Khalkha Nehri Olayı

Khalkha Nehri Olayı - Khalkha Nehri Hadisesi - Khalkha Nehri Olayı Tarihi

Khalkha Nehri Olayı(Nomonhan Olayı) (11 Mayıs - 16 Eylül 1939)

Rusça'da Boi na Khalkhin-Golie (Бои на Халхин-Голе: Khalkha Nehrinde Çatışma), Japonca'da Nomonhan Jiken (ノモンハン事件: Nomonhan Hâdisesi), Moğolca'da Khalkhin Golin Baildaan (Халхын голын байлдаан: Khalkha Nehri Savaşı)

Sınır Sorununun Tarihçesi


1734'te Çin'in Jin hanedanın belirttiği Dış Moğolistan ile İç Moğolistan'ın sınırı Moğolistan'ın bağımsızlık ilanından sonra da Moğolistan ile Çin tarafından kabul edilmekteydi Fakat 1932'de kurulan Mançukuo İç Moğolistan'ın güney sınırı için mevcut sınırdan yaklaşık 20 kilometre güneyinde bulunan Khalkha Nehri'ni yeni sırır olduğunu iddia ederek öteden beri yörüklerin serbestçe hayvancılığı işlediği bu bölgede münakaşa yaratmıştı


10 Ağustos 1939'da Khasan Gölü Hâdisesi (Changkufeng Tepesi Hâdisesi)'nin anlaşması Moskova'da imzalandıktan sonra sınırları sakinleşti Ancak Ocak 1939'da Moğolistan 7 Sınır Muhafız Noktası'na bağlı 1 Üsteğmen ve 12 erin sınırı aşarak keşif görevinde bulunurken Mançukuo tarafında esir alınmasıyla sınır bölgesinde çatışmalar yoğunlaşmaya başladı


Zamanla Moğolistan'a Sovyetler Birliği'nin, Mançukuo'ya ise Japonya'nın takviye birliklerini yollamalarıyla çatışmalar şiddetlenecekti

Birinci Khalkha Nehri Olayı (11 - 31 Mayıs 1939)


11 Mayıs 1939 sabah erken saatte Nomonkhan civarında bulunan Mançukuo Sınır Gözetme Noktası'na karşı 20-60 kadar moğol askerinin sınırı geçerek hücum etmesiyle çatışma başladı 12 Mayıs'ta 700 Moğollar sınırı geçtiği rapor edildi 13 Mayıs'ta 23 Tümen Komutanı Korgeneral Michitarô Komatsubara (小松原道太郎), Tümenin keşif alayına bağlı Komutanı Yarbay Yaozo Azuma (東八百蔵) komutasında bir müfreze (Azuma Müfrezesi) kurdurarak 300 Mançukuo birlikleriyle beraber hareket ettirdi Ancak rapor edilen 700 rakamı yanlış bilgi olup aslında yüzü aşamayan moğollar hemen Khalkha Nehri'nin ötesine çekildi Komatsubara hareketin maksadının tamamlandığını düşünerek Azuma müfrezesinin geri dönüşünü emretti


Moğolistan Başkumandanı Mareşal Khorloogiin Choibalsan (Moğolca: Хорлоогийн Чойбалсан), 15 Mayıs 15 Mayıs'ta Sınır Muhafızı'na, ana birliklerinin varıncaya kadar Khalkha Nehri hattını savunmasını emrederek Moğolistan 6 Süvari Tümeni'ni ilerletti 20 Mayıs'a kadar Kızıl Ordusu 57 Kolordu'nun birliklerini ilerletti Sovyet ve Moğolistan birlikleri Khalha Nehri'nin doğu sahlinde mevzilendi Buna farkeden Komatsubara Khalkha Nehri'nde düşmanı imha etmeye karar verdi 64 Piyade Alayı Komutanı Albay Takemitsu Yamagata (山縣武光) komutasındaki Yamagata Müfrezesine hareket emrini vererek 28 Mayıs hücume geçirdi


Japon Keşif Birlikleri Sovyetler ve Moğolların ricaat yolunu keserek müfrezeden ayırılarak yanından hücum etti Fakat Sovyetler ve Moğolların üstün mekanize birlikleriyle Khalkha Nehri'nin batı sahlinde konuşlandıran topçu ateşinin desteğiyle karşı hücumuna geçti Cephenin ortasında kuşatılan Azuma Müfrezesi 29 Mayıs'ta süngü hücumu düzenleyerek tamamen şehit edildi Komatsubara durumunu inceleyerek ricaat kararını verdi 31 Mayıs'ta Yamagata Müfrezesi de ricaat emri üzünden geri çekildi Sovyetler ve Moğollar da 30 Mayıs'ta Kharkha Nehri'nin batısına çekildi Böylece Birinci Khalkha Nehri Hâdisesi sona erdi

İkinci Khalkha Nehri Olayı (Temmuz-Ağustos 1939)


Beyaz Rusya (Belarus) Menzil Komutanı Vekili Korgeneral Georgi Jukov 2 Haziran’ta Moskva'ya çağırıldı ve bölgeye gitmesi emredildi Bölgeye varan Jukov, Khalkha Nehri doğu sahilini savunarak derin karşı saldırıyı hazırlanacağını açıkladı Millî Savunma Halk Komitesi, 57 Kolordu Komutanı Feklenko'yu azlederek yerine Korgeneral Jukov'u getirdi Seferber edilan birlikler: Mobilize Nişancı Tümeni 1, Nişancı Tümeni 2, Mobilize Nişancı Tugayı 1, Tank Tugayı 2, Zıhrılı Tugayı 3, Topçu Alayı 4, Uçuş Tugayı 2, Uçuş Alayı 6

Olayın yarattığı etkiler


Bu durum Sovyetler Birliği'ni iki cepheli savaşa zorladığından 1939 yazında Stalin'i Hitler ile ittifak yapmaya zorlamıştır Ancak Ağustos 1939'da Mançukuo-Moğolistan sınırında Nomonhan kurganının doğusunda Khalha Nehri civarında Korgeneral Michitaro Komatsubara komutasındaki Tekviyeli 23Tümen'in Georgi Jukov komutasındaki Kızıl Ordu zırhlı tugayları tarafından yenilmesi Japon Kara Kuvvetlerinin modernleşmeye muhtaç olduğu ortaya çıkmıştı

Bu Khalkha Nehri Hâdisesi'nden sonra Kara Kuvvetlerinin savı olan 'Kuzeye İlerleme Tezi (Hoku-Shin Ron)' zayıflayarak Deniz Kuvvetlerinin savı olan 'Güney'e İlerleme Tezi (Nan-Shin Ron)' güçlenmiş ve Pasifik ve Güneydoğu Asya'ya yöneldilerBu durum Japon İmparatorluğu'nun ABD ile çatışmasını kaçınılmaz kıldıABD'nin böylelikle savaşa girmesi Mİhver Devletleri'nin yenilgisini getirdi