Baş Dönmesi Ve Araç Tutmasi

BAŞ DÖNMESİ ve
ARAÇ TUTMASI




VERTİGO
NEDİR?

Bazı insanlar denge
problemlerini baş dönmesi olarak nitelendirirler Çevrenin dönmediği bu
denge bozukluğu bazen iç kulağa bağlı bir problemden dolayı ortaya çıkar
Bazı insanlar ise denge sağlamaktaki zorluklarını vertigo kelimesiyle
açıklarlar Bu kelime latince dönmek fiilinden gelmektedir Sıklıkla
kendilerinin veya çevrenin döndüğünü söylerler Vertigo çoğunlukla iç kulak
probleminden kaynaklanır



HAREKET HASTALIĞI VE DENİZ
TUTMASI NEDİR?

Bazı insanlar uçağa
bindiklerinde veya arabada bulantı hissederler, hatta bazen kusarlar Bu
duruma taşıt tutması denilir Bir çok insan bu rahatsızlığı gemiye bindiği
zaman çeker bu yüzden aynı olay olmasına rağmen buna deniz tutması denir
Deniz tutması sadece ufak bir rahatsızlıktır Bunun dışında herhangi bir
tıbbi bozukluğun ifadesi değildir Ancak bazen yolcular bu rahatsızlıktan
dolayı çok kısıtlanabilirler Çok az bir kısmında da bu rahatsızlık yolculuk
bitse dahi birkaç gün daha sürmektedir
DENGE SİSTEMİNİN ANATOMİSİ

Baş dönmesi (Dizzines, vertigo)
ve taşıt tutması denge sistemi ile ilgilidir Uzay araştırmacıları bu
duyguya uzaysal oriantasyon demektedirler Denge sistemi iç kulaktadır ve
beyine vücudun uzay içinde nerede olduğunu, pozisyonunun yönü, hangi yönde
hareket ettiği ve dönüyor mu yoksa sakin durumda mı olduğunu bildirir Denge
duygunuz sinir sisteminin aşağıda belirtilen bölümleri arasındaki kompleks
ilişkilerle sağlanmaktadır


1 İç kulak (labirent)
hareketin yönünü yani dönüp dönmediğini, ileri veya geri, bir yandan diğer
yana ve yukarı veya aşağıya doğru olduğunu belirler


2 Gözler vücudun uzay içindeki
yerini (baş aşağı vs) ve hareketin yönünü belirler3 Eklemlerde ve omurgada
bulunan basınç reseptörleri vücudun hangi parçasının aşağıda olduğunu ve
neresinin yere değdiğini belirler


4 Kaslardaki ve eklemlerdeki
algılama reseptörleri vücudun hangi parçasının hareket ettiğini belirler


5 Merkezi sinir sistemi (beyin
ve omurilik) daha önceki dört sistemden gelen uyarıları işler ve sonuçta
koordinasyonu sağlanmış bir algılama ortaya çıkar

Taşıt tutmasının bulguları ve
baş dönmesi, merkezi sinir sistemine diğer dört sistemden birbirine zıt
mesajlar geldiğinde ortaya çıkmaktadır Örnek olarak fırtınalı bir günde
uçağa bindiğinizi düşünün ve uçağınız hava akımlarından dolayı
sallanmaktadır Fakat gözleriniz bu hareketi algılamamaktadır Çünkü bütün
gördüğünüz uçağın içidir Bunun sonucunda beyniniz birbiriyle uyuşmayan
mesajlar almaktadır Sizi bundan dolayı uçak tutabilir Gerçek bir tıbbi
örnek vermek gerekirse bir darbeden dolayı yalnızca bir taraftaki iç
kulağınızın hasarlandığını düşünün Hasarlı iç kulak normal iç kulakla aynı
mesajları göndermez Bu beyine dönme eylemiyle ilgili yanlış bilgi verir
Kişi vertigodan veya dönüyormuş hissinden şikayetçi olabilir Bazen bulantı
da görülür



HANGİ TIBBİ RAHATSIZLIKLAR BAŞ
DÖNMESİNE NEDEN OLUR?

1Dolaşım:
Dolaşım bozuklukları baş dönmesinin en sık nedenleri arasındadır Eğer
beyniniz yeterince kan almazsa başınız dönmeye başlar Hemen hemen herkes
yatarken aniden ayağa kalktığında birkaç defa hissetmiştir, ancak bazı
insanlar sık veya kronik nedenlerden ötürü baş dönmesi şikayetlerinde
bulunurlar Bu arterioskleroz (damar sertliği) dan dolayı olur Bu
rahatsızlık çoğunlukla yüksek tansiyon hastalarında, şeker hastalarında ve
kan yağları yüksek olanlarda görülür Bazen de kalp fonksiyonları yetersiz
olanlarda veya kansızlık şikayeti olanlarda rastlanır Bazı ilaçlar
özellikle nikotin ve kafein beyne giden kan akımını azaltır Diyetteki çok
miktarda tuz da kan akımının azalmasına neden olur Bazen dolaşımında
strese, sinirlenmeye veya gerginliğe bağlı olarak bazı bozukluklar olabilir
Eğer iç, kulak yeterince kan alamazsa daha özel bir baş dönmesi durumu olan
vertigo ortaya çıkar İç kulak kan dolaşımındaki değişikliklere çok
hassastır Bu yüzden beyin için bahsedilen zayıf kan dolaşımı durumlarının
hepsi iç kulak için de geçerlidir

