Noktalama İşaretleri

Noktalama İşaretleri


Duygu ve düşünceleri daha açık ifade etmek, cümlenin yapısını ve duraklama noktalarını belirlemek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek üzere noktalama işaretleri kullanılır

Noktalama işaretlerinden nokta, virgül, noktalı virgül, iki nokta, üç nokta, soru, ünlem, tırnak işaretleri, ayraç ve kesme ait oldukları kelimelere bitişik olarak yazılır ve kesme dışındaki işaretlerden sonra bir harf boşluğu ara verilir


Noktalama İşaretleri


Nokta ( )

Virgül ( , )

Noktalı virgül ( ; )

İki nokta ( : )

Üç nokta ( … )

Soru işareti ( ? )

Ünlem işareti ( ! )

Kısa çizgi ( - )

Uzun çizgi ( - )

Eğik çizgi ( / )

Tırnak işareti ( "…" )

Tek tırnak işareti ( '…' )

Denden işareti ( " )

Yay ayraç ( () )

Köşeli ayraç ( [ ] )

Kesme işareti ( ' )

İnceltme işareti ( ^ )

Türk Dil Kurumu

Nokta ( )


1 Cümlenin sonuna konur:


Türk Dil Kurumu, 1932 yılında kurulmuştur

Saatler geçtikçe yollara daha mahzun bir ıssızlık çöküyordu


(Reşat Nuri Güntekin)


2 Bazı kısaltmaların sonuna konur:

Alb (albay), Dr (doktor), Yrd Doç (yardımcı doçent), Prof (profesör), Cad (cadde), Sok (sokak), s (sayfa), sf (sıfat), vb (ve başkası, ve benzeri, ve bunun gibi), Alm (Almanca), Ar (Arapça), İng (İngilizce)


UYARI: Ancak, bazı kısaltmalarda nokta kullanılmaz:

TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu); KB (Kutadgu Bilig), TD (Türk Dili); B (batı), D (doğu), GB (güneybatı), GD (güneydoğu); m (metre), cm (santimetre), g (gram), kg (kilogram), l (litre), hl (hektolitre); C (karbon), Fe (demir)


3 Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur:

3 (üçüncü), 15 (on beşinci); II Mehmet, XIV Louis, XV yüzyıl; 2 Cadde, 20 Sokak, 4 Levent


UYARI: Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur:

3, 4 ve 7 maddeler; XII – XIV yüzyıllar arasında


4 Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur:


I 1 A a

II 2 B b


5 Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

2951453, 29X1923


Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir Bu durumda ay adların*dan önce ve sonra nokta kullanılmaz:

29 Mayıs 1453, 29 Ekim 1923


6 Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Tren 0915'te kalktı Toplantı 1300’te başladı

Tören 1730'da, hükûmet daireleri kapandıktan yarım saat sonra başlayacaktır


(Tarık Buğra)


7 Bibliyografik künyelerin sonuna konur:


Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960


8 Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur:

326197, 49750812, 28434250310500


9 Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır: 45=20


10 Jeodezide NOKTA: Arazi ölçü çalışmalarında; araziye yerleştirilen hem koordinatları (xy:z) ölçülen hem de koordinat ölçüsünde kullanılan sabit (beton blok, metal boru ya da çivi, ahşap kzık vb gibi) işaretlere veya ölçüsü yapılacak detayı belirleyen işaretlere verilen addır

Nokta ( )


1 Cümlenin sonuna konur:


Türk Dil Kurumu, 1932 yılında kurulmuştur

Saatler geçtikçe yollara daha mahzun bir ıssızlık çöküyordu


(Reşat Nuri Güntekin)


2 Bazı kısaltmaların sonuna konur:

Alb (albay), Dr (doktor), Yrd Doç (yardımcı doçent), Prof (profesör), Cad (cadde), Sok (sokak), s (sayfa), sf (sıfat), vb (ve başkası, ve benzeri, ve bunun gibi), Alm (Almanca), Ar (Arapça), İng (İngilizce)


UYARI: Ancak, bazı kısaltmalarda nokta kullanılmaz:

TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu); KB (Kutadgu Bilig), TD (Türk Dili); B (batı), D (doğu), GB (güneybatı), GD (güneydoğu); m (metre), cm (santimetre), g (gram), kg (kilogram), l (litre), hl (hektolitre); C (karbon), Fe (demir)


