A`Mâl-İ Sâliha

Allah'ın rızasına uygun, iyi ve hayırlı işler( $) Kur'an: Sâlihatı mutlak, mübhem bırakıyor Çünki ahlâk ve faziletler, hüsn ve hayr çoğu nisbîdirler Nev'den nev'e geçtikçe değişir Sınıftan sınıfa nâzil oldukça ayrılır Mahalden mahale tebdil-i mekân ettikçe başkalaşır Cihet muhtelif olsa, muhtelif olur Fertten cemaate, şahıstan millete çıktıkça mahiyeti değişirMeselâ: Cesaret, sehavet; erkekte: gayret, hamiyet, muavenete sebeptirKarıda: Nüşuze, vekahete, zevc hakkına tecavüze sebep olabilir Meselâ: Zaifin kaviye karşı izzet-i nefsi, kavide tekebbür olur Kavinin zaife karşı tevazuu zaifte tezellül olur Meselâ: Bir ulü-l emir, makamındaki ciddiyeti vekar; mahviyeti zillettir Hânesinde ciddiyeti kibir; mahviyeti tevazudurMeselâ: Tertib-i mukaddematta tefviz, tembelliktir Terettüb-ü neticede, tevekküldür Semere-i sa'yine, kısmetine rıza kanaattır Meyl-i sa'yi kuvvetlendirir Mevcuda iktifa dun-himmetliktirMeselâ: Ferd mütekellim-i vahde olsa müsamahası, fedakârlığı, amel-i sâlihtir Mütekellim-i maal-gayr olsa, hıyanet olurMeselâ: Bir şahıs, kendi namına hazm-ı nefs eder, tefahur edemez Millet nâmına tefâhur eder, hazm-ı nefs edemez Herbirinde birer misâl gördün, istinbat etMadem ki, Kur'an bütün tabakata bütün a'sarda, kâffe-i ahvâlde şâmil bir hitab-ı ezelîdir Hem nisbî hüsn, hayr çoktur Sâlihattaki ıtlakı, beliğane bir icaz-ı mutnebdir Beyanda sükutu, geniş bir sözdür Sünuhat)