Zama Muharebesi

Zama Muharebesi Hakkında - Zama Muharebesi Nedenleri - Zama Muharebesi Sonuçları

Zama Muharebesi, MÖ 19 Ekim 202 tarihinde II Pön Savaşının belirleyici muharebedir


Scipio Africanus komutasındaki Roma Cumhuriyeti Ordusu, Hannibal Barca komutasındaki Kartaca Ordusunu yenmiştir Yenilginin hemen ardından Kartaca Senatosu barış için talepte bulunmuş ve 17 yıl süren II Pön Savaşı sona ermiştir


Savaşın öncesi


Büyük çoğunluğu İtalya topraklarında olmak üzere yaklaşık yirmi yıl boyunca sürekli zaferler kazanan Kartacalı komutan Hannibal Barca İtalya’nın güneyine sıkışmış durumdadır Gaius Claudius Nero’nun kazandığı Roma zaferiyle beraber Hannibal’in kardeşi Hasdrubal Barca öldürülmüş, Hannibal’ın destek kuyvvet umutları da sona ermiştir Hanibal şimdi tüm güney İtalya’da Roma’nın uyguladığı ve ordusunun erzaksız kalması için herşeyi yakma politikası sonucu zor durumdadır İtalya’ya muzaffer bir komutan olarak giren Hanibal; Ticinus, Trebia, Trasimene Gölü ve son olarak Cannae’de yenmiş, son savaşta Roma ordusunun en iyi birlikleri tamamen ortadan kaldırılmıştır Hanibal bu zaferleri sonucunda İtalyan şehirlerinin Roma boyunduruğuna karşı isyan edip kendisinin yanında yer alacağını ummuş ancak bunun tersi olmuştur İtalyan şehir devletleri Roma öncülüğünde birleşip güç birliği yapmıştır


Hispania’daki başarılı seferinden sonra Romalı komutan Scipio savaşı Kartaca topraklarına (bugünkü Tunus) götürmeyi önermiştir Senato’nun muhalefetine rağmen Roma halkının desteğini arkasına alan Scipio işgale hazırlanır İlk başta dikkatli hareket eden Scipio ordusunu Kartaca karşıtı yerel kabilelerle güçlendirdi Numidyalıların şefi olan Kartaca yanlısı Syphax’ın yerine Masinissa geçince Scipio bu belirleyici savaşa başlama fırsatının geldiğini düşünür Korkuya kapılan Kartaca Senatosu Scipio’ya barış teklifiyle gider Bu öneriye göre Kartaca, Afrika’daki topraklarını koruyacaktır ama denizaşırı kolonilerini kaybedecektir Masinissa ise topraklarını Afrika’da genişletebilecektir Ayrıca Kartaca, donanmasını küçültecek ve savaş tazminatı ödeyecektir Romalı senatörler anlaşmayı onaylarlar fakat bu sıralarda Kartaca Tunus Körfezinde mahsur kalan bir Roma donanmasını ve büyük erzak yükünü ele geçirir Ayrıca Kartaca Senatosunca İtalya'dan Kartaca'ya geri çağrılan Hannibal ordusuyla beraber geri dönmüştür Ele geçirilen erzak ve Hanibal’ın geri dönmesiyle beraber güçlenen Kartaca barış anlaşmasından vazgeçer Savaş tekrar başlar


Savaş


Hannibal’in ordusu 50000 piyade, 80 savaş fili, 4000 süvariden oluşurken; Scipio’nun ordusu ise 34000 piyade ve 8700 süvariden oluşuyordu Savaş deneyimi az olan süvarilerini kenarlara yerleştiren Hannibal piyadelerini savaş fillerinin arkasında olacak ve üç sıra oluşturacak şekilde yerleştirmişti İlk sırada Galya, Ligurya ve Balear Adalarından savaşçılarını, ikinci sıraya Kartacalı ve Libyalıları, en son sıraya da İtalya’da savaşmış deneyimli askerlerini yerleştirmişti Hanibal Scipio’nun daha önce uyguladığı çevirme taktiğine karşı deneyimli savaşçılarını en geride bırakmıştıHanibal savaş fillerinin ve askerlerinin derinlemesine yerleşmesi sayesinde ilk Roma hücumunu karşılayabileceğini düşünüyor, bu ilk saldırı atlatıldıktan sonra diğer hatlardaki savaşçılarının kolay bir zafer kazanacağını planlıyordu


Savaşın başında düşmanına göre daha üstün olan Roma süvarisi Kartaca süvarisini ezerek savaşın dışında bıraktı Hannibal’in elinde süvari kalmamıştır Ayrıca Hannibal’in ilk iki sıra askerleri disiplinli ve birlikte hareket eden Roma askerleri karşısında dayanamaz ve çöker Hannibal’in savaş fillerine karşı ise Scipio bir taktik geliştirir Hannibal Alp Dağlarını aşan deneyimli savaş fillerinin hepsini İtalya’da kaybetmiş, ordusundaki filleri Afrika’dan sağlamıştır Scipio fillerin sadece ileriye doğru saldırabileceğini bilerek buna göre askerlerinin safları arasında fillerin geçebileceği geniş boşluklar bırakır Gerçekten de savaş sırasında filler bu boşluklardan geçerek Romalı askerlere zarar veremeden giderler ve arkadan avlanırlar (Hatta deneyimsiz fillerden bazıları korkup Kartaca saflarına doğru kaçmış ve önüne çıkanı ezmiştir)


Hannibal’in kuvvetleri bütün bunlara rağmen başabaş savaşmış ve Romalılar en deneyimli Kartacalılarla karşılaşınca savaş uzun süre çok kanlı bir şekilde yenen taraf belli olmaksızın sürmüştür Savaşın bir anında Hanibal zafere daha yakınken Scipio ordusunu ileriye atılarak tekrar toplamış ve Hannibal’in birliklerine arkadan süvarilerle saldırarak dağıtmıştır Kartaca hatları çökmüş ve yıllardır yenilmeyen Hannibal yenilmiştir Böylece Kartaca’nın tüm askeri gücü sona ermiş olur Savaşta Hannibal 20000’den çok asker kaybetmiş, 11000 askeri yaralanmış, 15000 askeri de esir alınmıştır Romalıların kayıpları ise 1500 ölü ve 5000 yaralı olarak belirtilse de bu rakamları veren başta Polybius olmak üzere Romalı tarihçilerin anlatımları yanlıdır


Sonuç


Scipio’nun Zama’daki zaferinden sonra savaş, Kartaca Senatosunun ateşkes önerisiyle sona erer I Pön Savaşını sona erdiren barış anlaşmasının aksine Kartaca’ya dayatılan barış koşulları o kadar ağırdı ki Kartaca bir daha Roma’ya karşı koyabilecek bir askeri güç olamaz 70 yıl sonra Roma'ya karşı III Pön Savaşına girişildiğinde Kartacalılar Roma’nın müttefiği Masinissa’yı bile yenemeyip Kartaca şehrine çekilecek, uzun bir muhasaradan sonra şehir düşecek ve taş taş üstünde kalmayacak şekilde yerle bir edilecektir