Bitkilerde Tomurcuk Gelişimi

odunlu bitkilerde tomurcuklar - çamlarda tomurcuk gelişimi - bitkilerde ilk tomurcuklaşma - bitkilerde tepe tomurcuğuOdunlu bitkilerde tomurcuklar genellikle tomurcuk pulları ile örtülüdürler, ilkbaharda büyümenin başlaması ile tomurcuk pulları açılır Şöyle ki: tomurcuk pullarının iç yüzeyleri, dış yüzeylerinden daha hızlı büyüyerek dışarı doğru kıvrılırlar Bundan sonra tomurcuğun içinde, bitki türüne bağlı olarak almaşlı, karşılıklı veya halkalı (dairesel) tarzda dizilmiş olan yaprak taslakları arasındaki internodyumlar uzamağa başlar


Mutedil bölgelerin odunlu bitkilerinde bir internodyumların uzaması ilk baharın birkaç haftası içinde tamamlanır Bundan dolayı bölgemizdeki odunlu bitkilerin boylarının ilk baharın başlangıcında hızlı büyüdüklerini ve ondan sonra boyca büyümenin cereyan etmediğini çok vakit görürüz Bu hal özellikle çamlarda çok bariz bir şekilde görülür


Nitekim çamlarda tepe tomurcuğu ilk baharın bir kaç haftası içinde hızlı bir büyüme ile ağaca senelik boy artımını kazandırır ve ondan sonra ağacın büyümeyi yatay istikamette, yani çap artımı şeklinde olur Fakat ekseri annual bitkiler ve tropikal bölgelerin bir çok odunlu bitkilerinde tomurcuk içindeki yaprak taslakları arasındaki internodyumların büyümesi kısa bir zamana münhasır olmayıp, bütün büyüme mevsimi boyunca devam eder


Bir yan tomurcuk açıldığında, tepe tomurcuğunda olduğu gibi, tomurcuk internodyumlarının uzaması dalın boyca artmasını temin ettiği gibi, tomurcuk taslakları da dalın yapraklarını meydana getirir


Gövdenin ilk tepe tomurcuğu epikotilin uç kısmından teşekkül eder Bu tomurcuk içindeki yaprak taslaklarının koltuklarında koltuk altı tomurcukları, başka bir deyimle yan tomurcuklar teşekkül eder Bu yan tomurcuklardan da yukarda anlatıldığı şekilde yan dallar meydana gelir


Odunlu bitkilerde koruyucu ödev gören tomurcuk pulları açılmalarından kısa bir müddet sonra dökülürler Çünkü artık onların herhangi bir ödevi kalmaz Bir yıllık bitkilerin tomurcukları üzerinde koruyucu tomurcuk pulları olmadığından büyüme mevsimi sonunda bu tomurcuklar ölürler


Mutedil bölge odunlu bitkilerinde kısa süren boyca büyüme periyodu sonunda gövdenin ucunda tepe tomurcuğu ve buna benzer şekilde de dalların uçlarında dal uç tomurcukları teşekkül eder


Diğer taraftan gerek tepe tomurcuğu ve gerekse yan tomurcuklar içindeki yaprak taslakları gelişip olgunlaşırken yaprak taslaklarının koltuk altlarında belirmeye başlayan tomurcuk taslakları da yaprak olgunlaşırken gelişerek tam olgun yan tomurcuklar (koltuk altı tomurcukları) haline gelirler Bütün bu tomurcuklar teşekküllerini tamamladıktan sonra, vejetasyon süresinin geri kalan kısmında ve kış boyunca pasif bir vaziyette kalırlar ve müteakip ilkbahar geldiğinde yukarda anlatıldığı şekilde gelişerek bitkinin biraz daha büyümesini temin ederler


Gövdenin bir dalı üzerindeki koltuk altı tomurcuklarda gelişerek bu dalın, yan dallarını meydana getirir Bazı bitkilerde koltuk altı tomurcuklarından meydana gelen dallar fazla büyümez, yani bunlar çiçek veya kozalak şeklinde gelişirler Çiçekler ödevini yaptıktan sonra solarak bazı kısımlarını dökerler Çiçek organlarının koltuklarında, yapraklarda olduğu gibi koltuk altı tomurcukları teşekkül etmez


Bir senelik bitkilerde de epikotilin uç kısmından tepe tomurcuğu meydana gelir ve bu tomurcuğun faaliyeti neticesi bitki boyca belirli bir seviyeye ulaşır Tepe tomurcuğu vejetatif bakımdan ödevini tamamladıktan sonra çiçek tomurcuğuna dönüşür ve bu sebepten bir senelik bitkilerin tepe kısmında çiçek görünür


Genellikle bir bitki türünün tomurcukları şekil, büyüklük, bulundukları yer ve yüzey yapısı bakımından diğer bir bitki türü tomurcuklarından farklıdır, işte bu- özellikten istifade ederek bir bitki türünü kışın da teşhis etmek mümkündür


Bitkilerde yan ve tepe tomurcukları faaliyet bakımından oldukça farklılıklar gösterirler, işte bu hal bitkilerin tepe yapılarına tesir eder Ağır büyüyen veya uyur yan tomurcuklara sahip bir bitkide tepe tomurcuğu kesilerek uzaklaştırılırsa, yan tomurcuklar uyur halden aktif hale geçerler Bu özellikte tomurcuklara sahip bazı bitkilerin dikine büyümeleri arzu edilmezse, bunların tepe tomurcukları budanarak çalı şeklini alması temin edilebilir


Şakayıklarda yan ve tepe tomurcuklarından çiçekler meydana gelebilir Eğer bu bitkilerin gelişmesi esnasında yan tomurcukların hepsi kesilerek uzaklaştırılırsa, bitki boyca normalden daha uzun olduğu gibi, tepe tomurcuğundan meydana gelen çiçekte normalden büyük olur İşte bu özellikten çiçekçilikte istifade edilerek karanfil, gül gibi kıymetli bir çok çiçeklerin normalden daha büyük bir şekilde teşekkül etmeleri sağlanır


alıntı