Ölümle Yaşam Arasında Bir "Uzman" Eli

Ölümle Yaşam Arasında Bir "Uzman" Eli

Dünya Sağlık Örgütü nün hazırladığı çocuk ölümleri raporuna göre her yıl dünyada 10 milyondan fazla çocuk beş yaşına gelemeden hayatını kaybediyor Çocuk ölümlerinin büyük bir bölümünü aşı ile korunabilir hastalıklar ve kazalar oluşturuyor



Tüm travmaların yüzde 25'i çocukluk yaş grubunda görülüyor Bebek ölümlerinin de yüzde 30 unun kazaya bağlı travmalar nedeniyle meydana geldiği biliniyor Ancak ülkemizde travmaya uğrayan çocukların ancak yüzde 20-25'i hastane acillerine ulaşabiliyor; bunların yüzde 5'inde ise geçici sakatlık kalıyor Sayılarla ifade edilen bu tabloya bakıldığında, değişik nedenlerle ölümle burun buruna gelen çocukların tekrar yaşama döndürülebilmeleri için, ilk müdahale ve yoğun bakımların ne denli önemli olduğu ortaya çıkıyor Ülkemizde yapılan bir başka çalışma Türkiye de her yıl 60 bin çocuğun yoğun bakım hizmetine ihtiyaç duyduğunu ortaya koyuyor Doğru zamanda, doğru adreste olmak sağ kalım oranını artırıp önemli komplikasyonları engelliyor



İhtiyacın Yüzde 20 si Karşılanıyor



Türkiye de pediatrik yoğun bakım uzmanlığı bir üst ihtisas dalı olarak kabul edilmediğinden, bu alanın formal eğitimini almış olarak bu işi yürüten çok az sayıda pediatrik yoğun bakım uzmanı bulunuyor ve bunlardan ikisi Anadolu Sağlık Merkezi (ASM) Pediatrik Yoğun Bakım Ünitesi nde görev yapıyor ASM nin iki Pediatrik Yoğun Bakım sorumlusundan biri olan Dr Ayşe Akcan Arıkan, pediatrik yoğun bakımın Türkiye için çok yeni bir kavram olduğunu vurgulayarak, şu bilgileri veriyor: â??Yaptığımız işin kapsamı çok iyi bilinmiyor ve ülkemizde henüz yan dal olarak kabul edilmediği için toplumda tanınmıyor Pediatrik yoğun bakımcı , çocuk hastalıkları ihtisası yapmış, bunun üzerine pediatrik yoğun bakım üst ihtisasını tamamlamış olmalı Yani hayatı tehdit edebilecek kritik hastalığı olan tüm çocuk hastalara bakabilecek teorik ve bu konudaki girişimsel tedavileri de yapabilecek pratik eğitimi almış olmalıâ?

ABD nin en iyi beş çocuk hastanesinden biri olan Texas Children Hospital de pediatrik yoğun bakım üst ihtisasını yapmış olan Dr Akcan Arıkan, yoğun bakımda ani gelişen böbrek yetersizliği için verilen dializ tedavileri konusunda uzman Dünyada bu alanda eğitim almış sayılı uzmandan biri olan Dr Akcan Arıkan, kritik hastalığı olan çocukların tedavisinde pediatrik yoğun bakım ünitelerinin rolünün günümüzde giderek daha belirgin hale geldiğini söyleyerek â??Ancak bu noktada ülkemizde durum hiç de iç açıcı değil Hem yoğun bakım uzmanı sayısı hem de yatak sayısı açısından Türkiye de büyük sorunlar yaşanıyor Bunun sonucunda, mevcut pediatrik yoğun bakımlar ihtiyacın yüzde 20 sini bile karşılayamıyorlarâ? diyor

ABD de UMDNJ e bağlı Robert Wood Johnson Hastanesi nde çocuk ihtisasını tamamlayıp UTSW ya bağlı Dallas Children s Medical Center den Çocuk Yoğun Bakım yan dal uzmanlığını almış olan Dr M Nilüfer Yalındağ Öztürk de, ASM Pediatrik Yoğun Bakım Ünitesi Direktörü Dr M Nilüfer Yalındağ Öztürk, kritik durumda hastaneye ulaşan ve yoğun bakıma ihtiyaç duyan bir çocuğun en iyi bakım için mutlaka pediatrik yoğun bakımda hizmet alması gerektiğini söyleyerek, â??Bir aylık bebeğinizi dahiliye uzmanına götürmezsiniz; bir pediatriste götürürsünüz Aynı şekilde herhangi bir kritik durum olduğunda da çocuk, erişkin yoğun bakım yerine, pediatrik yoğun bakımda tedavi görmelidir İlk müdahale, yerinde ve zamanında alınan kararlar ve tedaviler yaşam kurtarır Çocuğunuzu teslim ettiğiniz yerde bu nosyon olmadığı zaman elde olmadan geç veya gereksiz tetkik ve tedaviler, bunun sonucunda da istenmeyen komplikasyonlar oluşabilirâ? diyor

