İnkilap Tarihi Önemli Olayları-Kronoloji

İnkilap Tarihi Önemli Olayları Hakkinda - İnkilap Tarihi Kronolojisi


İnkilap Tarihi Önemli Olayları(Kronoloji)

1839

3 Kasım Tanzimat Fermanı


1853

Osmanlı-Rus savaşı


1854

İngiltere ve Fransa savaşa katılıyor (Kırım Savaşı) Osmanlı Devletinin dış borçlanması


1856

Islahat Fermanı Paris Barış Konferansı


1865

Genç Osmanlılar Cemiyetinin Kuruluşu


1876

23 Aralık Birinci Meşrutiyet (Kanun-u Esasinin İlanı)


1877

Ayestefanos antlaşması İngiltere’nin Kıbrıs’ı alması Berlin Kongresi Ermeni konusunun büyük devletler tarafından ele alınması


1881

Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devletinin mali iflası ve Duyun-u umumiye


1882

İngiltere’nin Mısır’ı işgali Üçlü ittifakın kuruluşu


1883

Von der Goltz başkanlığında Alman askeri heyetinin İstanbul’a gelişi


1885

Doğu Rumeli olayları ve Makedonya Komitesi


1888

Haydarpaşa-İzmit demiryolu imtiyazının Almanya’ya verilmesi


1889

21 Mayıs İttihat ve Terakki’nin kuruluşu


1892

Eskişehir-Konya demiryolu projesi üzerinde Alman-İngiliz rekabeti


1894

Ermeni ayaklanmalarının başlaması (Sasun isyanı) Fransız-Rus anlaşması


1895

Ermeni olayları ve Girit sorunu


1896

Ermenilerin Osmanlı Bankası baskını Girit’te ayaklanma


1897

Yunan kuvvetlerinin Girit’e çıkması, Türk- Yunan Savaşı ve İstanbul Antlaşması


1899

Bağdat demiryolu imtiyazının Almanya’ya verilmesi


1900

Hicaz demiryolu inşası


1901

Büyük devletlerin Makedonya olaylarına karışması


1904

Fransız-İngiliz Anlaşması


1906

İttihat ve Terakki’nin Selânik’te faaliyete başlaması


1907

İngiliz-Rus anlaşması


1908

23 Temmuz İkinci Meşrutiyet

17 Aralık Meclis-i Mebusan’ın toplanması


1909

13 Nisan (31 Mart) ayaklanması

23-24 Nisan Hareket Ordusu’nun İstanbul’a gelişi

27 Nisan IIAbdülhamid’in tahttan indirilişi ve V Mehmet Reşat’ın tahta çıkışı


1911

1 Ekim İtalya’nın Trablusgarp’a saldırması, Türk-İtalyan savaşı M Kemal Trablus’ta ve Binbaşı oluyor


1912

18 Ekim Balkan savaşı


1913

10 Mayıs Londra Antlaşması ile Balkan Savaşının sonu

3 Haziran İkinci Balkan Savaşı

29 Eylül İstanbul Anlaşması, Edirne Türklerde kalıyor

Ekim M Kemal Sofya Ateşemiliteri


1914

1 Ağustos Birinci Dünya Savaşı

2 Ağustos Türk-Alman ittifakı

10 Ağustos İki Alman gemisinin Çanakkale’ye sığınması (Yavuz ve Midilli)

29 Ekim Türk Donanmasının Ruslara taarruzu

1 Kasım Türkiye’nin savaşa girişi

7 Aralık Türk Ordusunun Kut’ül Amara’da İngilizleri kuşatması

27 Aralık Sarıkamış Taarruzu


1915

20 Ocak M Kemal 19 Tümen Komutanı

2-3 Şubat Süveyş Kanalı Harekatı

4 Mart İngiltere ve Fransa Boğazları Rusya’ya bırakı-yor

18 Mart Çanakkale Türk zaferi

25 Nisan İngiliz-Fransız Kuvvetlerinin Çanakkale’ye çıkartma harekatı ve kara savaşlarının başlaması

20 Mayıs İtalya’nın savaşa girmesi

27 Mayıs Ermeni Tehciri için kanun

20 Ağustos Conkbayırı Taarruzu

12 Ekim Bulgaristan’ın savaşı girmesi

10 Aralık Mustafa Kemal’in Çanakkale’den ayrılışı


1916

3 Ocak Sykes-Picot anlaşması

9 Ocak Müttefiklerin Çanakkale’yi terk edişi

19 Mart M Kemal Tuğgeneral (Mirliva) oluyor

26 Nisan Sykes-Picot anlaşması Rusya’ya bildiriyor ve Boğazlar ile Doğu Anadolu Rusya’ya bırakılıyor

27 Haziran Arap-İngiliz anlaşmaları sonunda Şerif Hüseyin Arap ayaklanmasını başlatıyor

17 Ağustos Romanya İtilaf devletleri yanında savaşa katılıyor


1917

12-16 Mart Rusya’da ihtilal ve çarın istifası

2 Nisan ABD savaş ilan ediliyor

19-21 Nisan St Jena de Maurienne antlaşması Antalya-İzmir arası İtalya’ya bırakılıyor

