Avrupa Mimarisi - Barok Mimari

Avrupa Mimarisi tarihi - Avrupa Mimarisi bilgi - Barok Döneminde Bilim ve Sanat - Barok nedir

16 yy son, 17yy başında İtalya’da ortaya çıktı Resim, heykel, mimari konularında etkili oldu Avrupa’ya daha sonra Latin Amerika ve hatta Osmanlı İmp’na kadar yayıldı Rönesans ve Maniyerizm’den sonra ortaya çıktı


Rönesans…15yy -1530

Maniyerizm…1530 -1600

Barok………17yy -18yy

Rokoko……18yy –


BAROK ÖNCESİ DÖNEMDE İTALYAN MİMARİSİ (15 - 16YY)


Rönesans Mimarisi



15 yy İtalyanlarına göre Gotik Mimari, Yunan ve Roma’nın görkemiyle kendi çağları arasında kalan uygarlıktan yoksun “karanlık çağ” ürünüydü Onların hedefi Antik Çağ’ın entelektüel ve sanatsal başarılarını kavramak ve bunları aşmaktı

İnsan Tarihi’ni tanrının takdiri değil insan başarılarının belirlediği ardışık dönemler olarak kabul ettiler

Kilise geleneklerine dayanmayan, matematiksel kesinliği ve akla uygunluğu ifade eden yeni mimari(sanat) anlayışı oluşturdular


Rönesans Döneminde İtalya’nın Siyasi Durumu


Bu dönemde İtalya dükalıklar, cumhuriyetler ve krallıklardan oluşuyordu Rönesans Döneminde İtalya’nın Siyasi Durumu


Bu dönemde İtalya dükalıklar, cumhuriyetler ve krallıklardan oluşuyordu


Papalık Eyaletleri … Papa

Milano …………… Sforza

Ferrara …………… d’Este

Floransa ………… Pazzi, Pitti, Medici

Venedik


10Leo, 7Clement, 4Pius, 11Leo Medici ailesinden Papa seçildiler


Rönesans Sanatı ve Mimarisi’nin Kardinaller ve Papalar yanında asıl müşterisi kilise değil tüccarlar ve bankerlerdi


Hümanizm


Rönesans’ın ilgisi, Cicero ve Vergilius gibi Romalı yazarların ve Aristo ve Platon gibi düşünürlerin Latince çevirilerinin okunmasıyla Antik Çağ’a yöneldi


Yeni düşünürler kuşağı Antik Çağ düşünürlerinin “ortaçağ” yorumunu değil orijinal eserleri okumak istiyordu Bu nedenle manastır kütüphanelerindeki Latince ve Yunanca araştırılması hızlandı İstanbul’un Fethi’nden sonra Floransa’ya gelen Yunan düşünürler süreci hızlandırdı


Hümanizm, dinsel dogmadan ayrı olarak insan değerlerini ve başarısını vurgulayan bir felsefi görüştü İnsan aklıyla yönetilen nesnel araştırmaya vurgu yapar Gerçekliği kavramada bilimi öne çıkarır


Francesco Petrarca(1304-1374)

Giovanni Bocaccio(1313-1375)

Deciderius Erasmus(1466-1536)

Thomas Moore(1478-1535)

Rönesans’ın Genel Özellikleri


1-Rasyonel olarak kavranabilen açık sayısal orantılara göre düzenlenmiştir

2-Antik Mimari’den etkilenmiştir İnsanı ezmeyen bir yapıya sahiptir Klasik elemanlardan yararlanmıştır(sütun, korniş, kemer vb)

3-Yere bağlılık ve yataylık vurgulanır Gotik de olduğu gibi göğü işaret etmez Oran, simetri ve uyum ön plandadır

4-Merkezi plan öne çıkar Daire, kare, çokgen orta mekan çevresinde gelişen bir plandır Yapılar kubbe ile örtülüdür (Bazilikal planın tanrının gizemini yansıttığına inanılır ) merkezi plan insanı merkeze alarak, insanın kolay anlayabileceği bir mekan oluşturur

5-Kilise Mimari’sinde kare ve daire tercih edilmiştir Daire tanrının kusursuzluğunu temsil eder


Vitruvius Mimarlık Üzerine On Kitap MÖ25

Leon Batista Alberti Gerçek Yapı Sanatı Üzerine 1450’de hazırlandı 1485’de basıldı

Andrea Palladio Mimarlığın Dört Kitabı 1570


Antonio Averlino(filarete) Merkezi plana göre ideal şehir çizimi Merkezden ışıyan caddeler sekiz köşeli yıldızla tamamlanır

Leonardo Da Vinci Vitruvius Adamı(1485-1490) İdeal insanın daire ve kare içinde konumlanışı


