Cumhuriyer Dönemi

OSMANOĞULLARININ SÜRGÜNÜ



HİLAFETİN ILGASINA VE HANEDAN-I OSMANI'NİN
TÜRKİYE CUMHURİYETİ MEMALİKİ
HARİCİNE ÇIKARTILMASINA DAİR KANUN

Kanun no : 431
Kabul Tarihi :26 Recep 1342 - 3 Mart 1340 ( 1924 )

MADDE 1-Halife hal'edilmiştir Hilafet, hükümet ve cumhuriyet mana ve meftumunda esasen müntemiç olduğundan Hilafet makamı mülgardır

MADDE 2-Mahl u Halife ve Osmanlı saltanat- ı münderisesi hanedanın erkek, kadın bilcümle azası ve damatlar Türkiye Cumhuriyeti memaliki dahilinde ikamet etmek hakkından ebediyen memnundurlar Bu hanedana mensup kadınlardan mütevellid kimseler de bu madde hükmüne tabidirler

MADDE 3-İkinci maddede mezkur kimseler işbu kanunun ilanı tarihinden itibaren azami on gün zarfında Türkiye Cumhuriyeti arazisini terke mecburdurlar

MADDE 4- İkinci maddede mezkur kimselerin Türk vatandaşlık sıfatı ve hukuku merfudur

MADDE 5- Bundan böyle ikinci maddede mezkur kimseler Türkiye Cumhuriyeti dahilinde emval-i gayrımenkuleye tasarruf edemezler İlişkilerinin kat'ı için bir sene müddetle bilvekale mehakim-i devlete müracaat edebilirler
Bu müddetin mürurundan sonra hiçbir mahkemeye hakk-ı müracaatları yoktur

MADDE 6- İkinci maddede mezkur kimselere masarif-i seferiyelerine mukabil bir defaya mahsus ve derece-i servetlerine göre mütefavit olmak üzere hükümetçe tensib edilecek mebaliğ ita olunacaktır

MADDE 7- İkinci maddede mezkur kimseler Türkiye Cumhuriyeti arazisi dahilindeki bilcümle emval-i gayrimenkullerini bir sene zarfında hükümetin malumat ve muvafakatiyle tasviyeye mecburdurlar Mezkur emlak-ı gayrımenkuleyi tasfiye etmedikleri halde bunlar hükümet marifetiyle tasfiye olunarak bedelleri kendilerine verilecektir

MADDE 8- Osmanlı İmparatorluğu'nda padişahlık etmiş kimselerin Türkiye Cumhuriyeti arazisi dahilindeki tapuya merbut emval-i gayrımenkuleleri millete intikal etmiştir

MADDE 9- Mülga padişahlık sarayları, kasırları ve emakin-i sairesi dahilindeki mefruşat, takımlar, tablolar, asar-ı nefise ve sair bilumum emval-i menkule millete intikal etmiştir
MADDE 10- Emlak-ı Hakaniye namı altında olup evvelce millete devredilen emlak ile beraber mülga padişahlığa ait bilcümle emlak ve sabık Hazine-i Humayun, muhteviyatları ile birlikte saray ve kasırlar ve mebani ve arazisi millete intikal etmiştir

MADDE 11- Millete intikal eden emval-i menkule ve gayrimenkulenin tespit ve muhafazası için bir nizamname tanzim edilecektir

MADDE 12- İşbu kanun, tarih-i neşrinden itibaren mer'iyül'-icradır

MADDE 13- İşbu kanunun icra-i ahkamına İcra Vekilleri Heyeti memurdur

II
MAHPEYKER, TÜRKAN, ALİ, RANA VE HUMEYRA'NIN
TÜRKİYE'YE AVDET ETMELERİNE DAİR KANUN

Kanun no :3662
Kabul tarihi:5 Temmuz 1939
Resmi Gazete ile neşir ve ilanı: 11 Temmuz 1939- Sayı: 4255

MADDE 1- Ölü general Enver çocukları Mahpeyker, Türkan ve Ali ile biraderi Kamil kızı Rana' nın ve İsmail Hakkı kızı Hümeyra'nın Türk vatandaşlığına kabul ve Türkiye'ye gelmelerine müsaade edilmiştir

MADDE 2- Bu kanunun mer'iyetinden evvel birinci maddede adları yazılı olanlar hakkında 431 sayılı kanun hükümlerine göre yapılmış muameleler muteberdir

MADDE 3- Bu kanun neşri tarihinden itibaren mer'idir

MADDE 4- Bu kanunun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Hey'eti
memurdur

III
PASAPORT KANUNUNA BAZI MADDELER
EKLENMESİNE DAİR KANUN

Kanun no: 5370
Kabul Tarihi: 18 Nisan 1949
Resmi Gazete ile yayım ve ilanı : 25 Nisan 1949 - Sayı: 7190

