Ahi Evren

Ahi Evren Nedir - Osmanlı Kültürü - Ahi Evren Hakkında - Mutasavvıflar


Ahi Evren veya Ahi Evran, (Tam ad: Şeyh Nasırettin Mahmut el Hoyi); (d1171-ö12 Nisan 1261) Ahiliğin kurucusu sayılan debbağların (dericilerin) piri, 32 çeşit esnaf ve sanatkârın lideri, Türk filozof

Doğumu ve Çocukluğu


Ahi Evren doğum tarihi kesin olmamakla birlikte 1171 yılında İran'ın Hoy kasabasında dünyaya geldi Hoy kasabası daha Büyük Selçuklu hükümdârı Tuğrul Bey'den beri Türkmen yerleşim bölgesidir

Ahi Evren'in çocukluğu ve tahsil devresi Azerbeycan'da geçmiştir Bundan sonra Horosan ve Maveraünnehir bölgesine gelip o yöredeki büyük üstadlardan dersler almıştır 1203 veya 1204 yılında Bağdat'a gelmiş ve burada tanıştığı Evhaddü'd Din Kirmanî'in tavsiyesiyle Abbasi halifesi Nasır Lidinillah'ın kurmuş olduğu Fütüvvet Teşkilâtına katılmış ve bu teşkilatın önde gelen şeyhleriyle temas kurma imkânı bulmuş, başta Kirmanî olmak üzere birçok üstaddan istifade etmiştir O dönemde Bağdat'ın ilim ve irfan merkezi olması, Ahi Evren'in çok yönlü bir fikir adamı olarak yetişmesini sağlamıştır

1204 yılında Anadolu Selçukluları sultanı I Gıyaseddin Keyhüsrev'ı göndermiş, buna karşılık bazı ilim adamları ile birlikte Ahi Evren de Anadolu'ya gelmiştir Ahi Evren Kayseri'ye yerleşmiş ve Fütüvvet Teşkilâtından esinlenerek ilk Ahi Teşkilâtını burada kurmuştur Keyhüsrev tarafından desteklenen teşkilâtın lideri olan Debbağ Ahi Evren Kayseri'de pekçok sanatın icra edildiği sanayi sitesinde hizmet vermiştir

1227-1228 yılları arasında muhtemelen Sultan I Alaeddin Keykubad'ın arzuyla Konya'ya yerleşen Ahi Evren, burada da sanatını icra etmiştir Fakat Ahilerin en büyük hamisi olan Sultan I Alaeddin Keykubad, II Gıyaseddin Keyhüsrev'in tertiplediği bir suikast sonucu öldürülünce, pekçok Ahi ve Türkmen cezalandırılmış, Ahi Evren de hapsedilmiştir II Gıyaseddin Keyhüsrev'in ölümünden sonra 1245 yılında serbest bırakılan Ahi Evren, Denizli'ye geçer 1247'de, Mevlana'nın oğlu Alaeddin Çelebi ile Mevlana'nın hocası Şems-i Tebrizi'nin öldürülmesinde aktif rol oynar Bu olaydan sonra da Kırşehir'e gidip yerleşir ve hayatının sonuna kadar burada kalır

Ömrünün Sonları ve Ölümü

Ömrünün sonlarına doğru Anadolu Selçuklu Devletindeki taht mücadelelerine karışır ve II İzzeddin Keykavus tarafını tutar Mevlana ve çevresi ile siyasi ihtilafa düşer Bu ihtilafta da Mevlana'nın oğlu Alaeddin Çelebi Ahi Evren'in yanındadırMevlana'nın diğer oğlu Sultan Veled'in, Ahi Evren'in ölümü üzerine yazdığı rubaide geçen ay tutulmasına dayanarak 12 Nisan 1261'deki meydana gelen parçalı ay tutulması aynı zamanda Ahi Evren'in ölüm günüdür (İÜ Fen Fakültesi Astronomi Bölümü Öğretim üyesi Doç Dr Tarık Gökmen'e göre)


Diğer Bilgiler

Ahi Evren, 1205 yılında Kermani nin kızı Fatma Bacı ile evlendi Ahiliğe kadınlar giremediği için Fatma Bacı da Bacıyan-ı Rum (Anadolu Kadınları) teşkilatını kurmuş ve Kadın Ana olarak tanınmıştı Ahi Evran’ın şeyhliği altında 13 yüzyılda Ankara ve Kırşehir’de toplanan Ahiler, kısa sürede Selçuklu şehirlerine yayılmışlardı Osmanlı devletinin kuruluşunda etkili olmuşlardır

Velâyetnâme adlı eserinde Hacı Bektaş-ı Velî'nin sık sık Kırşehir'i ve Ahi Evran'ı ziyareti, onunla sohbetlerini anlatır 13 yüzyıl'da Anadolu'dan geçen ünlü seyyah İbn-i Batuta da Burdur, Gölhisar, Ladik, Milas, Gerçin, Konya, Niğde, Aksaray, Kayseri, Sivas, Gümüş, Erzincan, Erzurum, Birgi, Tire, Manisa, Balıkesir, Bursa, Görele, Geyve, Yenice, Mudurnu, Bolu, Kastamonu, Sinop gibi Anadolu şehirlerindeki ahi zaviyelerinden bahsetmekte ve buralarda misafir olduğunu zikretmektedir

Kırşehir'de adını taşıyan Ahi Evran Üniversitesi, 2006 yılında kurulmuştur

• Ahi Evren Camii
  
  Ahi Evren Kitabesi