26 Nisan Yunanistan savaşa katılıyor

7 Kasım Bolşevikler Rusya’da iktidarı ele geçiriyorlar (Ekim İhtilali)


1918

8 Ocak Başkan Wilson’un 14 ilkesi ilan ediliyor

2 Şubat ABD Birinci Dünya Savaşına fiilen giriyor

3 Mart Osmanlı İmparatorluğu v müttefiklerinin Rusya ile Brestlitovks Antlaşması

29 Eylül Almanya savaşa devam edemiyor Bulgaristan itilaf devletleri ile antlaşma imzalıyor

14 Ekim Talat Paşa kabinesi yerine Ahmet İzzet Paşa Kabinesi kuruluyor

30 Ekim Mondros Mütarekesi

3 Kasım İngilizler Musulu işgal ediyor

13 Kasım İtilaf donanması İstanbul’da Mustafa Kemal İstanbulda

29 Kasım Milli Kongre Cemiyetinin kurulması

2 Aralık İzmir’de Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyetinin kurulması

Trakya Paşaeli Heyet-i Osmaniye Cemiyetinin kuruluşu


1919

Ocak Antep, Maraş, Urfa, Adana’yı İngilizler işgal ediyor

18 Ocak Paris Barış Konferası toplanıyor

21 Ocak Adana cephesi kuruluyor

3 Mart Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Erzurum şubesinin kuruluşu

29 Nisan İtalyanlar Antalya’yı işgal ediyorlar M Kemal 9 Ordu Müfettişi atanıyor

4-11 Mayıs İtalyanlar Kuşadası, Marmaris, Bodrum yörelerini işgal ediyorlar

15 Mayıs Yunan ordusu İtilaf donanmaları koruyuculuğunda İzmir’i işgal ediyor İlk kurşun

16 Mayıs M Kemal İstanbul’dan Samsun’a hareket ediyor

19 Mayıs M Kemal Paşa Samsun’da

28 Mayıs Ayvalıkta Yunan çıkartma hareketine silahlı direniş

22 Haziran Amasya genelgesi

28 Haziran Balıkesir Kongresi

3 Temmuz M Kemal Erzurum’da

8-9 Temmuz M Kemal askerlikten istifa ediyor

23 Temmuz-7 Ağustos Erzurum Kongresi

16 Ağustos Alaşehir Kongresi

4-12 Eylül Sivas Kongresi

7 Eylül Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin kuruluşu

9 Eylül Ali Fuat Paşa Umum Kuva-yı Milliye komutanı

12 Eylül Anadolu ile İstanbul arasında, M Kemal’in emri haberleşmenin kesilmesi

22 Eylül Anzavur’un Balıkesir yöresi ayaklanması

2 Ekim Damat Ferit Paşa kabinesi yerine Ali Rıza Kabinesinin Kurulması

13 Ekim Amiral Bristol’un raporu yayınlanıyor

22 Ekim Amasya mülakatı

29 Ekim Fransızlar Anteb’i işgal ediyor

1 Kasım İngilizler Maraş’ı Fransızlara devrediyor

16 Kasım Sivas’ta komutanlar toplantısı

27 Aralık M Kemal Paşa Ankara’da

29 Aralık Maraş’ta Fransızlara karşı milli direniş


1920

12 Ocak Mebuslar Meclisinin İstanbul’da toplanması

17 Ocak Urfa’da milli direniş başlıyor

28 Ocak Mebuslar Meclisi Misak-ı Milliyi kabul ediyor

11 Şubat Fransızlar Maraş’tan çekiliyor

16 Şubat Anzavur yeniden ayaklanıyor

3 Mart Ali Rıza Paşa Kabinesi çekiliyor Salih Paşa Kabinesi kuruluyor

16 Mart İngilizler İstanbul’u işgal ediyor

19 Mart M Kemal Paşa Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir meclis toplamak için bir çağrıda bulunuyor