3 Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur:

3 (üçüncü), 15 (on beşinci); II Mehmet, XIV Louis, XV yüzyıl; 2 Cadde, 20 Sokak, 4 Levent


UYARI: Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur:

3, 4 ve 7 maddeler; XII – XIV yüzyıllar arasında


4 Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur:


I 1 A a

II 2 B b


5 Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

2951453, 29X1923


Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir Bu durumda ay adların*dan önce ve sonra nokta kullanılmaz:

29 Mayıs 1453, 29 Ekim 1923


6 Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Tren 0915'te kalktı Toplantı 1300’te başladı

Tören 1730'da, hükûmet daireleri kapandıktan yarım saat sonra başlayacaktır


(Tarık Buğra)


7 Bibliyografik künyelerin sonuna konur:


Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960


8 Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur:

326197, 49750812, 28434250310500


9 Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır: 45=20


10 Jeodezide NOKTA: Arazi ölçü çalışmalarında; araziye yerleştirilen hem koordinatları (xy:z) ölçülen hem de koordinat ölçüsünde kullanılan sabit (beton blok, metal boru ya da çivi, ahşap kzık vb gibi) işaretlere veya ölçüsü yapılacak detayı belirleyen işaretlere verilen addır

Virgül ( , )


1 Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:


Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sı*cak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum


(Halide Edip Adıvar)


Sessiz dereler, solgun ağaçlar, sarı güller

Dillenmiş ağızlarda tutuk dilli gönüller


(Faruk Nafiz Çamlıbel)


Zindana atılan mahkûmlar gibi titreşerek, haykırarak geri geri kaçmaya uğraşıyorduk


(Hüseyin Rahmi Gürpınar)


2 Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Bir varmış, bir yokmuş

Umduk, bekledik, düşündük


(Yakup Kadri Karaosmanoğlu)



Fakat yol otomobillere yasak olduğundan o da herkes gibi tramvaya biner, kimse kendisine dikkat etmez


(Falih Rıfkı Atay)


3 Cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur:


Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz


(Mustafa Kemal Atatürk)


4 Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur:


Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi, koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti


(Yakup Kadri Karaosmanoğlu)


5 Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur:


Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım


(Mustafa Kemal Atatürk)


6 Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:


Akşam, yine akşam, yine akşam,

Göllerde bu dem bir kamış olsam! (Ahmet Haşim)

Kopar sonbahar tellerinden

Derinden, derinden, derinden

Biten yazla başlar keder musikisi


(Yahya Kemal Beyatlı)


7 Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur:

Datça'ya yarın gideceğim, dedi


Şehirde ilk önce hükûmet doktoruyla karşılaştım

– Bugünlerde başımı kaşımaya vakit bulamıyorum, dedi


(Reşat Nuri Güntekin)


8 Konuşma çizgisinden önce konur:


Bahçe kapısını açtı Sermet Bey’e,

– Bu anahtar köşkü de açar, dedi


(Ömer Seyfettin)


9 Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bil*diren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Peki, gideriz Olur, ben de size katılırım Hayhay, memnun oluruz Haydi, geç kalıyoruz

Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor


(Yahya Kemal Beyatlı)


10 Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime grup*larıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:


Bu, tek gözlü, genç fakat ihtiyar görünen bir adamcağızdır


(Halit Ziya Uşaklıgil)


Bu gece, eğlenceleri içlerine sinmedi


(Reşat Nuri Güntekin)


11 Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:


Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mücadele, müsademe demektir


(Mustafa Kemal Atatürk)


Sayın Başkan,

Sevgili Kardeşim,

Değerli Arkadaşım,


12 Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur:

38,6 (otuz se*kiz tam, onda altı), 25,33 (yirmi beş tam, yüzde otuz üç), 0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş)


13 Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb maddelerden sonra konur:


Falih Rıfkı Atay, Tuna Kıyıları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1938


Yazarın soyadı önce yazılmışsa soyadından sonra da virgül konur:


Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Ankara, 1958


UYARI: Metin içinde ve, veya, yahut bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz:


Nihat sabaha kadar uyuyamadı ve şafak sökerken Faik'e bol teşek*kürlerle dolu bir kâğıt bırakarak iki gün evvelki cephe dönüşü kıyafeti ile sokağa fırladı


(Peyami Safa)


Ben Atatürk'le üç veya iki defa karşılaştım


(Burhan Felek)


Ya şevk içinde harap ol ya aşk içinde gönül

Ya lale açmalıdır göğsümüzde yahut gül!