Eğitimli pediatrik yoğun bakımcıların hizmet verdiği ünitelerde sağ kalım ve ek sorun oluşumu ile değerlendirilen başarı oranının diğer ünitelerde bakılan hastalara göre çok daha iyi olduğu bu konuda yapılan çalışmaların ortak sonucu Bakımın başka bir boyutu da ekonomik Yine ehil ve tecrübeli ellerde teşhis ve tedavide en uygun yöntemler seçildiğinden ve bakım değişik uzmanlık dallarının katılımını içerse de, pediatrik yoğun bakımcı tarafından tek elden yürütüldüğünden ekonomik olarak çok daha uygun

Pediatrik yoğun bakım hastasının 0-18 yaş grubu arasındaki çocuklar olduğunu söyleyen Dr Akcan Arıkan, â??Yenidoğan, hastaneden eve gittikten bir gün sonra bile geri gelse o, pediatrik yoğun bakım hastası olabilir Her yaşın kendine göre gelişim evresi olduğu gibi yine kendine özgü hastalıkları var Örneğin bir yanda yenidoğan bebeğin doğuştan gelen metabolik hatalıkları ile uğraşırken öte yanda ergenlik çağındaki adölesan hastayı jet-ski kazası sonrası yatırabiliyorsunuz Ayrıca bazı kronik hastalıklar, çocukluk çağında daha sık görüldüğü için pediatristlerin ve dolayısıyla pediatrik yoğun bakımcıların bu konudaki tecrübesi daha fazla oluyorâ? diyor

Pediatrik yoğun bakım hastalarının daha çok kazalarla kendilerine geldiğini söyleyen Dr Akcan Arıkan ve Dr Yalındağ-Öztürk, yoğun bakım gerektiren diğer durumları da şöyle sıralıyorlar: â??Her türlü ev içi kaza, trafik kazaları, düşmeler, zehirlenmeler, çok ciddi enfeksiyonlar, solunumsal hastalıklar Bu hastalıklar bazen çocuklarımız için ölümcül olabiliyor Pediatrik yoğun bakım ihtiyacının önemli bir bölümü virüs ve bakterilerin yol açtığı enfeksiyonlar nedeniyle meydana geliyor Bazı virüsler özellikle küçük çocuklarda daha ciddi seyrediyor Solunumsal hastalıklar, zatürreler, bronşit, bronşiyolit gibi özellikle küçük bebeklerde solunum yetmezliği tablosu yaratıp solunum makinesine ihtiyaç yaratabiliyor Bu tür hastalar özellikle kış aylarında hasta grubumuzun büyük bir bölümünü oluşturabiliyorâ?



Doğumsal Hastalıklar



Dr Arıkan ve Dr Yalındağ-Öztürk önemli bir noktanın daha altını çiziyorlar: â??Biz Türkiye deki az sayıda yenidoğan cerrahisi yapabilen merkezlerden bir tanesiyiz Bu nedenle çok komplike doğumsal kalp hastalıklarını da tedavi edebiliyoruz Hastalarımızın yüzde 50-60 lık kısmını doğumsal kalp hastalığı nedeniyle ameliyat olmuş hastalar oluşturuyor Bunun dışında konumumuz dolayısıyla, ana arterlere çok yakınız Trafik kazası çok uğraştığımız problemlerden biri 0-18 yaş grubuna giren ve de yakın monitorizasyon ve sık hemşirelik bakımı ve takibi gereken hastaları değerlendirerek pediatrik yoğun bakıma yatırabilirizâ?