MADDE 1- 3519 sayılı pasaport kanununa aşağıda yazılı maddeler eklenmiştir

EK MADDE 1- Doğum itibarıyla münderis Osmanlı hanedanından olmayıp bu hanedan azasından biriyle evlenmiş ve ölüm ve ya boşanma sebebiyle dul kalmış olan ve çocuğu bulunmayan erkek ve kadınların Türkiye'ye gelmelerine Bakanlar Kurulu kararıyla müsaade olunabilir Şu kadar ki Osmanlı İmparatorluğunda padişahlık etmiş kimselerden hilafetin ılgası tarihinde hayatta olsun olmasın varislerine intikal yapılmamış herhangi birinin nam ve uhdesinde o tarihte mukayyet bulunan gayrımenkul mallarla 1 Eylül 1324 ve 21 Nisan 1325 tarihli iradelerin mevzuu bulunan gayrımenkul mallar431 sayılı kanunun 8 ve 10 maddeleri mucibince millete intikal etmiş bulunduğundan bu kanuna müsteniden yurda avdet edenler dahi bu mallar üzerinde irs veya herhangi bir sebebe dayanarak hak iddia edemezler

EK MADDE 2- Doğum itibariyle münderis Osmanlı hanedanı azasından bulunan kadınlardan yabancı devlet başkanlarından veya devlet hanedan azasından veyahut elçi veya elçilik vazifesiyle görevlendirilmiş olanlardan biriyle evli olanların transit suretiyle Türkiye'den geçmelerine ve üç aya kadar Türkiye'de ikametlerine Bakanlar Kurulu kararıyla izin verilebilir

MADDE 2-431 sayılı kanunun ikinci maddesinin bu kanuna aykırı hükümleri kaldırılmıştır

MADDE 3-Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer

MADDE 4- Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür

IV
VATANDAŞLIK KANUNUNA BAZI MADDELER
EKLENMESİNE DAİR KANUN

Kanun no : 5371
Kabul Tarihi : 18 Nisan 1949
Resmi Gazete ile yayım ve ilanı: 25 Nisan 1949- Sayı: 7190

MADDE 1-1312 sayılı Vatandaşlık Kanununa aşağıdaki maddeler eklenmiştir:

Ek madde 1- 5319 sayılı Pasaport Kanununa bazı maddeler eklenmesine dair olan 5370 sayılı kanunun birinci ek maddesi gereğince yurda dönmelerine müsaade edilen kimselerin o kanunda yazılı kayıtlar dahilinde vatandaşlığımıza alınmasına Bakanlar Kurulu karar vermeğe yetkilidir

Ek madde 2- 431 sayılı kanunun dördüncü maddesinin bu kanunun hükmüne aykırı hükümleri kaldırılmıştır

MADDE 2- Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer

MADDE 3- Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür

V
VATANDAŞLIK KANUNUNA BAZI MADDELER
EKLENMESİNE DAİR KANUN

Yorum no : 245
Resmi Gazete ile yayım ve ilanı: 7 Mayıs 1949- Sayı :7201

431 sayılı kanunun mer'iyete girdiği tarihte hayatta bulunsun bulunmasın Osmanlı İmparatorluğu'nda padişahlık etmiş herhangi bir kimse namına Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde tapuda mukayyet gayrimenkul mallar bu kanunun 8 maddesi mucibinde, kanunun yürürlüğe girmesiyle millete intikal etmiştir
Binaenaleyh, 431 sayılı kanunun neşrinden sonra bu gayrimenkullerin padişahların mirasçılarına intikali yapılamaz ve bu mallar üzerinde verese tarafından hiçbir hak iddia edilemez

VI
HİLAFETİN ILGASINDA VE HANEDAN-I OSMANİ'NİN
TÜRKİYE CUMHURİYETİ MEMALİKİ HARİCİNE
ÇIKARILMASINA
DAİR OLAN 431 SAYILI KANUNUN 2 MADDESİNİN
DEĞİŞTİRİLMESİ VE AYNI KANUNA BAZI MADDELER
EKLENMESİ HAKKINDA KANUN

Kanun no:5958
Kabul tarihi : 16 Haziran 1952
Resmi Gazete ile yayım ve ilanı : 23 Haziran 1952 - Sayı:8142

MADDE 1- 3 mart 1340 tarihli ve 431 sayılı kanunun ikinci maddesi değiştirilmiş ve aynı kanuna aşağıda yazılı maddeler eklenmiştir

MADDE 2- Mülga hilafet ve münderis Osmanlı saltanatı hanedanının padişahlar sülbünden olan erkek azası ve bunların erkek füruu Türkiye'ye gelmek ve Türkiye'den transit olarak geçmekten memnundurlar Bunların dışında kalanlar Türkiye'ye gelebilirler

