30 Mayıs 1876 Darbesi

30 Mayıs 1876 Darbesi Hakkında - Osmanlı Ayaklanmaları - 30 Mayıs 1876 Darbesi Tarihi

30 Mayıs 1876 Darbesi Osmanlı padişahı Abdülaziz'in tahttan indirilmesiyle sonuçlanmış bir hükümet darbesidir


Darbenin arka planı


Abdülaziz'in padişahlığının son dönemlerinde ekonomik durum gitgide kötüye gitmekteydi 1875 yılında Sırbistan, Ege Adaları, Mısır, Karadağ, Romanya ve Bosna-Hersek’de Osmanlı Devleti'ne karşı isyanlar çıktı 1876 yılının Nisan ayında Panagürişte bölgesinde patlak veren Bulgar İsyanları bütün Orta Dağ bölgesine yayıldı Bölgede yaşayan 1000 civarında Müslüman halk, isyancı Bulgarlar tarafından öldürüldü [1]Bunun üzerine Rusya tarafından Kafkasya'dan atılarak bölgeye göçe zorlanmış Çerkez ve Abaza gibi Kafkasyalı Müslümanlarla Bulgarlar arasında karşılıklı katliamlar yaşandı Bu katliamlar Avrupa'da tek taraflı olarak Bulgarlara karşı yapılmış gibi değerlendirilerek Osmanlı Devleti hakkında olumsuz bir hava oluşmasına neden oldu


Bunun üzerine Avrupa ülkelerinin Osmanlı Devleti'ne karşı çeşitli müdahelelerde bulunması Osmanlı halkı arasında rahatsızlık yarattı 9 Mayıs 1876 günü Fatih medreselerindeki öğrenciler gösteri yaptılar Göstericilerin sayısı kısa zamanda 5000'e ulaştı[2] 12 Mayıs günü sadrazam Mahmut Nedim Paşa görevden alınarak yerine Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa getirildi Ayrıca Hasan Fehmi Efendi'nin yerine Hasan Hayrullah Efendi şeyhülislam oldu Hüseyin Avni Paşa da serasker yapıldı Ancak gösteriler sona ermedi 17 Mayıs günü Fatih ve Beyazıt meydanlarında tekrar gösteriler yapıldı


Darbe


Darbeden 1 gün önce 29 Mayıs 1876 günü Yeni Osmanlılar Cemiyeti başkanı Mithat Paşa, serasker Hüseyin Avni Paşa, Harbiye Mektebi Nazırı Süleyman Paşa, Serasker Hüseyin Avni paşa, Şura-yı Devlet Reisi Redif Paşa yeni Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi’den padişahın indirilmesi için bir fetva aldılar Böylece darbenin ertesi gün yapılması için herşey hazırdı


0 Mayıs günü Harbiye Mektebi öğrencileri Süleyman Paşa'nın emrinde, Taşkışla ve Gümüşsuyu kışlalarındaki askerler ise İstanbul ordu komutanı Refik Paşa’nın emrinde harekete geçtiler Medrese öğrencileri de bu gruba katıldılar Dolmabahçe Sarayı'nı çember altına alındı Tahttan indirilen Abdülaziz bir kayıkla saraydan uzaklaştırıldı Yerine V Murat Osmanlı padişahı ilan edildi


Darbe sonrası


Feriye Saraylarında gözaltına alınan devrik padişah 4 Haziran günü bilekleri kesilmiş bir şekilde ölü bulundu Abdülaziz'in eşlerinden Neşerek Hanım 11 Haziran'da vefat etti Bu olaylardan Abdülaziz'i tahttan indiren devlet görevlilerini sorumlu tutan Neşerek Hanım'ın kardeşi Çerkes Hasan 15 Haziran 1876 günü Midhat Paşa'nın konağına giderek hükümet toplantısını bastı[3][4] Hüseyin Avni Paşa'yı ve Hariciye Nazırı Raşid Paşa’yı öldürdü Midhat ve Ahmed Paşaları da öldürmek için kovaladı Çerkes Hasan yakalanana kadar 5 kişi ölü yatıyordu[5] Bu olay üzerine zaten ruhsal bir bunalımda olan padişah V Murat'ın durumu daha da kötüleşti 31 Ağustos'ta şeyhülislamdan tekrar bir fetva alınarak tahttan indirildi ve yerine II Abdülhamit geçirildi