Artuklular

Artuklular Hakkında - Artuklu Devleti - Artuklu Devleti Tarihi

(1102-1409)


-Devlet adını Oğuzların Döğer boyundan Eksükoğlu Artuk Beyden alır


-Anadolunun fatihlerinden olan Artuk Bey, hizmetlerinden dolayı Suriye Meliki Tutuş tarafından Kudüs valiliğine getirilmişti Ancak Kudüsün Fatımîlerin eline geçmesi üzerine (1098) Artukun oğulları Sökmen ve İl-Gazi burada tutunamadılar Suriyenin kuzeyi ve Güneydoğu Anadolu bölgesine geldiler


-Selçuklular tarafından kendilerine verilen bölgede, üç kol hâlinde, Artuklu devletini kurdular Hasankeyf-Amid (Diyarbakır)


Artuklu Kolu (1101- 1231):


-Artuk Beyin oğlu Sökmen tarafından Hasankeyfte (Hısn-ı Keyfâ) kuruldu


-Nurettin Mehmet zamanında, Selahaddin Eyyubînin de yardımıyla Diyarbakır (Amid) ele geçirildi (1183) ve burası Artukluların merkezi oldu


-Eyyubîler Hasankeyf ve Amidi ele geçirerek bu kola son verdiler (1231)


-Sökmen ve oğulları Haçlılara karşı mücadeleleriyle ün kazandılar Nitekim Sökmen, Türkmen liderlerinden Çökürmüş ile birlikte, Urfa Haçlı Kontu IIBoudaini esir etmeyi başarmıştır


-Artuklular zamanında Diyarbakır ve çevresi Türk kültürünün en önemli merkezi hâline gelmişti


Mardin Artuklu Kolu (1108-1409):


-Artuklu şubeleri içerisinde en güçlü ve uzun ömürlü kolu oluşturur


-Artuk Bey in diğer oğlu İl-Gazi tarafından Mardinde kurulmuştur(1108)


-İl-Gazi Halep halkının isteği üzerine Halepe girmiş ve oğlu Temurtaşı burada bırakmıştır


-Oğlu Temur- taş, İl-Gazi gibi bölgedeki Haçlılarla mücadele etmiş; 1144de Urfayı Haçlılardan alması İslâm dünyasında sevinçle karşılanmıştır


-Güçlü devletler arasında kalan Mardin Artukluları, Eyyubîler ve Selçukluların hâkimiyetini tanımışlardı


-1243 de ise İlhanlılara bağlandılar


-Nihayet, Mardini alan Karakoyunlular bu devlete son verdiler (1409)


Harput Artuklu Kolu (1185-1234):


-Hasankeyf koluna hükümdar olamayan Ebûbekir, Harputa gelerek, Harput Artuklu kolunu kurmuştur (1185)


-Alaaddin Keykubadın Harputa girmesiyle bu kol sona ermiştir (1234)



-Artuklular, 1102'de Harput, Diyarbakır, Halep ve Mardin civarında kurulmuştur


-Bu beyliğin Hasankeyf kolu 1102'de Diyarbakır'da kurulmuştur ve 1231'de Eyyubiler tarafından yıkılmıştır


-Diğer kolu olan Harput kolu 1112'de Harput'ta kurulmuştur ve 1234'te Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmıştır


-Diğer bir kolu olan Mardin kolu ise, 1108'de Mardin'de kurulmuştur ve 1409'da Karakoyunlular tarafından yıkılmıştır