Anadoluda Kurulan Medeniyetler Nelerdir

Anadoluda Kurulan İlk Medeniyetler Hakkında - Anadolu Uygarlıkları Hakkında Bilgi - Anadolu Medeniyet Tarihi - Anadolu Medeniyet Gelişmeleri



Anadoluda Kurulan Medeniyetler Tarihi


Anadolu’da tarih boyunca kurulan medeniyetler Anadolu isminin ortaya çıkışı konusunda iki rivayet vardır Birincisi; Romalıların buralara hakim oldukları devirde Kızılırmak ile Ege Denizi arasındaki bölgeye “Thema Anatolica” (Doğu Bölgesi) ismini vermişlerdir Zamanla Thema Anadolica isminin yerine sadece Anatolica kullanılmış ve batı literatürüne bu şekilde geçmiştir Müslüman Türklerin buraya yerleşmeleri ile bu kelime değişerek Anadolu şeklini almıştır


İkinci görüş ise; Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı Kılıç Arslan’ın bir seferi esnasında vuku bulan bir hadisedir Selçuklu ordusunun sıcak bir yaz günü yürüyüşü sırasında, askerler çok susamışlardı Verilen istirahat sırasında ordugaha gelen ihtiyar bir kadın, askerlere ayran dağıtıyordu; elindeki testiden bütün asker içmiş ve mataralarını doldurmuştu Yaşlı kadın hala; “Evlatlarım ayran için Mataralarınızı doldurun” diyordu Her bir asker de; “Ana dolu!”, “Ana dolu!” demelerinden ordunun bulunduğu yere daha sonraları “Anadolu” denilmeye başlanmış Bu da zamanla şimdi üzerinde yaşadığımız topraklara isim olmuştur


Anadolu’da insanların toplu olarak yaşamaya başlamasıyla birlikte, devletler kurulmaya başlamış ve farklı medeniyetler birbiri ardına ortaya çıkmıştır Asırlarca devam eden bu devletler zinciri , Anadolu’nun yeryüzünün medeniyet beşiği olmasına sebep olmuştur


Bilinen tarihi kayıtlara göre bugünkü devlet şekline uygun ilk olarak Hatti Devleti ortaya çıktı (M Ö 2500 – 2000) Hattiler, Mezopotamya tesiri altında olmalarına rağmen, kendilerine mahsus bir medeniyet ortaya koydular An’ane, mitoloji ve sanat bakımından büyük bir varlık gösteren Hattilerin tesiri Anadolu’da uzun süre devam etti Küçük krallıklardan meydana gelen Hatti devleti, idareci sınıfın etkisiyle kendisine has bir sanat ortaya koydu Alacahöyük, Horoztepe ve Mahmatlar bölgelerinde yapılan kazılarda, Hattilerin san’at gücünü ortaya koyan kalıntılar çıkmıştır


MÖ 1750 ile 1200 yılları arasında Anadolu’da hüküm süren Hitit Devleti ise, Hint-Avrupa ırkları topluluğuna mensupturlar Hititler MÖ 15 ve 14 asırlarda o zamanki dünyanın egemenliğini Mısır Devleti ile paylaşıyordu Hititlerin ilk merkezi olan Kaneş (Kültepe)te bulunan çivi tabletler, Anadolu’daki ilk yazı örnekleridir Hititler; Mitoloji, örf ve adet, kültür, sanat alanlarında tamamen Hattilerin tesiri altında kalmışlardır Mimari alanda özel bir tarz geliştirmişlerdir Hitit sanatının bugüne kadar gelebilen eserleri arasında saraylar, tapınaklar, heykeller ve etrafı duvarlarla çevrili şehirler gelmektedir Eski Anadolu oymacılığının en güzel örnekleri Hitit devrinden kalmadır Oymalar; taş, tunç, demir ve altın üstüne yapılmıştır Hitit medeniyeti, klasik medeniyete (Yunan – Roma Medeniyeti) tesirde bulunmuştur


Hurri Devleti ise, Hititlerle çağdaş olup, kültür ve medeniyet sahalarında Hititlerin ve Mısırlıların te’sirinde kalmışlardır Bugüne kadar yapılan kazılar sonunda Hurrilerde taş oymacılığı ve çanak çömlekçiliğin çok ileri bir seviyede olduğu görülmektedir


Urartular ise, şimdiki Van, İran ve Azerbaycan’ın birleştikleri yerlerde medeniyet kurmuşlardır Sami, Hind, Avrupa ve Hatti dilinden başka Hurricenin bir lehçesini de kullanırlardı Maden işleme sanatında oldukça ileriydiler; bunların madeni eserleri Frigya (Phrygia) Etrüsk şehirlerinde bulunmuştur


MÖ 1275’ten sonra Anadolu’ya gelen ve siyasi sahada MÖ 750’den sonra kendilerini gösteren Frigyalılara ait Gordion, Pazarlı, Alişar, Alacahöyük ve Boğazköy’de ortaya çıkarılan san’at eserleri dönemin mimarlığını ve bina tekniğini ortaya koymaktadır Frigyalılar Geç-Hitit ve Helen tesiri altında sanat eserleri ortaya koymuşlardır Bu sanat eserleri arasında çeşitli renklerde, insan ve hayvan figürleri, geometrik motiflerle süslü, pişmiş topraktan levhalar, geometrik motifli ya da aslan, geyik gibi figürlerle süslü seramikler dikkati çekmektedir Frigyalıların maden, ağaç işçiliğinde, dokumacılıktaki eserleri Helenlere tesir etmiştir


M Ö 700 – 300 arasında Batı Anadolu’da hakimiyet kuran Lidyalıların merkezi Sard kasabası kalıntıları hala mevcuttur Burada bulunan Lidya kral mezarları yüksekçe olup, mozak tipindedir Lidyalılar zaman zaman İon şehirlerine hakim olmuşlarsa da, fazla bir tesirleri olmamıştır


Likyalılar (Lykia), Lidyalılarla aynı devirlerde Güneybatı Anadolu’da hüküm sürmüşlerdir Bunlardan günümüze kadar sağlam olarak Fethiye’de Kaya Mezarları ayakta kalmıştır


İon Medeniyeti, Batı Anadolu’da M Ö 1050-300 arasında Mısır, Fenike, Assar ve Hitit te’sirinde olarak görülmüştür En parlak dönemleri M Ö 650-545 arasındadır Felsefe alanında ileri olan bu toplum içinde Thales, Anaximandras ve Anaximanes gibi hala meşhur olan filozoflar yetişmiştir Felsefi sistem olarak Grek felsefesini etkilemiştir Sağlam bir mimari tarz geliştiren İonyalılar, Avrupa mimarisini büyük ölçüde etkilemiştir


İskender’in M Ö 333’te Pers hükümdarı Dara’yı mağlub edinceye kadar, Anadolu’da Pers hakimiyeti görülür Perslerin Anadolu’ya yerleşmeleri ile İonyalıların Anadolu’daki varlıkları silinmiştir Anadolu’daki Pers satrapları bağımsız krallar gibi hareket ettiklerinden, burada dünya çapında eserler meydana getirmişlerdir


İskender’in Anadolu’yu istilasıyla buradaki Hellen şehirlerine bağımsızlıklarını geri vermiştir Yarımadada tekrar dünya çapında eserler vücuda gelmeğe başlamıştır Bergama, Efes, Milet, Didim’deki mimari eserler, Roma san’atına büyük ölçüde te’sir etmiştir


M Ö 30 ile MS 395 arasında Anadolu’da Roma medeniyeti hakim olmuştur Romalıların tuğlaları harçla birbirine bağlama usulüyle yaptıkları, geniş hacimli ve kubbeli binalar, Anadolu’da eskiye nazaran daha tekamül etmiş yapıların inşasına yol açmıştır Böylece Anadolu o zamanın en mamur ülkelerinden biri haline gelmiştir


Anadolu’da M S 330-1453 arasında Geç Roma sanatı ve Erken Hıristiyan sanatının bir karışımı olarak meydana gelen Bizans sanatı, mimari bakımdan yeni bir merhaledir Mimari gelişme, en mükemmel mahsullerini M S 330’da kurulan Konstantinopolis (İstanbul)’de vermiştir M S 532-539 arasında inşa edilen, merkezi kubbeli bir bazilike olan Ayasofya, hala dünya mimarisinin en önemli eserlerindendir (Bkz Ayasofya)


