Eski Türklerde Devlet Yönetimi Ve Eğitim

Hunların devlet yönetimi - Hunlarda eğiyim - Gögtürklerde devlet yönetimi - Göktürklerde eğitim - Eski Türklerde eğitimin özellikleriTürklerin ilk anayurdu Orta Asya’dır Türklerin tarihi M Ö üçüncü yüzyıla kadar derinleşmektedir Orta Asya’da sırasıyla Hunlar, Göktürkler ve Uygurlar olmak üzere üç büyük Türk devleti kurulmuştur Orta Asya’nın coğrafi koşulları orada yaşayan Türklerin yaşam biçimini etkilemiştir Hunlar, yerleşik yaşamı olmayan göçebe halinde yaşayan ilk Türk topluluğudur Yerleşik bir yaşamı olmayan Hunların sınırlardan gelecek saldırılara karşı uyanık; güçlüklere karşı dayanıklı; sorumluluk sahibi, disiplinli, itaatli, yürekli ve cesur olmaları gerekmiştir Eğitim de bu özelliklere sahip bireyler yetiştirmeyi amaç edinmiştir Bunların yanı sıra hayvancılık, dokumacılık, madeni eşya yapımı ve el zanaatları Hunlar’da eğitimin temel konuları arasında yer almıştır


Hunların devlet yönetimlerinde ve sosyal yaşamlarında töre, önemli bir yer tutmuştur Töreler, toplum yaşamını düzenleyen ve uyulması gereken kuralları içermektedir Töreye göre; hakana itaat etme, yiğit, cesur ve cömert olma, ana baba ve büyüklere saygı gösterme, küçükleri koruma ve sevme, bağımsız ve özgür olma, yoksul ve güçsüzün yanında olma, sözünde durma, dayanışma, paylaşma ve danışma, istenilen özelliklerdir Töre gereğince çocukların güçlü ve iyi birer asker olmalarının yanında, onlara, toplumun benimsediği bu davranışların kazandırılması da eğitimin önemli işlevleri arasındadır



Orta Asya’da yaşayan Hunlarda eğitimin temel amacı neydi?


Göktürklerin yaşam biçimi Hunların yaşam biçiminden farklı değildi Bu nedenle Göktürklerin eğitim anlayışı ve uygulamaları Hunlarınkine benzer özellikler göstermiştir Göktürkler’de de eğitim töre gereğince gerçekleştirilmiştir Ancak Göktürklerin 38 harfli gelişmiş bir alfabeye sahip olmaları, Göktürklerin örgün bir eğitime sahip olduklarını düşündürmektedir Göktürkler’de, Orhun Yazıtları’nda da belirtildiği gibi, eğitime egemen olan temel değerler; bilgelik, alplik, kahramanlık bağımsızlık ve halkın mutluluğunun sağlanmasıdır


Uygurlar, Göktürkler gibi bir alfabeye sahiptiler Uygur alfabesi adı verilen bu alfabe ile Uygurlar yazılı eserler vererek zengin bir edebiyat oluşturmuşlardır Okuryazarlık ve bilgi düzeyleri bakımından Göktürklerden daha iyi durumdaydılar Uygurlar, kentlerde yerleşerek, yerleşik hayata geçmişler ve eski Türk inanışlarını bırakıp Maniheizm dinini kabul etmişlerdir Uygurlar, yerleşik hayata geçmeleri ve din değiştirmeleri bakımından Göktürkler ve Hunlardan farklı özellikler göstermişlerdir Uygurlarda sözlü töre bilgisi yerini zamanla yazılı bilgilere bırakmıştır



Uygurlar, Hunlar ve Göktürklerden hangi bakımlardan farklılık göstermektedir?


Eski Türklerde eğitimin özellikleri şöyle sıralanabilir:

- Orta Asya’daki coğrafi koşullar, Türklerin yaşama biçimi ile eğitim anlayış ve uygulamalarını etkilemiştir

- Eski Türklerde eğitimde yiğitlik, cesaret, bilgelik, kahramanlık, itaat önemli değerler olarak benimsenmiştir Eğitim yoluyla hem cesur hem bilge olan alp insan tipi yetiştirmeye önem verilmiştir

- Eski Türklerde çocukların eğitiminde töre önemli bir rol oynamıştır Çocukların güçlü ve iyi birer asker olarak yetiştirilmesi törenin bir gereğidir



alıntı