(Yahya Kemal Beyatlı)



UYARI: Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:


Hem gider hem ağlar

Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli


(Atasözü)


Gerek nesirde gerek nazımda yeni bir söyleyişe ulaşılmıştır

Siz ister inanın ister inanmayın, bir gün bile durmam

Ne kız verir ne dünürü küstürür


UYARI: Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz:

İmlamız, lisanımız düzelince lisanımız da kafamız düzelince düzele*cek, çünkü o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla değil!


(Yahya Kemal Beyatlı)


UYARI: Metin içinde -ınca / -ince anlamında zarf-fiil görevinde kulla*nılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz:


Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar görürüm nedense


(Orhan Kemal)


Öyle zekiler vardır, konuştular mı ağızlarından bal akıyor sanırsın


(Attila İlhan)


UYARI: Şart ekinden sonra virgül konmaz:


Tenha köşelerde ağız ağıza konuşurken yanlarına biri gelecek olursa hemen susuyorlardı


(Reşat Nuri Güntekin)


Gör gözlerinle de aklın yatarsa anlatıver millete


(Tarık Buğra)


UYARI: Metin içinde zarf-fiil ekleriyle oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz:


Cumaları bahçede buluştukça kıza kendisinin adi bir mektep talebesi olmadığını anlatmaya çalışıyordu


(Halide Edip Adıvar)


Şimdiye dek, ben kendimi bildim bileli kimse Değirmenoluk köyünden kaçıp da başka köyde çobanlık, yanaşmalık etmedi


(Yaşar Kemal)


Meydanlığa varmadan bir iki defa İsmail kendisini gördü mü diye kahveye baktı


(Necati Cumalı)


Ancak yemekte bir karara varıp arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak konuştu

Noktalı virgül ( ; )



1 Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:

Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir


2 Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum Sabahtan beri bekliyorum; ne gelen var, ne giden İş işten geçti; artık gelse de olur, gelmese de


3 Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur:


Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; İstanbul, Londra, Bakû


4 Kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse vbcümle başı bağlaçlarından önce konur:

Halis bir şiir fena okunabilir; lâkin sahte bir şiir iyi okunamaz


(Yahya Kemal Beyatlı)

Bir millet ordusunu kaybedebilir, bağımsızlığını da kaybedebilir; fakat dilini sakladıkça o millet yaşıyor demektir


(Nihal Atsız, Türk Ülküsü)

Sıralı cümleler arasında ancak, fakat, çünkü vb cümle başı bağlayıcılarından önce yazar, araya nokta, virgül, noktalı virgül koymakta serbesttir Bu husus, yazarın üslûptaki tercihiyle ilgilidir

Virgül ( , )


1 Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:


Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sı*cak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum


(Halide Edip Adıvar)


Sessiz dereler, solgun ağaçlar, sarı güller

Dillenmiş ağızlarda tutuk dilli gönüller


(Faruk Nafiz Çamlıbel)


Zindana atılan mahkûmlar gibi titreşerek, haykırarak geri geri kaçmaya uğraşıyorduk


(Hüseyin Rahmi Gürpınar)


2 Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Bir varmış, bir yokmuş

Umduk, bekledik, düşündük


(Yakup Kadri Karaosmanoğlu)



Fakat yol otomobillere yasak olduğundan o da herkes gibi tramvaya biner, kimse kendisine dikkat etmez


(Falih Rıfkı Atay)


3 Cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur:


Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz


(Mustafa Kemal Atatürk)


4 Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur:


Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi, koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti


(Yakup Kadri Karaosmanoğlu)


5 Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur:


Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım


(Mustafa Kemal Atatürk)


6 Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:


Akşam, yine akşam, yine akşam,

Göllerde bu dem bir kamış olsam! (Ahmet Haşim)

Kopar sonbahar tellerinden

Derinden, derinden, derinden

Biten yazla başlar keder musikisi


(Yahya Kemal Beyatlı)


7 Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur:

Datça'ya yarın gideceğim, dedi


Şehirde ilk önce hükûmet doktoruyla karşılaştım

– Bugünlerde başımı kaşımaya vakit bulamıyorum, dedi


(Reşat Nuri Güntekin)