1071’den sonra Anadolu’yu fethe başlayan Müslüman Türkler, burayı ikinci anayurt kabul ederek hiç ayrılmayacak şekilde yerleşmişlerdir Buradaki Türk kavimleri, hoşgörüye dayanan idareleri ile tamamen Anadolu’ya hükmettiler Selçukluların Anadolu’ya hakim olmalarıyla, yeni bir imar hareketi başladı Önceden mevcud olan ticaret yolları üzerine inşa edilen kervansaraylarla, Anadolu’da ticari hayat iyice canlandı Selçuklu sanatı, Arab ve Acem sanatından etkilenmekle beraber kendisine mahsus Ortaasya’dan beri gelen mimari özellikleri de bünyesinde toplamıştır Selçukluların Diyarbakır’dan İstanbul Boğazına kadar uzanan sahada yüzlerce saray, cami, mescid, imaret, han, hamam, darüşşifa, medrese, hankah, türbe, künbed, çeşme, sebil, kervansaray, kale ve surları görülmektedir Bu yapıların cepheleri, kapıları, pencere kenarları en güzel ve renkli yazılar ile süslenmiş, camilerin kubbe kenarları, minber ve mihrapları Türk çinileri ile kaplanmıştır Şadırvanlar Türk mermer işçiliğinin, kapı ve pencere kapakları Türk kakmacılık ve oymacılığının en güzel örneklerini vermiştir Türbeler, Türk çadırının taş binalara uygulanmış şeklidir Kuzey Avrupa’da görülen gotik mimarideki tuğla süslemeleri, Haçlı seferleri sırasında Anadolu’dan alınarak kullanılmıştır, yani Selçuklu menşelidirler


Camilerde ve diğer yapılarda pencerelerin katlar halinde sıralanması, Türk mimari mahsulü olup, başka İslam ülkelerinde uygulanmamıştır Kubbe inşaatında Selçukluların ortaya koydukları en mühim yenilik ana duvarlardan kubbeye geçişin müselles sahalar ile teminidir ki, bu durum mimari tarihinde “Türk üçgenleri” adı ile anılmaktadır Bu üslub Osmanlılar zamanında değişik şekiller altında geliştirilmiştir Selçuklu stilinde daha ziyade basık olan mihrablar, Osmanlılar devrinde camilerin azametine paralel olarak yükselmiş ve incelmiştir


1299’dan sonra altı asırdan fazla yeryüzünde hüküm süren Osmanlı Devleti, Selçukluların kültür ve sanatını geliştirmiş ve yeni bazı şekiller kazandırmışlardır Türk yapı sanatında, Selçuklularda toplu mekana doğru bir ilerleme başlamış ve Osmanlı mimarisinde Mimar Sinan’ın inşa gücüyle tamamen bütünlüğe kavuşmuştur Mimar Sinan’ın meydana getirdiği cami stili, model olarak sonraki mimarlara örnek olmuştur Ancak Süleymaniye ve Selimiye o kadar eşsiz eserler olarak meydana gelmişlerdir ki, hiç bir mimar o büyüklükte ve mekan bütünlüğünde bir cami yapmağa cesaret edememişlerdir Mimar Sinan, Selimiye ile merkezi bina tipinin yeryüzündeki en başarılı örneğini vermiştir Osmanlı mimarisi, türbe, medrese, kütüphane, köşk, konak, saray, hamam, işhanı ve su kemeri, köprü inşaatında da hem mimari, hem de mühendislik açısından eşsiz eserler meydana getirmişlerdir (Bkz Osmanlı Devleti)


Bugün Anadolu’nun dört bucağı Osmanlı eserleriyle doludur Bunlardan bazıları bakımsızlıktan, ilgisizlikten harabe haline gelmiştir Gelecek nesillere mirasın ulaşabilmesi ancak bu eserlere sahip çıkmakla mümkün olacaktır

Anadolu Medeniyetleri

Küçük Asya Tarih Boyunca Bir Çok Göç ve İstilaya Uğramıştır Neden


1- Üç tarafının denizlerle çevrili oluşu, Avrupa ve Afrika arasında deniz ve karadan kolayca bağlantı kurulması

2- Olumlu iklim şartları, verimli toprakları bol Su kaynaklarına sahip olması

Anadolu’Da Uygarlık Neden Gelmiştir


1- Göçler ve istila amacıyla gelen topluluklar sahip oldukları kültür ve medeniyeti Anadolu’ya taşıdılar

2- Anadolu’nun Mısır, Ege ve Yunan Medeniyetlerine yakın bir konumda olması bu medeniyetlerden etkilenmesini sağlamıştır