Filippo Brunelleschi Öksüzler Yurdu Hastanesi(1419-1424)Floransa

Sütunların yüksekliği ve sütunlar arasındaki boşluk kare oluştururYarım daire kemerler kullanılmıştır Pencerelerin üstünde üçgen alınlık bulunur


Floransa Katedrali(santa maria della fiore)(1420-1436)

İnşaatına 1296’da* başlanan yapının transept karesi kapatılamamıştır Kubbe sekizgen kasnaklı, sekiz kaburgalı, içte ahşap dışta kiremit çift kabuklu, sivri kubbe formundadır


Leon Batista Alberti San Andrea Kilisesi(1470-1493)Montova Latin haçı planlı


Giuliano Sangallo Santa Maria della Carceri(1485-1491)Prato


Donato Bramante Tempietto,San Pietro in Montorio(1500-1502)Roma


Cola da Caporola Santa Maria dele Consolazione


Donato Bramante San Pietro Kilisesi(1505-1506)Roma**

Buanorrati Michelangelo San Pietro Kilisesi(1546)



*Yapının inşasına Gotik dönemde başlanmış, transept karesinin kapatılabilmesi Rönesans’ta mümkün olabilmiştir Yüksek kostrüksiyon, kubbe kasnağı, aydınlık feneri ve kubbenin büyüklüğü nedeniyle Rönesans dönemine dahil edilir


**Bramante’nin kare merkezi planlı olarak tasarladığı San Pietro Kilisesi’nin inşaatı hem Bramante’nin hem de siparişi veren Papa 2 Julius’un ölümü üzerine yarım kalır Michelangelo planda bazı değişiklikler yaparak inşaatı tamamlar




Rönesans dönemin de tüccar prenslerin yaptırdığı konutlara “palazo” denir Genellikle üç katlı yapılan bu binalarda da klasik unsurlar kullanılmıştır


Michelozzo di Barthelokomeo Palazzo Medici-Ricardi, 1444-1460, Floransa Cosimo Medici tarafından yaptırıldı

Birinci katta kaba yüzlü taş(rustik), ikinci katta derzlenmiş taşlar, üçüncü katta tamamen düz yüzeyli taş kullanılmıştır Masif korniş antikiteden alımıştır


Leon Batista Alberti Palazzo Rucellai, 1452, Floransa Giovanni Rucellai tarafından yaptırıldı

Geleneksel duvar düzeni pilastrlarla hareketlendirilmiştir Birinci katta dor, ikinci katta İyon, üçüncü katta Korint düzen uygulanmıştır


Antonio da Sangallo Palazzo Farnese, 1515, Roma Alessandro Farnese(sonradan 3Paul adıyla papa olan kardinal) tarafından yaptırılmıştır Denge, dinginlik, düzen unsurlarıyla öne çıkar


Andrea Palladio Villa Capra(villa rotonda), 1566, Vicenza Emekli papalık danışmanı Paolo Almerico tarafından yaptırılmıştır Merkezi planlda kare ve daire kullanılarak yapılmıştır Kubbenin sivil mimaride kullanıldığı ender yapılardandır


Maniyeriz (1530-1600)


Rönesansın kusursuz formlara ulaştığı 16 yyın ilk yarısında Rönesanstan sapmalar başlar Görünüşte birbiriyle uzlaşması mümkün olmayan elemanlar bir arada kullanılır Bazı formlar amacından uzak yalnızca dekoratif amaçlı kullanılır(sütular, pilastrlar, kör pencereler vb) Dairenin yerini oval form almaya başlar


1517 Luther’in, Protestan Manifestosu’nu yayınlaması

1527 Roma’nın Yağmalanması

1545 Trent Konsili’nin toplanması

Veba salgını(?)


Michelangelo Buonarroti Laurenziana Kütüphanesi Vestibülü(girişi), 1524-1550, Floransa (tasarım)


Campidoglio Meydan, 1569, Capitoline Tepesi-Roma

(michelangelo’nun tasarımına göre düzenlenmiş olarak)


Giulio Romano Kendi evi, 1544, Montova

Giacomo Barozzi da Vingola –Giacomo della Porta Gesu Kilisesi, 1568-1577, Roma

Cizvit Tarikatı’nın en önemli kilisesi

Vingola mimariyi, Porta iç dekorasyonu üstlenmiştir



Barok Mimari(1400-1530)



İtalya’da Roma ve Bologna şehirlerinde ortaya çıktı Rönesans’ın da kullandığı klasik formları kullandı Terim, Portekizce eğri-büğrü inci anlamına gelen ”barocco” kelimesinden türetildi


1544-1563 Trento Konsili’nin Toplanması

1643-1715 Fransa’da 14Louis’nin egemenliği

1648 Westphalia Antlaşması


Barok Sanat’ın en önemli müşterisi Katolik ülkelerde kilise ve monarşi, Protestan ülkelerde tüccarlar ve orta sınıf olmuştur Katolik kilisesinin önemli bir propaganda aracı olarak kullanıldı


