Umur Bey

Umur Bey


Aydınoğulları Beyliği hükümdarlarından Babası Aydınoğlu Mehmed Beydir Lâkabı Bahâüddîn?dir Genç yaşında babası tarafından İzmir Emiri tâyin edildi Bu sırada deniz seferlerinde gösterdiği cesâreti, kumandanlık ve adâletiyle meşhur oldu 1328-1329?da Bozcaada?ya kardeşi İbrâhim?le birlikte bir akın harekâtında bulunduSakız Adasına da bir sefer tertip etti 1332 yılında Gelibolu, Semendire; 1333 yılında Yunanistan ve Ege adalarına tertip ettiği sefer neticesinde, buraları haraca bağladı Umur Bey, bu deniz seferlerinden birçok ganîmet elde etti


1334 yılında babasının vefâtı üzerine, yirmi beş yaşında Aydınoğulları Beyi oldu 1334-1335?te Yunanistan ve Mora?ya sefer düzenledi 1335?te Alaşehir?i kuşatarak aldı Bu kuşatma sırasında üç yara aldığı rivâyet edilir 1336 yılında Bizans İmparatorunun Midilli ve Foça?daki Cenevizliler üzerine yaptığı sefere, Umur Bey de yardım etti Bu yardıma karşılık Sakız Adasını aldı 1338 yılında, Ege adalarına ve 1339 yılında da Yunanistan?a seferlerde bulundu Ayrıca Karadeniz seferine de çıkıp; Kili, Eflâk gibi sâhillere baskınlar yaptı Umur Bey, bu seferleriyle Lâtinleri, Rodos Şövalyelerini tesirsiz hâle getirdi


1341 yılında, Bizans İmparatoru Üçüncü Andronikos?un ölümü ve tahta geçen İonnes?in yaşının küçük olması dolayısıyla, Bizansta saltanat mücâdeleleri başladıUmur Bey, bu mücâdeleler esnâsında kara orduları komutanı Kantakuzen'i destekledi Bu sırada Kantakuzen, Dimetoka?da krallığını ilân etmişti Umur Beyin deniz seferlerinden bunalan Lâtinler ve Bizans İmparatorunun annesi, Papa?ya mürâcaat edip, yardım istediler Papa?nın teşvikiyle bir Haçlı donanması kuruldu Bu donanmada Papalık, Kıbrıs, Venedik, Ceneviz ve Rodos Şövalyeleri yer alıyordu Haçlı taarruzu başladığında, Umur Bey, daha yeni Kantakuzen?e yardım etmekten dönmüştü İlk hücum başarıyla püskürtüldü Haçlılar, Aralık 1344?te yaptıkları ikinci hücumda, Sâhil İzmir?i almayı başardılar Bu durum karşısında Umur Bey, Yukarı İzmir?e çekilmek zorunda kaldı Umur Bey müsâit zaman ve şartlar kollamak gâyesiyle, anlaşma teklifinde bulundu Böylece geçici bir süre için harp durdu Umur Bey, bu fırsattan istifâdeyle, Rumeli?ye Kantakuzen?e yardım etmeye gitti İstanbul üzerine yapılan harekât sırasında, yanında bulunan Saruhan Beyin oğlu Süleyman vefât etti Umur Bey, bunun üzerine dönüp, Süleyman?ın cenâzesini babasına teslim etti


Papa şiddetle, taarruzun devam etmesini istediğinden, tekrar çarpışmalar başladı Bütün bunlara rağmen, 1347 yılında anlaşma yapıldı Buna göre; İzmir, Aydınoğullarının olacak, buna mukâbil Haçlılara bâzı ticârî imtiyazlar verilecekti Haçlı rûhu kabarmış olan Papa, bu antlaşmaya da muhalefette bulunup, anlaşmayı tasdik etmedi Umur Bey, bu olumsuz tutum üzerine ordusunu toplayıp, karşı hücuma geçti 1348?deki hücum sırasında, alnından okla vurularak şehit düştü Umur Bey, Birgi?de babasının yanına defnedildi Yerine büyük ağabeyi, Ayasuluğ Emiri Hızır Bey geçti


Umur Bey, bilhassa yaptığı deniz seferleriyle meşhur oldu Aydınoğulları Beyliğine yükselme devrini yaşattı Ege Adaları, Yunanistan ve civar yerlere yaptığı seferlerle bol ganimet ele geçirip, Haçlıların korkulu rüyâsı hâline geldi Bütün bu harp faaliyetleri yanında, beyliğin îmârına ve gelişmesine de önem verdi Zamânında birçok şehirde câmi, medrese, kervansaray, çeşme vs gibi hayır eserleri kuruldu Umur Bey, yazar, şâir ve âlimleri koruyup, teşvik ederdi Kendi adına 5568 beyitli Süheyl-ü Nevbahar manzumesiyle, Farsça'dan Türkçe'ye çevrilmiş olan Kelile ve Dimne ve Tabiatnâme adlı eserler vardır Umur Bey adına, üzerinde ?Umur bin Mehmed? yazan bir sikke bastırılmıştır