Alığ Han Körler Tanrısı

Alığ Han Kimdir - Altay Mitolojisinde Alığ Han - Altay Ve Türk Mitolojisi - Tanrı Alığ Han

Alığ Han - Türk ve Altay mitolojisinde Körler Tanrısıdır Bir dağ ruhudur Kör bir ihtiyardır Alı Han (Alı Xan) veya Alu Han (Alu Xan) olarak da bilinir

Özellikleri


Köroğlu destanındaki Kör Ata motifinin arkaik varyasyonudur Dağlardaki at sürülerini korur Kanatlı atlar yüzünden kör olmuştur Köroğlu’nun babası da bir at nedeniyle bulunduğu yörenin beyi tarafından kör edilmektedir Beye hediye edilen bu at kötü görünümü nedeniyle babanın gözlerine mal olur Fakat daha sonra bir ahırda güneş görmeden kırk gün bekleyince, sıra dışılığı ortaya çıkar Çünkü bu aygır Sudan Çıkma’dır Baba rüyasında oğlunun kordan (ateşten) doğacağını görür Bu bir sınavı simgelemektedir Köroğlu’na ozanlık yeteneğini, savaşçılığını ve atını veren de odur Dağlarda yaşar Koşabulak’ı (İkiz Pınar’ı) korur Bu pınar’ın suları kutsal ve gençlik (veya ölümsüzlük) vericidir Bu ölümsüzlük en azından mecazen geçerli olmuş ve Köroğlu adı hep yaşamıştır Bir görüşe göre, İslam sonrası Türk toplumunda Ali’nin önemli bir yer edinmesi bu ad benzerliğinin bir sonucudur İslam öncesi Türklerde zaten yaygın olarak kullanılan Alı/Alu şeklindeki bir isim mevcuttur Örneğin Alu Beşe (Ali Paşa) adlı ozan her iki isimle de tanınmaktadır Ali’nin yiğitliği, savaşçılığı, iki dilli kılıcı Türk kültüründe büyük ilgi çekmiştir Gerçekten de Köroğlu’nun adı Ali’dir Moğolların 99 Güney Tanrısı Alıgan ile de bağlantılı olması muhtemeldir Sokor/Sokur/Sohar/Hokar sözleri kör demektir ve masallarda bu adla başlayan varlıklara rastlanır Sümerlerde ise Alu adlı ölümcül bir varlık bulunur Yaşar Kemal’in İnce Memed adlı yapıtında yer alan ve dört kitabın sonunda da benzer cümlelerle yamacındaki çakırdikenliğin üç gün üç gece yanışı, yanan dikenlerden çığlığa benzer seslerin gelişi anlatılan dağın adı Ali Dağı’dır Bu olay şu cümleyle ifade edilmektedir kitapta: "Bu ateşle birlikte de Alidağın doruğunda bir top ışık patlar Dağın başı üç gece ağarır, gündüz gibi olur" Anadolunun değişik bölgelerinde Ekiz (İkiz) Oluk veya çeşmenin çift olduğunu belirten pınarlar vardır Ve o yörede önemi bulunur Örneğin bir rivayette birbirine sarılarak donup ölen iki kardeşin (veya anne ile çocuğun) gözyaşlarından meydana geldiğine dair bir söylencesi vardır

Alı/Ali İnancı


"Ali" efsanelerinin ve Alevilik inancının oluşumunda mitolojik yapılanmalar önemli bir rol oynamıştır Bu, eski Türk inancına oldukça yakınlaşan Alevi inançlarında açık bir şekilde görülür Pelio'nun görüşüne göre, Türklerde İslamiyet'ten önce "Alı" adı vardır, daha sonra bu adı "Ali"ye çevirmişlerdir Azerbaycan aşk hikâyelerinin kahramanlanna Buta (Bade) veren, onları hak âşığına çeviren de çoğu zaman "Ali"dir

Etimoloji


(Al) kökünden türemiştir Alev ve alınmış (gözleri alınmış) anlamları içerir Çünkü eskiden gözler ateşle dağlanarak kör edilirdi Gözün alazlanması da aynı anlama gelir Gerçekten de Köroğlu’nun babasının gözleri böyle kör edilmiştir Moğolcada Alı/Ali “kim?” demektir ve bilinmeyen tehlikeli varlıkları çağrıştırır Alı/Ala kökü Eski Moğol ve Altay dilleriyle Tunguz dillerinde bilmek, bilgili olmak anlamı taşırMoğolcada Alı fiili bilmeyi anlatır