1 Nisan Antep’te bulunan Fransız kuvvetleri Türkler tarafından kuşatılıyor

2 Nisan Salih Paşa Kabinesi istifa ediyor

5 Nisan Damat Ferit Paşa Kabinesi

10 Nisan Fransızlar Urfa’yı boşaltıyor

11 Nisan Kuvay-ı Milliye aleyhine İstanbul Fetvası Mebuslar Meclisi Padişah tarafından dağıtılıyor

13 Nisan Bolu ve Düzce ayaklanmaları

18 Nisan Kuvay-ı İnzibatiye kuruluyor

19 Nisan Beypazarı ayaklanması

23 Nisan Büyük Millet Meclisi Ankara’da kuruluyor

24 Nisan M Kemal Meclis Başkanı

29 Nisan Hiyanet-i Vataniye Kanunu

30 Nisan BMMnin kuruluşu bütün dünyaya ilan ediliyor

3 Mayıs Bakanlar kurulu kuruluyor

5 Mayıs Anadolu’nun karşı Fetvası

8 Mayıs Pozantı’daki Fransız kuvvetlerini Kuvayı Milliye kuşatıyor

11 Mayıs İstanbul Harp Divanı M Kemal’i gıyaben idama mahkum ediyor

14 Mayıs Yenihan ayaklanması

24 Mayıs Padişah M Kemal hakkındaki idam kararını onaylıyor

28 Mayıs Pozantı’daki Fransız birlikleri teslim alınıyor

30 Mayıs Türk-Fransız ateşkesi

1 Haziran Amerikan Kongresi Ermeni mandasını reddediyor

9 Haziran Doğu Anadolu’da Ermenilere karşı seferberlik

14 Haziran Yozgat ayaklanması

22 Haziran Balıkesir’in Yunan ordusu tarafından işgali

2 Temmuz Bandırma, Kirmasti ve Gönen’in Yunan ordusu tarafından işgali

8 Temmuz Bursa’nın Yunanlar tarafından işgali

9 Temmuz İngilizler Batum’u boşaltıyor

18 Temmuz BMM Misak-ı Milliye yemin ediyor

21 Temmuz Yunan ordusu Tekirdağ’ı işgal ediyor

25 Temmuz Yunan ordusu Edirne’yi işgal diyor

10 Ağustos Sevr imzalanıyor

11 Eylül BMM Firariler Hakkında Kanun ve İstiklal Mahkemeleri kuruyor

30 Eylül Ermenistan’a karşı Türk ordusunun harekatı

3 Ekim Konya ayaklanması

29 Ekim Damat Ferit Paşa Kabinesi yerine Tevfik Paşa Kabinesi Kuruluyor

30 Ekim Türk ordusu Kars’ı kurtarıyor

3 Aralık Gümrü anlaşması


1921

5 Ocak Çerkes Ethem Yunanlılara sığınıyor

9-10 Ocak Birinci İnönü Zaferi

20 Ocak Teşkilat-ı Esasiye kanunu

9 Şubat Antep Fransızlara teslim oluyor

21 Şubat Londra Konferansı toplanıyor

12 Mart İstiklal Marşının Meclisteki kabulü

16 Mart Moskova Antlaşması

30 Mart-1 Nisan İkinci İnönü Zaferi

23 Nisan Milli Bayram

10 Mayıs Müdafaa-ı Hukuk Grubunun kurulması

10 Temmuz Yunan ordusunun ileri Harekatı

13 Temmuz Afyon Karahisar’ın Yunan ordusunca işgali

17 Temmuz Kütahya’nın işgali

30 Temmuz İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruluyor

5 Ağustos Mustafa Kemal Başkomutan

7-8 Ağustos Tekalif-i Milliye Emirleri

23 Ağustos-13 Eylül Sakarya meydan savaşı

13 Ekim Kars Anlaşması

20 Ekim Ankara Antlaşması


1922

22 Mart İtilaf Devletlerinin ateşkes önerisi

26 Mart İtilaf devletlerinin barış önerisi

26 Ağustos Büyük Taarruz

30 Ağustos Dumlupınar Başkomutan Meydan Muharebesi

