Mesleki Akciğer Hastalıklarının Klinik Değerlendirilmesi

Mesleki Akciğer Hastalıklarının Klinik Değerlendirilmesi[/b]MESLEKLE İLGİLİ SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI
Dr Arif H ÇIMRIN
GİRİŞ
Çevremiz, fiziksel (enerji), kimyasal(doğal, sentetik), biyolojik(canlılar) elemanlardan oluşmaktadır Sağlığı tehtid eden etkenler hava, su gibi değişik ortamları kullanarak insana ulaşırlar ve insan sağlığını kompleks bir süreç içinde etkilerler Ancak genetik yapı, psikolojik durum gibi bir çok faktör bu etkiyi değiştirebilir İnsan yaşamının önemli bir bölümünü kapsayan işyerleri, içerdikleri özel ortam nedeni ile sağlığı etkileyen en önemli alanlardan birisidir(Tablo 1)





Tablo 1 İş nedeni ile ortaya çıkan tehlikelerin kaynakları




FİZİKSEL

Non-iyonize radyasyon (mikrodalga, ultraviole ışık)
İyonize radyasyon (x ve gamma ışınları)
(βveαpartikülleri)
Ses ve Titreşim
Isı, Nem
Ergonomik (postür, hareket, yük taşıma)


KİMYASAL

İnorganik (kurşun, arsenik, silika)
Organik (solventler, reçineler, zamklar)



BİOLOJİK

Biyolojik orijin(allerjenler)
Enfeksiyonlar (tüberküloz, brucella, leptospira, vb)
Viruslar (hepatit B)


PSİKOLOJİK

İş organizasyonuna bağlı bozukluklar- hastalıklar

İş nedeni ile ortaya çıkan bozukluklar / hastalıklar meslek hastalığı olarak tanımlanır Diğer bir ifade ile mesleğin, işçinin sağlığı üzerine etkisidir Ancak bu etki maruz kalınan mesleki etkenlere ve kişisel faktörlere bağlıdır Kesin istatistiksel veriler olmasa da Batı avrupada150 milyon işçinin 10 milyonunun her yıl meslek kazası veya hastalığı ile etkilendiği hesaplanmıştır Mesleki kazalar nedeni ile 180000 kişinin öldüğü ve endüstrileşmiş ülkelerde yılda her 1000 işçiden birinde yeni meslek hastalığının ortaya çıktığı tahmin edilmektedir Ancak bazı iş kollarında bu rakamların çok daha yüksek olabileceği unutulmamalıdır
Egzama, dermatit, kanser gibi dermal; tenosinovit gibi kas- iskelet; periferik nöropati, sağırlık, mental rahatsızlık gibi nervöz/psikiyatrik; anemi, lösemi gibi hematolojik; infertilite gibi genitoüriner; hepatit, kanser gibi karaciğer hastalıkları yanında birçok mesleki akciğer hastalıkları da tanımlanmıştır

MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI
PATOGENEZ
Havanın bileşimi
İnhale edilen hava hiçbir zaman tamamen temiz değildir(Tablo 2 ) Genel ortamda mantar sporları, polenler, hayvansal-bitkisel artık damlacıklarını içerir Çoğu partikül zararsız olmakla birlikte eğer birikim olacak koşullar ortaya çıkarsa lokal hasara yol açabilirler Korunma solunumsal defans mekanizmalarınca sağlanır Mesleki etkenler genellikle gaz, buhar, damlacık, partikül ya da lif yapısındadırlar





Tablo 2: Hava bileşimi ve kirleticiler


KATEGORİ

NORMAL İÇERİK

KONTAMİNANT


GAZLAR

02, CO2, Nadir Gazlar

CO, Nox, N3, SO2


BUHAR

Su

Uçucu maddeler


DAMLACIK

Su

Yağlar ve diğer likidler


DAMLACIK ÇEKİRDEĞİ

Virüs, Bakteri, Oro-Nasal sekresyon

Tuzlar, Amorf kimyasallar,
Protozoa, vb


PARTİKÜLLER

Polen, Spor, Mineral, Hayvansal, bitkisel çıktı

Yoğunlaşma, Yanma ürünleri,
Mesleki toz ve lifler

Solunum sisteminde madde birikimi
Çapı &10m olan partiküller nazofarengial alanı geçebilme yeteneğinde değildirler Daha küçük partiküller alt solunum yollarına ulaşabilirler Bunların birikimi değişik mekanizmalarla gerçekleşir; kütlesel hareket nedeni ile hava akımının yön değiştirdiği bifürkasyon alanlarında, partikülün, hava akımına uyamayarak, bifürkasyon alanlarında birikmesi (İmpaction), partiküllerin kendi ağırlıkları nedeni ile çökmesi ( sedimentation), çok küçük partiküllerin brownian hareket sayesinde çökmesi (diffusion) Bu mekanizmalara göre 7-05µm lik partiküllerin %25 i alveollerde birikir, <0,5µm partiküller brownian hareket için çok büyük, sedimantasyon için de büyüktürler Bu nedenle partiküllerin ancak %20 si alveoler düzeyde birikir Diffusion yolu ile 01µm lik partiküllerin %50 si alveollerde birikir

İçindekiler

Kaynak: toraksorgtr