Anadolu Uygarlıkları


Anadolu’da kurulan uygarlıklar sırasıyla şunlardır

1) Hititler, Frigler,Lidyalılar, İyonlar, Urartular (MÖ 2bin-Mö600 yılları arasında)

2) Persler (MÖ 543-333) 3) İskender İmparatorluğu 4) Roma İmparatorluğu 5) Bizanslılar (395-1071) 6) Türkler (1071-…)


1)-Mö2Bin- Mö600 Yılları Arasında Anadolu Medeniyetleri


A)Hititler

Anadolu’ya Kafkaslar’dan geldikleri tahmin edilmektedirKızılırmak çevresinde kurulmuştur Başşehirleri Hattuşaş (Boğazköy)’dır

Hititler Suriye toprakları için Mısır ile yaptıkları savaş sonucunda Kadeş Antlaşmasını imzaladılar Kadeş Antlaşması tarihte bilinen ilk antlaşmadır

Hititler’de asillerden oluşan PANKUŞ denilen bir meclis vardı Bu meclis kralın yetkilerini kısıtlıyorduHititlerde kraldan sonra en yetkili kişi TAVANANNA denilen kraliçeydiHititler krallarının hayatlarını anlatan ANAL adını verdikleri yıllıkları hazırlayarak, tarafsız TARİH YAZICILIĞI’nı başlatmışlardır

Hititler kayaları düzleştirerek, tanrı kabartmaları yapmışlardır( İvriz ve Yazılıkaya Kabartmaları Hititlere aittir)Hititler Asurlular tarafından yıkıldılar


B)-Frigyalılar(Frigler)

Orta Anadolu’da(Sakarya nehri çevresinde) Mö 800 yıllarında devlet kurdular Başşehirleri Gordion’du Kimmerler tarafından yıkıldıFriglerin en büyük Tanrıları KİBELE ‘dir Frigler dokumacılıkta ileri gitmişlerdir Frigyalılar TAPETES adı verilen halı ve kilimleri ile ünlüdürler


C)-Lidyalılar

Bugünkü Gediz ve Menderes ırmakları arasındaki bölgeye eski çağlarda Lidya deniliyordu Başkentleri Sardes(Sard)’dır Lidyalılar ticarette geliştiler Tarihte PARA’yı ilk kez kullanan Lidyalılar’dır Lidyalılar Efes’ten başlayıp, Mezopotamya’daki Ninova’ya kadar uzanan KRAL YOLU’nun açılmasında etkili oldular Lidyalılara Persler son vermiştir Lidyalıların kısa zamanda yıkılmasının sebebi, ordularının çeşitli kavimlerden toplanan ücretli askerlerden oluşmasıdır(Düzenli ve sürekli milli ordusunu oluşturamamıştır)D)-


İyonlılar(İyonlar)

İzmir Körfezinden, Güllük Körfezine kadar olan bölgeye İyiyonya denilirdiYunanistan’dan gelen Akalar buradaki yerli halkla karışarak, şehir devletleri halinde yaşadılarBaşlıca İyon şehirleri şunlardır Efes, Milet, İzmir, Foça, BodrumEfeste’ki Artemis tapınağı İyonlara aittirİyonlar deniz ticaretinde gelişmişlerdiİyon Edebiyatının en önemli eseri Homeros’un “İlyada ve Odesa destanı” dırİyonlar bilim ve sanatta gelişmişlerdir Matematikte Tales ve Pisagor, Tarihte Heredot, Tıpta Hipokrat, Felsefede Diojen)


E)- Urartular

Van Gölü ve çevresinde devlet kurmuşlardır Başşehirleri Tuşba (Van)’dır Urartular’da kral ülkeyi savaş tanrısı Haldi adına yönetirdi Urartular madencilik ve maden işletmeciliğinde ileri gitmişlerdi Urartular kaleler ve su kanalları ile ünlüdür (Toprakkale, Çavuştepe, Patnos ve Kayalıdere kaleleri)

Kültür Ve Medeniyet Devlet Yönetimi


1)- Anadolu’da kurulan bu devletler genellikle krallıkla yönetilmiştir Kral hem başkomutan, hem baş yargıç, hem de baş rahipti


NOT: Bu durum kralın siyasi, Askeri ve dini gücü elinde bulundurduğunu gösterir Ayrıca kralın başrahip oluşu laik olmayan bir anlayışı yansıtmaktadır


