Kibris Cumhuriyeti Dönemi

Kibris Cumhuriyeti Dönemi Hakkinda - KKTC Dönemine Dair Bilgiler

19 Şubat 1959 yılında ittifakla imzalanan Londra Antlaşması’nda yer alan 27 madde ve bazı eklerle birlikte İngiltere, Türkiye ve Yunanistan tarafından "garanti" edilecek olan Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kuruluşu gerçekleşmiş, cumhuriyetin bekası için Türkiye ile Yunanistan arasında bir de "ittifak" anlaşması yapılarak Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'na geçilmiştir


Kıbrıs Anayasası'na göre Rumlar % 70, Türkler % 30 oranında temsil hakkına sahip olup cumhuriyetin cumhurbaşkanı Rum, yardımcısı Türk olacaktı Cumhurbaşkanı ile yardımcısının bakanlar kurulu ile meclisten geçen yasaları veto etme hakkı vardı Her iki toplumun; dini, kültürel ve öğretim işlerinden sorumlu birer "Cemaat Meclisi" olacak, gerekirse en ayrıcalıklı ülkeler olan Yunanistan ve Türkiye kendi toplumlarına eğitim, kültür ve benzeri alanlarda mali yardım yapabileceği gibi öğretim üyesi ve din adamı da gönderebilecekti Ayrıca büyük şehirlerde belediyeler ayrı ayrı olabilecekti


Ancak ölü bir çocuğun doğumuna benzeyen Kıbrıs Cumhuriyeti'ni kuracak anlaşmaya imzasını atarken "Cumhuriyet bizim için ENOSİS'e sıçrama tahtasıdır" diyen Başpiskopos Makarios bu düşüncesini uygulamaya koydu Henüz cumhuriyetin hayata geçmesinden kısa bir süre sonra Rumlar:


a Belediyelerin ayrılmayacağı,


b Anayasada Türklere verilen hakların fazla olduğu,


c Cıımhurreisi muavininin veto hakkı olmaması gerektiği,


d Kıbrıs’ın Yunanistan'a ilhakını isteme gibi bahanelerle Türklere çeşitli baskı metodları uygulamaya başladılar


Anlaşmanın mürekkebi kurumadan Türkler adanın her yanında türlü baskılarla, takibatlarla tedirgin edilmiş; devletin yönetiminden de uzaklaştırılmıştır Daha sonra istifa etmek zorunda kalan Kıbrıs Anayasa Mahkemesi Başkanı Prof Forsthoff yukarıda zikredilen itirazlarını gerçekleştirmek amacıyla Rumların yaptıkları girişimleri çeşitli gazetelere verdiği demeçlerinde detaylı olarak dile getirmiş ve bu girişimlerinden dolayı anayasayı ihlal etmesi dolayısıyla açıkça Makarios ve Rumları suçlamıştır Nitekim Makarios, 11 Şubat 1963'de Sunday Express gazetesi muhabirine verdiği demeçte "Anayasa Mahkemesi, bu davranışlarımın anayasaya aykırı olduğuna ilişkin karar verse dahi, bu karara asla saygı göstermeyeceğim" beyanıyla açıkça meydan okumuştur Ardından anayasayı işlemez duruma getiren Rum Toplumu hem anayasa başkanı Prof Ernest Forsthoff’u hem de Alman yardımcısını tehditle istifa ettirerek Makarios'un bu sözünü doğruladı


Rumlar ile Türkler arasında güvensizliğin iyice arttığı bir sırada Bayraktar Camii iki kez bombalandı Bunun yanında Türklere ait okullara, dükkanlara, evlere çeşitli saldırılar oldu ENOSİS amacından asla vazgeçmeyen ve bu amaçlarını açık açık ifade eden Rumlar, bunu gerçekleştirmek için "Akritas Planı" adı verdikleri gizli ve caniyane bir plan hazırladılar ve uygulamaya koyuldular İsmini İçişleri Bakanı P Georghiandes'in takma adından alan Akritas Planı ilhakın gerçekleştirilmesi için her türlü taktiklerin ve EOKA aracılığı ile yapılan planların nasıl gerçekleştirileceğine dair ayrıntılı bilgileri içermekteydi Nitekim 21 Aralık 1963'de Kıbrıs Rum Özel Orduları tüm adada Türklere karşı harekete geçen Başpiskopos Makarios 24 saat içinde kesin zafer istedi ve halka çifte noel vaadinde bulundu Bu plan çerçevesinde Kıbrıslı Türkler; EOKA tedhişçileriyle işbirliği yapan Rum jandarmaları ve Kıbrıs'ın bağımsızlığını korumak üzere adada konuşlandırılmış Yunan Alayı'nın saldırısına uğradılar Türkler acımasızca çoluk çocuk demeden katledildi, evleri yıkıldı, dükkanları yağmalandı Karma ve Rum tehdidi altında bulunan köylerdeki Türkler daha güvenli yerlere göç etmek zorunda kaldılar ENOSIS'i gerçekleştirmek amacı ile başlatılan Rum tecavüzü sonucu 103 Türk köyü Rumlar tarafından yakılıp yıkıldı, yüzlerce şehitle birlikte 30000 insan da muhacir durumuna düşürülerek yerlerinden edildi Yunanistan'la İngiltere garantör devletler olarak olayların engellenmesi için harekete geçmeyince Türkiye jetlerini göndermek zorunda kaldı Yapılan hava harekatından sonra Rumlar ateşkes imzalamak zorunda kaldılar