8 Konuşma çizgisinden önce konur:


Bahçe kapısını açtı Sermet Bey’e,

– Bu anahtar köşkü de açar, dedi


(Ömer Seyfettin)


9 Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bil*diren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Peki, gideriz Olur, ben de size katılırım Hayhay, memnun oluruz Haydi, geç kalıyoruz

Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor


(Yahya Kemal Beyatlı)


10 Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime grup*larıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:


Bu, tek gözlü, genç fakat ihtiyar görünen bir adamcağızdır


(Halit Ziya Uşaklıgil)


Bu gece, eğlenceleri içlerine sinmedi


(Reşat Nuri Güntekin)


11 Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:


Efendiler, bilirsiniz ki hayat demek, mücadele, müsademe demektir


(Mustafa Kemal Atatürk)


Sayın Başkan,

Sevgili Kardeşim,

Değerli Arkadaşım,


12 Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur:

38,6 (otuz se*kiz tam, onda altı), 25,33 (yirmi beş tam, yüzde otuz üç), 0,45 (sıfır tam, yüzde kırk beş)


13 Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb maddelerden sonra konur:


Falih Rıfkı Atay, Tuna Kıyıları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1938


Yazarın soyadı önce yazılmışsa soyadından sonra da virgül konur:


Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, Ankara, 1958


UYARI: Metin içinde ve, veya, yahut bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz:


Nihat sabaha kadar uyuyamadı ve şafak sökerken Faik'e bol teşek*kürlerle dolu bir kâğıt bırakarak iki gün evvelki cephe dönüşü kıyafeti ile sokağa fırladı


(Peyami Safa)


Ben Atatürk'le üç veya iki defa karşılaştım


(Burhan Felek)


Ya şevk içinde harap ol ya aşk içinde gönül

Ya lale açmalıdır göğsümüzde yahut gül!


(Yahya Kemal Beyatlı)



UYARI: Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:


Hem gider hem ağlar

Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli


(Atasözü)


Gerek nesirde gerek nazımda yeni bir söyleyişe ulaşılmıştır

Siz ister inanın ister inanmayın, bir gün bile durmam

Ne kız verir ne dünürü küstürür


UYARI: Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz:

İmlamız, lisanımız düzelince lisanımız da kafamız düzelince düzele*cek, çünkü o da ancak onlar kadar bozuktur, fazla değil!


(Yahya Kemal Beyatlı)


UYARI: Metin içinde -ınca / -ince anlamında zarf-fiil görevinde kulla*nılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz:


Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar görürüm nedense


(Orhan Kemal)


Öyle zekiler vardır, konuştular mı ağızlarından bal akıyor sanırsın


(Attila İlhan)


UYARI: Şart ekinden sonra virgül konmaz:


Tenha köşelerde ağız ağıza konuşurken yanlarına biri gelecek olursa hemen susuyorlardı


(Reşat Nuri Güntekin)


Gör gözlerinle de aklın yatarsa anlatıver millete


(Tarık Buğra)


UYARI: Metin içinde zarf-fiil ekleriyle oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz:


Cumaları bahçede buluştukça kıza kendisinin adi bir mektep talebesi olmadığını anlatmaya çalışıyordu


(Halide Edip Adıvar)


Şimdiye dek, ben kendimi bildim bileli kimse Değirmenoluk köyünden kaçıp da başka köyde çobanlık, yanaşmalık etmedi


(Yaşar Kemal)


Meydanlığa varmadan bir iki defa İsmail kendisini gördü mü diye kahveye baktı


(Necati Cumalı)


Ancak yemekte bir karara varıp arkadaşına dikkatli dikkatli bakarak konuştu

Noktalı virgül ( ; )



1 Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:

Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir


2 Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum Sabahtan beri bekliyorum; ne gelen var, ne giden İş işten geçti; artık gelse de olur, gelmese de


3 Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur:


Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; İstanbul, Londra, Bakû


4 Kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse vbcümle başı bağlaçlarından önce konur:

Halis bir şiir fena okunabilir; lâkin sahte bir şiir iyi okunamaz


(Yahya Kemal Beyatlı)

Bir millet ordusunu kaybedebilir, bağımsızlığını da kaybedebilir; fakat dilini sakladıkça o millet yaşıyor demektir


(Nihal Atsız, Türk Ülküsü)

Sıralı cümleler arasında ancak, fakat, çünkü vb cümle başı bağlayıcılarından önce yazar, araya nokta, virgül, noktalı virgül koymakta serbesttir Bu husus, yazarın üslûptaki tercihiyle ilgilidir

İki nokta ( : )



1 Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur:

Millî Edebiyat akımının temsilcilerinden bir kısmını sıralayalım: Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ali Canip Yöntem

Yeni harfler alındıktan sonra eski yazı ile bir tek kelime bile yazmayan iki kişi görmüşümdür: Atatürk ve İnönü!


