Saltukname

Saltukname nedir - Saltuknamenin özellikleri - Saltukname destanı - Sarı Saltuk efsanesiSaltuknameSaltukname, XIII yüzyıl alp-erenlerinden olan ve Rumeli’ni Türkleşmesinde büyük rolü bulunan Sarı Saltuk'un efsanevi hayatını anlatan Anadolu Türk destanlarından biridir Eserde, Sarı Saltuk'un menkıbelerinin yanı sıra, dönemin önemli kişilerinin menkıbeleri ve bu kişilerin Sarı Saltuk ile olan münasebetleri de anlatılmaktadır


Fatih Sultan Mehmet'in kardeşi Cem'in (sonradan Cem Sultan ismiyle tarihe geçecektir) şehzadeliği esnasında verdiği talimat üzerine Ebülhayr Rumi tarafından kaleme alınan Saltukname yedi senelik bir çalışma sonucunda Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında tamamlanmış ve kitaplaştırılmıştır Ayrıca yazıya geçirilmiş ilk Nasrettin Hoca hikayesini içermektedir Saltukname yeni Türk harfleriyle tam metin olarak yayıma Şükrü Halûk Akalın tarafından hazırlanmıştır Bu çalışma 1987-1990 yıllarında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından üç cilt olarak yayımlanmıştır

Sarı Saltuk


Sarı Saltuk Saltukname halk efsanesinin kahramanı olan, Anadolu ve Rumeli'nin fethi sırasında önemli rol oynadığı rivayet edilerek efsaneleşmiş bir evliya'dır Efsanevi şahsiyet kimliğini daha yaşarken elde ettiği söylenmektedir Hayatını anlatan Saltukname destanı, bu 13 yüzyıl alperen inin savaşlarını ve çeşitli kerametlerini konu almaktadır


Sarı Saltuk'un Anadolu ve Balkanlar`da çok sayida türbesi bulunmaktadır Bu türbelerin bazıları Müslümanların yanısıra Hristiyan ahaliler için de ziyaret yeri konumundadır Saltukname’de Sarı Saltuk`un on iki mezarı olduğu belirtilmektedir Sarı Saltuk, beylerin ve kralların mezarina sahip çıkmak isteyeceklerini söyleyerek her isteyene verilmek üzere birer tabut hazırlamalarını vasiyet etmiştir En ünlü Sarı Saltuk türbesi halkının 13 yüzyılda İslamiyet'e geçmesine önayak olduğu rivayet edilen İznik'te bulunmaktadır Saltukname'nin çeşitli yerlerinde Sarı Saltuk'un yer altından şifalı sular çıkardığı anlatılmaktadır


Sarı Saltuk'un hayatını anlatan Saltukname Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Cem'in (sonradan Cem Sultan ismiyle tarihe geçecektir) şehzadeliği esnasında verdiği talimat üzerine Ebu'l Hayr er-Rumi tarafından yedi senelik bir çalışma sonucunda Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında tamamlanmış ve kitaplaştırılmıştır Bu eserin bir başka ilginç noktası da, yazıya geçirilmiş ilk Nasreddin Hoca hikayesini içermesidir Saltukname yeni Türk harfleriyle tam metin olarak yayıma Şükrü Halûk Akalın tarafından hazırlanmıştır Bu çalışma 1987 - 1990 yıllarında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından üç cilt olarak yayımlanmıştır


Sarı Saltuk hakkında bilgi veren başka önemli kaynak da Evliya Çelebi Seyahatname’sidir Ayrıca, bazı tarih kitaplarinda da Sarı Saltuk ile ilgili çeşitli bilgiler bulunmaktadir Bunlara örnek olarak Yazıcıoğlu Ali'nin Tevârih-i Al-i Selçuk adlı eserini sayabiliriz


İslami rivayetlere göre Sarı Saltuk Peygamber neslinden gelen bir er olarak bilinir Bu erin şeceresi bizzat Nakib'ül Eşraflık kayıtlarında geçer Sarısaltuk soyunun bir kolu Tunceli ilinin Hozat ilçesindedir Burada Sarısaltuğun türbesi ve onun soyundan gelenler bulunmaktadır Bu aileler Sarısaltık, Yurt, Yer, Kılıçaslan, Doğan gibi temsilcilere sahibtir Bunların içerisinde en saygı değer kişi yer ailesinden olan Ali Can Yer'dir Bu kişi itikatı ve ibadet anlayışıyla ön plana çıkmaktadır(ya ali, ya on iki imam ,ya sarısultan)