2)- Hititlerde asillerden oluşan PANKUŞ denilen bir meclis vardı Bu meclis kralın yetkilerini kısıtlıyordu


3)- Hititlerde kraldan sonra en yetkili kişi TAVANANNA denilen kraliçeydi


4)- İyonyalılar merkezi krallık yerine SİTE denilen şehir devletleri halinde yaşamışlardırDİN VE İNANIŞ: 1)- Anadolu’da çok tanrılı inanış mevcuttu


2)- Hititler kendi tanrılarından başka Ön Asya tanrılarına, Lidyalılar da Yunan tanrılarına tapınmışlardı


NOT: Bu durum Anadolu’da dini etkileşimi yansıtmaktadır


3)- Urartular ölümden sonra hayata inanmışlardı Bu yüzden mezarlarını ev ve oda biçiminde yapıp içine çeşitli eşyalar koyuyorlardı


4)- Friglerin en büyük Tanrıları KİBELE ‘dir


5) Efeste’ki Artemis tapınağı İyonlara aittir


6) Urartular’da kral ülkeyi savaş tanrısı Haldi adına yönetirdi

Sosyal Ve Ekonomik Hayat


1)- Halk genellikle Asiller, Rahipler, Hürler ve Köleler olarak sınıflara ayrılmıştı


2)- Anadolu’da ekonomik hayatın temelini tarım, ticaret ve hayvancılık oluşturuyordu


3)- Urartular madencilik ve maden işletmeciliğinde ileri gitmişlerdi


4)- Lidyalılar ticarette geliştiler Tarihte Para’yı ilk kez kullanan Lidyalılar’dır


5)- İyonlar deniz ticaretinde gelişmişlerdi

6)- Lidyalılar Efes’ten başlayıp, Mezopotamya’daki Ninova’ya kadar uzanan Kral Yolu’nun açılmasında etkili oldular

İyonlılar(İyonlar)Yazı Dili Ve Edebiyat


1)-Anadolu’ya yazı Asurlular tarafından getirilmiştir Hititler ve Urartular Asurlulardan aldıkları Çivi yazısını ve kendi buluşları olan HİYEROGLİF(resim yazısı) yazısını kullandılar


2)- İyonlar ve Lidyalılar Fenike yazısını kullandılar Fenike yazısını batıya aktaran İYONLAR olmuştur


3)- Hititler krallarının hayatlarını anlatan ANAL adını verdikleri yıllıkları hazırlayarak, tarafsız TARİH YAZICILIĞI’nı başlatmışlardır


4)- Hititler, Mısırlılarla tarihte bilinen ilk antlaşmayı (KADEŞ ANTLAŞMASI) imzaladılar(MÖ1280) 5)- İyon Edebiyatının en önemli eseri Homeros’un “İlyada ve Odesa destanı” dır

Hukuk


Anadolu’da kanunlar Mezopotamyadaki gibi kısasa kısas değildi

Bilim Ve Sanat


1)- Hititler kayaları düzleştirerek, tanrı kabartmaları yapmışlardır (İvriz ve Yazılıkaya Kabartmaları Hititlere aittir)


2)- Urartular kaleler ve su kanalları ile ünlüdür (Toprakkale, Çavuştepe, Patnos ve Kayalıdere kaleleri)


3)- İyonlar bilim ve sanatta gelişmişlerdir Matematikte Tales ve Pisagor, Tarihte Heredot, Tıpta Hipokrat, Felsefede Diojen)


4)- Hititler ve Frigler dokumacılıkta ileri gitmişler- dir Frigyalılar Tapetes adı verilen halı ve kilimleri ile ünlüdürler

Anadolu’Ya Hakim Olan Devletler)- Pers İmparatorluğu


Anadolu MÖ 543-333 yılları arasında İran’da kurulan Pers İmparatorluğunun hakimiyetinde kaldı

2)-İskender İmparatorluğu


Makedonya kralı II Filip’in ölümüyle yerine geçen oğlu Büyük İskender Asya seferine çıkarak büyük bir imparatorluk oluşturmuştur

Asya Seferi


Büyük İskender bu seferle Anadolu, Suriye, Mısır ve Hindistan’ın bir bölümünü ele geçirdi Pers İmparotorluğuna son verdi Bu sefer dönüşünde yolda öldü HELENİSTİK MEDENİYET: Büyük İskender’in Asya seferi sırasında Yunan Medeniyeti ile Doğu Medeniyetleri birbirlerinden etkilendiler Böylece doğu ve batı medeniyetlerinin karışımından

