Arpa Yetiştiriciliği

Arpa - Arpa Nedir - Arpa Yetiştiriciliği





1 TANIMI VE TOPRAK İSTEĞİ

Arpa tek yıllık bir uzun gün bitkisidir Fakat değişik gün uzunluklarına da uyabilir Arpa, tahıllar içerisinde en çok kardeşlenenlerdendir Olağan durumda 5 - 8 kardeş verir Bitki boyu ortalama 35-100 cm kadardır Başakları ortalama 8 - 15 cm boyunda olup 2, 4 ve 6 sıralıdırlar Çiçeği kavuz ve kapçık sarar, kavuzlu arpalarda bunlar daneye yapışıktır ve harmanda ayrılmazlar Danenin ortalama % 10 - 13 kadarı kavuzdur Dane yapısında % 9 - 13 ham protein, % 67 kadarda karbonhidrat bulunur Arpa serin iklim tahılları içerisinde buğdaydan sonra en çok ekimi yapılandır

Arpa daha çok hayvan yemi olarak kullanılır Yem olarak değeri mısırın % 95'i kadardır Yemlik arpalarda protein oranının fazla olması istenir Kavuzun fazla olması besleyicilik değerini düşürür

Kullanıldığı önemli alanlardan biri de malt sanayidir Bira üretimi için gerekli olan malt iki sıralı beyaz arpalardan elde edilmektir Biralık arpalarda protein oranının düşük olması gereklidir (% 9 -105)

Yurdumuzda yetiştirilen arpaların çoğunu biralık arpalar oluşturmaktadır Tarımsal işlemlerin gereği gibi yapılması durumunda kaliteleri daha da yükselecek ve ihraç etme olanakları da doğacağından, ülkemize döviz getiren tarım ürünlerinden biride arpa olacaktır

2 İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ

21 İklim İsteği

Arpa, fazla soğuk ve fazla sıcak olmayan, nispi nemi yüksek olan yerlerde iyi gelişir Sıcaklığı 0 ºC nin altına düşmeyen ve 18 - 20 ºC'nin üzerine çıkmayan, nispi nemi % 70 - 80 olan yerler arpa için çok uygundur


22 Toprak isteği

Arpa için en uygun topraklar, organik maddece zengin, milli, havalanması ve nemliliği uygun, nötr reaksiyonlu (PH'ı 5 ile 8) topraklardır

3YETİŞTİRME TEKNİĞİ

31 Ekim Nöbeti

Bölgemizde buğday gibi arpa da kuru ve sulu koşullarda çeşitli kültür bitkileri ile münavebeye girmektedir

Kuru koşullarda

Arpa-Nadas-Arpa

Arpa-Mercimek-Buğday-Mercimek

Arpa-Nadas-Buğday-Nadas

Sulu Koşullarda



Arpa-Sebze

Arpa-Buğday

Arpa-Mercimek

Arpa-Fiğ

Arpa-Korunga

Arpa-Mısır

Arpa-Ayçiçeği


32 Çeşit

Yapılan araştırmalar sonucu;

Sulu koşullarda; biralık çeşit ve hatlardan; Clipper (480 kg/da), Er-Alam (506 kg/da), Arupo "S" (47349 kg/da), Nefia (47097kg/da), Legia (49483kg/da), Gold Marker (553 kg/da), yemlik çeşit ve hatlardan; Yeşilköy (57153kg/da), Beecher / Brigs L (59095kg/da), Amp-Hc 1905 (54870kg/da), H2 72 / Brigss (51835kg/da), Manker (62127 kg/da)'in bölge koşullarına uyum sağladığı tespit edilmiştir

Kuru koşullarda; Hamidiye 85, Şahin 91, Gem, Kaya gibi çeşitler tavsiye edilmektedir

33 Toprak Hazırlığı

331 Kuru Koşullarda: Bölgemizde kuru koşullarda arpa-nadas veya arpa-mercimek ekim nöbeti uygulanmaktadır

Bu nedenle Arpa nadas sisteminde, arpa hasadını müteakip hiçbir toprak işlemesi yapılmadan, ekim sahası kışı geçirdikten sonra, erken ilkbaharda Mart ayının ikinci yarısından itibaren toprak uygun tava geldiğinde soklu pullukla derin sürüm yapılır


Daha sonra sonbaharda diskharrow + tırmık ve tapan çekilerek tohum yatağı hazırlanır Arpa-Mercimek ekim nöbetinde ise; mercimek hasadından sonra toprak gölge tavındayken derin sürüm yapılır Daha sonra sonbaharda diskharrow + tırmık ve tapan çekilerek tohum yatağı hazırlanmış olur

