Safra Taşı Hastalığı

safra taşı hastalığı

SAFRA TAŞI HASTALIĞI


Safra taşı; karaciğerde yapılan safranın herhangi bir nedenle içeriğinin (kimyasal yapısı) bozulması sonucu çoğunlukla safra kesesinde veya safra kanallarında çökelmesi sonucu oluşur Başlangıçta çamur şeklini alan safra daha sonra daha da katılaşarak safra taşı şeklini alır Safra taşı hemen hemen daima safra kesesinde oluşur Hastaların yaklaşık %10 unda beraberinde safra kanallarında da taş bulunabilir
Sıklığı; Safra taşı hastalığı denince akla safra kesesi taşları gelir Safra kesesi taşları toplumda sık görülen bir hastalıktır ülkeden ülkeye değişmekle beraber 40 yaşını geçkin, şişman ve doğum yapmış bayanların %10-15 inde safra kesesinde taş saptanabilir Safra kesesi taşları kadınlar kadar olmasa da erkeklerde de sık görülen bir hastalıktır
Nedenleri: Yukarıda da bahsedildiği gibi safranın kimyasal yapısında ve safranın akışkanlığında değişikliğe yol açan olaylar taş oluşumuna yol açar Bunlar çeşitli enfeksiyonlar, bazı kan hastalıkları, beslenme alışkanlıkları olarak sıralanabilir
Safra taşı oluşumunda irsiyetin rolü var mıdır?
Bazı ırklarda daha fazla görülmesinden dolayı genetik (ırsi) faktörlerin safra taşı oluşumunda rol oynadığını düşündürmektedir
Bulgular ve Teşhis : Safra taşları, safra kesesinin çalışmasını ve yapısını bozduğundan dolayı özellikle yemeklerden sonra hazımsızlık, karında şişkinlik, geğirme, karın ağrısı gibi rahatsızlıklara yol açar Karın ağrısı sağ tarafta daha çoktur ve kürek kemiğinin altına yanısyabilir Bilindiği gibi safra özellikle yağlı yemekleri sindirmek için gerekli olan bir salgıdır Bundan dolayı bu tür yemeklerden sonra şikayetler daha da belirginleşir (çikolata, yumurta ve yağlı-kızartmalı yiyecekler) Sarılık, ateş ve ani başlayan ve de geçmeyen şiddetli karın ağrısı durumunda safra kesesinin iltihabı düşünülür Bu tür şikayetleri olan hastalarda ultrasonografi adlı bir cihazla safra kesesi ve safra yollarındaki taşlar kolayca teşhis edilebilir
Safra Taşlarının Doğal Seyri: Safra kesesindeki taşlar yıllarca ve hatta ömür boyu sessiz, hiçbir şikayete yol açmadan kalabileceği gibi bazı ek rahatsızlıklara da yol açabilirler Safra kesesini iltihaplandırarak delinmesine yol açabilir Bu durum hayati tehlike yaratabilir Safra kanallarını tıkayarak sarılığa sarılığa ve kalıcı karaciğer hastalıklarına (siroz gibi) yol açabilir Pankreas bezini iltihaplandırabilir (Pankreatit) Bu bahsedilen komplikasyonlar şeker hastalığı ve ateroskleroz (Damar sertliği) olan hastalarda daha büyük önem taşır Genel olarak safra kesesindeki taşların ne zaman rahatsızlık vereceği önceden tahmin edilemez
Safra Taşlarının Kanser ile İlişkisi: Safra taşlarının kansere yol açtığı ispatlanmış değildir Ancak her 100 safra taşı hastalığında bir safra kesesi kanserine rastlanmaktadır
Safra taşları ile birlikte olan sarılık ne ifade eder?
