Yatağan Kılıcı

Bir çok eski zaman silahı dünya tarihi yönünden bir ortak özelliğe sahiptir Bu özellik Osmanlıların çağdaşı diğer milletler tarafından kullanılmış olmalarıdırBu ortak özelliği taşımayan tek silah Yatağan KılıcıdırYatağan sadece Türk'lere has bir kılıçtır Bir çok eserde tipik Türk kılıcı olarak geçer




Yatağanlar kılıcın görevini yapmakla beraber form , yapı ve ölçüler yönünden çok değişiktir Beyaz veya siyah , kemik veya boynuzdan yapılan kabzanın baş kısmı iki geniş kulak şeklinde sağa ve sola ayrılır Bunlar Yatağanın hamle esnasında elden çıkmasını önledikleri gibi silaha ayrı bir estetik görünüm verirler Bu görünümün nedini ile halk arasında "Kulaklı" diye adlandırılırlarNamlulun eğimine paralel bir eğim yapan , kabza başı hafifçe içeri kıvrılarak tutulduğunda eli kavrayan bir tırnak meydana getirir Yatağanlarda balçak bulunmamaktadır Bir "Y" harfi meydana getiren kabza enli ve kalın bir metal bilezik altında namlu ile birleşir Namlu kabza içerisinde baş kısma kadar uzanır

Yatağanlarda namlu kılıçlara göre daha kısa ve kılıcın eğimi aksine iç bükey (concave) kısmı keskin , dış bükey (convex) kısmı düz ve kenarlıdır

Piyadelerin kullandıkları bir silah olann Yatağan kını içerisinde belde , kuşağa veya silahlığa sokulmuş olarak taşınır Yatağanlar ve Yatağan kınları üzerinde kılıçlarda olduğu gibi çeşitli bitkisel geometrik motifli süslemeler yapılmış kartuşlar içerisinde kitabeler verilmiştir Altın ve kıymetli taşlar az da olsa kullanılmıştır Kitabelerde kullanılan yazı türünün bir hat sanatı olarak özelliği kılıçlarda olduğu gibi yüksek bir seviyede değildir

Belde taşınırken dış bükey kısmı üstte bulunduğu ve yatan bir nesneyi hatırlattığı için yatağan ( yatabilir , yatabilen ) denildiği Aydın civarında Yatğan köyünde efeler tarafından icat edildiği söylenmekle beraber , Özbeklerin Katağan kabilesi tarafından ortaya çıkarıldığı Yatağan hakkında çok söylenilen fakat henüz kesinleşmemiş iddialardır


Kaynak: TNejat ERALP

Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silah Kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Silahlar