332 Sulu koşullarda: Sulanan sahalarda arpa genellikle çapa bitkileri ile ( sebze, mısır, ) münavebeye girmektedir Bu nedenle sonbaharda ön bitki hasadından sonra, bitki kalıntıları temizlenmeli veya uygun alet ekipmanla parçalanmalı, bundan sonra döner kulaklı pullukla derin sürüm yapılıp, toprağa karıştırılmalıdır Daha sonra diskharrow ve tırmık çekilerek keseklerin kırılması sağlanır Kesekler kırıldıktan sonra orta ağırlıkta bir tapan çekilerek, tohum yatağı hazırlanır

34 Ekim

Ekim mibzerle yapılmalıdır Ekim derinliği, çimlenme için yeter nemi ve havalanmayı sağlayacak düzeyde ayarlanır Genellikle kışlıklarda ekim derinliği 4 - 6 cm, yazlık ekimlerde 3 - 4 cm olmalı ve m2' ye kışlık ekimlerde 300 - 350 tane, yazlık ekimlerde 350 - 400 tane tohum düşecek şekilde hesaplanmalıdır Bu ise kuru koşullarda 14 - 16 kg/da, sulu koşullarda ise 12 - 14 kg/da arasında değişebilir (Tohumun 1000 dane ağırlığına göre) Ekim kardeşlenmenin yüksek olduğu taban ve sulu arazilerde daha seyrek yapılabilir

35 Gübreleme


Arpa gübreleme genelde buğday gibidir Kuru koşullarda 5 - 6 kg/da N, 7 - 9 kg/da P2O5, sulu koşullarda ise 12 - 14 kg/da N, 10 - 12 kg/da P2O5, karşılığı azotlu ve fosforlu gübre uygulanmalıdır


Fosforlu gübrenin tamamı ekim esnasında mibzerle banta, azotlu gübrenin yarısı ekimde, yarısı da kardeşlenme başlangıcında toprak yüzüne serpilmek suretiyle verilmelidir


36 Sulama

Arpanın su ihtiyacı buğday kadar olmamakla beraber, bol verim ve kaliteli ürün için yeterli miktarda da toprak emine ihtiyaç vardır Arpada sulama yapılacaksa birinci su sapa kalkma ikinci su süt olumu devresinde olmak üzere iki su verilir Tek su verilecek ise süt olum devresinde tatbik edilmelidir Sulamada tatbik edilecek husus bitkinin gelişme devresinde, yağışların yeterli olmadığı dönemlerde arpanın toprakta ihtiyacı olan suyun, sulama suyu ile karşılanmasıdır

37 Hastalıkları, Zararlıları ve Mücadelesi

371 Hastalıkları:

Arpa Kapalı Rastığı: Mantari bir hastalıktır Buğday sürmesine benzer Hasta bitkinin daneleri katı ve siyah rastık parçaları olur Ekimden önce tohumlar civalı ilaçlarla ilaçlanmalıdır

Arpa Açık Rastığı: Mantari bir hastalıktır Hasta bitkinin başakları siyah bir toz kitlesi durumundadır İlaçlı mücadelesi yoktur Dayanıklı çeşitler ekilmeli ve ekim nöbeti uygulanmalıdır

372 Zararlıları:Yabancı Otlar: Buğdayda zararlı olan yabancı otlar, arpada da verim düşüklüğüne sebep olur Yabancı otlarların 3 - 5 yapraklı olduğu devrede yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır

38 Hasat, Harman ve Depolanması


Arpada hasadı geciktirmek hem verimi arttırır, hem de su oranının düşmesini sağlar İyice kurumadan hasat edilmiş arpa ürününde kavuzlar kolayca renk atar, kalite düşer Hasat tırpan veya orakla yapılıyorsa, kırılmasını önlemek için, hasada sabahın erken saatlerinde çiğli havada girilmelidir

En iyi hasat biçerdöverle yapılanıdır Bu taktirde tam olumu fazla geciktirmemelidir Biçerdöverle hasatta özellikle biralık arpalarda danenin kırılmaması için, biçerdöver ayarı önem kazanmaktadır Arpanın depolanmasında ambar olarak kullanılacak bina rutubet almayan kuru, havadar ve aydınlık bir yer olmalıdır Depoya getirilen arpanın su oranının %12 - 14 altında olması gerekmektedir Deponun ısısı ise +4ºC civarında olmalıdır Ambara konulacak arpa içerisinde, kızışmaya sebep olmaması için yabancı tohum bulunmamalıdır