Ek Madde 1- İkinci madde gereğince Türkiye'ye gelebileceklerin müracatları halinde, Türkiye'ye gelmek ve Türkiye'de ikamet etmek şartları aranmaksızın vatandaşlığa alınmalarına Bakanlar Kurulu karar verir

Ek Madde 2-İkinci madde hükmünden istifade edenler bu kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren umumi hükümler dairesinde mal edinebilirler Bu suretle Türkiye'de mal edinenlerden ölenlerin ikinci maddeden istifade edemeyen varislerine ait hisseler sulh mahkemesince bir sene içinde tasfiye olunarak tutarı kendilerine ödenir



Ek Madde 3- Bu kanuna müsteniden yurda gelmek hakkını haiz olanlar, 27 Ağustos 1324 ve 20 Nisan 1325 tarihli iradeler ve 431 sayılı kanun ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 245 sayılı tefsir kararı gereğince millete intikal etmiş olan bilumum menkul ve gayrimenkul mallar üzerinde miras sebebiyle veya diğer herhangi bir sebeple hak iddia edemezler

Ek Madde 4-Türkiye'ye gelenler veya Türk vatandaşlığına iktisab edenler ( sultan, hanımsultan, kadınefendi, prens, ve prenses) gibi hanedananispet ifade eden elkab ve unvanları kullanmaktan memnundurlar
İkinci madde hükmünden istifade edenlerden memnuniyet hilafına harekette bulunanlar altı aydan iki yıla ve bu unvanları bu kimseler hakkında iltizamen kullananlar üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar

MADDE 2-431 sayılı kanunun ve diğer kanunların bu kanuna aykırı hükümleri ile 5371 sayılı kanun kaldırılmıştır

MADDE 3- Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer

MADDE 4- Bu kanunun Bakanlar Kurulu yürütür

VII
CUMHURİYETİN 50 YILI NEDENİYLE BAZI SUÇ VE
CEZALARIN AFFI HAKKINDA KANUN'UN 8 MADDESİ

Kanun no: 1803
Resmi Gazete ile neşir ve ilanı : 18 Mayıs 1974

MADDE8- 1661952 tarih ve 5958 sayılı kanunla tadil edilen 26 Recep 1342 ve 3 Mart 1340 tarihli ve 431 sayılı kanunun 2,3,4 ve 5inci maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır Bu durumdan istifade etmek isteyen erkek mensuplar hakkında 431 sayılı kanunu tadil eden 5958 sayılı kanun gereğince kadın mensuplara tanınan haklar uygulanır

İZMİR İKTİSAT KONGRESİ




Kongre İzmir'de, işçi, çiftçi, tüccar ve sanayici kesiminden oluşan toplam 1135 temsilcinin katılması ile 17 Şubat 1923'te toplandı



İzmir İktisat Kongresi'nin toplanma amacı :



1 Ekonomik kalkınma için ortak hedeflerin saptanması

2 Ekonomik hedeflere ulşamka için gerekli yöntem ve kaynakların saptanması

3 Yeni Türkiye Devleti'nin ekonomik programının saptanması

4 Siyasi bağımsızlık için şart olan ekonomik bağımsızlığın nasıl sağlanacağının belirlenmesi

Kongre sonunda alınan kararlar "Misak-ı İktisadi" olarak adlandırıldı

Misak-ı İktisadi Kararları

1 Öncelikle ham maddesi yurt içinde yetişen ve yetiştirilebilen sanayi dalları kurulacak

2 Kısa sürede küçük işletme ve el tezgahlarından büyük işletmelere geçilecek

3 Özel sektörün kuramadığı işletmeleri devlet kuracak

4 Özel teşebbüse kredi sağlanacak bir banka kurulacak

5 Dış rekabete dayanabilmek için sanayi bir bütün halinde kurulacak

6 Yabancıların kurduğu tekellerden kaçınılacak

7 Demiryolu inşaatı programa bağlanacak

8 İşçi haklarını korumak amacıyla, kişilere sendika kurma hakkı tanınacak

9 Vergi ve toprak reformu yapılacak

1923-1933 YILLARI EKONOMİSİ



İzmir İktisat Kongresi'nden 1933 Yılına Kadar Görülen Gelişmeler :



26 Ağustos 1924'te Türkiye İş Bankası kuruldu

19 Nisan 1925'te Türkiye Sanayi ve Maden Bankası kuruldu

1 Temmuz 1926'da, Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi

28 Mayıs 1926'da TBMM tarafından Teşvik- Sanayi Kanunu kabul edildi

1928 yılında, İktisat Bakanlığı kuruldu

1926 yılında İstatistik Genel Müdürlüğü kuruldu

Osmanlı Devleti'nden kalma demiryolları yabancılardan satın alınarak yeni demiryolları yapıldı