2 Eylül Yunan Başkomutanının esir oluşu

9 Eylül Türk ordusunun İzmir’i kurtarışı

3 Ekim Mudanya Konferansı başlıyor

11 Ekim Mudanya Mütarekesi

20 Ekim Türk Jandarması İstanbul’da

25 Kasım Edirne’de ulusal yönetim kuruluyor


1923

4 Şubat Lozan Konferansı açılıyor

17 Şubat İzmir İktisat Kongresi toplanıyor

1 Nisan BMM yeni seçimler için karar veriyor

15 Nisan TBMM dağılıyor

9 Ağustos Halk Partisinin kurulması

11 Ağustos TBMMnin açılması

23 Ağustos Lozan Muahedesinin TBMMinde tasdiki

6 Ekim Türk Ordusunun İstanbul’a girmesi

13 Ekim Ankara başkent

29 Ekim Cumhuriyetin ilanı Gazi M Kemal Cumhurbaşkanı

30 Ekim Başbakan olarak İsmet Paşa’nın göreve gelmesi

1 Kasım Fethi Okyar’ın Cumhuriyet devrinde TBMM’nin ilk başkanı seçilmesi


1924

3 Mart Şeriye ve Evkaf vekaletlerinin kaldırılması

Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaletinin kaldırılması

3 Mart Hilafetin kaldırılması ve Osmanoğullarının Türkiye dışına çıkarılması Tevhid-i Tedrisat Kanunu

8 Mart Şeriat mahkemelerinin kaldırılışı

20 Nisan Yeni anayasanın kabulü

25 Nisan Türkiye ile Cemiyet-i Akvam’ın Musul konusunda anlaşması

20 Kasım İsmet Bey’in başbakanlıktan istifası

21 Kasım Fethi Bey’in yeni hükümeti kurması

4 Aralık Şehit yetimlerine İstiklal madalyası yasasının kabulü

8 Aralık Terakkiperver Cumhuriyet fırkasına Kazım Karabekir’in başkanı, Ali Fuat’ın genel sekreter olarak seçilmesi


1925

11 Şubat Şeyh Sait İsyanı

17 Şubat Aşar vergisinin kaldırılışı

2 Mart Fethi Bey’in istifası

4 Mart Takrir-i Sükun kanununun çıkarılması, 2 İstiklal mahkemesinin

kuruluşu

12 Nisan Şeyh Sait’in yakalanması

3 Haziran Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılışı

5 Ağustos Mustafa Kemal’in Latife Hanım’dan ayrılması

24 Ağustos Mustafa Kemal’in Kastamonu gezisine çıkması

2 Eylül Tekke ve zaviyelerin, türbelerin kapatılması, dini kıyafetleri ve memurların şapka giyeceklerine dair Bakanlar Kurulu kararının yayınlanması

25 Kasım Şapka Kanunu

30 Kasım Tekke ve zaviyeler ile türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklar ile bazı ünvanların men ve ilgasına dair kanun

26 Aralık Milletlerarası saat ve takvimin kabulü hakkında kanun


1926

17 Şubat Medeni Kanunun kabulü (Kadının medeni haklara kavuşması, çok evliliğin yasaklanması, hukuk düzeninin çağdaşlaştırılması)

1 Mart Yeni “Türk Ceza Kanunu”nun kabulü

22 Nisan “Borçlar Kanunu”nun kabulü


1927

15-20 Ekim Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Büyük Nutuk’unu okuması


1928

10 Nisan Anayasada değişiklikler yapılarak Türkiye Cumhuriyeti’nin laik devlet karakterinin açıklığa kavuşturulması (Anayasada mevcut “Devletin dini islamdır” hükmünün kaldırılması)

