Böbrek Ve İdrar Yolları Taşları

Böbrek ve idrar yolları taşları



[/b]


BöBREK ve İDRAR YOLLARI TAŞLARI





Böbrek taşları en sık görülen ve ağrıya neden olan böbrek rahatsızlıklarından biridir Erkeklerin 10%unda ve bayanların 3%ünde hayatlarının bir döneminde böbrek taşı oluşur Ve bunların çoğunda , başka taş gelişimi ihtimali yüksek olduğu için , hastalık kronik bir hal alır
Her biri yumruk büyüklüğünde olan böbrekler vücudun yan-arka kısımlarında yerleşmiş organlardır Mesaneye üreter adı verilen dar tüplerle bağlanmışlardır Böbrekler kanı süzen , faydalı maddeleri tekrar vücuda geri alan , zararlı maddelerin idrarla atılımını sağlayan filtrelerdir Böbrekten atılan idrar mesanede toplanır ve üretra adı verilen kanalla vücuttan dışarı atılır
Böbrek taşları , çeşitli minerallerin ve başka maddelerin böbrekte toplanıp, katı parçacıklar halinde çökmesi sonucu oluşur Normal koşullarda idrarda bulunan çeşitli kimyasallar bu çökmeyi engeller Fakat bazı durumlarda bu koruyucu mekanizma etkisini yitirir Eğer oluşan parçacıklar küçükse herhangi bir yakınmaya neden olmadan idrarla atılırlar Daha büyük taşlar ise böbrekte veya idrar yolunda bir yerde takılıp tıkanmaya yol açabilirler

Beş çeşit böbrek taşı türü bulunmaktadır :
1 Kalsiyum oksalat taşları ve 2 kalsiyum fosfat taşları : Bu tür taşlar en sık görülen taşlardır ve tüm görülenlerin 80 %ini teşkil ederler Herhangi bir nedenle kalsiyum ve diğer minerallerin idrardaki konsantrasyonu arttığında önce kristal oluşumu meydana gelir , bunu küçük taşların ve sonrada büyük taşların oluşumu izler
3 Strüvit taşları: Amonyum , magnezyum ve fosfat tuzlarından oluşmuştur Genellikle kadınlarda görülürler ve idrar yolu enfeksiyonu sonucu oluşan taşlardır
4 ürik asit taşları : Protein metabolizmasının bir ürünü olan ürik asidin vücutta biriktiği bir hastalık olan gut hastalığı bulunanlarda görülen taşlardır
5 Sistin taşları : Proteinlerde bulunan bir amino asit olan sistinin , nadir görülen genetik bir hastalık neticesinde aşırı miktarlarda böbrekte birikmesi sonucu oluşan taşlardır
Böbrek Taşları İçin Risk Faktörleri :
Risk faktörü , bir hastalığa yakalanma ihtimalini arttıran durum olarak tanımlanabilir
Aşağıda sıralanan risk faktörleri olmadan da böbrek taşı hastalığı meydana gelebilir Sıralanan risk faktörlerinden biri bulunduğunda , bunun getirdiği riski azaltmak için ne gibi tedbirler alınacağını öğrenmek için ilgili uzmana baş vurulması gerekir

Kişi ve hayat tarzıyla ilgili faktörler

Yüksek doz kalsiyum ve D vitamini alımı
Uzun dönem hareketsiz kalma
Aşırı kilolu olma
Açlık , oruç tutmak

Tıbbi Durum

İdrar yolu enfeksiyonu
Böbrek taşı öyküsü
Gut hastalığı
Crohn hastalığı
ülseratif kolit
Böbrek hastalığı
Yüksek kan basıncı
Aşırı aktif paratiroid bezi
Bazı kanser türleri

Yaş

20- 40

Cinsiyet

Erkeklerde kalsiyum ve ürik asit taşı gelişimi ihtimali daha yüksektir
Bayanlarda strüvit taşı gelişimi ihtimali daha yüksektir
Genetik Faktörler

Ailede böbrek taşı bulunan veya gut hastalığı olan bireylerin varlığı

Etnik Altyapı

Kafkas ırkları

İlaçlar

Antiasitler
Bazı diüretikler
Bazı steroidler
Tiroid ilaçları
Bazı kemoterapi ilaçları
HIV tedavisinde kullanılan bir takım ilaçlar

Böbrek Taşının Belirtileri :
Böbrek taşının genellikle ilk belirtisi şiddetli bir yan ağrısıdır Bu ağrı genellikle , taş idrar yolunun bir kesimini tıkadığında veya hareket ettiğinde meydana gelir Taşın bulunduğu yere göre, ağrı kasıklara ve uyluğun iç yüzüne yayılabilir ve bulantıya ve kusmaya neden olabilir Eğer taş idrar yolunda tahrişe neden olmuşsa , idrarda bir miktar kanda görülebilir

