Osmanlı Amele Cemiyeti

Osmanlı Amele Cemiyeti Hakkında - Osmanlı Amele Cemiyeti Tarihi - Osmanlı Amele Cemiyeti Gelişimi

Osmanlı Amele Cemiyeti (Amele-i Osmani Cemiyeti) 1894-1895 yıllarında İstanbul'da Tophane fabrikalarında gizli olarak kurulmuş; 1908'den sonra Osmanlı Terakki-i Sanayi Cemiyeti ve daha sonra da Osmanlı Sanatkâran Cemiyeti adlarıyla legal olarak faaliyet gösterdiği sanılan işçi örgütü


Gelişimi


Osmanlı Amale Cemiyeti, Türkiyedeki işçilerin ilk sınıfsal örgütlenmelerinden biridir Aydınlık dergisinde yayımlanan ve 1921 yılında yapılmış bir toplantıda "Agah'ın verdiği konferans" olarak nakledilen bilgilere göre, cemiyet II Abdülhamid döneminde, baskıların yoğunlaştığı yıllarda, 4000'i aşkın işçinin çalıştığı Tophane fabrikalarında gizli olarak kurulmuştu


Kurucuları, "gördükleri insanlık dışı muameleden ötürü her şeyi göze almış olan" işçilerdi Bunlar, aralarından 8 kişilik bir "heyet-i faale" (yürütme kurulu) seçerek güçlü bir örgüt oluşturmakla görevlendirdiler Faaliyetini ancak bir yıl sürdürebilen cemiyetin kurucuları tevkif edilip sürüldüler Bundan sonra işyerindeki işçiler de daha sıkı bir baskı altına alındı Derneğin sürülmüş olan yöneticileri gizlice İstanbul'a geri dönerek 1901-1902 yıllarında işçileri yeniden toplantılar yapmaya teşvik ettiler Bu toplantı ve tartışmalarda "işçiler kurtuluş günü için her türlü fedakârlıkta bulunacaklarını" dile getirdiler Avrupa'daki sosyalist hareketle ilgili haberler Türkçeye çevrilerek dağıtıldı Dernek Topkapı mezarlığında gizli bir toplantı yaptı, burada alınan kararlar ingiliz, Fransız ve Rus elçilikleri aracılığıyla padişaha duyuruldu Daha sonra toplantıyı hazırlayanlar tutuklanıp işkenceden geçirildi Derneğe önayak olanlar yurtdışına kaçtı


II Meşrutiyet'in ilanından ve II Abdülhamit'in tahttan indirilmesinden sonra Osmanlı Terakki-i Sanayi Cemiyeti adlı bir örgüt kuruldu Yine adı geçen konferansta bu dernek Osmanlı Amale Cemiyeti'nin legal yoldan devamı olarak değerlendirilmektedir Bu cemiyet de 1909 yılında çıkartılan Cemiyetler Kanunu'na uymadığı, içinde askerleri barındırdığı gerekçesiyle kapatılmış, yerine 1910 yılında Osmanlı Sanatkâran Cemiyeti kurulmuştur


Bu örgütlerde Jön Türk geleneğinden kaynaklanan hürriyetçi düşüncelerin ağır bastığı, derneğin Rumeli ve büyük şehirlerdeki sosyalist örgütlerle önemli bağları olmadığı, bu sebeplerle, daha sonraki işçi haraketi ve örgütlenmeleriyle bağ kuramadığı sanılmaktadır