Türk Tarih Kurumu'nun Kuruluşu 1931

Türk Tarih Kurumu, Türk tarihinin ilk kaynaklardan araştırılması amacıyla Atatürk’ün direktifiyle 1931 yılında kurulan araştırma kurumudur 21 Eylül 1940 gün ve 2/14556 sayılı Bakanlar Kurulu kararnamesiyle kamu yararına çalışan dernekler arasına alınan Türk Tarih Kurumu, 11 Ağustos 1983 gün ve 2876[1] sayılı yasa ile TC Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu'na bağlı bir kuruluş durumuna gelmiştir Anayasanın ilgili maddesi ise şöyledir :


Madde 134 - Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak ve yaymak amacıyla; Atatürk'ün manevî himayelerinde, Cumhurbaşkanının gözetim ve desteğinde, Başbakanlığa bağlı; Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezinden oluşan, kamu tüzelkişiliğine sahip "Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu" kurulur

Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu için Atatürk'ün vasiyetnamesinde belirtilen mali menfaatler saklı olup kendilerine tahsis edilir


Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun; kuruluşu, organları, çalışma usulleri ve özlük işleri ile kuruluşuna dahil kurumlar üzerindeki yetkileri kanunla düzenlenir



Geçmiş:


15 Nisan 1931’de Türk Ocakları’nın bir uzantısı olan Tarih Tetkik Heyeti’nin yerine kurulan Türk Tarih Tezi'ni Kemalist ideolojiye göre düzenleme amacı ile kurulmuştur [2]: 1935 yılında adı Türk Tarih Kurumu olarak değişmiştir 1930 yılında yayınlanan ve başlangıçta sadece 100 adet basılan [3]Türk Tarihinin Ana Hatları adlı Orta Asya'da bir Türk uygarlığı ve bu merkezden başlayan göçlerle Türklerin Çin, Hindistan, Mezopotamya, Mısır, İran, Anadolu ve 4'ya giderek o bölgelerin halklarını uygarlaştırdıkları tezini işleyen kitabın ana fikrine uygun okul kitapları yazılması bu topluluğun ilk hedefi olmuştur[4]

TTK, 1984 yılında çıkarılan bir yasa ile TC Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na bağlı bir kuruluş durumuna gelmiştir

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı Atatürk, vasiyetnamesinde Türk Tarih Kurumu için de parasal varlığından bir pay ayırmıştır Kurumun ana geliri, Atatürk’ün Türkiye İş Bankası’ndaki hisse senetlerinden oluşmaktadır Daha sonra gelen cumhurbaşkanları Türk Tarih Kurumu’nun koruyucu başkanlarıdır

Kurum, çalışmalarına Ankara’daki Türk Ocağı Halk Evleri binasında başlamıştı 1940 yılı sonunda Dil, Tarih, Coğrafya Fakültesi binasına taşınmış, 12 Kasım 1967’de ise kendi binasına geçmiştir Projesi Turgut Cansever’e ait olan ve Nail Çakırgan tarafından yapılan bu bina, Türkiye’de çağdaş mimarlığın önde gelen eserlerinden birisidir ve 1980 yılında Uluslararası Ağahan Mimarlık Ödülü’nü kazanmıştır


Etkinlikleri:

Türk Tarih Kurumu, Türk tarihi ve Türkiye tarihini incelemek ve sonuçları yaymak için konferanslar, seminerler, kongreler, anma törenleri, sergiler düzenler; kazılar yaptırır, kitaplar yayınlar; kurumun üyeleri uluslararası kongre ve seminerlere katılarak bildiri sunar

Yayınlar [değiştir]

1937 yılından beri yayınlanan Belleten adlı yayın, dört ayda bir yayınlanır

Kurum tarafından 1964’ten beri çıkarılan Belgeler adlı bir başka yayın ise Türk belgeliğindeki (arşivindeki) belgeleri açıklamalı olarak yayınlar

1991 yılında sadeceı raporlarını yayınlamaktadır


Kazılar:

22 Ağustos 1935'te, Kurum'un kendi parası ve kendi elemanlarıyla başlattığı ilk kazı Alacahöyük Kazısı'dır Bunu Trakya ve Anadolu'nun türlü bölgelerinde yapılan kazı ve arkeolojik araştırmalar izlemiştir Bu kazılardan çıkan eserler pek çok müzede sergilenmektedir

Uluslararası Bilim Kurumlarında Üyelik [değiştir]

Türk Tarih Kurumu, Uluslararası Akademiler Birliği’nin (International Union of Academies-IUA) Türkiye’deki tek üyesidir


Kütüphane:

Tarih ve kazıbilim (arkeoloji) alanında ülkenin en büyük kütüphanesi, Türk Tarih Kurumu kütüphanesidir Kurum, Türkiye’nin son çağlar tarihi için de zengin bir belgeliğe sahiptir


Başkanlar:


Tevfik Bıyıklıoğlu (14 Nisan 1931 - 8 Nisan 1932)

Yusuf Akçura (8 Nisan 1932 - 11 Mart 1935)

Hasan Cemil Çambel (23 Mart 1935 - 17 Aralık 1941)

Şemsettin Günaltay (17 Aralık 1941 - 19 Ekim 1961)

Şevket Aziz Kansu (28 Nisan 1962 - 21 Nisan 1973)

Enver Ziya Karal (21 Nisan 1973 - 18 Ocak 1982)

Sedat Alp (16 Nisan 1982 - 17 Ekim 1983)

Yaşar Yücel(17 Ekim 1983 - 16 Mart 1992)

Neşet Çağatay(Başkan Vekili) (16 Mart 1992 - 21 Ocak 1993)

İbrahim Agah Çubukçu(Başkan Vekili) (21 Ocak 1993 - 23 Eylül 1993)

Yusuf Halaçoğlu(27 Eylül 1993 - 23 Temmuz 2008)

Ali Birinci (1 Ağustos 2008-)