(Falih Rıfkı Atay, Çankaya)

– Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?

Ziraatçı sayar:

– Yulaf, pancar, zerzevat, tütün


(Falih Rıfkı Atay, Çankaya)

2 Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur:

Bu kararın istinat ettiği en kuvvetli muhakeme ve mantık şu idi: Esas, Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır


(Mustafa Kemal Atatürk)

Kendimi takdim edeyim: Meclis kâtiplerindenim


(Falih Rıfkı Atay, Denizaşırı)

Derler: İnsanda derin bir yaradır köksüzlük;

Budur âlemde hudutsuz ve hazin öksüzlük


(Yahya Kemal Beyatlı)

3 Kütüphanecilik alanında yazar adı ile eser başlığı arasına konur:


Yahya Kemal Beyatlı: Kendi Gök Kubbemiz

Falih Rıfkı Atay: Çankaya

Yakup Kadri Karaosmanoğlu: Yaban

Faruk Nafiz Çamlıbel: Bir Ömür Böyle Geçti


4 Ses biliminde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır:

a:ile, ka:til, usu:le, i:cat


5 Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur:

Bilge Kağan:Türklerim, işitin! Üstten gök çökmedikçe altan yer delinmedikçe ülkenizi, törenizi kim bozabilir sizin?

Koro: Göğe erer başımız başınla senin !

Bilge Kağan: Ulusum birleşip yücelsin diye gece uyumadım, gündüz oturmadım Türklerim Bilge Kağan der bana Ben her şeyi onlar için bildim Nöbetteyim !

(A Turan Oflazoğlu, Anıtkabir)

6 Matematikte bölme işareti olarak kullanılır: 56:8=7, 100:2=50

Üç nokta ( )



1 Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:

Ne çare ki, çirkinliği hemencecik ve herkes tarafından görülüveriyordu da, bu yanı


(Tarık Buğra, Dönemeçte)

2 Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur:

Kılavuzu karga olanın burnu btan çıkmaz B, 7 Nisan



(Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu)

Arabacı B'a yaklaştığını söylüyor, ikide bir fırsat bularak arabanın içine doğru başını çeviriyordu


(Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur)

3 Alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur:

Mümtaz, bu dükkâna bakarken hiç farkında olmadan Mallarmé'nin mısraını hatırladı: "Meçhul bir felâketten buraya düşmüş"


(Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur)

Alınmayan kelime ve bölümlerin yerine yay ayraç içinde üç nokta konması da mümkündür


4 Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun muhayyilesine bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur:

Karşı sahilde mor, fark olunmaz sisler altındaki dağlar, korular, beyaz yalılar Ve bütün bunların üzerinde bir esatir rüyasının havaî hakikati gibi uçan martı sürüleri


(Ömer Seyfettin, Bahar ve Kelebekler)

Gök sarı, toprak sarı, çıplak ağaçlar sarı


(Faruk Nafiz Çamlıbel, Han Duvarları)

Sana uğurlar olsun Ayrılıyor yolumuz!


(Faruk Nafiz Çamlıbel, Sanat)


Binaenaleyh, biz her vasıtadan, yalnız ve ancak, bir noktainazardan istifade ederiz O noktainazar şudur: Türk milletini, medenî cihanda, lâyık olduğu mevkie is'at etmek ve Türk cumhuriyetini sarsılmaz temelleri üzerinde, her gün, daha ziyade takviye etmek


(Mustafa Kemal Atatürk)

5 Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

Gölgeler yaklaştılar Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:

— Koca Ali Koca Ali, be!


(Ömer Seyfettin, Diyet)

6 Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:

— Yabancı yok!

— Kimsin?

— Ali

— Hangi Ali?

