Tarihte Türk Devletlerinin Kullandığı Bayraklar

Tarihte Türk Devletlerinin Kullandığı Bayraklar - Türk Devletlerinin Bayrakları



Bayrak kelimesinin asli mizrak anlamina gelen batrak sözünden gelmektedirZamanla T harfi düsmüs yerini Y harfi almistirEski Türkler savaslarda mizraklarinin ucuna kirmizi bir ipek kumas parçasi takarlardi bunlara Kutas denirdi, mizraklara kumas yerine yaban öküzü kuyrugu takarlardi ki bunlara da Yak denirdi





Çesitli Türk topluluklari arasindaki bu deyimler daha sonradan Selçuk ve Osmanli Türkleri arasinda bayraklarin biçimlerine göre ayri ayri adlar almistirAt kuyrugundan olanlar Tug, kumastan olanlar Bayrak, ince uzun olanlara Yalav bayraklarin tepesine takilan kuyruklara Perçem veya Beçkem, alemlerede tanuk denilmistir





Araplarin kullandigi bayrakalrin küçüklerine liva büyüklerine urayet denilmektedirTürk topluluklarinda Ilhanlilarin kullandigi bayragin rengi beyazdirSelçuk Türkleri hem siyah hemde beyaz bayrak kullanmislardirSelçuklular çifte bayrak, Iranlilar günesli ve arslanli, Timur da ejderli bayraklar kullanmislardir





Osmanlilardan zamanimiza kadar kullanilan bayraklara gelince; Osman gazinin kurdugu büyük beylik toprak kazançlariyla hizla büyüyüp gelistigi devrede devleti temsil eden tek renkli ve tek sekilli bir bayrak yoktuAnadolu Selçuklu hükümdari Giyasettin Mesut tarafindan osman gaziye egemenlik alameti olarak gönderilenler arasinda bir de beyaz bayrak vardirTürk akinlarinda ordunun basinda bu bayrak dalgalanmistirBu tarihten önce yani beyaz bayrak gönderilmeden Osman gazi savas bayragi olarak kirmizi bayragi seçmistirOsman gazinin kirmiziya karsi özel bir alkasi oldugu bilinmektedirBu yüzden kirmizi çuhadan serpus giymistirAsiret halki da kirmizi rengi pek sevdiklerinden kirmizi keçeden yapilmis küahlar giymislerdir





Osman gaziye emaret verilmesinden sonrada kirmizinin yerini beyaz bayrak almistirTakii XVyy la kadar bu tarihten sonra Osmanlilarin beyaz bayrak yerine kirmizi bayrakda kullandiklari anlasiliyorBu devirlerde bayrak yine tek renk ve tek sekilde degildirDevletin çesitli askeri ve sosyal kademelerinde türlü renk ve sekillerde bayraklar kullanilmistirBunlar hükümdarlara, kapikulu ocaklarina, devlet büyüklerine, beylerbeyi, sancak beylerine mahsus türlü renk ve sekilde bayraklardir





Yeniçeri ocaginin çesitli ortalarininda özel bayragi vardirBunlarin sekilleri ve renkleri ayri ayridirÜzerlerine Çapa, balik, anahtar, tavsan vs gibi her ortamin alameti bulunurduTopçu, humbaraci, lagamci gibi askeri örgütlerde bayraklari üzerine kendi alametleri olan top, humbara resimleri koyarlardi





XVI yyda yeniçeriler ve sipahiler ayri ayri renk ve sekillerde bayraklar kullanmislardirYeniçeriler ak, sipahi bölükleri kirmizi, silahtar bölükleri sari, orta ve asagi bölüklerde alaca bayrak kullanmislardirBu bayrak renkleri Kanuni Sulta Süleyman devrsnde yediye kadar çikmistirBu konuda yazilan bir eserde su bilgiler yer almaktadir"Kanuni Süleyman zamaninda veziriazam fenk Ibrahim Pasa nemceye karsi savasa memur edildigi zaman Türk imparotorlugunun bayraklarinin adedi artirilmistirO vakte kadar ancak dört çesit bayrak bulunuyorduBunlardan birisi beyaz ikisi yesil idi üzerlerine altin sirma ile kuran islenmistiBuna üç bayrak daha ilave edildiHasanbey zadenin rivayetine görede bayraklardaki yildiz adedi yedi idiBirisi beyaz, birisi yesil üçüncüsü sariydi diger dört adetten ikisi kirmizi ikisi de alaca renkli idi" Eser sahibinin verdigi bu bilgiler Osmanli kaynaklarindaki kayitlara uymaktadirYalniz yesil renk denizciler tarafindan kullanilmis ve gazilik alameti sayilmistirHükümdarlarin kullandigi beyaz bayragi devletin timsali sayabiliriz





bugünkü kirmizi bes köseli ayyildizli bayraga dogru ilk adim ikinci Mahmut zamaninda atilmistirAyla beraber yildiz seklinin kullanilmasi ise XVIII yy sonlarinda ve III Selim devrinde görülürYalniz o zaman ki yildiz sekli 8 kolludur kol adedi sekizden bese Abdülmecit zamaninda indirilmistirBöylece XIX yy'in ilk yarisindan itibaren bugünkü sekli ile ay yildizli bayrak Osmanlilarin devleti temsil eden resmi ve milli bayragi olduAyrica padisahlara mahsus olan bayraklarin üzerlerinde tugra gibi özel isaretler vardi





!922 yilinda saltanatin kaldirilmasi üzerine günesli ve tugrali bu özel bayraklar yerine hilafete mahsus yesil zemin ortasinda sekiz suali beyaz ayyildizli bir sancak kabul edildiHlafetinde kaldirilmasiyla Cumhuriyet hükümetince 1925 yilinda bir bayrak talimatnamesi yapildiBöylece milli bayrakla savas ve ticaret gemilerine mahsus bayraklarin sekli tesbit edilmistir





Sonradan milli bayraga ve bunun sekline daha kesin ve resmi mahiyet verilmek üzere BMM' since 29 Mayis 1936 tarihinde bir kanu kabul edildi1937 yilinda da bu kanunun uygulama seklini tesbit eden Türk bayragi nizamnamesi nesredildi ve böylece bugünkü ayyildizli bayragimiz kesin seklini almis oldu