Hellenizm Medeniyeti


ortaya çıktı İskender’in ölümünden sonra Anadolu’da küçük krallıklar kuruldu Bunların başlıcaları

a)Bitinya Krallığı


Kuzeybatı Anadolu’da

b)Pontus Krallığı


Karadeniz’de

Bergama Krallığı


Batı Anadolu’da kurulmuşturBergama kralları bilim, edebiyat ve sanata önem verdiler Koyun ve keçi derisinden Parşümen kağıdını icat ettiler Bu sayede pek çok kitap günümüze geldi Yine Bergama Krallığı Döneminde yapılan ZEUS tapınağı meşhurdur

3)- Roma İmparatorluğu


İtalya’da kurulan bu devlet kısa zamanda Avrupa, Asya ve Afrika topraklarına yayılmıştır 395 yılında Batı ve doğu Roma imparatorluğu olarak ikiye ayrılmıştır Batı Roma 476 yılında, Doğu Roma (Bizans) ise 1453′te yıkılmıştır Bozdoğan Kemeri(istanbul), Çemberlitaş(istanbul), Ogüst Mabedi ve Roma Hamamı (Ankara), Aspendos Tiyatrosu (Antalya) Romalılardan kalan ünlü eserlerlerdir Romalılar Mısırlılardan aldıkları Güneş takvimini Jülyen Takvimi adıyla geliştirdiler Fenikelilerin bulduğu harf yazısı(alfabe), İyonlar yoluyla Yunanlılara ve onlardan da Romalılar’a geçmiş, Romalılar bunu geliştirerek LATİN ALFABESİNİ oluşturmuşlardır Roma’da ilk yazılı kanunlar 12 Levha Kanunlarıdır Roma kanunları günümüz Avrupa hukukunun temelini oluşturur4)- BİZANS İMPARATORLUĞU(DOĞU ROMA İMP): Merkezi İstanbul olan bu devlet 1453′te Fatih Sultan Mehmet tarafından yıkılmıştır Ayasofya, Aya İrini, Hora, Sergios ve Baküs kiliseleri ile Yerebatan ve Binbirdirek Sarnıçları en ünlü eserleridir

TÜRKİYENİN ÇEVRESİNDEKİ KÜLTÜR VE MEDENİYETLERMEZOPOTAMYA MEDENİYETİ

Mezopotamya


Güneydoğu Anadolu’dan başlayarak, Basra Körfezine kadar uzanan, Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki bölgeye Mezopotamya denir Mezopotamya Verimli Topraklara sahip olması, iklim şartlarının uygun olması gibi nedenlerden dolayı sık sık istila ve göçlere sahne olmuş, insanlar arasındaki kültür etkileşimi fazla olduğundan medeniyet bu bölgede gelişmiştir

Başlıca Mezopotamya Kavimleri


1- Sümerler

2- Akkadlar

3- Elamlılar

4- Babilliler

5-Asurlular1)-

Sümerler


Birbirinden bağımsız Site denilen şehir devletleri halinde yaşadılar En önemli şehirleri Ur Uruk Lagaş’tır Bu şehir devletleri Ensi veya PATESİ denilen Rahip-krallar tarafından yönetiliyordu Çok tanrılı inanca sahip Sümerlerin tapınaklarına ZİGGURAT denirdi Mezopotamya’da evler ve tapınaklar taş az olduğundan kerpiç ve tuğladan yapılmıştır NOT: Hem bu özelliğinden hem de sık sık istilalara uğradığından bu yapılar günümüze kadar ulaşmamıştır Günümüz Uygarlığının temeli olan yazıyı (ÇİVİ YAZISI) ilk kez Sümerler bulmuştur(MÖ 3500) Tarihte İlk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur Bu özellikleri ile Sümerlere dünyadaki ilk Hukuk devleti diyebiliriz


Not

Lagaş Kralı Urukagine tarafından oluşturulan ilk yazılı kanunlar “fidye ve bedel” sistemine dayanıyordu Sümerlerin en önemli edebiyat eserleri; Gılgamış Destanı, Yaradılış Destanı ve Tufan Hikayesi’dir Sümerler Matematik ve Geometrinin temellerini atnışlardır (Dört işlemi bulmuşlar, dairenin alanını hesaplamışlar, çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamışlardır) Sümerler Astronomide de gelişmişlerdir (Burçları bulmuşlar, bir ayı 30, bir yılı 360 Gün olarak hesaplamışlardır