—

— Sen misin, Ali usta?

— Benim!

— Ne arıyorsun bu vakit buralarda?

— Hiç

— Nasıl hiç? Suya çekicini mi düşürdün yoksa !

— !


(Ömer Seyfettin, Diyet)

UYARI: Türk imlâsında iki nokta yan yana kullanılmaz

Soru işareti ( ? )



1 Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur:

Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı?


(Faruk Nafiz Çamlıbel, Yolcu ile Arabacı)

Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?


(Ahmet Haşim, Merdiven)

Atatürk bana sordu:

— Yeni yazıyı tatbik etmek için ne düşündünüz?


(Falih Rıfkı Atay, Çankaya)

Soru, vurguyla belirtildiği zaman da soru işareti kullanılır:

Gümrükteki memur başını kaldırdı:

— Adınız?


Soru bildiren cümle veya sözlerde bazen cevabın ne olacağı sözün gelişinden belli olur Bu tür cümle ve sözlerin sonunda da soru işareti kullanılır:

Haksız mıyım? Liderler içinde Atatürk gibisi var mı?

Yoksa bu sözümde yalan var mı?


(Bilge Kağan)

2 Bilinmeyen yer, tarih vb durumlar için kullanılır:

Yunus Emre (1240?-1320), (Doğum yeri: ?)

Türk halk felsefesinin, Türk nükteciliğinin ve mizah dehasının büyük mümessili Nasreddin Hoca da (Hâce Nasirüddin) bu asırda yaşamıştır (1208 ?-1284)


(Türk Dünyası El Kitabı)

3 Bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin olmadığı durumlarda yay ayraç içinde soru işareti kullanılır:

Ankara'dan Konya'ya 1,5 (?) saatte gitmiş

1496 (?) yılında doğan Fuzulî


UYARI: mı / mi eki -ınca / -ince anlamında zarf-fiil işleviyle kullanıldığı zaman soru işareti konmaz:

* Akşam oldu mu sürüler döner

* Hava karardı mı eve gideriz

Alp Er Tonga öldi mü

Esiz ajun kaldı mu

Ödlek öçin aldı mu

Emdi yürek yırtılur

Bahar gelip de nehir çağıl çağıl kabarmaya başlamaz mı içimi geri kalmış bir saat huzursuzluğu kaplardı


(Haldun Taner, Onikiye Bir Var)

UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:

Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?

Üsküdar'dan mı, Hisar'dan mı, Kavaklar'dan mı?


(Yahya Kemal Beyatlı)

Ünlem İşareti ( ! )


1 Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlele*rin sonuna konur:

Ne mutlu Türk’üm diyene!



(Mustafa Kemal Atatürk)

Hava ne kadar da sıcak!

Aşk olsun!

Ne kadar akıllı adamlar var!


2 Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:

Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!


(Mustafa Kemal Atatürk)


Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklalini, Türk cumhuriye*tini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir


(Mustafa Kemal Atatürk)


Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle!


(Yahya Kemal Beyatlı)


Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastığın

Bu toprak bir devrin battığı yerdir


(Necmettin Halil Onan)


UYARI: Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabi*leceği gibi cümlenin sonuna da konabilir:

Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken

Sana uğurlar olsun Ayrılıyor yolumuz!


(Faruk Nafiz Çamlıbel)


3 Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:

İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş (!)

Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor


UYARI: Ünlemden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir

Gök ekini biçer gibi! Başaklar daha dolmadan


(Tarık Buğra)

Kısa çizgi ( - )



1 Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur:

Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bilmem Havuzun suyu bulanık Kapının saatle-

ri 12'yi geçmiş Kanepelerde kimseler yok Tramvay ne fena gıcırdadı! Tramvaydakiadam bir tanıdık mı idi acaba? Ne diye öyle dönüp dönüp baktı? Yoksa kimseciklerin oturmadığı kanepelerde bu saatte pek başıboş-

lar mı oturur?


