etraftan hava alması engellenmelidir Silajın çok iyi sıkıştırılmış ve havasının alınmış olması son derece önemlidir Silaj hava alırsa kızışma olur, bozulur ve küflenir Aynı şekilde siloya suyun sızması da önlenmelidir Bu olumsuzluğu silo inşası zamanında zemin seçiminde dikkatli olunarak önlenebilir Bununla birlikte yağmur, kar vb su akıntılarının siloya girişine engel olunacak tahliye kanalları açımına dikkat edilmelidir Sıkıştırma işleminin diğer bir yararı silaj yoğunluğunu arttırmaktır Böylece daha fazla Ürün depolanabilir Silo kapatıldıktan sonra basınç oluşturabilen bir motorla siloda kalan havanın boşaltılması fermantasyonun erken başlamasını sağlayacaktır


Ek dolum zorunlu ise örtü kaldırılır CO2 sebebi ile boğulma olmaması için çakmak ve kibrit ile kontrol edilir Silonun doldurulmasına devam edilir Fakat bu tür uygulamaların tekrarlanması istenmez Yeni tabakaların siloya dahil edilmesi ile oluşan silo suyu, yeni hava girişi olasılıkları tüm yem yığınında olumsuz yönde etkiler Başlangıçta silonun doldurulmasına ara verilmesi, silajın bozulmasına sebeb olarak gösterilmesine rağmen, 10 günlük bir aradan sonra yeni dolum yapılmasının zararı olmamaktadır Bunun nedeni süt asit bakterilerinin faaliyetlerini tamamlamış olmasıdır Ek dolumlarda materyalin soldurulmuş ve su içeriğinin %70 dolayında olmasına özen gösterilmelidir


5 Silo Yeminin Oluşumu


Taze ve soldurulmuş yem materyali siloya doldurulduktan sonra bitkiler bir süre daha solunuma devam eder Yığın içi, örtü altı ve kenar boşluklardaki O2 yaklaşık olarak 5 saat süre sonunda tüketilerek yerine CO2 üretilir Meydana gelen bu gaz akışkan ya da kolayca uçup giden özellikte değildir Oluşumu son derece hızlıdır Solunum olaylarında daha çok kolay çözünebilen besin maddeleri kullanılır ve bir miktar ısı açığa çıkar Meydana gelen CO2'in yığında kalması durumunda solunum O2 yetersizliği nedeniyle kısa sürede son bulur Yaşamları için havaya ihtiyaç duyan tüm mikroorganizmalar ile canlı bitki hücreleri kısa bir zaman sonra ölürler Böylece yem tabakaları birbiri üzerine oturur Daha sonra tüm yem yığınını silo tabanına doğru yıkayarak besin maddelerince zengin hücre suyu dışarı çıkar Bu sırada bitki üzerindeki bakteriler, bitki karbonhidratlarını çeşitli asitlere fermente ederler Asit oluşumu önce yavaş, fakat daha sonra hızlı devam eder Silonun doldurulması sırasında geçen sürenin uzun olması durumunda yemde bulunan oksijenin tahliyesi daha uzun süre alır ve fermantasyon yavaş seyreder Bu nedenle silonun doldurulması ve örtülmesi en kısa sürede tamamlanmalıdır Bu kademe yaklaşık 1-2 gün sürmektedir Bu devreden sonra 10-20 gün süreli ikinci devre başlar Açığa çıkan hücre suyunun dışarı atılmasında, yem yığınına hava girişine engel olunmalıdır


Böylece sağlanan havasız ortamda, süt asidi bakterilerinin faaliyeti için şartlar oluşturulmuş demektir Bu aşamada bir miktar sirke asidi ve bol miktarda CO2 oluşur Silajın dolum esnasında yapılan sıkıştırma işlemi, yeterli değil ise fermantasyon sonucu butirik asit oluşur ve üründe bozulmalar başlar Silolama işleminin düzenli yapıldığı bir siloda ise fermantasyon sonucu pH sürekli düşer ve yem ekşimeye başlar Siloya alınan yeşil yemlerin etkin korunmasında oldukça önemli olan pH değeri, yemin kuru madde içeriğine bağlıdır Kuru madde miktarı ile pH değeri arasında doğrusal bir ilişki bulunmaktadır pH değerinin hızlı düşüşü, bitkisel enzimler aracılığı ile proteinlerin parçalanmasını geniş ölçüde durdurur