Not

Dünyada ilk kez Ay Yılı hesabına dayanan takvimi Sümerler bulmuşlardır Son araştırmalara göre örf adet geleneklerine ve dil yapılarına, kullandıkları aletlere bakılarak Sümerlerin Mezopotamya’ya Orta Asya’dan geldikleri Türk olabilecekleri tahmin edilmektedir Akkadlar tarafından yıkılmışlardır


2)-Akkadlar

Arap Yarımadasından Mezopotamya’ya gelen Sami kökenli bir kavimdir İlk sürekli ve düzenli orduları kurmuşlardır (Bu sayede kısa zamanda Mezopotamya’nın tamamına sahip olmuşlardır) Tarihte bilinen ilk büyük imparatorluğu kurdular Kurucuları SARGON, başkentleri AGADE’dir (Tapınaklarına da AGADE denilirdi) En önemli mimari eserleri ZAFER ANITI’dır


3)- Elamlılar

Elam güneydoğu Mezopotamya’ya verilen addır Başkentleri SUS’dur Bilim ve teknikte ileri olmamalarına rağmen, güzel sanatlar ve süsleme alanında gelişmişlerdir


4)-Babilliler

İlk “Mutlak Krallık” anlayışı Babil’de ortaya çıkmıştır Ünlü kralları HAMMURABİ, ilk ANAYASA olarak bilinen “Hammurabi Kanunlarını” oluşturdu (Bu kanunlar Sami geleneklerinden ve Urukagine kanunlarından yararlanılarak hazırlanmıştır) “Babil Kulesi” ve “Babil’in Asma bahçeleri” en önemli eserleridir


5)- Asurlular

Yukarı Mezopotamya’da(Güneydoğu Anadolu) kurulmuşlar, Toroslar ve Kapadokya’ya kadar yayılmışlardır Anadolu’da ticaret kolonileri kurdular (KÜLTEPE’de) Çivi yazısını Anadolu’ya öğreterek, Anadolu’da tarih devirlerini başlattılar Tüm çivi yazılı eserleri başkentleri NİNOVA’da toplayarak, ilk KÜTÜPHANECİLİK ve ARŞİVCİLİK faaliyetini başlattılar


Mısır Medeniyeti

Kuzey Afrika’da Nil nehri ve etrafında kurulmuş olan bir medeniyettir Etrafının çöl ve denizlerle kaplı olması, diğer medeniyetlerle etkileşiminin daha az olmasına sebep olmuştur Bu yüzden Mısır Medeniyeti KENDİNE ÖZGÜ bir medeniyettir Önceleri NOM adı verilen şehir devletleri varken, MÖIV binden itibaren Kral MENES’ten itibaren merkezi krallık haline gelmiştir Kral Menes’le FİRAVUNLAR DEVRİ başlar


Mısır krallarına Firavun denirdi Firavunlar dini ve siyasi otoriteyi kendilerinde toplamışlardı Kendilerini Tanrı olarak ilan etmişlerdi NOT: Mısır’daki TANRI KRAL anlayışı, Mezopotamya’da ise RAHİP KRAL anlayışının egemen oluşu hem Mısır hem de Mezopotamya’da LAİK olmayan yönetim anlayışını yansıtmaktadır Dinleri çok tanrılıdır tanrılarını insan veya hayvan şeklinde tasavvur etmişlerdir Firavunlar için PİRAMİT’ler yapmışlar, ölülerini mumyalamışlardır Bu durum öldükten sonra dirilme inancının olduğunu göstermektedir Halk mezarlarına ise LABİRENT denilirdi MÖ 525′te Persler, MÖ333′te de Büyük İskender tarafından işgal edilmiştir NOT: Büyük İskender’in istilası ile Yunan ve Mısır medeniyetleri birbirini etkilemişlerdir