17 Şubat 1925'te Aşar vergisi kaldırıldı



UYARI : İzmir İktisat Kongresi'nde alınan kararlar gereği, 1926 yılında özel sektöre yönelik Teşvik-i Sanayi Kanunu (Sanayiyi Özendirme Yasası) kabul edildi Fakat özel sektörün sermayesi ve gerekli kadrosu hazır olmadığından bu yasa başarılı olamadı

1933-1938 YILLARI EKONOMİSİ



1933 - 1938 yılları arasında, İzmir İktisat Kongresi'nde alınan Misak-ı İktisadi kararlarının temel amacı olan özel girişimciyi sanayi alanına çekmek mümkün olmadı

1926 yılında çıkartılan Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun başarılı olamaması üzerine, sanayileşmenin devlet eliyle yürütülmesine karar verildi

1933 yılında Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı hazırlandı

Bu dönemde, Sümerbank önderliğinde büyük bir dokuma sanayi kuruldu

1936 yılında İkinci Beş yıllık Sanayi planı hazırlandı

Bu dönemde; madencilik, elektrik santralleri, gıda, kimya, deniz ulaşımı, makina sanayi, deri sanayi gibi alanlarda birtakım planlar yapıldı

1935'te Maden Tetkik Arama Enstitüsü kuruldu

1937'de Etibank önderliğinde Türkiye'nin ilk demir çelik fabrikası Karabük'te açıldı

1938'de başlayan İkinci Dünya Savaşı nedeniyle İkinci Beş Yıllık Sanayi planı tamamlanamadı

NÜFUS MÜBADELESİ



Lozan Antlaşması'ndan sonra yeni Türk Devleti'nin dış siyaseti "Yurtta Barış Cihanda Barış" temellerine oturtuldu

Lozan Antlaşması'nda Türkiyedeki Rumlar ile Yunanistan'daki Türklerin değiştirilmesi kararı alınmış, İstanbul'daki Rumlar ve Batı Trakyadaki Türkler bu değişimin dışında tutulmuştu

Yunanistan, İstanbul'da çok sayıda Rum bulundurmak amacıyla Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalanmasından önce İstanbul'a gelen Rumların da değişim dışında tutulmasını istedi

Türkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlık, Uluslar Arası Adalet Divanı'na götürüldü Adalet Divanı, 21 Şubat 1925'te verdiği kararla sorunun çözümünde yetersiz kaldı

10 Haziran 1930'da Türkiye ve Yunanistan arasında imzalanan antlaşma ile sorun halledildi

MUSUL MESELESİ



İngilizler, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 7 maddesi uyarınca Musul'u işgal etmişti

1924'te Türkiye ile İngiltere Musul sorununa çözüm bulmak amacıyla İstanbul'da bir araya geldi

Ancak antlaşma sağlanamadı

Taraflar, 20 Eylül 1924'te Milletler Cemiyeti'ne başvurdu

Milletler Cemiyeti Musul'un Irak'a ait olduğu bildirdi Türkiye bu karara karşı çıktı

Türkiye Uluslar Arası Adalet Divanı'na başvurdu

Konu burada da çözümlenemedi

1925 yılında çıkan Şeyh Sait İsyanı, Musul sorununu aleyhimize sonuçlandırdı

5 Haziran 1926'da Türkiye ile İngiltere arasında Ankara Antlaşması imzalanarak Türk - Irak sınırı bugünkü şeklini aldı ve Musul Irak'a bırakıldı

BALKAN ANTANTI (9 ŞUBAT 1934)


Balkan Antantı, 1930'lu yıllarda artan İtalyan faşizmi ve Alman nazizminin Balkanları tehdit etmesi üzerine kuruldu

Antant'a katılan devletler : Türkiye, Romanya, Yugoslavya ve Yunanistan'dı

Bulgaristan ve Arnavutluk, Balkan Antantı'na katılmayan Balkan Devletleri'n dendi

Antant ile, dünya barışını koruyamayan Milletler Cemiyeti'ne karşı, Balkan devletleri kendi topraklarını korumayı amaçlamıştı

9 Şubat 1934'te imzalanan Atina Antlaşması sonunda, Türkiye, Romanya, Yunanistan ve Yugoslavya'nın katılımı ile Balkan Antantı oluşturuldu

Bu Antant çeşitli nedenlerden dolayı başarılı olamadı

SADABAT PAKTI (8 TEMMUZ 1937)


1930'lu yıllarda İtalyan faşizmi bütün dünyayı tehdit etmekteydi

İtalya'nın 1934 yılında Hebeşistan'ı işgal etmesi ve Doğu Akdeniz üzerindeki emellerini açıkça belirtmesi üzerine, Türkiye Orta Doğu'da bulunan devletler ile bir ittifak kurma konusunda harekete geçti

8 Temmuz 1937'de Türkiye, İran, Irak ve Afganistan'ın katılımıyla Sadabat Paktı kuruldu