Çocukların, trafik kazalarından büyüklerden daha fazla etkilendiğinin altını çizen Dr Yalındağ- Öztürk ve Dr Akcan-Arıkan, â??Maalesef ülkemizde çocuklarımızı uygun çocuk koltuklarında sabitleyerek yola çıkmıyoruz Bir kaza anında emniyet kemeri ve uygun koltukları ile araba içerisinde sabitlenmemiş çocuğun savrulma olasılığı çok daha fazla Bu nedenle basit trafik kazaları bile kafa travması ile sonuçlanabiliyor Yine yolların güvenli olmaması, uygun yaya alanlarının yokluğu ve hızlı araba kullanılması nedeniyle çok fazla araç dışı trafik kazası görülüyor Özellikle yaz aylarında araç dışı trafik kazaları ve yüksekten düşmeler ile daha sık karşılaşıyoruzâ? diyorlar Bütün bu hastalıkların yanında, ASM Pediatrik Yoğun Bakım Ünitesi nde her yaştaki çocuk için yatak başı dializ, kan değişimi, plazmaferez uygulanabiliyor Ağır hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkan böbrek yetersizlikleri dışında bazı kan hastalıkları ve zehirlenmelerde de bu tedaviler hayat kurtarıcı önem kazanıyor



Neden Pediatri?



Dr Ayşe Akcan Arıkan çocukların erişkin yoğun bakımlar yerine pediatrik yoğun bakımlarda ve bu işin eğitimini almış ya da bu alanda çalışan pediatrik yoğun bakımcılar tarafından takip edilmesi gerektiğini belirterek bunun nedenlerini şöyle açıklıyor:
â??Erişkin yoğun bakım hastaları diyabet, hipertansiyon, kalp hastalığı gibi çok sayıda kronik problemlere sahip Yoğun bakıma yatış nedeni olan hastalıklar yaş grupları arasında küçük farklılıklar gösterse de yine de benzer seyir izleyebiliyor Oysa yenidoğan bebeğin başına gelebilecek hastalıklarla, 18 yaşındaki genç bir erişkinin başına gelebilecek hastalıklar arasında fark vardır Tedaviyi düzenlerken yaş ve kilo bizim için önemli birer faktör Çok hafif seyredebilecek bir bakteri enfeksiyonu, enfeksiyonları sınırlama gücü henüz gelişmemiş bir yenidoğanda, sepsis denilen tüm vücudunu tutabilecek yaygın bir enfeksiyon haline dönüşebilir Aynı bakterinin neden olduğu bir zatürre hastalığı 57 yaşındaki bir hastada farklıdır, 3 yaşındaki bir çocukta farklı seyrederâ?

Bir de sadece çocukluk çağına özgü hastalıklar var Bazı tipik menenjit hastalıkları, susuz kalma ile şoklara neden olabilen rota, solunum yetersizliği nedeni olabilen RSV gibi bazı virüs ve bakteri hastalıkları çocuklar için hayatı tehdit eden durumlar haline gelebilyor Bu hastalıkların zamanında tanınıp tedavi edilmesi için bir pediatrist gözü ile değerlendirilmesi gerekiyor



İstanbul da 2 Tane Pediatrik Yoğun Bakım Var



Türkiye de pediatrik yoğun bakımın belirli hastanedeki pediatristlerin ya da bu alana kendini adamış ve tecrübe kazanmış hekimlerin özverileri ile yürüdüğüne dikkat çeken Dr Nilüfer Yalındağ-Öztürk, pediatrik yoğun bakım yatağının da yeterli olmadığını söylüyor İstanbul da biri İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi ve diğeri Anadolu Sağlık Merkezi olmak üzere gerçek anlamda, yani alt yapısı tam ve bu konuda tecrübeli pediatrik yoğun bakım uzmanlarının tedaviyi şekillendirdiği iki tane yoğun bakım ünitesi bulunuyor

Erişkinlere bakan anestezi ve reanimasyon uzmanlarının, mecburen hayat kurtarmak için çocuk hastalara da bakmak zorunda kaldıklarını belirten Dr Akcan Arıkan, â??Ama bu optimal değil, pediatri nosyonu yeterli olmayan kişilerin, pediatrik hastalara bakması istenilen sonuçları doğurmayabiliyor Koruyucu hekimlik pediatrinin çok önemli bir bölümünü oluşturur Bizim işimizde de bir anlamda geçerlidir Sadece anlık problemleri çözmekle kalmayarak eğitim ve tecrübenizin verdiği bilgiler ile hastalığın seyrini öngörebilmeniz erken müdahale ve komplikasyonların engellenmesi ile hayat kurtarmak anlamına gelebilir Arzumuz pediatrik yoğun bakımların daha artması, kritik hasta olan yaşamla ölüm arasında çabalayan bu çocukların daha iyi bakım alabilmeleri, böylece hayatta kalabilmeleriâ? diye konuşuyor

Kaynak: Bebek