Başlangıçtan itibaren geçen 4-6 hafta sonunda silaj, hayvanların rasyonlarına dahil edilebilir Silonun açılması aşamasında, uygun görülen tarafının üstü topraklardan iyice arındırılmalıdır Daha sonra ot, sap ve naylon örtüsü kaldırılmalıdır Açılma işlemi kısa sürmelidir Zira silaj yeminin uzun süre açık ve hava temasında bırakılması, özelliklerinin kaybolmasına neden olabilir Açılan silo ön tarafından başlanarak ihtiyaca göre dilimler halinde kesilerek çıkarılır Traktörle sürekli sıkıştırılmış silajın çıkarılması biraz yorucu olabilir Bu işlemler için dirgen-çatal, bahçe beli, balta, kürek gibi el aletleri kullanıldığı gibi motorlu el tipi kesicilerde kullanılabilir Hayvan sayısının fazla olduğu büyük işletmelerde silajın çıkarılması için traktör ön veya arka yükleyicilerden yararlanılır Silodan çıkarılan silaj, taşıyıcılar tarafından ahıra veya doğrudan yemliklere dağıtılır Soğuk bölgelerde donmuş olan silajın önceden ahır içine getirilerek çözündürülmesi yararlı olur Silajı hayvanların önüne götürmek yerine hayvanları silo önüne getirerek beslemek de mümkündür Bunun için parmaklıklı veya elektrikli gergilerden yararlanılabilir


6 Hayvanların Beslenmesinde Silajın kullanımı


Silo yemleri yeşil, sulu ve güzel aromalı, hayvanların severek yedikleri bir yemdir İşletmede yeterli miktarda üretilebildiği takdirde bütün bir yıl boyunca başlıca kaba yem kaynağı olarak beslemede kullanılabilir Silo yeminin kullanımı ilk olarak süt inekleri için düşünülmelidir Bunun yanında besiye alınan sığır, buzağı ve danalar içinde silo yemi iyi bir yem kaynağıdır Süt ineklerinin beslenmesinde yaygın olarak kullanılan silaj, bu hayvanların günlük kuru madde ihtiyaçlarının yaklaşık yarısını silo yeminden karşılanması mümkündür Hayvan ırkına göre değişmekle birlikte süt ineklerine günlük 20-30 kg arasında silo yemi verilebilir Silo yemleri kuru maddece düşük, suca zengin yemler olduğundan süt ve besi hayvanlarının rasyonlarında kuru madde ihtiyacının karşılanabilmesi için günlük 5 kg kadar kuru ot ile verim düzeyine göre ilave kesif yem verilmesi zorunludur


Süt ineklerinin silo yemi ile beslenmesinde dikkatli olunmalıdır Sütün kokuya hassas olması nedeni ile silo yeminin sağımdan sonra ahıra getirilmesi gereklidir Ayrıca hayvanların önüne bırakılan yemler tamamen tüketilmemişse artan bu yemler gelecek yemleme zamanına kadar ahırda tutulmamalı veya altlık olarak kullanılmalıdır Yemlemeden sonra ahır temizlenmeli ve havalandırılmalıdır Yemlemede kullanılan elbise veya iş önlükleri de ahır dışındaki bölmelere asılmalıdır


Silo yemlerini buzağı ve genç sığırların beslenmesinde de kullanmak mümkündür Bu hayvanlar için fazla sulu silo yemleri ile pancar yaprağı silajı pek önerilmemektedir Bununla birlikte buzağıların silo yemleri ile beslenmesine 4aydan itibaren başlanmalıdır Daha sonraki aylarda günde tüketebilecekleri silo yemi 5 kg’a kadar çıkarılmalı, sadece silo yemine dayalı tek yönlü beslemeden kaçınmalıdır


Koyunlar alıştırmak koşulu ile silo yemini severek tüketirler Bu hayvanlar için silo yeminin erken biçilmiş yeşil ottan hazırlanmış olması daha büyük önem ifade eder Böyle bir yemi koyunlar kuru otla karıştırmak suretiyle günde 1-15 kg, yalnız olarak da 6 kg’a kadar tüketebilirler Yavrulu koyunlara verilecek günlük miktarı, diğer yoğun yemlere de yer vermek amacıyla, 3-4 kg’ın üzerine çıkmamalıdır


Silo yemleri besin madde içeriklerine göre oldukça ucuza mal olan yemler olduğundan rasyonda artan oranda silaja yer verilmesi, üretim maliyetini düşürmektedir

