Kolon Kanseri: Önlenebilir Bir Hastalık

Kolon Kanseri: Önlenebilir bir hastalık
Kolon kanserleri ülkemizde sık görülen kanser türlerinden Uzmanlar risk altındaki kişilerin mutlaka tarama yöntemlerinden yararlanması gerektiğini vurguluyor Tarama yöntemlerinin başında ise kolonoskopi geliyor


Kolon (kalın bağırsak) ve rektum kanseri ülkemizde ve dünyada en çok görülen kanserlerin başında geliyor Amerikan Kanser Derneği`nin (American Cancer Society) verilerine göre 2005 yılında kolon kanseri erkeklerde prostat ve akciğer kanserinden sonra, kadınlarda da meme ve akciğer kanserinden sonra en sık görülen üçüncü kanser türü Ülkemizde de kolon kanseri erkek ve kadınlarda en sık görülen kanser türlerinin başında geliyor Kısaca hemen hemen her 30 kişiden birisi kolon kanserine yakalanmakta Sıklıkla görülen kolon kanseri önlenebilir bir hastalık Bu nedenle risk altındaki kişilerin mutlaka tarama yöntemlerinden yararlanması gerekiyor


Kolon kanseri nasıl oluşur?


Kolon kanseri kalın bağırsağın iç yüzeyini oluşturan hücrelerin anormal bölünüp çoğalmasıyla ortaya çıkıyor Anormal bölünüp çoğalan bir kaç hücre zaman içinde polipleri oluşturuyor Polip, kalın bağırsağın iç yüzeyine doğru büyüyen kabartı görünümünde bir yapı Polipler saplı ve sapsız olarak ikiye ayrılıyorlar Genelde kalın bağırsak polipleri hiçbir belirti vermiyor Hangi poliplerin kansere dönüşüp dönüşmeyeceği ancak polip dokusunun kolonoskopik yöntemlerle çıkartılıp, mikroskop altında incelenmesiyle ortaya çıkıyor Zaman içinde polipleri oluşturan hücrelerin kanser hücrelerine dönüşme riski bulunuyor Kolon kanserlerinin yüzde 90`dan fazlası poliplerden gelişiyor Erken dönemde poliplerin içinde sınırlı olan kanser hücreleri zamanla çoğalarak bağırsağın içine dogru büyüyerek bağırsakta tıkanıklığa ve kanamaya yol açıyor Bağırsak duvarının derinliklerine doğru ilerleyen kanser hücreleri bağırsağın komşuluğundaki ve uzaktaki organlara yayılıyor

Anadolu Sağlık Merkezi İç hastalıkları, Gastroenteroloji ve Hepatoloji uzmanı Doktor Tan Attila, genelde polip oluşumuyla kanser oluşumuna kadar geçen sürenin 5 ile 10 yıl kadar olduğunu söylüyor Aslında bu sürenin uzun olması kolon kanseriyle savaşta elimize çok değerli bir fırsat verdiğini belirten Dr Tan Attila, kolonoskopi ile tespit edilen poliplerin kansere dönüşmeden endoskopik yöntemlerle çıkartılarak kolon kanserinin önününe geçilebileceğini belirtiyor


Klinik belirtileri nelerdir?


Kolo-rektal kanserlerin çok sinsi seyrettiğini ve maalesef hastaların önemli bir bölümümün hastalığın ileri evrelerinde hekime başvurduğunu söyleyen Dr Tan Attila, rektal kanama, tuvalete çıkma alışkanlığında değişiklik (kabızlık veya ishal), dışkıda eskiye oranla incelme, dışkıladıktan sonra tamamen boşalmama hissi, karın ağrıları, gaz şikayetleri, kansızlık ve açıklanamayan kilo kaybı olan kimselerin mutlaka hiç vakit kaybetmeden doktora gitmeleri ve ileri tetkikler yaptırmaları gerektiğini belirtiyor "Hastalarımızın bir kısmı hemoroidleri olduğundan dolayı rektal kanamayı önemsemiyorlar Rektal kanamanın nedeni hemoroid dışında başka bir rahatsızlığın belirtisi olabilir" diyen Dr Tan Attila, bu hastaların mutlaka bir hekim tarafından muayene edilmeleri gerektiğini vurguluyor


Kimler Risk Altında?


Yaşın en önemli risk faktörü olduğunu söyleyen Dr Tan Attila, kolon kanserlerinin büyük çoğunluğunun 45-50 yaşın üzerindeki kimselerde görüldüğünü belirtiyor ve risk altındaki kimseleri şöyle sıralıyor:

50 yaşın üzerindekiler

Ailesinde kolon kanseri veya kolon polipleri olanlar

Rahim, yumurtalık ve meme kanseri olan kadınlar

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı bulunanlar

Ailesel adenomatöz poliposis (Familial Adenomatosis Polyposis) veya kalıtımsal polipsiz kolorektal kanser (Hereditary non-poliposis colo-rektal cancer) hikayesi olanlar


Risk Altında Olanlar Ne Yapmalı?