Safra kesesindeki taşlar safra kanallarına düşerek ve kanalı tıkayarak sarılık yapabilir Bazen safra taşları safra kesesinden bağımsız olarak safra kanallarının kendisinde de oluşabilir Safra kesesindeki yarım cmden küçük taşlar büyük taşlara göre daha kolay kanallarına düşerek sorun yaratabilir (Küçük taşlar büyük taşlara göre daha tehlikelidir) Safra taşları safra kanallarında iltihap yaparak ta sarılığa yol açabilir Safra taşlara bağlı sarılık genellikle şiddetli değildir, gelip geçicidir ancak tekrarlar
Safra Kesesi Taşlarının Tedavisi: Safra taşlarının ilaç ile tedavisi yoktur Tedavi ameliyatla yapılmaktadır Ameliyatta; safra kesesinin tamamı içindeki taşlarla beraber alınmaktadır (kolesistektomi ameliyatı) Safra kesesinin alınması sonraki yaşam için hiç bir sıkıntı yaratmaz Hiçbir şikayete yol açmayan ve başka bir nedenle yapılan tahliller sırasında tesadüfen saptanan safra kesesi taşlarında ameliyat önerilemez Ancak şeker hastalığı varlığında ve/veya safra taşlarının küçük ve çoğul sayıda olması durumunda hekim olası riskleri de dikkate alarak ameliyat önerebilir
Safra Kesesi Ameliyatı Nasıl Yapılır? İki şekilde yapılır1- Açık ameliyat tekniğinde hastanın karını açılarak safra kesesi alınır 2-Kapalı ameliyat (Laparoskopik teknik) tekniğinde karına 3-4 adet 1er cmlik delikler açılarak buradan sokulan aletler ile ameliyat gerçekleştirilir
Safra kanalı taşları ile birlikte olan safra kesesi taşlarının tedavisi: Hastalarda sarılık veya bazı biyokimyasal tahlillerde anormallik vardır Bu durumda ameliyattan önce veya sonra (genellikle ameliyat önce) ağızdan sokulan ışıklı bir alet ile (endoskop) safra kanalındaki taşlar başarı ile alınır Daha sonra kapalı ameliyat tekniği safra kesesi de çıkarılabilir
Safra Kesesi Ameliyatının Riskleri Nelerdir? Safra kesesi ameliyatı ister açık yapılsın ister kapalı yapılsın özellikle acil şartlarda yapıldığında bazı riskleri (komplikasyonlar) vardır Bu komplikasyonların oranı %1-2 düzeyindedir Bu komplikasyonlar;Yara yeri iltihabı, zatürre gibi akciğer rahatsızlıkları, idrar yolu iltihabı, damar iltihabı, kalp krizi ve safra yolu yaralanmalarıdır Şüphesiz bunlardan en önemlisi safra yolu yaralanmasıdır Bu durumda ameliyattan sonra sarılık veya yaradan safra gelir Bereket versin ki bu komplikasyonlar son derece nadir görülmektedir
Kliniğimizdeki Karaciğer ve Safra Yolları Cerrahi Biriminde safra taşlarının teşhis ve her türlü tedavisi öğretim üyeleri denetiminde güven ve başarı ile yapılmaktadır Her yıl yaklaşık olarak 300-400 safra kesesi ameliyatının yapıldığı kliniğimizde safra yolu yaralanması neredeyse hiç görülmemektedir Bununla beraber herhangi bir nedenle dış merkezlerde oluşan safra yolu yaralanmaların tedavisi de başarı ile gerçekleştirilmektedir
Safra kanallarının yapısı (anatomisi) oldukça değişken olması ve onlarca değişik anomalilik olması nadir görülen bir durum değildir Bunları ameliyattan önce tespit mümkün de değildir O nedenle cerrahın tecrübesi çok önemlidir
(kaynak: uludağ univ)


Safra kesesi taşları ve tedavisi
Porselen ve kalsifiye taşlar kanser riskini artırıyorSafra kesesi taşlarında ilaçla tedavi başlangıçta olumlu sonuç verse de hastaların yarısında 4 yıl içinde taşlar yeniden oluşuyor Bu yüzden tedavide laparoskopik safra kesesi ameliyatı altın standart olarak kabul ediliyor

Safra kesesi karaciğerin alt yüzeyinde, ona yapışık 50 ml hacmi olan armut biçimde bir organ Safranın depolanmasını ve konsantre edilmesini sağlıyor Karaciğerin ürettiği safra, kanallar yoluyla bu kesede birikerek, yemek sonrası özellikle yağlı gıdaların sindirimi amacıyla bağırsağa dökülüyor Her 10 erişkinden birinde olan safra taşı özellikle 30 yaşından sonra kadınlarda daha sık görülüyor 60 yaşından sonra erkeklerin yüzde 10-15inde kadınların yüzde 30-40ında safra taşı oluşuyor

HASTANEYE YAPILAN BAŞVURULAR
30 yaşından sonra ortaya çıkan safra kesesi taşı nedeniyle hastaneye başvuruların beşte birini kanal tıkanmasına bağlı iltihaplar oluşturuyor Ankara üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof Dr Ahmet Türkçapar, safra taşları kanser yapmasa da, safra kesesi kanseri nedeniyle ameliyat olanların yüzde 70inde taşa rastlandığına dikkat çekiyor ve Porselen ya da kalsifiye taş oluşan safra keselerinde yüzde 20-60 kanser olasılığı vardır, bu hastalarda şikayet olmasa bile ameliyat önerilir diye konuşuyor
Safra kesesine bağlı sağlık sorunlarının cerrahi yöntemle ortadan kaldırıldığını belirten Prof Türkçapar, safra kesesi hastalıklarının oluşumuna ilişkin şu bilgileri veriyor:
Safra taşları safra içindeki katıların çökelmesi ile oluşur Taşların büyük kısmı kolesterol içeriklidir Safra kesesinde tek taş olabileceği gibi sayının binlere ulaştığı durumlar da vardır Sarışın bayanlarda, şişmanlarda, çok hızlı kilo verenlerde, uzun süre damar yolundan beslenenlerde, midesinin bir kısmı ameliyatla çıkarılmış olanlarda safra taşı sık görülür Hastalığın kalıtsal yanı olduğunu gösteren deliller vardır Kafeinli içeceklerin ve *****ün safra taşlarını azalttığına dair yayınlar mevcuttur Safra taşları kesenin kanalını tıkayarak içeriğinin boşalamamasına, böylece kolesistit adını verdiğimiz iltihaplanmaya yol açabilir Taşlar ana safra kanalını tıkayarak safranın kana karışması yani sarılığa, pankreas kanalını tıkayarak pankreas bezi iltihabına (pankareatite) neden olabilir Safra taşı olan hastaları yüzde 60ında herhangi bir şikayet yoktur Safra kesesi rahatsızlığına bağlı hastane başvurularının yüzde 20si, ani gelişen taşın kanalı tıkaması sonucu oluşan kese iltihabı yani ‘akut kolesistittir Bu hastaların yüzde 10unda sarılık, kolanjit (dış safra yolları iltihabı), pankreatit gibi ağır komplikasyonlar görülür

SAFRA KESESİ HASTALIĞININ TANISI VE TEDAVİSİ
Günümüzde safra kesesi hastalığı tanısı konulmasında en yaygın kullanılan yöntem ultrasonografi Sık yapılmasının hastaya hiçbir zararı yok Nadir olarak safra kesesinin fonksiyonunu değerlendirmek için ilaçlı filmler çekilebildiğini belirten Prof Dr Ahmet Türkçapar, safra kesesi taşlarının tedavisiyle ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:
Ağızdan ursodeoxycolic asit ve benzerlerinin verilmesi bazı safra taşlarının tedavisinde olumlu sonuçlar veriyor Ancak bunun başarı oranı çok düşük kalıyor ve hastaların yarısında ilk 4 yıl içinde taşlar tekrar oluşuyor Günümüzde safra kesesi taşına bağlı şikayeti olan hastalarda altın standart laparoskopik kolesistektomidir Bu yöntemle gerçekleştirilen operasyon az ağrılı olur ve hasta 2-3 gün içinde işinin başına dönebilir Safra kesesinin tümü alınarak, hastalık nüksü, yeniden taş oluşumu, kanser ve komplikasyon gelişimi olasılığı ortadan kaldırılmış olur Safra kesesinin olmaması insanlarda ciddi hiçbir soruna yol açmaz

NTVMSNBC