7 Silo Katkı Maddeleri


Silolama esnasında biyolojik ve teknik şartlar her zaman mükemmel bir şekilde yerine getirilemez Yemlerde kaçınılmayan kirlenmeler, teknik noksanlıklar, fermantasyonu olumsuz yönde etkileyen mikroorganizmalar ve yem yığınına havanın sızması gibi nedenler silo yemi kalitesinin değişmesine neden olur Bu yüzden fermantasyon biyolojisi ve tekniğine yardımcı olabilecek bazı katkı maddelerinin kullanılması zorunlu hale gelir Siloda hızlı bir şekilde süt asiti fermantasyonunun kısa sürede oluşabilmesi için, ürünün karbonhidrat bakımından zengin olması gereklidir Bir yem materyali karbonhidrat bakımından ne kadar zengin ise o derece kolay, ne kadar fakir ise silolanması o derece güç olmaktadır Yemler silolanma yeteneklerine göre üç gruba ayrılabilir


-Kolay silolanabilen yemler


-Mısır, sorgum tür ve melezleri, Ayçiçeği, şekerpancarı yaprakları, hayvan pancarı, fiğ-tahıl karışımları vb


-Orta derecede silolanabilen yemler


-Çavdar, arpa ve yulaf hasılları, bakla, baklagil karışımları, üçgül, çayır otları vb


-Güç silolanabilen yemler


-Üçgüller (Çiçeklenmeden önce hasat edilirse), yonca, fiğ, bezelye, kolza vb


Fermantasyon olaylarının oluşumunu garanti altına almak ve silo yeminin besin maddelerince zenginleşmesini sağlamak amacıyla çeşitli katkı maddeleri kullanılır Katkı maddeleri; süt asidi oluşumunu hızlandıran maddeler, asitler ve istenmeyen mikroorganizmaların gelişmesini önleyen maddeler şeklinde gruplandırılabilir Ülkemizde genelde kullanılan katkı maddeleri melas, pancar posası, pancar talaşı, tahıl kırmaları ya da unlarıdır Güç silolanabilen yemlere % 2-3 melas, % 18 pancar posası, %8-10 pancar talaşı, %5-10 arpa veya yulaf kırması dahil edilebilir Fermantasyona etkisi zayıf olmakla birlikte bakterisit etkiye sahip tuz % 1-3 kg oranında ilave edilebilir Erken devrede biçilen bitkiler (özellikle baklagiller) için silolamayı kolaylaştırmak amacıyla mısır ve sorgum ilave ederek silolama yapmak da mümkündür Bu iş için bitkilerin iyi doğranıp karıştırılması gerekir


Sığır beslemede kullanılan ve süt ineklerinin beslenmesinde temel rasyonu çoğu kez tek başına oluşturan mısır silajının protein eksikliğini gidermek ve enerji-protein dengesini sağlamak için, mısırın silolanması esnasında veya silo yeminin hayvana yedirilmesi aşamasında azotça zengin kaynaklarla takviye edilmesi yoluna gidilmektedir Bu amaçla çoğu kez üreden yararlanılmaktadır Geviş getiren hayvanların protein tabiatında olmayan azottan yaralanabildikleri ortaya konmuştur Bol miktarda ve oldukça düşük fiyatla üretilen üre, protein tabiatında olmayan azot kaynakları arasında en fazla kullanılanıdır Mısırın silajı üretim aşamasında üre ilavesinin silo yemi protein içeriğinin artmasına, organik maddelerin sindirim derecelerinin ve yem değerinin yükselmesine katkısı olduğu belirlenmiştir Mısır silajına 5 kg/ton üre ilave edilebilir Süt asidi bakterilerinin faaliyetini kolaylaştırmak ve pH’ı ayarlamak amacı ile 100 kg yeşil yeme 450g sülfürik asit, organik asitlerden 200cm3 formik asit 6 kat su ile sulandırılarak katılabilir Melasta 1-2 kat su ile karıştırılarak tabakalar arasına atılmalıdır


8 Silo Yeminin Özellikleri


Silo yeminin rengi yapıldığı bitkiye göre değişmekle birlikte açık yeşilden daha koyu tonlara kadar değişebilir Silajın hoşa gidecek bir kokusu olmalı, istenmeyen tereyağ asidi ve küf gibi kötü kokular olmamalıdır Bitkilerin yaprak ve sap kısımları bozulmadan kalmalı, yapışkan bir görünümde olmamalıdır


