Kosova'daki Yahudilerin Tarihi

Kosova'daki Yahudiler - Kosova'daki Yahudiler Hakkında - Kosova'daki Yahudiler Tarihi

Kosova'daki Yahudilerin tarihi bazı istisnalar hariç Sırbistan'daki Yahudilerin tarihinin aynasıdır İstisnalardan biri Holokost sırasında İtalya hakimiyetindeki Arnavutluk'a bağlı Kosova döneminde yaşananlar ve bir diğer istisna da 1999'da Sırbistan'dan ayrılırken gerçekleşen 1998-1999 Kosova Savaşı dönemidir

Osmanlı Hakimiyeti


Osmanlı İmparatorluğu bölgeyi fethetmeden önce Balkanlar'daki Yahudilerle ilgili belgelerde eksik bilgiler bulunmaktadır Balkanlardaki Yahudi cemaatlerinin sayısı 15 ve 16yy'da İspanyol ve Portekiz engizisyonlarından kaçan Yahudi mültecilerin buraya varmalarıyla arttı Osmanlı Padişahı II Bayezid Yahudilere kucak açtı Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudiler başta tuz ticareti olmak üzere eyaletler arası ticaretle uğraştı


1455 Türk kadastro vergi sayımına göre bugünün Kosova'sının %80'ini elinde bulunduran Branković Hanedanlığı'na bağlı topraklarda Vıçıtırın'da bir Yahudi evi bulunmaktaydı


1899'da yayınlanan Avusturya istatistiklerine göre:


182,650 Arnavut: (%4788)

166,700 Sırp: (%437)

Kalan %842: Ulahlar, Türkler, Çerkezler, Çingeneler ve Yahudiler

Yugoslavya Hakimiyeti


IIDünya Savaşı'ndan sonra Sırbistan Krallığı Karadağ Krallığı'yla birleşti, ardından Slovenya ve Hırvatistan devletleriyle birleşip Yugoslavya Krallığı oluşturuldu Nüfusunun çoğu Arnavutlar tarafından oluşan Kosova Sırbistan'a dahildi Bu dönemde Kosova'da 500 Yahudi yaşıyordu


Günümüz Kosova'sında bulunan topraklarda 1921 nüfus sayımına göre nüfusu 439,010'du:


Dinlere göre:


Müslüman: 329,502 (%75)

Sırp Ortodoks: 93,203

Roma Katolik: 15,785

Yahudi: 427

Yunan Katolik: 26


1941'de Kosova İtalyan kontrolündeki Arnavutluk'a dahil oldu ve Yahudiler Nazilerin uyguladığı Holokost'tan korundu Temmuz 1943'te İtalya savaştan çekilince bölge Almanların eline geçti ve Yugoslav partizanları ve Yahudileri ortadan kaldırmak için Skanderbeg Taburu getirildi 1944'de komünist partizanlar Kosova'yı ele geçirdi ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin parçası yaptı

Savaş Sonrası Cemaat


Yugoslavya Yahudi Cemaatleri Federasyonu başkent Belgrad'da IIDünya Savaşı'nın ardından Yahudilerin İsrail'e göç etme hakkının sağlanması için lobi oluşturmak amacıyla kuruldu


IIDünya Savaşı'ndan sonra Yahudilerin yarısından fazlası İsrail'e göç etmeyi tercih etti Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'ne bağlı her Cumhuriyet gibi Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Yahudi cemaatleri de Yugoslavya Yahudi Cemaatler Federasyonu'nca idare edildi Fakat bu Federasyon 1990'larda Yugoslavya'nın dağılmasıyla son buldu

Yugoslav Savaşları


Sırp Yahudileri IIDünya Savaşı'ndan 1990'lara kadar huzurlu bir yaşam sürdürdü 1991 nüfus sayımına göre Kosova'da 112 Yahudi vardı Soğuk Savaş'ın bitmesiyle Yugoslavya dağıldı ve Hırvatistan ve Bosna savaşları patlak verdi 1990'larda Sırp lider Slobodan Milošević güçlerini Kosova'da toplayınca Kosova Kurtuluş Ordusuyla Kosova'nın bağımsızlığı için savaş başladı 1999'da uluslararası güçler Sırp ordularını Kosova'dan çıkarttı Bu karmaşa sırasında başkent Priştine'deki son 50 Yahudi kültür ve dil bağı olan Sırbistan'a kaçtı

Bağımsız Kosova


Bugün Kosova'da çok az Yahudi vardır Priştine'deki küçük Yahudi cemaatinin lideri olduğunu söyleyen Sırp-Roma etnik kökenli Cedda Prlincevic'e göre Yahudiler Sırp hakimiyeti sırasında Kosova'da güvenli bir şekilde yaşayan Yahudilerin evleri savaş çıkınca yağmalanıp vandallığa uğradı; Kosova güçleri ise bu olaylara göz yumdu Yalnız kalan küçük Yahudi cemaati Arnavutça ve Türkçe konuşmaktadır Cemaatte sayıları 50'yi bulan 3 aile yaşamaktadır Ülkede sinagog veya Yahudi okulu yoktur İşsizliğin yaygın olduğu Kosova'da Yahudilere yardım Amerikan Birleşik Yahudi Dağıtım Komitesince yapılmaktadır Arnavutlarla karışık evlilikler gerçekleşmiştir Prizren'in Yahudi cemaatinin lideri Votim Demiri Arnavuttur Kosova'yla iyi ilişkiler içinde olan İsrail, Slobodan Milošević rejimindeki Kosova'daki madur Müslüman halka savaş döneminde insani yardımlarda bulunmuşturFakat savaş sırasına Sırpların tarafında olan Yahudiler de vardı İsrail'in Sırbistan ile güçlü ekonomik bağları bulunduğundan Kosova Cumhuriyetini tanıma konusunda çekimserdir