Nartlar Destanı

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

Nartlar Destanı Hakkında - Nartlar Destanı Neden Yazıldı - Nartlar Destanı Nasıl Yazıldı

Nartlar (Нартхэр), Kuzey Kafkasya halkları ile Güney Kafkasya'da yaşayan Svanlar arasında anlatılan ve büyük ölçüde derlenmiş olan yiğitlik destanı

Destan en geniş biçimi ile Adigeler arasında bulunmaktadır

Ayrıca Abaza, Abhaz, Ubıh, Karaçay, Balkar, Oset, İnguş ve Svanların dillerinde söylenen Nart destanı parçaları (tekstler) vardır, bunların hepsi Adıge destanları ile birlikte büyük bir bütünlük oluşturur

Bütün bu destan söylentileri, özellikle şarkı (Adigece: vered/"орэд"), türkü ("пщыналъ"/pşınatl), öykü (хъишъэ/hiş'e), vd türlerde derlenmişlerdir

Bu destanların tümü aynı kategoriden sayılsalar da, anlatılar bir topluluktan diğerine farklılıklar da göstermektedirler

Örneğin aşk ve ihanet (entrika) ögeleri Kabartay ve Oset varyantlarında daha gelişmiş ve daha belirginleşmiştir

"Nart" ya da Şapsığ söyleyişiyle "Nat" sözcüğü Adigece kökenli olup "Gözünü veren,korkusuz kahraman" gibi anlamlar içermektedir: Ne (göz)+tı (verme) =Netı=Nat=Nart=Gözünü veren,Gözünü budaktan esirgemeyen, Korkusuz kahraman (Adıgecede sesli harfler hareketlidir,e-a,e-ı dönüşmeleri gibi)

Nart destanının M

Ö

3

-1

binyıllar boyunca geliştiği, Bronz Çağı, özellikle Demir Çağı'nda biçimlendiği, o çağlara ve izleyen daha yakın dönemlere özgü izler de taşıdığı görülmektedir

Ünlü Adıge yazarı Tembot K'eraş'a göre ise, Nart destanı, bir zamanlar büyük bir destan-epope bütünlüğü oluşturuyordu [1]

Bütün bu gelişim süreci içinde anaerkil aileden ataaerkil aileye, sınıfsız toplumdan sınıfların belirdiği aşamalara geçiş durumları izlenebilmektedir

Bu kısa açıklamalardan sonra, bazı destan kahramanlarına, olaylara ve içeriğe ilişkin birkaç örnek ve özet bilgi daha sunabiliriz:

07-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Nartlar Destanı Nartlar Destanı Hakkında - Nartlar Destanı Neden Yazıldı - Nartlar Destanı Nasıl Yazıldı Nartlar (Нартхэр), Kuzey Kafkasya halkları ile Güney Kafkasya'da yaşayan Svanlar arasında anlatılan ve büyük ölçüde derlenmiş olan yiğitlik destanı Destan en geniş biçimi ile Adigeler arasında bulunmaktadır Ayrıca Abaza, Abhaz, Ubıh, Karaçay, Balkar, Oset, İnguş ve Svanların dillerinde söylenen Nart destanı parçaları (tekstler) vardır, bunların hepsi Adıge destanları ile birlikte büyük bir bütünlük oluştururBütün bu destan söylentileri, özellikle şarkı (Adigece: vered/"орэд"), türkü ("пщыналъ"/pşınatl), öykü (хъишъэ/hiş'e), vd türlerde derlenmişlerdir Bu destanların tümü aynı kategoriden sayılsalar da, anlatılar bir topluluktan diğerine farklılıklar da göstermektedirler Örneğin aşk ve ihanet (entrika) ögeleri Kabartay ve Oset varyantlarında daha gelişmiş ve daha belirginleşmiştir "Nart" ya da Şapsığ söyleyişiyle "Nat" sözcüğü Adigece kökenli olup "Gözünü veren,korkusuz kahraman" gibi anlamlar içermektedir: Ne (göz)+tı (verme) =Netı=Nat=Nart=Gözünü veren,Gözünü budaktan esirgemeyen, Korkusuz kahraman (Adıgecede sesli harfler hareketlidir,e-a,e-ı dönüşmeleri gibi) Nart destanının MÖ 3-1 binyıllar boyunca geliştiği, Bronz Çağı, özellikle Demir Çağı'nda biçimlendiği, o çağlara ve izleyen daha yakın dönemlere özgü izler de taşıdığı görülmektedir Ünlü Adıge yazarı Tembot K'eraş'a göre ise, Nart destanı, bir zamanlar büyük bir destan-epope bütünlüğü oluşturuyordu [1]Bütün bu gelişim süreci içinde anaerkil aileden ataaerkil aileye, sınıfsız toplumdan sınıfların belirdiği aşamalara geçiş durumları izlenebilmektedir Bu kısa açıklamalardan sonra, bazı destan kahramanlarına, olaylara ve içeriğe ilişkin birkaç örnek ve özet bilgi daha sunabiliriz: