Alzheimer Hastalığı

Alzheimer Hastalığı, 50 yaşından itibaren yavaş bir seyirle her iki cinste de ortaya çıkabilen genetik-ilişkili bir beyin hastalığıdır Hastalığın en sık ortaya çıkış tarzı tekrarlayıcı bellek kusurlarıdır Hasta adayı bu kusurların farkındadır ama önüne geçemez Bir süre sonra bu durum yakınları tarafından farkedilir Bu aşamada yapılan başvurularda hastalığın erken tanısı mümkündür Erken tanı da tedavi ve ilerlemenin kontrolu için imkanları arttırır İlerle-yen hastalıktaki bulgular üç ana grupta toplanır Bunlar;bellek problemleri,davranış problemleri ve gündelik yaşamı idame problemleridir Bellek problemi daha çok yakın dönem içinde öğrenilenlerin unutulması ve yeni şeylerin yeterince öğrenilememesi biçiminde ortaya çıkar

Buna karşılık, hastaların çoğu eski olayları net biçimde hatırlıyabilirler Davranış problemleri kendi içinde iki gruba ayrılır Bunlar;depresif ya da ona benzeyen yakınmalar ve ajitasyon, irritasyon, paranoya gibi daha aktif davranış bozuklularıdır Hastalarda gündelik yaşam aktiviteleri giderek etkilenir Bunlar arasında evde anahtar unutma, yemeğin altını yakma, alışverişte yaşanan karışıklıklar ve kişisel temizlik ve hijyene özen gösterememe gibi bozukluklar vardır

Alzheimer Hastalığı tüm dünyada en sık raslanan bunama hastalığıdır Her Alzheimer'li bunama belirtileri gösterir ama her bunama Alzheimer Hastalığı değildir çünkü bunamaya neden olan ve Alzheimer'le karıştırılabilecek diğer nedenler de mevcuttur Bunların bir bölümü tedavi imkanları Alzheimer gibi sınırlı hastalıklar olmakla birlikte bir bölümü de tedavisi mümkün durumlardır Depresyon, tiroid hastalığı, B12 vitamin eksikliği, bazı ilaç etkileşimleri Alzheimer'e benzer tablolar yaratırlar ve bunların tedavisi mümkündür

Genetik Faktörler: Bilim adamları Alzheimer'in sebeplerinin yarısından fazlasına genetik faktörlerin yol açtığına inanıyorlar örneğin, apolipoprotein E (ApoE) şeklinde adlandırılan bir protein, bu anlamda önemli sayılabilir Kanda kolesterol taşımak görevine yardımcı olan ApoE her bireyde bulunur Bununla birlikte ApoE'nin beyindeki asıl görevi, henüz tam olarak anlaşılamadı ApoE'nin üç farklı şekli bulunuyor İlk şekli bir insanı Alzheimer'den koruyacak, diğer şekli ise; hastalığın gelişimine daha elverişli hale getirebilecek özelliklere sahip görünüyor Bilim adamları, hala ApoE ve onun Alzheimer hastalığındaki rolü hakkında daha fazla şey öğrenmeye ihtiyaç duyuyor Genetik faktörler, hastalığın nedeni olmak için tek başına yeterli değildir Kadın ve erkekte hastalığın gelişimini anlamak için bir insanın genetik tanımlaması ile diğer risk faktörleri birleştirilebilir

Alzheimer Hastalığına yol açan kromozom anormallikleri saptanmıştır Bunlar 1,14,19 ve 21 kromozomlarla ilgilidir Kromozom 12 ise şüphelidir Bu kromozomlardan kaynaklanan anormal proteinler tanımlanmıştır Bu gelişmeler sonucunda beyinde 50 yaşları gibi erken ya da 80 yaşları gibi geç yaşlarda bazı anormal gelişmeler yaşanmaya başlar Bunlar beyin kabuğundaki hızlı erime, beyin sıvısında artma ve beyin dokusunda anormal proteinlerin yarattığı plak oluşumlarıdır

Alzheimer Hastalığının tedavisinde son yollarda büyük gelişmeler olmuştur Bu tedavileri iki ana grupta toplamak mümkündür Bunlar bellek bozukluğuna yönelik tedaviler ve davranış bozukluklarına yönelik tedavilerdir Bellek bozukluğuna yönelik tedavilerde esas,beyinde bellek sistemiyle ilgili ana madde olan asetilkolin'den daha fazla yararlanma tedavisidir Bu konuda ülkemizde ileri ülkelerin imkanları mevcuttur Davranış bozuklukları arasında sık görülen depresyon ve psikotik bulgular içinde durum aynıdır

Alzheimer Hastalığının tanısında genellikle geç kalınmaktadır Bu da tedavi imkanlarını kısıtlamaktadır Son yıllardaki tecrübelerim erken tanı konulan hastalarda ilerleme hızının kontrol altına alınabildiğini göstermektedir Erken tanının konulabilmesi için de sadece bellek yakınmasının olduğu aşamada doktora başvurmak ve gerekli incelemelerden geçmek gerekir Hastalık şüphesi duyulan durumlarda önleyici tedaviye başlamak yararlıdır Hazırlayan:ProfDrOğuz TANRIDAĞ