24 Nisan Milletlerarası rakamların kabulüne dair kanun

28 Mayıs Millet mekteplerinin açılması hakkında kanun Türk vatandaşlığı kanunu

8 Ağustos Gazi Mustafa Kemal’in İstanbul Sarayburnu’nda halka ilk defa yeni Türk harflerinden söz açması

1 Kasım Yeni Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun’un TBMM’den geçmesi


1929

24 Nisan İcra ve İflas Kanununun kabulü

15 Mayıs Deniz Ticaret Kanununun kabulü


1930

20 Şubat Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanununun kabulü

3 Nisan Belediye seçimlerinde Türk kadınlarına seçme ve seçilme hakkı tanıyan kanunun kabulü

11 Haziran Cumhuriyet Merkez Bankası Kuruluşu Hakkında kanun

12 Ağustos Fethi (Okyar) Bey başkanlığında Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kuruluşu

17 Kasım Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kendini feshetmesi

23 Aralık Menemen’de inkilaplar aleyhine ayaklanma ve öğretmen yedeksubay Kubilay’ın şehit edilmesi


1931

26 Mart Ölçüler kanununun kabulü

12 Nisan Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu)’nunkuruluşu


1932

19 Şubat Halkevlerinin açılması

12 Temmuz Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dili Kurumu)’nun kurulması


1933

31 Mayıs İstanbul Darülfünunun ilgası ve İstanbul Üniversitesinin Kurulması Hakkında Kanun

20 Haziran Üniversitede İnkılap Enstitüsü’nün kurulması

4 Ekim Türk İnkılap Enstitüsünde ilk İnkılap dersinin Milli Eğitim Bakanı Yusuf Hikmet (Bayur) Bey tarafından verilmesi

26 Ekim Türk kadınlarına köy İhtiyar heyetlerine seçme ve seçilme hakkının tanınması


1934

21 Haziran Mustafa Kemal’e TBMM’nin Atatürk soyadını vermesi

3 Aralık Hangi dine mensup olursa olsun, din adamlarının mabet ve ayinler dışındaki dini kisve taşımalarının yasaklanmasına dair kanun

5 Aralık Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkını tanıyan anayasa değişikliği


1936

8 Haziran İş Kanununu kabulü (Sosyal haklar ve sosyal güvenlik açısından ilk önemli adım)

20 Temmuz Montreux Boğazlar Sözleşmesinin imzalanması ve boğazların tamamen Türk hakimiyetine geçişi Türk askerinin “gayri askeri” adı verilmiş bölgelere girmesi


1937

27 Ocak Hatay’ın bağımsızlığının Milletler Cemiyetinde kabulü

11 Haziran Atatürk’ün Trabzon’dan hükümete “Bütün çiftliklerini ve mallarını millete bağışladığını” bildirmesi

25 Ekim Atatürk’ün Ankara’da son defa Cumhuriyet bayramı törenlerine katılması


1938

14 Ocak Türkiye-Irak-İran-Afganistan arasında aktedilen “Saadabat Paktı”nın TBMM’ce onaylanması

30 Mart Atatürk’ün hastalığı ile ilgili ilk resmi tebliğ

19 Mayıs Atatürk’ün son defa 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı gösterilerini izlemesi ve Hatay sorunu ile ilgili olarak -rahatsızlığına rağmen- Güney gezisine çıkması

20 Mayıs Atatürk’ün Mersin’de askeri geçit törenini izlemesi

24 Mayıs Atatürk’ün Adana’da askeri geçit törenini izlemesi

3 Temmuz Antakya’da Türk ve Fransız askeri heyetleri arasında askeri anlaşmanın imzası (Hatay’la ilgili)

5 Temmuz Türk birliklerinni coşkun sevgi gösterileri içinde Hatay’a, İskenderun’a girişi Anlaşmada öngörülen yerlerde göreve başlaması

2 Eylül Hatay Millet Meclisinin toplanması ve Tayfur Sökmen’in Devlet Başkanı seçilmesi

17 Ekim Atatürk’ün ilk defa komaya girişi

8 Kasım Atatürk’ün hastalığının ağırlaştığını bildiren raporların yeniden yayınlanmaya başlaması

10 Kasım Saat dokuzu beş geçe Atatürk’ün son nefesini vererek hayattan ayrılışı