(Sait Faik Abasıyanık, Havuz Başı)

2 Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır:


Örnek olsun diye -örnek istemez ya- söylüyorum


3 Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur:

al-ış, dur-ak, Dur-sun, Dur-muş, gör-gü-süz-lük


4 Dil bilgisinde fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır:

al-, dur-, gör-, ver-; başar-, kana-, okut-, taşla-, yazdır-


5 Dil bilgisinde eklerin başına konur:

-den, -lık, -ış, -ak


6 Dil bilgisinde heceleri göstermek için kullanılır:


a-raş-tır-ma, bi-le-zik, du-ruş-ma, ku-yum-cu-luk, ya-zar-lık, prog-ram


7 Eski harfli metinlerin yeni yazıya aktarılmasında Arapça ve Farsça kurallara göre yapılmış tamlamaların, birleşik ve türemiş kelimelerin ögelerini ayırmak için kullanılır:

dârü'l-fünûn, resm-i geçit, resm-i kabûl, Cemiyet-i Akvâm, Hâkimiyet-i Milliye, Servet-i Fünûn, hokka-bâz, âteş-perest, menfaat-perest, bî-bedel, nâ-mağlûb, fî-sebîlillâh, min-tarafillâh, bilâ-ücret


8 Kelimeler arasında “-den-a, ve, ile, ilâ, arasında” anlamlarını vermek üzere kullanılır:

Türkçe-Fransızca Sözlük, Aydın-İzmir yolu, Ankara-İstanbul uçak seferleri, Türk-Alman ilişkileri, Ural-Altay dil grubu, 0930 - 1030, Beşiktaş-Fenerbahçe karşılaşması, Manas Destanı'nda soy-dil-din üçgeni, 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı, 1995-1996 öğretim yılı


9 Bazı terim ve kuruluş adlarında kelimeler arasına konur:

sıfat-fiil, zarf-fiil; Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi


10 Yabancı özel adlarda ve henüz dilimize mal olmadığı için özgün imlâlarıyla yazılan yabancı kelimelerde kullanılır:

Joliot-Curie, Lévy-Bruhl, Saint-Gotthard, Sainte-Beuve, Boulogne-sur-Mer, Bouches-du-Rhône, Salins-les-Bains, by-pass, check-up, Aix-en-Provence


11 Adres yazarken semt ile şehir arasına konur:

Kurtuluş - ANKARA


12 Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır:

50 - 20 = 30

Uzun çizgi (—)



Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır Buna konuşma çizgisi de denir


Arabamız tutarken Erciyes'in yolunu:

“Hancı dedim bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu'nu?”

Gözleri uzun uzun burkuldu kaldı bende,

Dedi:

— Hana sağ indi, ölü çıktı geçende!


(Faruk Nafiz Çamlıbel, Han Duvarları)

Frankfurt'a gelene herkesin sorduğu şunlardır:

— Eski şehri gezdin mi?

— Rothshild'in evine gittin mi?

— Goethe'nin evini gezdin mi?


(Ahmet Haşim, Frankfurt Seyahatnamesi)

— Yoo, güvercinlerime dokunmayınız, dedi


(Yakup Kadri Karaosmanoğlu)

Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra konabilir:


Sıtkı Bey — Oğlum ben kalenin teslimini düşünmüyorum Kurtarmağa bir çare arıyorum Kalenin teslimini düşünen seninle müzakere etmez a!

İslâm Bey — Kurtarmağa çare Kavga ederiz Ölürüz Teslim olmayız

Sıtkı Bey — Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var Gerçekten ölecek adam ister

İslâm Bey — Ben daha ölmedim


(Namık Kemal, Vatan yahut Silistre)

UYARI: Konuşmalar tırnak içinde verildiği zaman uzun çizgi kullanılmaz

Eğik Çizgi ( / )


1 Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur:


Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır parlayacak / O benimdir o benim milletimindir ancak



(Mehmet Akif Ersoy)

2 Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:

Altay Sokağı, Nu: 21/6 Kurtuluş / ANKARA


3 Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

18/11/1969, 15/IX/1994


4 Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:


-a/-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden


5 Genel Ağ adreslerinde kullanılır:

http://tdkgovtr

6 Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:

70/2=35




Ters Eğik Çizgi ( )


Bilgisayar yazılımlarında art arda gelen dizinleri birbirinden ayırt etmek için kullanılır:


C:Dos>MD Oyun

Tırnak İşareti ( “ ” )


1 Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tır*nak içine alınır:


*Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin ön cephesinde Atatürk'ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir” vecizesi yer almaktadır Ulu önderin “Ne mutlu Türk’üm diyene!” sözü her Türk'ü duygulandırır


*Bakınız, şair vatanı ne güzel tarif ediyor:

“Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır

Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır”


UYARI: Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb) tırnak içinde kalır:


“Akıl yaşta değil baş*tadır” atasözü yüzyılların tecrübesinden süzülüp gelen bir gerçeği ifade etmiyor mu?

“İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur!” diyorlar


(Yahya Kemal Beyatlı)


UYARI: Uzun alıntılarda her paragraf ayrı ayrı tırnak içine alınır


2 Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır:

Yeni bir “barış taarruzu” başladı


3 Cümle içerisinde kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır:

Yahya Kemal'in bazı şiirleri “Kendi Gök Kubbemiz” adı altında çıktı


(Ahmet Hamdi Tanpınar)


“Yazım Kuralları” bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir


UYARI: Cümle içerisinde özel olarak belirtilmek istenen sözler, kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınmaksızın koyu yazılarak veya eğik yazıyla (italik) dizilerek de gösterilebilir:

Höyük sözü Anadolu'da tepe olarak geçer

Cahit Sıtkı'nın Şairin Ölümü şiirini Yahya Kemal çok sevmişti


(Ahmet Hamdi Tanpınar)


UYARI : Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kulla*nılmaz:

Yahya Kemal’in “Aziz İstanbul”unu okudunuz mu?


4 Bibliyografik künyelerde makale adları tırnak içinde verilir

Tek tırnak işareti ( ‘’ )



1 Tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü belirtmek için kullanılır:


Edebiyat öğretmeni “Şiirler içinde ‘Han Duvarları’ gibisi var mı?” dedi ve Faruk Nafiz'in bu güzel şiirini okumaya başladı

“Şinasi'nin ‘safi Türkçe’ ile yazdığını söylediği şiirlerden sonra vardığı bu konuşulan dil fikri şüphesiz ki ondan gelen en büyük kazancımızdır”


(Ahmet Hamdi Tanpınar)

2 Dil yazılarında verilen örneğin anlamını göstermek için kullanılır:


Göktürk Anıtları'nda geçen fakat günümüze ulaşmayan bazı örnekler: bodun ‘millet, kavim’, sab ‘söz’, eçü apa ‘ecdat, atalar’, tüketi ‘tamamen, bütünüyle’


Denden işareti (")



Bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin veya söz gruplarının tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır:


dendenPNG

Yay Ayraç ( ( ) )



1 Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır:

Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz


(Nurullah Ataç, Söyleşiler)

Süleyman Şah'ın cenazesi sudan ihraç olunarak (çıkarılarak) hemen orada defnedilmiştir ki makarrı (durağı) hâlâ “Türk Mezarı” namiyle maruftur (tanınmıştır)


(Refik Halit Karay, Bir İçim Su)


UYARI: Hakkında açıklama yapılan söze ait ek, ayraç kapandıktan sonra yazılır:

Yunus Emre (1240?- 1320)'nin


UYARI: Yani ile yapılan açıklamalar ayraç içine alınmaz


2 Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır:

İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakama yaklaşır) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın

Kaymakam – (hiddetle) Ne olacak baba Oğlunun katili ecnebi tebaasıymış Düşman gemileri üstümüze toplarını çevirmişler, Adalı'yı istiyorlar Sağ salim onu teslim edecekmişiz

İhtiyar – (Evvelâ vurulmuş gibi sendeler, sonra derin ve saf bir bakışla Kaymakam ve arkadaşlarına) Etmeyin Efendiler Benim gibi dertli bir ihtiyarla eğlenmek günahtır Sizin gibi efendilere yakışmaz


(Reşat Nuri Güntekin, İstiklâl)

3 Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır:

Cihanın tarihi, vatanı uğrunda senin kadar uğraşan, kanını döken bir millet daha gösteremez Senin kadar kimse kendi vatanına sahip olmağa hak kazanmamıştır Bu vatan ya senindir, ya kimsenin


(Ahmet Hikmet Müftüoğlu)

Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdin

Kıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin?


(Safahat)


4 Alıntılarda, başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir (bk Üç nokta 1)


5 Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır

(bk Ünlem işareti 3)


6 Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır

(bk Soru işareti 3)


7 Bir yazının maddelerini gösteren rakam ve harflerden sonra kapama ayracı konur:

I) 1) A) a)

II) 2) B) b)