2Yaralanma:
Kafatasında meydana gelen, iç kulağı da zedeleyen bir kırık sonrasında
aşırı,kısıtlayıcı bir vertigoyla birlikte bulantı ve işitme kaybı gelişir
Baş dönmesi birkaç hafta sürer Bu süre içinde normal taraf yavaş yavaş
karşı tarafın fonksiyonlarını üstlenir

3Enfeksiyon:
Virüslerden örneğin soğuk algınlığına neden olanlar iç kulağı ve onun
beyinle olan sinir bağlantılarını etkileyebilirler Bu kötü bir vertigoya
neden olurken işitme genellikle etkilenmez Buna rağmen bakteriler sonucunda
oluşan enfeksiyonlarda hem denge hem de işitme fonksiyonlarının bozulmasına
neden olur Baş dönmesinin şiddeti ve iyileşme zamanı kırıklarda olduğu
gibidir

4Allerji:
Bazı insanlar allerjik oldukları besinlerle veya havadaki parçacıklarla
karşılaştıklarında baş dönmesi veya vertigo ile karşılaşabilirler

5Nörolojik
hastalıklar:
Multipl Skleroz, sifiliz, tümör gibi sinir sistemini etkileyen
hastalıklar dengenin bozulmasına neden olur






ARAÇ TUTMASINA KARŞI NE
YAPABİLİRİM?


1 Her zaman vücudunuzun
hareketinin iç kulağınız ve gözleriniz tarafından aynı şekilde
algılanabileceği bir yerde oturun Örnek olarak arabanın ön tarafında oturup
uzak manzaralara bakabilirsiniz veya geminin güvertesi ne çıkıp ufku
izleyebilirsiniz yada uçakta cam kenarında oturup dışarıyı
seyredebilirsiniz Uçak yolculukların da hareketin en az olduğu kanat üstüne
denk gelen koltukları tercih edin


2 Eğer araba sizi tutuyorsa
kitap okumayın yada zıt yöndeki koltuklara oturmayın


3 Araç tutması olan bir başka
yolcuyla konuşmayın veya onu izlemeyin


4 Yolculuktan hemen önce yada
yolculuk sırasında keskin kokulardan, baharatlı ve yağlı yiyeceklerden uzak
durun Araştırmalar halk arasında yaygın olarak kullanılan formüllerin
etkinliğini bilimsel olarak kanıtlayamamıştır


5 Doktorunuz tarafından
tavsiye edilen ilaçlardan birini yolculuğunuzdan önce alın Bu ilaçlardan
bazıları reçetesiz olarak da satın alınabilir Sakinleştirici veya sinir
sistemini etkileyen ilaçlar için doktorunuzun reçetesi gerekir Bazıları hap
veya fitil şeklindedir bazıları ise kulak arkasına yapıştırılabilen bantlar
şeklindedir


Şunu hatırlayın:
Baş dönmesi ve araç tutması olaylarının büyük çoğunluğu hafiftir ve kişi
bunu kendi kendine tedavi edebilir Ancak ağır veya giderek daha da
ağırlaşan vakalar Kulak Burun Boğaz uzmanı tarafından takip edilmelidir



BAŞ DÖNMESİ İÇİN NE
YAPILABİLİR?

Doktorunuz baş dönmesini tarif
etmenizi isteyecektir Bunun bir göz kararması mı yoksa bir hareket hissi mi
olduğunu, ne kadar sürdüğünü, işitme kaybı veya bulantı ve kusma olup
olmadığını soracaktır Hangi durumların baş dönmesi oluşturduğu da
sorulabilir Genel durumunuz, ilaç alıp almadığınız, kafa travması, son
zamanlarda geçirilmiş bir enfeksiyon, ve

kulağınızla, sinir sisteminizle
ilgili birçok soruya cevap vermek durumunda olabilirsiniz Doktorunuz
kulağınızı, burnunuzu ve boğazınızı muayene ettikten sonra sinir sistemiyle
ilgili bazı testler yapacaktır İç kulak hem işitme hem de dengeyle ilgili
olduğu için dengedeki bir bozukluk işitmeyi de etkileyecek veya bunun tersi
olacaktır Bu nedenle işitme testi gerekebilir Bazı durumlarda kafanızın
röntgenini, tomografisini veya manyetik rezonans ile görüntülenmesini veya
iç kulağınızı uyarmak için kullanılan sıcak veya soğuk sudan sonra göz
hareketlerinizi izleyecek bir test (elektronistagmografi - ENG) isteyebilir
Bazı durumlarda da kalbinizin değerlendirilmesini veya bazı kan testlerini
önerebilir Her hasta için her test gerekmemektedir Doktorunuzun kararı
hangi testlerin gerekli olduğunu belirleyecektir Benzer olarak önerilen
tedavi de konulan teşhis ile ilişkili olacaktır



BAŞ DÖNMESİNİ AZALTMAK İÇİN NE
YAPABİLİRİM?


1Ani pozisyon
değişikliklerinden kaçının Örnek olarak yatar durumdan aniden ayağa
kalkmayın veya bir taraftan diğerine ani olarak dönmeyin


2Aşırı kafa hareketlerinden
(özellikle yukarı bakmak) veya hızlı baş hareketlerinden kaçının


3Dolaşımı bozacak (nikotin,
kafein ve tuz) ürünlerinin kullanımını azaltın


4Baş dönmenize neden olan
stresten, sinirlilikten uzak durun ve allerjiniz olan maddelere maruz
kalmamaya çalışın

Baş dönmeniz olduğunda araba
kullanmak tehlikeli alet kullanmak veya merdiven tırmanmak gibi zarar
verebilecek aktivitelerden uzak durun