MÖ1280′de Hititlerle KADEŞ ANTLAŞMASINI imzaladılar Kendilerine özgü HİYEROGLİF (Kutsal resim yazısı) yazısını kullanmışlardır Yazılarını PAPİRÜS adı verilen Bitki yapraklarına yazmışlardır Eczacılık, kimya ve tıpta gelişmişlerdir(Mumyacılık) Matematikte Pi sayısını buldular Astronomide gelişmişlerdi Rasathaneler kurmuşlar ve Nil nehrinin taşma sürelerini hesaplamışlardı NOT: Dünyada GÜNEŞ YILI esasına dayalı ilk takvimi Mısırlılar yapmışlardır Romalılar Mısırdan aldıkları bu takvimi geliştirerek bugün kullandığımız Milat takvimini oluşturdular Mısır ekonomisi tarım, ticaret ve madenciliğe dayanıyordu EGE VE YUNAN MEDENİYETLERİ Girit Adası, Yunanistan, Makedonya, Trakya, Batı Anadolu ve Ege Adalarında yaşayan toplulukların meydana getirdiği medeniyettir


A)-Girit Medeniyeti

ege ve Yunan Medeniyetinin ilk ortaya çıktığı yer GİRİT ADASI’dır Bu medeniyet buradan diğer adalara, Mora ve Yunanistan’a yayılmıştır En önemli eserleri KNOSSOS SARAYI’dır


B)-Miken Medeniyeti


(AKALAR

Anadolu’dan MÖ II binde Yunanistan’a gelen AKALAR tarafından kurulmuştur Şehir devletleri halinde yaşadılar En önemli şehirleri MİKEN’dir (Bu yüzden Miken Medeniyeti diye anılır) Akaların siyasi tarihinin en önemli olayı TRUVA SAVAŞLARI’dır (Boğazların egemenliği için Mikenlilerle Truvalılar arasında yapılmıştır Truva Savaşları tarihte ilk defa “Boğazlar Sorununu ortaya çıkarmıştır Homeros’un İLYADA adlı eserinde bu savaşlar anlatılır Önemli Mimari eserleri Miken ve Tirins Şatoları’dır Miken Uygarlığı DORLAR tarafından yıkılmıştır


C)-Yunan Medeniyetleri

Akalara son veren DORLAR tarafından kurulan bir medeniyettir Yunan Medeniyeti kendinden sonraki Hellen ve Roma Medeniyetleri üzerinde etkili olmuştur POLİS adı verilen şehir devletleri kurdular Önemli şehir devletleri Atina, Sparta ve Korint’dir Yunan şehir devletleri güç olarak birbirlerine denk olduklarından, birbirlerine karşı üstünlük sağlayamamışlardır Bu nedenle Yunanistan’da ilk çağda milli bütünlük sağlanamamıştır NOT: Sadece ülkelerini ele geçirmeye çalışan Persler’e karşı birlik sağlamışlar ve PELEPONNES savaşlarında Persler’i yenilgiye uğratmışlardır Yunanistan’da Halk; Soylular, tüccarlar, köylüler ve köleler olmak üzere sınıflara ayrılmıştı Bu sınıf farkları sınıflar arası çekişme ve mücadeleyi doğurmuştur


FENİKE MEDENİYETİ

Lübnan dağları ile Akdeniz sahili arasındaki bölgede yaşamışlar gemicilik ve ticarette gelişmiş birmedeniyettir Doğu Akdeniz ve batı Afrika sahillerinde ticaret kolonileri kurdular Doğu ve Batı medeniyetlerinin kaynaşmasında TAŞIYICI bir rol oynadılar Mezopotamya Çivi yazısından ve Mısır Hiyeroglifinden etkilenerek HARF YAZISI’nı (alfabe) buldular NOT: Fenikeliler’in 22 harften oluşan yazıları, Yunanlılara, onlardan da Romalılara geçerek bugünkü LATİN Alfabesini oluşturmuştur CAM’ı icat etmişler, Fildişi işlemeciliğinde ileri gitmişlerdirİBRANİ MEDENİYETİ MÖ 1500′lerde Filistin ve Lübnan dolaylarında yaşayan İbraniler Sami ırkındandırlar


Hz MUSA zamanında birlik haline geldiler, devlet haline gelmeleri Hz DAVUD zamanında oldu En güçlü dönemler Hz SÜLEYMAN zamanıdır Hz Süleymandan sonra İbrani Devleti İsrail ve Yahudi devleti olmak üzere ikiye ayrılmıştır İsrail devletine Asurlular, Yahudi(Yuda) devletine ise Babilliler son vermişlerdir Dinleri Tek tanrılıdır (Yahudilik=Musevilik) İlk çağın tek tanrılı dine inanan ilk kavmidir Kutsal kitapları TEVRAT ‘dır