81 Silo Yemi Değeri ve Ölçülmesi


Silajın yem değeri, öncelikle yemin türüne, biçim zamanına ve olgunluk derecesine bağlıdır Bunun dışında silolama tekniği de yem değeri üzerinde etkilidir İyi silolanmış yemler yem değeri bakımından başlangıç yemlerine göre fazla farklılık göstermezler


Silaj kalitesinin düşmesi silodaki aşırı ısınma sonucu istenmeyen tereyağ ve sirke asidi bakterilerinin etkinliğinden kaynaklanmaktadır Bu olaylar silo yemi pH’sını ve besin maddeleri sindirilebilirliğini olumsuz yönde etkilemektedir İyi bir silajda süt asidi %2, sirke asidi ise %03-08 dolayında olmalıdır


Silajın yem değeri ölçülürken bir çok yöntemden yararlanılır Bu yöntemlerde değişik ölçüler belli bir esasa göre puanlandırılır Daha sonra yemin aldığı puan ve sıralamadaki yeri değerlendirilir Burada dikkat edilmesi gereken nokta, silo yeminin yem değerinden bahsederken bunu silo yemi niteliği ile aynı anlamda kabul etmemelidir Silo yeminin niteliğinden amaç, fermantasyonun seyrine göre silo yeminde görülen değişimdir Silo yeminin yem değeri ise bu yemi tüketen hayvandan elde edilen ürün akla gelmelidir Silo yemlerinin yem niteliğinin tahmini fiziksel ve kimyasal yöntemlerle yapılmaktadır


811 Silo Yemlerinin Fiziksel Analizlere Göre Değerlendirilmesi


Fiziksel yolla yapılan belirlemede duyu organlarından yararlanılır Bu bakımdan koku silo yeminin en belirgin fiziksel özelliği olarak kabul edilmektedir Bunun yanında kuru madde ve pH değeri niteliğin belirlenmesinde önemli bir ölçüttür Fiziksel yöntem pratik işletme şartlarında silo yeminin hızlı bir şekilde değerlendirilmesi yönünden önemlidir Fakat bu değerlendirmede kişiye göre değişebilecek olan renk, koku ve strüktür puanlaması yemin niteliğinin belirlenmesinde başarılı sonuç vermeyebilir Çizelge, 2’de silo yemleri için Alman Tarım Örgütü (DLG)’nün geliştirmiş olduğu fiziksel değerlendirme yöntemi verilmiştir


812 Silo Yemlerinin Kimyasal Analizlere Göre Değerlendirilmesi


-Fleig Puanlama Yöntemi


Analitik yöntemler laboratuar ve bazı araç-gereç gerektirdiğinden kullanımları sınırlı gibi görülebilir Fakat geliştirilen Fleig yönteminin masrafı az ve değerlendirilmesi çok kolay olmakta ve bu yöntem fiziksel yönteme göre daha güvenilir bilgi vermektedir (Çizelge, 3) Çünkü Fleig puanlama yönteminde yararlanılan pH değeri yemlerin yeterince ekşiyip ekşimediğini sayısal olarak belirleyen önemli bir ölçüdür Bu yöntemde verilen denklemde { Fleig puanı: 220+(2x % kuru madde-15)-40pH} görüldüğü gibi yemin kuru madde oranı ve pH değeri belirlenmelidir Laboratuar şartlarında belirlenen bu iki değer formülde yerine konulur Belirlenen değer fleig ıskalası ile karşılaştırıldığında yemin hangi nitelik grubunda yer aldığı ortaya çıkar Üretim ve satış aşamasında silajın bazı özelliklerinin belirlenmesi gerekebilir Bu konuda bazı merkezlerde bulunacak Gıda Kontrol Laboratuarları bu endişeyi ortadan kaldırabilir Ülkemizde rasyonel hayvancılık yaparak silajdan yararlanmaya çalışacak üreticilerimiz, yaptığı silajdan örnek alarak ilgili kuruluşlara getirir ve kısa zamanda silajın kalitesi öğrenebilirler Daha sonra yem rasyonlarını bilinçli hazırlayacakları için hayvansal üretimleri olumlu yönde etkilenecektir Hazırlanan özet bilgilerin, silaj hazırlama konusunda ilgililere faydalı olacağı inancındayız