Papa 5Sixtus, Domenico Fontana’yı Roma’yı yeniden düzenlemekle görevlendirdi


1536 Floransa, Accademia della Arti del Disegno

1582 Bologna, Accademia di İncomminati

1593 Roma, Roma Akademisi


Merkantalizm


Bir devletin zenginliği sahip olduğu değerli madenlere bağlıdır Madenlerin devlet korumasında olması gerekir Sanayi ve ticaretin devlet tarafından desteklenmesi gerekmektedir Bu tarz kapitalist yaklaşım İngiltere’de ve Fransa’da etkili olmuştur


Barok Dönemde Bilim ve Sanat


Galileo(1564-1642)

Kepler(1571-1630)

Pascal(1623-1662)

Newton(1642-1727)


Barok’un Genel Özellikleri


1-Amaç insanları dine döndürmek, imanı alevlendirmek Mimarlar ifade gücü yüksek bir düzenlemeye yönelir Rönesans’ın açıklık ve yalınlık ilkesinin yerini bilinçli bir karmaşıklık alır Katolik kilisesinin duyulara seslenen, mistik atmosfer yaratan bir mimari isteği oluşmuştur

2-Barok mimarlar görsel etkiyi artırmak için sütun, korniş gibi mimari öğeleri Rönesans’tan daha dolgun ve zengin biçimde kullandılar Rönesans’ta yüzeye vurgu yapan düzlemsel formlar yerine plastikliğe ve mekansal derinliğe vurgu yapan formlar kullanılmıştır

3-Rönesans’ta olduğu gibi sakinlik yerine coşkulu…(?)

4-Süslemeye önem verilmiştir İçte ve dışta tasarımın etkileyici olması istenir İç dekorasyonda resim, heykel ve mimari iç içe geçmiştir

5-kubbe ve tonozların yüzeylerinde göz yanıltıcı freskler kullanılarak, illüzyonik bir etki yaratılır Gerçeğin aksine yaratılan görüntü önemsenir

6-Kubbeye önem verilir Yapıya önemli ve anıtsal bir hava katar Yapının içinde cennet…(?)

7-Işık-gölge etkilerine önem verilir Işığın yan şapellerden veya kubbeden yayılması sağlanmıştır Işığın manipüle edilmesi sayesinde duvarın…(?)

8-Hareketli dinamik bir görünüme sahiptir Cephede ve içte hareketi çağrıştıran kıvrımlı biçimler kullanılır

9-Yapıların cephesi heykelsidir Heykel mimaride önemli yer tutar (bazı mimarlar aynı zamanda heykeltıraştı)

10-Ovalin dinamik formu dairenin yerini alır

11-Tanrının yarattığı doğal dünya yerine insan yaratısı dünyaya odaklanır Geçici bir var oluşa güzel bir biçim vermek amacındadır

12-Saraylar, gösterişte diğer yapıları aşar Prensler ve yönetici sınıf için yapılan saraylar ve şatolar, dışa açıktır ve yer aldığı çevreyi etkiler(Ortada ana yapı iki tarafta ileri uzayan kanatlar, yapının ortasında önü açık şehre bir avlu oluşturulur Sivil mimaride Fransa öne çıkar)

13-Antik dönemden beri ilk kez tiyatro binaları yapılmaya başlanır Tiyatrolar saraya bağlı olarak inşa edilir


Roma’da Barok Mimarisi-Carlo Maderno, Gianlorenzo Bernini


Carlo Maderno Santa Susana, 1597-1603

Roma’da ilk gerçek Barok cephe tasarımı


San Pietro, 1606-1612

Grek haçı planı, Latin haçı plana dönüştürdü Kilisenin içindeki mermer kaplama ve heykel dekorasyonu Bernini’ye ait


Gianlorenzo Bernini Davut Heykeli


Apollo ve Daphne Heykel grubu


Baldaken, 1624-1633, San Pietro

Papanın siparişi, bronz malzeme


*Apsidde Cathedra Petri adlı bölümü tasarladı


*Kubbeyi taşıyan ayakları tasarladı


*San Pietro Piazzası, 1656-1667


Cornaro Şapeli, 1647-1652, Santa Maria dele Vittoria

Venedikli Kardinal Federico Cornaro’nun siparişi(kilisenin mimarı Maderno 1608-1620)


Azize Teresa’nın Vecdi, 1647-1652, Santa Maria dele Vittoria


Dört Nehir Çeşmesi, 1648-1651, Piazza Navona

(Nil, Ganj, Tuna, Plata nehirleri )


San Andrea al Quirinale, 1658-1678

Kardinal Camilio Pamfili’nin Cizvit çömezler için verdiği sipariş