Fakat saldırılar daha sonra da durmadı Bunun üzerine 25 Aralık 1964'te Lefkoşe’deki Türk birliği silahlı Rum çetecilerine karşı mevzilendi ve Türkiye diplomatik yoldan girişimlerde bulunurken, Türk uçakları da ihtar uçuşu yapmaya başladılar Bu kararlı tutum Yunanistan ve ingiltere'yi de harekete geçmek zorunda bıraktı Böylece Kıbrıs Türkleri ciddi bir soykırımdan kurtarılmış ve ENOSİS önlenmiş oldu


15 Ocak 1964'te toplanan taraflar anlaşamayınca Türkiye BM Güvenlik Konseyine başvurdu 4 Mart 1964'te alınan bir kararla adaya BM Askeri gönderilmesi kararlaştırıldı Buna rağmen saldırılarına devam eden Rum-Yunan kuvvetlerini 8 Ağustos 1964'te Türkiye Jetleri sınırlı bir polis harekatıyla durdurdu 15 Kasım 1967de Rumlar iki Türk köyünü yeniden işgal edince Türk Silahlı Kuvvetleri alarma geçti ve Yunanistan'a EOKA'nın başı Grivas'm ve Yunan askerlerinin adadan derhal geri çekilmesi isteğini içeren bir ültimatom verildi Bu ültimatom sonrasında, nihayet Yunanlılar geri çekildi


1963 Aralığından 1967 Aralık’ına kadar idari işleri "Genel Komite" denen bir meclisle yürüten Türkler tarafından, 29 Aralık 1967'de Kıbrıs Geçici Türk Yönetimini ilan edilerek, "Cumhuriyet Anayasası'nın bütün kuralları uygulanıncaya kadar Türk bölgelerinde yaşayan Türkler geçici Türk yönetimine bağlandılar" kararı alındı Geçici yönetimin başkanlığına Dr Fazıl Küçük, başkan yardımcılığına Rauf R Denktaş getirildi


Görüşmeler devam ederken Grivas'm kurduğu EOKA-B örgütü ile Makarios ve yandaşları arasında ENOSİS'in zamanı hakkında anlaşmazlık çıkmıştı Bunun üzerine 15 Temmuz 1974 sabahı, Yunan cuntasının emriyle kanunsuz olarak Kıbrıs'a çıkarılan Yunan askerleri; ENOSİS'in ne pahasına olursa olsun hemen gerçekleşmesini isteyen EOKA-B örgütü ve yandaşlarıyla beraber yönetime el koyarak Kıbrıs Elen Cumhuriyeti'nin kurulduğunu ilan ettiler Makarios adayı terketti ve Nikos Sampson başa geçti


Türklerin imha edileceği yolundaki istihbaratlar ve Makarios'un "Yunanlılar Kıbrıs'ı işgal etmişlerdir ve Türklerden çok daha tehlikelidirler Bugün Türk toplumu da tehlike içindedir" sözü üzerine asıl hedefin Türkler olduğu iyice ortaya çıkmış ve cuntayı devirmek Türklerin geleceği açısından kaçınılmaz hale gelmiştir Bu arada 1974 yılına kadar Rum ve Yunanlı tedhişçiler 103 camiyi de yıktılar


Nihayet Türkiye 20 Temmuz 1974 Birinci Barış Harekatını başlatmış ve garantörlük hakkına dayanarak, Kıbrıs'ın toprak bütünlüğünü ve bozulan düzeni tekrar kurmak için harekete geçti Ardından 14 Ağustos sabahı başlayan İkinci Barış Harekatı ile de Türk birliklerinin Mağusa'dan Lefke'ye uzanan bölgeyi kontrol altına almasıyla Türk toplumu özgürlüğüne kavuşturulmuştur Böylece 1958'lerde karşılıklı dile getirilen taksim fiilen gerçekleşmiş ve Türkler kuzey, Rumlar ise güneyde yerleştiler


Ardından Temmuz, Ağustos aylarında düzenlenen Cenevre Konferansı”nda iki "otonom" yönetim kabul edildi Ağustos 1975 Viyana'da nüfus mübadelesi kabul edilerek; 1975 yılı sonuna kadar mübadele gerçekleştirildi Nihayet Ocak-Şubat 1977 yılında Denktaş ve Makarios BM Genel Sekreteri'nin de hazır bulunduğu bir ortamda "bağımsız, bağlantısız, iki topluma dayalı federal bir cumhuriyet" öngören bir anlaşma yaptılarBu görüşmeler Kıbrıs Türk Halkı'nın KKTC-'yi kurması sonucuna doğru götürdü