Şiddetli yan ağrısı
İdrarda kan
Ateş ve titreme (genellikle enfeksiyonun göstergesidir)
Kusma
Kötü kokulu bulanık idrar
İdrar yaparken yanmaşikayetleri taş hastalığını akla getirmelidir
Böbrek Taşlarının Tanısında Kullanılan Testler :
Taşın yerini tesbitte kullanılan testler

Direkt üriner sistem grafisi (DüSG) veya sonogram : Bu tetkiler sayesinde taşın yeri saptanabilir Sonogram ses dalgalarının kullanıldığı detaylı görüntüleme sağlayabilen bir yöntemdir
İntravenöz Pyelogram (İVP) : Bu testte ven içerisine radyoopak madde enjekte edilir Bu madde sayesinde idrar yolları filmde görünür hale gelir
Bilgisayarlı Tomografi (BT) : Bu yöntemde iç organların detaylı olarak görüntülenmesinde X-ışınları kullanılır DüSG ‘de gözden kaçan küçük taşlar BT ile tesbit edilebilir

Taşın türünü anlamada kullanılan testler

Kan testleri : Böbrek taşı oluşumuna neden olabilecek faktörleri tanımlamada kullanılır (yüksek Ca veya ürik asit seviyeleri , enfeksiyon varlığı)

24 saatlik idrar toplanması : Toplanan idrar , taş oluşumuna zemin hazırlayan maddeler olan kalsiyum ve oksalat gibi maddeler , ve asidite yönünden değerlendirilir Bu tahlil tek idrar örneğine göre daha kesin bilgi sağlar
Böbrek Taşlarının Tedavisi :
çoğu böbrek taşı herhangi bir sorun çıkarmadan idrar yolundan kolayca geçerek düşer Bunu kolaylaştırmak için hekimler genelde şu önerilerde bulunurlar :

Günde en az 2 litre su içilmesi
İhtiyaç olduğunda ağrı kesici alınması
Düşürülen taşın türünün öğrenilmesi ve bu yönde tedavi planlanması için saklanılması

Tedavide

Yaşam tarzında değişiklikler ve ilaç tedavisi ve veya izlem
Taş kırma yöntemi
Cerrahi
İzlem:Taşın bulunduğu yere ve büyüklüğüne göre müdahale yapmadan izleme karar verilebilir5mm den küçük taşlar genellikle kendiliğinden düşebildiği için bu grupta değerlendirilebilir
Taş kırma yöntemi: Vücüt dışından şok dalgası oluşturup,odaklandığı noktadaki taşı (örneğin böbrekteki) kırma esasına dayanırKırılan parçaların kendiliğinden düşmesi beklenirGenel anestezi altında veya anestezisiz uygulanabilirCiltte kesi oluşturulmaz
Cerrahi:Taşın bulunduğu yere ve büyüklüğüne göre şekli değişir
Endoskopik cerrahi
Perkütan cerrahi
Açık cerrahi şeklinde gruplandırılabilir
Endoskopik cerrahi: Endoskop denilen,ışıklı ince,içinden alet geçirilebilen, dürbün benzeri optik cihazlarla idrar yolları içindeki taşların, çeşitli yardımcı aletler ile gerek kırılarak, gerek direk yakalanarak çıkarılması işlemidirciltte kesi oluşmazBöbrek,üreter,mesane,üretra her kısımda uygulanabilir Anestezi gerekir
Perkütan cerrahi: Böbrek taşları için, hastanın arka-yan tarafından böbrek içine ilerletilen kalem büyüklüğünde ve kalınlığında bir kılıf içinden endoskoplar kullanılarak, taşların kırılarak veya kırılmadan çıkarılması işlemidirBöbrek dokusunda açık cerrahiye göre daha az hasara yol açarCilt kesisi 1 cm dir, anestezi gerekir
Açık cerrahi: taşın yerine göre cilde kesi yapılıp vücüt tabakaları kesilerek,gereken organ (böbrek ,mesane) görülüp taşların alınması işlemidir Anestezi gerekirCilt kesisi 7-8 cm den 15-25 cm kadar olabilir
Her bir yöntemin başarısı taşın büyüklüğüne, yerine, sertliğine, daha önce geçirilmiş ameliyat olup olmamasına göre değişmektedir

TYİH üROLOJİ KLİNİĞİ