Dr Tan Attila risk altındaki kişilerin hastalığın belirtileri ortaya çıkmadan tarama testleri yaptırmak suretiyle kolon kanserinin önlenebileceğini vurguluyor ve şöyle devam ediyor: "Kalın bağırsak poliplerinin çok büyük bir bölümü maalesef hiç bir belirti vermediğinden dolayı hastalarımız doktora gidip kanser tarama testi yaptırma ihtiyacı duymuyorlar Bu nedenle kolon kanseri oluşmadan önce elimizdeki çok değerli zaman dilimini heba etmiş oluyoruz Eğer polipler tarama testleriyle erken evrelerde teşhis edilip, kolonoskop yardımıyla çıkartılırsa pek çok hastada kolon kanserinin önüne geçmiş oluruz" Kolon kanseri taramasının önemine işaret eden Dr Tan Attila, tarama yöntemleriyle ilgili şu bilgileri aktarıyor:


Dışkıda gizli kan: Kalın bağırsak kanserlerinin teşhisi için kullanılan en basit tarama testidir Kolorektal kanser veya poliplerin yüzeyindeki damarlar dışkının geçişi sırasında zedelenip kanayabiliyor Ancak çoğu zaman kanamanın az olması nedeniyle bu kanama gözle görülemiyor Özel kimyasal maddeler kullanılarak gaytada kan hücrelerinin bulunup bulunmadığı tespit ediliyor Bu çok ucuz ve kolay bir testtir Dışkı örneğinde bir kez bile gizli kan saptanırsa, ikincisinde saptanmamış olsa dahi endoskopik yöntemlerle araştırılması gerekiyor Dışkıda gizli kan testinin 50 yaşından sonra senede üç kez yapılması koruyuculuk açısından önem taşıyor Dışkıda gizli kan bakılmasının kalın bağırsak kanseriyle hayatını kaybedenlerin sayısını azalttığı klinik araştırmalarla kanıtlanmış durumda Ancak yöntemin dezavantajlarından bir tanesi, yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçların yüksek olması Tümörler ya da polipler her zaman kanama yapmadığından dolayı negatif test sonucu, kolon kanseri veya polipleri olmadığı anlamına gelmiyor


Kolon grafisi: Kalın bağırsağın içine anüs yoluyla özel bir ilacın lavman şeklinde verilmesi ve kalın bağırsağın filminin çekilmesiyle yapılır Orta ve büyük boy polip ve kanserlerin teşhisinde çok etkin olmasına rağmen, küçük boy polipleri teşhisinde istediğimiz kadar hassas bir test değildir Kolon grafisinde bir lezyon bulunduğunda bu lezyonların çıkartılması veya parça alınarak mikroskop altında incelenmesi için kolonoskopi yapılması gerekir


Sanal kolonoskopi: Yeni bir teknoloji olan sanal kolonoskopi bilgisayarlı tomografi yardımıyla kalın bağırsağın görüntülenmesine denir Orta ve büyük boy lezyonların teşhisinde hassas olmasına rağmen, küçük boy lezyonların teşhisindeki hassasiyeti pek çok araştırmada kolonoskopinin gerisinde kalmaktadır Teknolojinin gelişmesiyle eminim sanal kolonskopi daha sık kullanılan bir tarama testi olma potansiyeline sahip olacaktır Bu yöntemin en büyük dezavantajları tedavi yapılamaması, fiyatının yüksekliği ve kolonoskopi sırasında gözle görülebilen düz lezyonların teşhis edilememesi Kolon grafisinde oldugu gibi sanal kolonoskopidede polip veya kanser bulundugunda bu hastaların kolonoskopi olması gerekmektedir


Kolonoskopi: Bükülebilen, uzun bir alet yardımıyla kalın bağırsağın iç yüzeyinin görüntülenmesine denir Kalın bağırsak problemlerinin tanımlanmasında, poliplerin çıkartılmasında ve biyopsi alınmasında (mikroskop altında incelenmek için parça alımı) kullanılır Kalın bağırsağın içi işlemden bir gün önce ishal yapan ilaçlarla temizlenir Kolonoskop yardımıyla anüsden kalın bağırsağın ince bağırsakla birleştiği yere kadar tetkik yapılır İşlem sırasında gerekli durumlarda biyopsi alınır ve polipler çıkartılır Genelde sakinleştirici ilaç verildiğinden dolayı işlem sırasında hastalar rahatsızlık hissetmezler Hastalar tetkikten sonra normal gıdalarını alabilirler Yapılan araştırmalar kolonoskopinin poliplerin çıkartılması yoluyla kolon kanserini önlediği veya erken teşhis ile kolon kanseri hastalarının daha uzun yaşamasını sağladığını ortaya koymuştur


Kolonoskopiden korkmaya gerek yok


Hastaların kolonoskopi konusunda genellikle çekince duyduğunu hatırlatan Dr Tan Attila, artık gelişen teknoloji sayesinde işlemi, hastalar fark etmeden gerçekleştirdiklerini vurguluyor Dr Tan Attila sözlerine şöyle devam ediyor; "Eskiden kullanılan eğilip bükülmeyen sigmoidoskoplar ve bazı yerlerde hastalara sakinleştirici ilaç verilmemesi nedeniyle hastalarımız kolonoskopi olmaktan korkuyorlar Hasta için kolonoskopi aslında çok kolay bir işlem Hemen hemen yarım saat süren işlem sırasında hastalarımız genelde hiç bir rahatsızlık hissetmiyorlar Hatta hastalarımızın birçoğu işlemi tamamlandıktan sonra işlemin bittiğine inanamıyor ve işlemin bu kadar rahat olacağını düşünmediklerini söylüyorlar" Şikayetler ortaya çıkmadan kanser tarama testi yaptırma kültürünün hem hastalar, hem de hekimler arasında istenilen seviyede olmadığını ifade eden Dr Tan Attila, kalın bağırsak kanserlerinden korunmada kolonoskopinin öneminin mutlaka hastalara anlatılmasının altını çiziyor Dr Tan Attila sözlerine şöyle devam ediyor; "Maalesef poliplerin büyük bir çoğunluğu hiç bir belirti vermiyor Risk altındaki kimseler mutlaka ama mutlaka tarama testleri yaptırmalı Ancak bu suretle kolon kanseriyle savaşta önemli kazanımlar elde edebiliriz"


Amerika Birleşik Devletleri`nde gastroenteroloji ve hepatoloji eğitimini tamamladıktan sonra Toronto Üniversitesi`nde ileri tedavisel endoskopi eğitimi alan Dr Tan Attila, güvenli ellerde eskiden cerrahi yöntemlerle çıkartılan büyük poliplerin artık özel endoskopik tekniklerle ameliyatsız çıkartıldığını ve hastaların aynı gün normal hayatlarına geri döndüklerini belirtiyor


Ne Sıklıkla Kolonoskopi Tekrarlanmalı?


Dr Tan Attila kolonoskopik bulguların ışığı altında bu tetkikin ne sıklıkla tekrarlanacağına karar verilebileceğini söylüyor ve şöyle devam ediyor: "Kolonoskopisinde polip bulunmayan bir kimse, eğer başka risk faktörleri yok ise 5 ile 10 yıl arasında tekrar tarama kolonoskopisi yaptırmalıdır Eğer polip bulundaysa, takip kolonoskopisinin zamanı polipin histopatolojisine (mikroskop altında incelendiğindeki özelliklerine), büyüklüğüne ve poliplerin sayısına bağlı" Tüm tarama yöntemlerinin önemini ve kolon kanseriyle savaşdaki yerlerini vurguladıktan sonra tarama yöntemi olarak kolonoskopiyi tercih ettiğini söyleyen


Dr Tan Attila bunun nedenleri şöyle açıklıyor:

"Kolonoskopi dışındaki yöntemlerle tedavisel bir girişimde bulunulamıyor Polip bulunduğunda bu hastaların her halükarda kolonoskopi olması gerekiyor Bu da maliyeti artırıyor Kolonoskopiyi diğer tüm tekniklerden ayıran en önemli avantaj, biyopsi alma imkanının olması ve polip görüldüğü taktirde aynı seansta polipleri çıkarılmasına olanak sağlamasıdır"


"Kolonoskopi`den korkmak anlamsız"


Yaklaşık 15 ay önce kolonoskopi operasyonu geçiren Mustafa Davran, bu sayede ileride gelişebilecek bir kanser riskinin de önüne geçmiş Tamamen rastlantısal bir şekilde eşinin rahatsızlığı sırasında tanıştığı doktorunun kolonoskopi ve gerekliliği hakkında kendisini bilgilendirmesi üzerine koruyucu amaçlı kolonoskopi yaptırmaya karar vermiş 60 yaşında olan Mustafa Davran`da, ASM`de gerçekleştirilen işlem sonunda üç tane büyük polip saptanmış Kolonoskopi sırasında var olan bu üç polip de çıkarılmış Mustafa Davran öncelikle doktoru Tan Attila`nın kendisini kolon kanseri ve kolonoskopi hakkında bilgilendirmesinden çok memnun olduğunu ve son derece basit bir şekilde hiç hissetmeden gerçekleşen kolonoskopiden korkulmaması gerektiğini anlatıyor Mustafa Davran düşüncelerini şöyle aktarıyor: "İnsanlar genellikle kolonoskopiden çekiniyor Büyük ihtimalle de işlemin makattan yapılmasından dolayı bir çekince oluyor Ancak sakinleştirici ilaç verilerek yapılan bu işlem sırasında hiçbir şey hissedilmiyor Ben gözümü açtığımda doktorum her şeyin bittiğini söylemişti ve ben hiçbir şey hissetmemiştim Aynı gün içinde evime dönebildim Bu çok büyük bir rahatlık" Mustafa Davran kolonoskopi yaptırdığına çok memnun ve artık bu konuda çok bilinçlenmiş Aynı zamanda etrafındaki yaşıt arkadaşlarına da kolonoskopi ve gerekliği hakkında sürekli bilgi verdiğini belirtiyor

Kaynak: Bebek